Wykład 8.03.12

* Solus amini/mente raptus (chwycony na umyśle):

- furiosus - osoba chora umysłowo nie ma zdolności prawnej,

Lucia intervalla - jasna przerwa w chorobie

Curator furiosi - kurator trzymający pieczę nad majątkiem osoby chorej,

* Prodigus (Marnotrawicie):

- bez uzasadnienia prawnego umniejsza swój majątek,

- interdictio bonorum - zakaz dokonywania rozporządzeń majątku o który do Magistratury występowała rodzina

Curator prodigi - kurator nad majątkiem prodigusa

Negotium - czynności prawne - fakt prawny, którego istotną częścią jest minimum 1 oświadczenie woli zmieniające stosunki prawne

Klasyfikacje:

jednostronne i dwustronne,

Inter vivos - mortis causa,

rozporządzające (skutek - przeniesienie własności lub prawa do majątku) - zobowiązujące (nie ma skutku rozporządzającego)

odpłatne - nieodpłatne,

kauzalne (wymaga wskazania) - abstrakcyjne (nie wymaga wskazania powodu)(causa: obligandi, solvendi, donandi)(np. Emancipatio - przeniesienie własności przy 7 świadkach i osobie z wagą)

traditio - wydanie rzeczy z ręki do ręki (rozporządzenie)

Forma:

- formalna - wymagająca zachowania określonych wymogów wskazanych przez prawo (zastrzeżenie ad solemitaten(pod rygorem nieważności), ad probationem(dla celów dowodowych), ad eventum (dla dodatkowych skutków))

- nieformalna - nie wymagająca zachowania określonych wymogów wskazanych przez prawo

Treść:

- essentialia negotii - elementy przedmiotowo-istotne,,

- naturalia negotii - elementy zazwyczaj-występujące,

- accidentalia negotii - istotne dla strony (conditio - warunek, dies - termin, modus - polecenie)

* Conditio - zdarzenie przyszłe i niepewne od którego zależy coś w umowie

- zawieszający - po ziszczeniu się warunku,

- rozwiązujący - ustaną po ziszczeniu się warunku,

* Dies - zdarzenie przyszłe pewne

- początkowy,

- krańcowy,

* Modus - dodatkowa nieodpłatna klauzula nakłada na obdarowanego obowiązek pewnego zachowania (zaskarżalne od czasów Justyniana)

Wady Czynności prawnych:

* nie wywołują żadnych lub niektórych skutków czynności prawnych:

-niezgodność woli z oświadczeniem, (per iocum- dla żartu, simulatio- dla pozoru, error ignorantia- pod wpływem błędy, dolus- pod wpływem podstępu, metys- pod wpływem groźby)

- nieświadome, swobodne oświadczenie woli

* Error/Ignorantia - (NIEWAŻNOŚĆ) In nomine (osoby), In corpore(rzeczy), In negotii,

(NIESKUTECZNOŚĆ) In substantia/materia(właściwości), in qualifate(jakości),

- error facti - można się powoływać by uchylić się od skutków czynności,

- error iuri - nie można się powoływać by uchylić się od skutków czynności,

* premia „Quo initio vitiosum est, non Polesi tractu temporis convalescere”,

Warunki ważności:

• dokonujący musi mieć zdolność prawną,

• poprawna forma i treść,

• brak wad oświadczenia woli,

• zgodna z prawem i dobrymi obyczajami,

Wykład 15.03.12

* sentencja 164 - „Libera matrimonia esse antiquitus placuit”

- divortium - rozwód z woli 2 stron (utrata affectio maritalis)

- repudium - rozwód z woli 1 strony (utrata affectio maritalis)

* obowiązek wysłania listów rozwodowych w celu poinformowania drugiej strony,

* Małżeństwo ustawało w momencie śmierci, stania się niewolnikiem lub jeńcem wojennym,

Prawo Ojcowskie:

- Władza ojcowska - jaką ma zwierzchnik rodziny nad dziećmi agnacyjnymi i kognacyjnymi,

Żona agnacyjna = córka ojca (kognicyjna żona)

Sposoby wejścia w podwładność:

- urodzenie w Iustum patrymonium,

- adopcja,

- legitimatio - uznanie za swoje dziecka poza małżeńskiego

2 domniemania:

* Dziecko pochodzi z małżeństwa jeśli urodziło się nie wcześniej niż 180 dni po zawarciu małżeństwa i nie później niż 300 dni po rozwiązaniu,

- premia 169,

Treść władzy ojcowskiej:

- uprawnienia:

- ius vitae Ac necie (prawo życia i śmierci)(także do karania, sprzedania, porzucenia)

- obowiązki:

- zapewnienie dzieciom od lat 3 wychowania i utrzymania, stosownego do jego pochodzenia,

Patria potestas - trwała do śmierci,

Emancipatio - zwolnienie dziecka spod władzy (oczekiwana nagroda lub nieoczekiwana kara)(powodowało wyjście z rodziny i brak możliwości dziedziczenia)

Prawo opiekuńcze

Formy piecze prawnej nad innymi:

- tutela (opieka)

- cura (kuratela)

** negotium claudicam - kulejąca czynność, której czegoś brakuje

Tutela:

- piecza prawna nad osobą i majątkiem osób niedojrzałych (tutela impuberum) i kobiet (tutela malerium),

- tutor - opiekun (powołany w testamencie w wypadku braku z ustawy lub przez pretora)(Udziela czynnością prawnym pupila autoritas tutoris)

- pupillus - pupil,

* Po ustaniu opieki tutor musi się rozliczyć z pupilem ze sprawowania opieki (pozew tytułem pokazania rachunku - actio tutele)

* Jeżeli ktoś spostrzegł, że opiekun źle się zajmuje pupilem to może go pozwać (tytułem Accusatio suspecti tutori)

* Inwentaryzacja majątku pupila - spis jego majątku,

Cura:

* Piecza prawna nad osobą i majątkiem osób: Furiosus, Prodigus, Minorum,

* Cura fakultatywna (dobrowolna do powołania),

* Nie można było w testamencie powołać Curatora (tylko ustawa lub pretor),

Curant - osoba podlegająca kurateli,

* Gdy kuratela się kończy to kurator musi się rozliczyć z sprawowanego majątku (można go pozwać tytułem Actio Negotiorum gestorum)(Missio In bona - przejmowanie majątku dłużnika przez wierzyciela)

Prawo, które dotyczy rzeczy (Ius ad res pertinet):

• Prawo Spadkowe

• Prawo Rzeczowe

• Prawo Zobowiązań

Prawo Spadkowe:

Śmierć - mors

Zmarły - defunctus

Dziedziczenie/spadek - hereditas

• Hereditas nihil Alid est Guam succesio In uniwersum ius quo defunctos habuert (98 paremia)

- Na process dziedziczenia składają się 2 etapy:

1. Delatio hereditatis - powołanie do spadku

2. Additio hereditatis - nabycie spadku

Delatio hereditatis:

- ex testamento (testamentowe)

- ex intestate (brak testamentu, ustawowe)

- contra tabula (przeciw testamentowe; obalenie testamentu; wskazuje prawo)

A) dziedziczenie testamentu

Testamentum - formalna i jednostronna czynność na wypadek śmierci; odwołalna aż do śmierci i ważna po śmierci . Testator musi wskazać co najmniej dziedzica.

Ważność testamentu:

• musi być przynajmniej dziedzic (nie ma tego w polskim prawie)

• forma przewidziana prawem

• testator ma testamentowe factio active

• heres ma testamentowe factio passive

Treść testamentu:

- essentialia negotii - ustanowienie dziedzica

- naturalia negotii - ex heredatio (wydziedziczenie), legaty, wyzwolenia testamentowe, wyznaczenie opiekuna, substitutio,

- accidentalia negotii - modus (polecenie)

* Współspadkobiercy dziedziczą zawsze ułamek wszystkiego,

Fideikomis uniwersalny - wyjątek od reguły Semel heres, semper heres,

Substitutio - podstawienie dziedzica:

Vulgaris - pospolite (rodzina, przyjaciele)

Pupillaris - osoby niedojrzałej i ustalenie jej dziedzica, na wypadek jej śmierci przed osiągnięciem wieku osiągnięcia zdolności do czynności prawnych,

(poklasyczne) Quasi Pupillaris - jeżeli ktoś powoływał osobę chorą umysłową to mógł także ustanowić jej dziedzica gdyby nie mogła dojść do zdrowia przed śmiercią.

---