PRAWO KONSTYTUCYJNE

Źródła prawa konstytucyjnego:

• Organy maja swoje strony internetowe

• LEX

• Wybór aktów prawnych do nauki prawa konstytucyjnego

Przedmiot prawa konstytucyjnego

Prawo konstytucyjne reguluje podstawowe instytucje ustroju społecznego, politycznego i gospodarczego

Ustrój społeczny -reguluje sytuacje pozycji różnych grup społecznych, także jednostek w społeczeństwie(podział na klasy społeczne, grupy, warstwy)

Ustrój polityczny -mechanizmy sprawowania władzy przez suwerena, relacje zachodzące między organami państwa

Ustrój gospodarczy -rola państwa w gospodarce -ingerencja państwa w procesy gospodarcze

Przedmiot gałęzi prawa konstytucyjnego

1. Określenie suwerena w państwie

2. Reguluje sposób sprawowania władzy przez suwerena

3. Budowa aparatu państwowego. Wskazanie organu państwa i regulacji między tymi organami

4. Podstawowe prawa i obowiązki człowieka i obywatela

5. Kwestie ustroju społeczno-gospodarczego

6. Tryb zmiany

Miejsce prawa konstytucyjnego jest nadrzędne

1. Konstytucja jako ustawa zasadnicza

2. Ze względu na treść -reguluje podstawowe instytucje

NAZWY na określenie tej gałęzi prawa:

• Prawo państwowe

• Prawo polityczne

• Prawo ustrojowe

Żadna z tych nazw nie jest adekwatna do określenia tego przedmiotu.

Prawo Konstytucyjne -źródłem tej gałęzi jest konstytucja. W wąskim znaczeniu odwołujemy się do konstytucji a w znaczeniu szerokim używając nazwę prawo konstytucyjne utożsamiając je z prawem państwa

Prawo państwowe -to system prawa, co jest przez państwo utożsamiane, uznane. W znaczeniu szerokim to system prawa, w wąskim to jedna z gałęzi, która reguluje ustrój państwa.

Prawo polityczne -za wąska nazwa, gdyż nie mówi o ustroju gospodarczym, szeroko zaś -nie reguluje całego ustroju tylko poszczególne instytucje.

Prawo ustrojowe -utożsamiane z systemem prawa (szeroko)-system prawa

Jeśli mówimy o prawie ustrojowym pewnej gałęzi (wąskie znaczenie) ustroju gospodarczego i politycznego.

Anglia używa nazwy Prawo Konstytucyjne choć nie ma konstytucji

Niemcy -prawo państwowe

Francja -prawo polityczne (Jan Jakub Russoe)

Tryb uchwalania obowiązującej Konstytucji

Konstytucja z 1952r była wielokrotnie nowelizowana, o sprawiło, że na początku lat 80 nie przystawała do rzeczywistości. Powstały nowe organy jak Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny (te organy nie zostały ujęte w konstytucji)

1989r -Sejm kontraktowy -Senat z wolnych wyborów

1991r -nowe wybory parlamentarne w których brało udział 18 ugrupowań politycznych

23 kwietnia 1992r została uchwalona Ustawa Konstytucyjna o trybie uchwalania i przygotowania konstytucji

1. Konstytucja zostanie uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w skład którego wchodzą posłowie i senatorowie. Musi być 2/3 głosów aby zostało uchwalone (wymóg większości)

2. Konstytucja zostanie następnie zatwierdzona przez naród w drodze referendum

Projekty były zgłoszone przez przynajmniej 56 członków Zgromadzenia Narodowego

Lech Wałęsa także zgłosił projekt

Zasada dyskontynuacji -spraw, która nie jest zakończona w jednej kadencji nie jest kontynuowana w drugiej kadencji

1993r -nowy parlament. Wygrała Lewica, nie było przedstawicieli prawicy.

22 kwietnia 1994r -została dokonana nowelizacja ustawy konstytucyjnej o trybie przygotowania /uchwalenia konstytucji.

1. Prawo inicjatywy konstytucyjnej będzie mieć także grupa co najmniej 500tys. Obywateli posiadających prawo wyborcze do Sejmu -Inicjatywa Obywatelska

2. Postanowiono zachować wszystkie projekty konstytucji, które zostały wcześniej zgłoszone, odstąpiono od zasady dyskontynuacji

3. Wprowadzono instytucje referendum cząstkowego albo wstępnego -nazywane jako referendum kierunkowe poprzedzające Referendum

Zgłoszone projekty przez:

Prezydenta Wałęsę 1

Senat 1

Pochodzące z partii 4 (SLD,PSL-UP,UW)

Obywatelski 1

Zgromadzenie Narodowe żadnego projektu nie odrzuciło, siedem projektów skierowano do komisji konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego

56 członków Zgromadzenia Narodowego:

46 wybierał Sejm spośród swojego składu

10 wybierał Senat spośród swoich

Przewodniczący wybierany przez komisję np. jednej izby - to zastępcą musiał być przedstawiciel drugiej izby.

Jesienią 1996r -szans na uchwalenie Konstytucji nie ma -brak woli politycznej.

22 marca 1997r -Konstytucja została uchwalona. Projekt trafił do Prezydenta Kwaśniewskiego, który zgłosił 40 poprawek.

2 kwietnia 1997r -została uchwalona obowiązująca Konstytucja, co jednak nie przerwało prac na jej przyjęcie

25 maja 1997r -odbyło się referendum

Prawica jako przeciwnik tej Konstytucji dała pod referendum drugi projekt:

1. Przedmiotem nie był projekt Konstytucji tylko dwa projekty -doszedł Solidarności z 1994r.

2. Ważności Referendum. Mała Konstytucja z 17 października 1992r stanowiła, iż Referendum jest ważne w momencie kiedy wzięło udział 50%

Ustawa konstytucyjna -niezależnie od frekwencji Referendum jest ważne

Konstytucja została uchwalona niewielką ilością głosów i przy małej frekwencji. Frekwencja wynosiła 42%.

16 lipca 1997r -nastąpiło podpisanie Konstytucji

17 października -Konstytucja weszła w życie

Zasady ustrojowe

W każdej gałęzi prawa mówimy o pewnych zasadach.

Zasady naczelne -rozumiemy pewne podstawowe rozwiązania ustrojowe zawarte w Konstytucji wolą ustrojodawcy w sposób ważny bądź wynikający z jej treści określające ustrój państwa.

Zasady mogą być zawarte w rozdziale początkowym (systematycznie wyodrębniony w aktach w rozdz. I konstytucji)

Zasady ustroju mają być także zawarte w innych rozdziałach Konstytucji, ale także we wstępie Konstytucji ma charakter normatywny (str.3 od słowa ustanawiamy Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej)

Zasady naczelne zależą od interpretacji, dlatego katalog zasad jest katalogiem otwartym:

1. Zasada suwerenności -zasada zwierzchnictwa ludu

2. Zasada jednolitości państwa administracyjno-terytorialnej

3. Republikańskiej formy państwa

4. Państwa prawnego

5. Zasada praworządności

6. Zasada trójpodziału władzy

7. Zasada równowagi władzy

8. Zasada pluralizmu politycznego

9. Zasada rządu parlamentarno-gabinetowego

10. Zasada niezależności sądownictwa i niezawisłości sądów

11. Zasada społecznej gospodarki rynkowej

12. Zasada szerokiego katalogu wolności praw człowieka i obywatela

13. Zasada samorządu terytorialnego

14. Zasada wzajemnej niezależności i autonomii państwa, kościoła i wyznań

Referendum

Instytucji referendum przed wojną nie było.

Referendum pojawiło się w Polsce po II wojnie światowej.

I referendum -1946r.

Referendum -miało dać odpowiedź, jakie rzeczywiście są nastroje ludu wobec władzy. Referendum nie miało mocy ustawodawczej, gdyż władza obawiała się wyniku.

1 pytanie dotyczyło ustroju politycznego

2 pytanie -dot. Reform gospodarczych

3 pytanie -dot. Granicy na Odrze, Nysie i Bałtyku

Wyniki były sfałszowane -władza referendum wygrała.

Do idei referendum wrócono dopiero po czterdziestu latach.

W 1987r. -chcąc ratować ustrój socjalistyczny zarządzono referendum w którym zadano 2pytania

1 pyt. -dot. Ustroju politycznego

2 pyt. -dot. Ustroju gospodarczego

Referendum będzie miało moc wiążącą jeśli zagłosuje co najmniej połowa uprawnionych.

Obecnie referendum jest ważne mimo niskiej frekwencji

W 1995r. doszło do uchwalenia ustawy o referendum

Wcześniej odbyło się nie 1 a 2 referenda krajowe w 1995r.

W 1997r. odbyło się referendum zatwierdzające Konstytucję.

VI.2004r. -odbyło się ostatnie ogólnopolskie referendum dot. Wstępu do unii europejskiej

W 1999r. został reaktywowany w pełni Samorząd Terytorialny. Przyjęto ustawę o Samorządzie Terytorialnym która później została przemianowana na ust. O Samorządzie Gminnym.

Wielkie znaczenie -art. 25 Konstytucji, art. 90K -dotyczy Unii, art.235 -dotyczy zmian w Konstytucji

Podstawowe znaczenie ma art. 125

1kwestia -kto ma prawo zarządzić referendum

Prawo zarządzania referendum należy do Sejmu lub Prezydenta po uprzedniej zgodzie Senatu

Sejm może zarządzić referendum z inicjatywy: własnej, Senatu, Rady Ministrów, obywateli

Sejm zarządzając referendum musi to wyrazić bezwzględną ilością głosów

W sprawach szczególnych dla państwa referendum ma się odbyć(art. 125):

1. W jakiejś sprawie -to nie może być decyzja personalna

2. Ma to mieć szczególny charakter

3. Spraw o szczególnym znaczeniu dla państwa

Referendum będzie ważne i wiążące jeśli weźmie w nim udział co najmniej połowa obywateli z prawem do głosu. Wynik -nakłada na organy państwa działania.

Ważność referendum krajowego stwierdza Sąd Najwyższy.

Referendum lokalne

Musi być zarządzane w istotnych sprawach dla gminy, województwa. Zarządza je Rada Gminy z Wójtem lub Burmistrzem. Może to również nastąpić z inicjatywy obywateli. Wszystkie ustawy samorządowe przewidują referendum lokalne -jest obligatoryjne w sprawach:

• Odwołania samorządu terytorialnego

• Dotyczy odwołania organu rządzącego -Wójta, Burmistrza lub Prezydenta miasta. Odwołanie władz może odbyć się tylko za pomocą referendum.

• Społeczeństwo np. chce się bardziej opodatkować

Żeby doszło do referendum z inicjatywy obywateli należy wystąpić z zapytaniem -ilu jest mieszkańców ponieważ należy zdobyć 10%podpisów, w województwie zaś 5% po czym w trakcie 3miesiecy musi się odbyć referendum. Takie referendum jest ważne jeśli weźmie w nim udział co najmniej 30%.

Zasady przedstawicielstwa

Dziś formą sprawowania władzy jest funkcja przedstawicielstwa.

Mandat przedstawicielski -to stosunek polityczno-prawny między przedstawicielstwem z wybieranym organem a wyborcami polegający na tym, że wyborcy udzielają pełnomocnictwo do sprawowania funkcji reprezentatywnej w wybieranym organie

Wyróżniamy dwa rodzaje mandatu przedstawicielskiego

1 -mandat imperatywny =związany =nakażczy

WYBORY

• Delegacja -taką delegację czynią pewne uprawnione podmioty

• Sposób tzw. Kooptacji -dobranie kogoś do swego składu (wybory niedemokratyczne)

System wyborczy -rozumiemy szereg reguł postępowania związanych z powoływaniem organów przedstawicielskich -całokształt zasad postępowania związany z powoł -to nie są wyłącznie normy prawne . Znaczenie szerokie -reguły polityczne

→Sposób wyłaniania przez partie polityczne

System wyborczy w znaczeniu wąskim -to mechanizm przeliczania głosów na mandaty

Prawo wyborcze -(poj. wieloznaczne) w znaczeniu przedmiotowym to ogół norm prawnych określających \regulujących sposób przeprowadzania postępowania wyborczego oraz zasad udziału obywateli w tych wyborach (akty prawne, które regulują postępowanie wyborcze)

W znaczeniu podmiotowym (znaczenie wąskie)to prawa człowieka

Podział na:

• Czynne prawo wyborcze -nazywane prawem: aktywnym, wybierania, głosowania

Odnosi się do osoby uprawnionej do głosowania

• Bierne prawo wyborcze -prawo: pasywne, wybieralności

Oznacza prawo kandydowania podczas wyborów

Źródła prawa wyborczego (akty prawne regulujące prawo)

Konstytucja

Sposób →wyodrębnienie specjalnego materiału

→przepisy są rozrzucone w całej Konstytucji -art. 62(czynne prawo wyborcze)

Co reguluje konstytucja:

• Reguluje czynne i bierne prawo wyborcze

• Reguluje pewne kwestie związane z zasadami prawa wyborczego

• W konstytucji są zawarte pewne gwarancje dot. Zapewnienia powszechnego wyboru.

Ordynacje wyborcze (chronologicznie)

1. Najstarsza z 27.09 1990r. -o wyborze prezydenta RP

2. Ustawa z 16.07 1998r. -ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatów i sejmików województw

3. Ustawa z 12.04 2001r. -ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu RP

4. Ustawa z 20.06 2002r. -o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta

5. Ustawa z 23.01.2003r. -ordynacja wyborcza do parlamentu europejskiego

Dziś obwody wyborcze są stałe, mają to samo miejsce w wszystkich wyborach

Inne Akty o charakterze powszechnie obowiązującym to np. rozporządzenia Ministra (co do wysyłania dokumentów)

Zasady prawa wyborczego

• To pewne rozwiązania, które przesądzają o treści szczególnych regulacji w prawie wyborczym

Kształtowały się przez lata, ewoluowały

Katalog prawa wyborczego:

1. Zasada powszechności

2. Zasada bezpośredniości ≠ wybory pośrednie

3. Zasada równości wyborów

4. Zasada tajności głosowania

5. Zasada proporcjonalności ≠ większości

Czasami jest też wymieniana zasada wolnych wyborów.

Zasada powszechności

1. Odbywają się na obszarze całego państwa -czynne prawo wyborcze

2. Powszechność jest wiązana tylko z czynnym prawem wyborczym

3. Gdy jest szerokie grono głosujących -wybierających i wybieranych

4. Odnosi się do czynnego, biernego i powszechnego prawa wyborczego e wszystkich etapach

Formalnie wybory trwają od momentu zarządzenia wyborów do momentu zatwierdzenia wyników wyborów. W sensie politycznym wybory trwają cały czas.

Powszechność -krąg osób biorących udział w wyborach czy to czynnie czy biernie.

Cenzus wyborczy -pojęcie to ma dwa znaczenia

• Każdy wymóg od spełnienia którego jest uzależnione posiadanie prawa wyborczego.

• Taki wymóg, który ogranicza szeroki dostęp do aktu głosowania

W przeszłości:

1. Cenzus płci -kobiety prawo głosu otrzymały w 1900r. w Europie -1906r. w Polsce -1918r.

W Kuwejcie kobiety nadal nie mają prawa wyboru. (Sufrażystki -1wywalczyły prawo głosowania)

2. Cenzus finansowy -majątkowy →liczony poprzez wielkość\ wysokość podatku.

3. Cenzus wykształcenia -umiejętność czytania \pisania. W Ameryce -znajomość konstytucji.

4. Cenzus rasowy

5. Cenzus służby -wykonywanego zawodu

Np. wojskowi, służba- nawet na zasadzie urzędniczej, duchowni -nie mają prawa głosu

Katalog Cenzusów współczesnych -art. 62

Nie mają prawa głosu osoby

1. poniżej -18lat oraz

2. osoby ubezwłasnowolnione

Udział w wyborach mają tylko osoby posiadające pełnię praw wyborczych.

3. Cenzus domicylu -zamieszkania

- W znaczeniu administracyjnym -zameldowanie

-Znaczenie cywilistyczne -to przebywanie w danym miejscu w celu zamieszkania(liczy się chęć)

Od 1992r. -członkowie, obywatele państw członkowskich mają samorządowe prawo wyborcze a również nie obywatele tego państwa mogą brać udział w wyborach.

Powszechność prawa wyborczego

1. Umieszczenie wyborcy w spisie wyborców (ad hoc -doraźnie, przed każdymi kolejnymi wyborami)

1. Rejestr wyborców (uporządkował kwestie sporządzania spisu wyborców)

2. Spis wyborców (tworzony od -ad hoc, nieścisły)

Rejestr wyborców jest dokumentem stałym, uaktualnianym na bieżąco

Na jego podstawie można obecnie bardzo łatwo stworzyć spis wyborców -jest on sporządzany prze gminy jako zadanie zlecone

2. Dzień głosowania (najlepiej jesienią, na początku listopada) W krajach katolickich wybory odbywają w niedzielę. By móc zwiększyć możliwość oddania głosu organizuje się niekiedy wybory dwudniowe.

3. Obwody głosowania. W przeszłości głosowanie odbywało się w gminie dlatego zaczęto dzielić je na obwody (od 500-3000mieszkańców) Pojawił się wymóg -do 5-6km od miejsca głosowania

Obecnie ustalono stałe obwody głosowania

wyjątek -więźniowie, chorzy -jedyny wymóg odbycia się specjalnych wyborów -powyżej 50głosów

na statkach morskich przebywających poza krajem

Obwody głosowania za granicą -tworzone przede wszystkim w byłych państwach socjalistycznych

4. Instytucje -w świadczeniu o prawie do głosowania.

Jeśli osoby nie będą mogły przebywać w którym zamieszkują, piszą podanie o przeniesienie -dostają zaświadczenie dzięki któremu mogą głosować w całej Polsce (w wyb. Powszechnych)

5. Wszelka pomoc dla osób niepełnosprawnych

Gwarancje w świecie (w Polsce niewykonalne):

1. głosowanie korespondencyjne (popularne w krajach skandynawskich)

2. głosowanie przez pełnomocnika

3. głosowanie poprzez sieć komputerową

Zasada bezpośredniości głosowania

Jest ona rozumiana w dwojaki sposób

→bezpośrednie głosowanie na kandydatów -wyborca głosuje -wybiera

Przeciwieństwem są wybory pośrednie -wyborcy wybierają elektorów i za ich pośrednictwem wybiera się kandydata np. na prezydenta (np. USA liczba elektorów odpowiada liczbie wyborców)

→głosowanie osobiste -z tego względu istnieje poważny problem -pełnomocnictwo

Obecnie większy nacisk kładzie się na wybory bezpośrednie.

Zasada równości

W znaczeniu formalnym każdy uczestniczący ma 1 głos.

Art. 96 -do senatu nie ma zasady równości

Norma przedstawicielska- ile wyborców przypada na 1 mandat (-20tys.)

100tys -5 przedstawicieli, 60tys -3przedstawicieli

Podział na okręgi z uwzględnieniem na podział terytorialny państwa Konstytucja uchwalona po wejściu nowego podziału terytorialnego nie ma zachowanej równości materialnej do senatu

Zasada tajności głosowania

1. pomieszczenie z zasłoną

2. urna, gdzie wrzucamy kartę z naszym głosem

Zasada proporcjonalności

Wybory większościowe deformują poparcie polityczne dla poszczególnych ugrupowań. Jest wiele technik przeliczania -żadna z nich nie jest sprawiedliwa. Układ mandatów odzwierciedla postawy polityczne społeczeństwa.

Zasada wolności wyboru

W Polsce w1992r. została uchwalona w Małej Konstytucji zasada uchwalona do Senatu.

Zasada pluralizmu politycznego

Wolność zgłaszania kandydatów

Wolność prowadzenia kampanii wyborczej

Nie musimy też głosować, jeśli nie chcemy(Belgia, Grecja -obowiązek głosowania →sankcja pieniężna

Wolność wyrażania woli przez wyborców

Komisje wyborcze

Organ pod nazwą Państwowy Organ Wyborczy (organy stałe a nie ad hoc)

Okręgowe komisje wyborcze -zasadą jest, że przewodniczącym jest zawsze sędzia

Kandydaci zgłaszani są przez partie polityczne lub grupy ludzi

Z Urzędu jest jego przedstawiciel

Zasady praworządnego państwa demokratycznego

Pojęcie, idea państwa prawnego pojawiła się ok.200 lat temu. Jako przeciwwaga państwa policyjnego (rozumianego jako charakter działań administracji.

Jest to pojęcie bardzo obszerne i nadrzędne

Możemy wyróżnić państwo i prawo:

Jeśli mówimy o państwie prawnym mamy na myśli pewne rozwiązania przy czym te elementy można zarówno wyprowadzać z norm, mogą to być również pewne rozwiązania.

W Polsce idea państwa prawnego pojawiła się dopiero po przemianach ustrojowych po1989r. Olbrzymią rolę odgrywał wcześniej Trybunał Konstytucyjny →przed Konstytucją.

Elementy związane z prawem:

W państwie musi być prawo. Musi być:

• spisane

• zhierarchizowane -na czele tej hierarchii musi stać Konstytucja

• opublikowane

• wymóg vacatio legis

• kwestia pewności prawa -obywatele powinni mieć pewność obowiązywania prawa

• ochrona własności

• prawo nie działa wstecz

• ochrona praw nabytych

• zasada równości w prawie

• prawo do sądowego wymiaru sprawiedliwości

• dwuinstancyjność postępowania

• dobra legislacja

Wymogi stawiane państwu, iż jest ono państwem prawnym:

Państwem prawa będzie tylko takie państwo gdzie:

• zasada zwierzchnictwa -zwierzchnikiem jest suwerenny naród

• zasada trójpodziału władzy

• niezależność i niezawisłość sądownictwa

• odpowiedzialność rządu przed parlamentem (odpowiedzialność polityczna)

• potrzeba posiadania hamulca do innych władz, możliwość wpływania na władzę

• zasada praworządności -wszystkie organy władzy publicznej działają na podstawie i w celu wykonania ustaw -ustawy wytyczają granice funkcjonowania tych organów

• zasada pluralizmu politycznego

Zasada praworządności

Jest pojęciem wieloznacznym

• to nic innego jak rządy prawa

• to pewna zasada ustrojowa odnosząca się do działania organów publicznych

• to stan, że w państwie jest prawo, które jest przestrzegane przez pewne podmioty na straży którego stoją pewne gwarancje traktowane jako pewien stan faktyczny

Wyróżniamy 3 elementy:

1 -prawo

2 -przestrzeganie -kto ma to robić

3 -prawo gwarancji

My wyróżniamy praworządność:

• w znaczeniu formalnym -przestrzegamy prawo bo jest i nie ważne jakie jest

• w sensie materialnym -wprowadzamy pewne kryteria, oceny (możemy więc mówić o dobrym i złym prawie)

Demokratyczne państwo prawne tzn.

1 element -państwo ma być tworzone wg pewnych określonych procedur

2 element -pytanie o przestrzeganie prawa (kto ma to prawo przestrzegać)

O tym czy państwo jest lub nie jest praworządne decydują organy władzy publicznej

3 element -gwarancje

Wyróżniamy:

• gwarancje materialne -to zależy od poziomu kultury społeczeństwa→kultura prawna będzie wyższa jeśli kult. społeczna będzie większa (wykształcenie, element religii, środowiska, sytuacja materialna.)

• gwarancje formalne -liczba gwarancji formalnych stale wzrasta -np. Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich

Zasada społecznej gospodarki rynkowej

Dawniej państwo nie ingerowało w rynek, było jedynie stróżem nocnym. Z czasem regulacja rynku miała coraz większy zasięg.

Obecnie państwo coraz więcej czasu poświęca tym regulacjom

1 model gospodarki liberalnej

2 model państwa opiekuńczego, które bardzo dużo oferuje obywatelom (kraje skandynawskie)

Powstała idea gospodarki rynkowej (wielki wpływ kościoła)

• idea społecznej gospodarki rynkowej - połączenia wolnego rynku z kwestią sprawiedliwości społecznej -idea pomocniczości

• pewna próba połączenia wolnego rynku ale również pewnej ingerencji w celu zapewnienia porządku, równości...

Myśl regulacji

Podstawowe znaczenie ma art. 20 -społeczna gospodarka rynkowa oparta jest o:

• wolność działalności gospodarczej -istnieje swoboda podejmowania , prowadzenia działalności gosp. oraz zakończenia jej 0art. 22K

• własność prywatna

• solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych

Nie można nikomu zakazać działalności gospodarczej jeśli nie ma takiego umocowania w ustawie

Ograniczenia:

1. podmiotowe (do osoby) -ograniczeń jest stosunkowo niewiele. Własność prywatna stanowi podstawę ustroju RP Polskiej tzn., że ten podmiot powinien być dominujący wśród własności

2. przedmiotowe -określające pewne wymogi dla prowadzenia pewnej działalności gospodarczej

art. 64 -każdy ma prawo do własności...

Ochrona własności (np. dobra kultury narodowej, środowisko, ziemia

Art. 21 -chroni każdą własność...

Własność nie jest wartością absolutną (ma być na cel publiczny i słuszne odszkodowanie)

Jedyny sposób -wywłaszczenie(jest decyzją administracyjną.

8

---