PSYCHOLOGIA DZIECKA „SCHAFER”

TEORIE OSBOWOŚCI LEINCHEYKAY

Przywiązanie- jest procesem polegającym na poszukiwaniu i utrzymywaniu bliskości i wzajemnym werbalnym i niewerbalnym komunikowaniu się oraz poczuciu emocjonalnego dorastania. Jest emocjonalnym stopniowo rozwijającym się aspektem relacji pomiędzy rodzicami a niemowlęciem.

Osobowość Freuda- strukturalny

Id- źródło pierwotnych procesów związanych w psychice, źródło emocji w psychice, źródło instynktów odzwierciedlających materie cielesną, nie uwzględnia świata zewnętrznego, egzystencja tylko w subiektywnej rzeczywistości.

Zasada funkcjonowania- zasada przyjemności. Celem jest dążenie do przyjemności, a unikanie bólu, dyskomfortu. Komfort relaks, nie lubi napięcia wynikającego z niezaspokojenia jego potrzeb.

Przymiotniki id:

- formacja się natychmiastowej gratyfikacji

-roszczeniowe

-impulsywne

-irracjonalne

-aspołeczne

-egoistyczne

-unika bólu

-kocha przyjemności

Ego- celem jest dostosowanie relacji między człowiekiem a otoczeniem, w którym żyje. Jednostka, która dobrze funkcjonuje kieruje się tym, co dyktuje mu jego ego.

Zasada rzeczywistości, która wypiera zasadę przyjemności. Celem tej zasady jest …….. tej emocji, która jest stymulowana id. Ego jest zdolne tolerować napięcie tak długo aż stanie się możliwe zaspokojenie potrzeb w najlepszy sposób.

Każdy człowiek rodzi się z potencjałem by kierować się w swoim życiu rozsądkiem i myśleniem może osiągnąć to przez uczenie się i doświadczenia życiowe

W stosunku do id postęp dokonuje się poprzez to że dla tej struktury oprócz subiektywnej rzeczywistości istnieje również rzeczywistość zewnętrzna. Ego uwzględnia istnienie realnego świata zewnętrznego.

„człowiek kierujący się w swoim życiu ego widzi rzeczy otoczenia w uch realnym bycie”

Superego- jest to ta sfera psychiki, która reprezentuje moralne i prawne zasady funkcjonowania psychiki. Reprezentuje świat pewnych idei i zasad w myśl tego, co jest rzeczywiste, reguły wartości, aksjologiczne.

Superego dąży do doskonałości. Jest moralnym kontem danego człowieka, danej jednostki. Jest kodem moralnym, reprezentuje zadania, wartości idei, pewnych poglądów społecznych przekazywanych pokolenia na pokolenie. Celem jest kontrolowanie i regulacja tych impulsów, których niekontrolowana ekspresja mogła by być niebezpieczna dla zachowania stabilności społecznej: agresja, sex. Służy by pewne normy, zasady były przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Id jest produktem ewolucji i psychologiczna reprezentacja biologicznego wyrażenia człowieka

Ego- istnienie wynika z konieczności kontrolowania się ze światem zewnętrznym. Należy do świata ważnych czynności.

Superego jest produktem uspołecznienia człowieka, jest narzędziem przekazu tradycji kulturowej.

TEORIA WIĘZI. ONTOGENEZA WIĘZI WZORCE WIĘZI.

Więź emocjonalna- „to, co dla wygody nazywamy teorią przywiązania, to sposób ujęcia w koncepcję ludzkiej skłonności do tworzenia silnych afektywnych więzi z ważnymi bliskimi osobami. Oraz sposób wyjaśnienia ważnych form…….. emocjonalnego, zaburzeń osobowości. Włączając tu lęk, złość, depresję, emocjonalne odizolowanie, których przyczyna jest nieznana, separacja oraz utrata” ( Bowly 1986)\

Zasada monotropizmu- oznacza ze przywiązanie rozumowane jako repertuar genetycznie uwarunkowanych zachowań ma tendencje do koncentrowania się na osobie głównego opiekuna.

Zasada warunkowania- powstający wzorzec przywiązania jest trwały i staje się prototypem dla wszelkich kontaktów społecznych.

Hipoteza okresu krytycznego- po przekroczeniu pewnego okresu życia przywiązanie może się ukształtować. Noworodek jest wyposażony w podstawową aktywność o tendencji do stymulowania organizmu, do rozwoju złożoności psychologicznej. Posiada obszerny repertuar możliwych zachowań, które przygotowuje go do interakcji w opiekuńczym otoczeniu. Noworodek nie jest bierną osoba. Zaspokajanie pokarm nie jest warunkiem nawiązywania więzi.

Jakość więzi pomiędzy matka a dzieckiem. Dziecko doświadcza czy bliska osoba wrażliwie odpowiada na sygnały i potrzeby oraz czy jest dostępna. Wrażliwa matka właściwie interpretuje i reaguje na te sygnały dziecka. W tym dialogu dziecko nabywa wewnętrznego poczucia bezpieczeństwa, elastyczności w sytuacjach konfliktu i wrażliwości.

Teoria więzi, postrzega pragnienie bliskości relacji emocjonalnych jako cecha specyficznie ludzka. Jest obecnie u noworodka, powstaje do wieku starczego i jest podstawą składowa funkcji i przetrwania. W niemowlęctwie i okresie dzieciństwa więź z rodzicami zapewnia schronienie i opiekę. Cecha specyficznie ludzka i trwa przez całe życie.

Analiza pojęcia przywiązania w relacji rodzic -niemowlę.

Relacje oparte na związku polegającym na miłości kształtują dobrostan zarówno emocjonalny dziecka jak i jego rodziców. Bezpieczne przywiązanie sprzyja rozwojowi zdrowego wizerunku własnej osoby, niesie pozytywne konsekwencje w dorosłym życiu.

Przywiązanie jest szczególnym rodzajem relacji pomiędzy dwojgiem ludzi o trwającym w czasie charakterze

Związek z niemowlęciem jest procesem angażującym emocje i motywacje matki identyfikującym się z pełniona rola macierzyńską. Ustanowienie więzi rozpoczyna się w okresie ciąży, decyduje o motywacji i do wywiązania się z roli macierzyńskiej dającej poczucie spełnienia i satysfakcji.

Przywiązanie odzwierciedla rozwijające się uczucia matki wobec niemowlęcia polegające na :

- pragnieniu posiadania, co by mieć z nim jak najlepszy kontakt

- odczuwania dumy i miłości (Godleb)

Atrybuty przywiązania:

- bliskość- kontakt fizyczny, stan emocjonalny, indywidualizacja

- wzajemność- wrażliwość wobec dziecka, komplementarność

- zaangażowanie- skupienie się na dziecku wypełnianie roli rodzicielskiej.

Efekty przywiązania:

1. Nabywanie umiejętności rodzicielskich, rodzice uczą się wraz z dorastaniem dziecka, uczą się dzielić emocje, doznania przyjemności kontaktu z dzieckiem.

2. Rozwój dziecka uczy wyrażać swe pragnienia i potrzeby nabywania przeświadczenia o możności na otoczenie

3.Trwałośc więzi- tworzą się troskliwe relacje powodujące bardzo harmonijne i konstruktywne więzi pomiędzy niemowlęciem a rodzicami.

JAK DZIECKO REALIZUJE SWOJĄ WRODZONĄ SKŁONNOŚC DO NAUCZANIA BLISKOŚCI OPIEKUNA

M.Słott

Procedura sytuacji opcji.

Reakcja dziecka od 1-1,5 roku życia.

Dziecko i matka w ważnych sytuacjach, badanie 8 po 3 minutowe epizody

Wprowadzenie

1. Matka i dziecko do pokoju z zabawkami

2. M i dz sami w pokoju z zabawami

3. Do pokoju wchodzi osoba, rozmawia z matką, a potem matka nawiązuje kontakt z dzieckiem

4. Matka opuszcza dyskretnie pokój

5. Matka wraca a osoba obca opuszcza pokój

6. Matka opuszcza pokój, wraca osoba obca proponuje zabawę

7. Wychodzi osoba obca i wchodzi matka

Doszła do wniosku, że zachowanie dziecka można było skategoryzować w 4 grupach tzw. Wzorce przywiązania:

1. Styl ufny- opiekun jest konsekwentnie wrażliwy na potrzeby dziecka i reaguje na nie w sposób adekwatny

2. Styl ambiwalentny- opiekun jest niekonsekwentny i utrzymuje dystans i odrzuca potrzeby zbliżenia

3. Styl unikający- opiekun jest niedostępny, utrzymuje dystans i odrzuca potrzeby zbliżenia

4. Styl zdezorganizowany- opiekun wywołuje przerażenie dziecka, nie wytwarza się spójna zorganizowana strategia radzenia sobie ze stresem, separacja

• WIĘŹ UFNA- A

Zachowania w POS:

-opiekun jako bezpieczna baza

-separacja: podąża za mamą lub przywołuje gestem, śmiechem, wokalizacją, szuka bliskości z rodzicem. Jeżeli płacze to uspokaja się pocieszone przez rodzica.

WRM- opiekun jako osoba dostępna reagująca wrażliwa, kochająca, osoba „z” dzieckiem. Obraz siebie jako osoby zasługującej na miłość, na spełnienie swoich potrzeb emocjonalnych, osoby mogącej podzielić swoje przeżycia z inną osobą.

Wewnętrzny model roboczy- WRM

- wraz z budowaniem relacji i przywiązania dziecko tworzy wewnętrzne modele robocze (internal working models):

- siebie- opiekuna

-znaczenie ich relacji

WRM to dynamiczne reprezentacje, w których są przechowywane i przetwarzane informacje ( o sobie, opiekunach, relacji) tak, aby umożliwiały predykcje i skuteczne działanie

- WRM sa zbudowane zgodnie z dostępnymi dziecku danymi ( z własnych doświadczeń)

- WRM są rozciągnięte na to, co jest potencjalne, ( aby skutecznie działać w nowych sytuacjach)

- powinny być spójne wewnętrznie, aby spełnić swoją funkcję

- mogą być uaktualniane, ale zmiany w nich dokonują się pomału

- WRM tworzą wewnętrzny świat dziecka

- są obsadzane emocjami

- podstawową emocją modeli znaczenia relacji jest radość.

• WIĘŹ UFNA B

W dalszym rozwoju osoba:

- ma pozytywną samoocenę

- ma poczucie sprawczości

- jest empatyczna

- ma lepsze zdolności społeczne

- lepiej radzi sobie z trudnymi sytuacjami, frustracją, zmianą otoczenia, odraczaniem gratyfikacji itp.

- ma większą odporność psychiczną w znaczeniu zdolności do psychicznego radzenia sobie z trudnymi

doświadczeniami

- jest bardziej niezależna

• WIĘŹ LĘKOWA- UNIKAJĄCA- A

Zachowania w POS:

-dużo eksploruje, mało wraca do opiekuna ( jako bezpiecznej bazy)

-separacja- minimalna reakcja, jakby nie zauważyło wyjścia opiekuna. Na zewnątrz niewidoczny dystans, ale

przeżywany wewnętrznie bardziej silnie ( wysoki poziom kortyzolu)

-powrót opiekuna jakby nie zauważyło, gdy rodzic podchodzi unikanie, utrzymanie dystansu, odchylanie się

gdy jest na rękach, koncentracja na otoczeniu ( zabawkach)

WKM: przekaz od opiekuna „musisz sobie radzić sam”. Model opiekuna jako osoby nie zawsze reagującej na sygnały dziecka. Strategia poradzenia sobie bez aktywnego angażowania opiekuna. Obraz siebie jako osoby nie zawsze zdolnej do skutecznego działania ( w relacji z opiekunem w otoczeniu) narażonej na porażkę na frustrację.

W dalszym etapie osoba:

- bardziej zależna od innych

- bardziej lękowa

- nadmierne czujna

- mało odporna na frustracje

- niedoceniają swoich możliwości

- mało pewna siebie

- z poczuciem małej sprawczości

- z niską samooceną

• WIĘŹ LĘKOWO- AMBIWALENTNA C

W POS:

-ograniczona eksploracja. Widoczne rozdrażnienie lub bierność

-separacja: oznaki silnego dystansu

Powrót do opiekuna, zmienne dążenie do kontaktu, oznaki gniewu, odrzucenia, napady złości LUB bierne i zasmucone. Nie daje się łatwo uspokoić.

WRM- obraz opiekuna jako mało przewidywalnego, reagującego, jeśli sygnały od dziecka sa bardzo nasilone. Czasem niedostępnego emocjonalnie. Obraz siebie jako osoby mało skutecznej z niewielką możliwością wpływania na innych, której potrzeby emocjonalne nie zawsze mogą być zaspokojone, ( co łączy się ze złością i próbami surowego kontrolowania otoczenia)

W dalszym rozwoju osoba:

-z niską samoocena

-mało autonomiczna

-często kontrolująca

-przejawiająca złość w sytuacjach frustracji, rozczarowania, lęku

-bardzo lękowa i czujna

-z małą odpornością psychiczną

• WIĘŹ ZDEZORGANIZOWANA D

W POS:

Brak widocznego celu czy intencji w zachowaniu

-mała spójność zachowania w całe procedurze

-zachowania niekompletne, przerywane ruchy, zastyganie, bezpośredni wyraz leku( obawy przed rodzicem, ruchy stereotypowe, zmieszane)

W WRM trudność w zbudowaniu spójnych wewnętrznych roboczych modeli. Dzieci o tym wzorcu to często dzieci źle traktowane przez rodziców, widoczne jest u nich wycofanie się ze świata wewnętrznego ( refleksyjnego funkcjonowania) oraz ograniczenie afektu. Więź ta jest patologiczna, jest silnym czynnikiem ryzyka dalszej patologii rozwoju.

W dalszym rozwoju osoba:

-w sytuacjach frustracji odczuwa gniew, może reagować agresją

- często przejawia zachowania agresywne w stosunku do rówieśników i do dorosłych

- może być w wieku przedszkolnym niezwykle kontrolująca

-ma trudności z odczuwaniem gratyfikacji

- mogą się rozwinąć zaburzenia osobowości szczególnie typu borderline

- ze względu na niewielką odporność psychiczną istnieje wysokie ryzyko rozwinięcia PtSP w sytuacjach

silnego stresu

ZWIĄZEK POMIĘDZY STYLAMI PRZYWIĄZANIA A PROCESAMI REGULACJI EMOCJONALNEJ

Sposób radzenia przez ludzi o ufnym stylu przywiązania:

- bardziej adekwatnie

- bez angażowania silnych emocji

- dostrzegają siebie jako zdolnych do poradzenia sobie

- zachowanie utrzymuje wysoka samoocenę

- strategie radzenia sobie są korzystne i instrumentalne

- poszukują wsparcia społecznego ze strony innych osób

- dążą do bliskości z obiektem

- cechuje je otwartość

- nie ma tendencji do zniekształceń

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI W ŚWIETLE KONCEPCJI MODELI PRZYWIĄZANIA W ŻYCIU DOROSŁYM.

Lyddon i Sherry- klasyfikacja głównych zaburzeń osobowości w kategoriach rozwojowych stylów osobowości

Rozwojowe style osobowości

Rozwojowe doświadczenia jednostki, które związane są z adaptacją do warunków życia w kontekście nieufnych stylów przywiązania.

Zaburzenie osobowości- wynik działania nieufnych modeli roboczych siebie i innych

Styl przywiązania	Typ osobowości	Przekonania o sobie i innych
Zaabsorbowany	-Zależna -Obsesyjno- kompulsywna -histeryczna	Charakteryzuje pozytywne wartościowanie innych, a siebie negatywne
Lękowy zaabsorbowany	-Unikająca	Negatywny obraz siebie a innych miedzy pozytywne a negatywne
Lękowy	-Paranoidalna	Na temat siebie i innych negatywne wartościowanie
Lękowy odrzucający	-antyspołeczna -narcystyczna -schizotypowa	Wartościowanie innych negatywne a siebie między pozytywne a negatywne
Odrzucający	-schizoidalna
zdezorganizowany	-borderline

OSOBOWOŚC ZALEZNA- dominująca i przesadna potrzeba opieki, która prowadzi do zachowań nacechowanych uległością oraz strachem przed opuszczeniem, początek w wieku młodzieńczym

OSOBOWOŚC ZALEZNA- SID PN:

-jest gotów użyć nadmiernych środków, aby uzyskać opiekę i wsparcie od innych, do tego stopnia że zrobi

nieprzyjemne rzeczy

-czuje się nieswojo i bezradnie, gdy jest samotny z powodu wyolbrzymionych lęków

-nastawiony na spełnianie oczekiwań innych

- lęki, że nie będzie w stanie zatroszczyć się o siebie

- powstaje w wyniku nadopiekuńczych rodziców, którzy uzależniają dziecko od siebie

OSOBOWOŚC OBSESYJNO- KOMPULSYWNA

-pracoholizm

-perfekcjonizm

-stawianie sobie i innym zbyt wysokich wymagań

-branie na siebie nadmiernej odpowiedzialności

-nieumiejętność relaksowania się

- w wyniku wychowania rodziców, którzy wychowują dzieci, nie żyją sami dla siebie ale dla innych, stawiają

dziecku wygórowane oczekiwania dotyczące jego osiągnięć

OSOBOWOŚC HISTERYCZNA- wzorzec zachowań zdominowany przesadnym wyrazem emocjonalnym i staraniami o zwrócenie na siebie uwagi.

- labilność emocjonalna

- ekscentryczność

- powierzchowność

- ciągłe przyciąganie uwagi innych

- forma czasem ekshibicjonizmu

- te osoby prawdopodobnie miały kontakt z rodzicami je zagłaszczali i pochłaniali.

- łatwo ulega sugestiom, łatwo znajduje się pod wpływem innych osób lub okoliczności

- czuje się nieswojo w sytuacjach, w których nie jest w centrum uwagi

- wzajemne oddziaływania z innymi często o charakteryzują się niestosowanymi i uwodzicielskimi lub

prowokacyjnymi zachowaniami seksualnymi

OSOBOWOŚĆ UNIKAJĄCA- wzorzec zachowań zdominowany przejawami społecznych zahamowań, poczuciem nieprzystosowania i nadwrażliwością na negatywną ocenę

-wykazuje powściągliwość w relacjach intymnych, ponieważ obawia się, że zostanie zawstydzony

lub wykpiony

-widzi siebie jako społecznie niekompetentnego, zatrwożonego lub skrytego w stosunku di innych

-nieśmiałość

-rodzic albo zawłaszczający- pragnienie bliskości z innymi- unikanie bliskości, lub lęk przed pochłonieniem

- rodzic unikający unikanie bliskości, unikanie kontaktu, dziecko obawia się odrzucenia ponownego- unika

wchodzenia w kontakt

OSOBOWOŚC PARANOIDALNA- dominuje brak zaufania, podejrzliwość wobec innych, tak że motywy ich zachowania są oceniane jako wrogie:

- kontakt z odrzucającymi i prześladowczymi rodzicami, na co reagowały wykształceniem takich tendencji jak

nadmierna czujność, obronne przeciwstawianie się wpływom, nieufność, podejrzliwość, chroniczne napięcie

wyrażone w ekspresji cielesnej, zahamowanie ekspresji emocji

- nawracające i nieuzasadnione podejrzenia dotyczące wierności współmałżonka

-niechętnie zwierza się innym z powodu nieuzasadnionych lęków

OSOBOWOŚC ANTYSPOŁECZNA/ ANTYSOCJALNA

Objawy:

-powtarzalne łamanie prawa

-agresywność

-impulsywność

-kłamliwość

-brak umiaru i refleksyjności

Cleckley (1964) 3 obszary:

1. Nieadekwatne antysocjalne zachowania

2. Brak poczucia odpowiedzialności za swoje czyny

3. Uczuciowa pustka

Wzorzec zachowań zdominowany pogada dla cudzych praw i ich gwałceniem poczynając od 15 roku życia

-drażliwość i agresywność, na która wskazuje udział w powtarzających się bójkach i napaściach

- konsekwencja nieodpowiedzialności, niemożność utrzymania stałej pracy i dotrzymania zobowiązań finansowych

- ciepłe uczucia postrzegane jako słabość

-instrumentalne traktowanie ludzi, wykorzystywanie ich

Wynik doświadczeń z rodzicami polegający na wrogości, mało wspierający, rodzice nadużywają alkoholu.

---