Bogowie Starożytnego Egiptu
Horus
Bóstwo ukazywane pod postacią sokoła, dysku słonecznego z sokolimi skrzydłami lub mężczyzny z głową sokoła. Czasem też personifikowany jako dziecko charakterystycznie trzymające palec w ustach. Jego matką była Izyda, a ojcem Ozyrys. Cieszył się szczególną czcią dynastii egipskich jako ich opiekun i pan nieba.
Amon
Ukryty lub Niewidzialny. Pierwsza wzmianka o nim i jego żeńskim odpowiedniku Amanuet występuje w "Tekstach Piramid", w których razem tworzą jedną z par wśród bogów Wielkiej Ósemki z Hermopolis. Czczony w Tebach wspólnie z Minem. Zidentyfikowany z Re jako Amon-Re był przedstawiany w postaci mężczyzny w koronie z piór o ciele błękitnym, którego świętymi zwierzętami były: wąż, gęś nilowa i przede wszystkim baran. Z bogami Chonsu i Mut tworzył triadę. Pan wiatru - "dusza Szu".
|
|
Anubis
Bóg zmarłych przedstawiany pod postacią psa lub człowieka z głową szakala. Opiekun cmentarzy i mumifikacji. Naczelne bóstwo kynopolitańskie. Jego matką była Neftyda, a ojcem Ozyrys, którego po podstępnie zadanej śmierci przywracał do życia wspólnie z boginią Izydą.
Apis
Święty byk, symbol płodności, czczony w świątyni w Memfis. Jego osobowość została wzbogacona z czasem i uznano go za żyjącą postać Patha, który rażąc Izydę piorunem sprawił, iż poczęła ona Apisa (według wierzeń greckich, które identyfikowały go z Kronosem był owocem związku Zeusa z Jo). Pomagał w ostatniej drodze do krainy umarłych. Jego świętym zwierzęciem był naturalnie byk, z tym że koniecznie koloru czarnego ze znamieniem w kształcie półksiężyca w kolorze białym - na czole i boku.
Aton
Namacalny symbol boga Re. Wyrażany pod postacią słonecznego dysku, z którego rozchodzą się promienie kończące się dłońmi. Czczony w Achetaonie - sławnym dziś jako: Tell el-Amarna.
Atum
Całkowity lub Kompletny. Przedstawiany jako mężczyzna w podwójnej koronie lub jako skarabeusz, wąż, małpa, ichneumon (szczur), które mu służyły. Najstarszy z heliopolitańskiej Wielkiej Dziewiątki. Stwórca wszystkiego. Wynurzył się z Praoceanu, wielkiego Chaosu (Nunu). Identyfikowany z bogiem Re był czczony jako bóg słońca zachodzącego. Przeżyje koniec świata stając się początkiem i końcem wszechrzeczy.
Bastet
Prastara bogini płodności. Jej ojcem był sam bóg Re. Kojarzona z ciepłem, radosną zabawą i ogólnie ze szczęściem. Jej świętym zwierzęciem był kot, a główny ośrodek kultu mieścił się w Bubastis. Tam odkryto liczne szkielety kotów złożonych bogini w ofierze. Często wyobrażana jako kobieta z głową kota. Przedstawiano ją także z atrybucjami charakterystycznymi dla śmiercionośnych sił bogiń Hathor czy Sachmet.
Bes
Choć szkaradny, bo z garbem, krzywymi nogami i rękami oraz z wystającym bezwładnie językiem był symbolem szczęścia małżeńskiego, narodzin i tańca.
Chepri
Bóg-skarabeusz wspominany już w "Tekstach Piramid". W kulcie heliopolitańskim był żywą emanacją boga Re i ojcem pierwszej pary bogów. Z kolei Nefnut i Szu miały dać początek wszechrzeczy. Identyfikowany z Atumem symbolizował zmartwychwstanie - dnia po nocy, ale także zmarłych.
Chnum
Lepił z gliny bogów i ludzi. Dawca życia i płodności, patron Nilu. Wyobrażany jako mężczyzna-garncarz z głową byka lub jako byk.
Chonsu
Wędrowiec, tebański bóg księżyca. Potomek bogini Mut oraz Amona. Razem współtworzyli triadę. Przedstawiany w postaci ludzkiej z głową sokoła czy ibisa, którą wieńczył dysk księżycowy. Albo jako dziecko z warkoczem.
Geb
Pan ziemi. W mitologii heliopolitańskiej poślubił boginię Nut. Z kolei w innych mitach występuje jako syn Ozyrysa i praojciec wszystkich bogów. Jako taki przyczynił się do kreacji świata ludzi. Przedstawiany w postaci leżącego człowieka otulonego zielenią, z gęsią i emblematami królewskimi.
Hapi
Potomek Horusa, miał jeszcze trzech braci. Bóg Nilu oraz Praoceanu. Przyjaźnił się z Anubisem.
Hathor
Dzierżyła w ręce sistrum, a przedstawiano ją jako kobietę o krowiej głowie lub z jej rogami oraz tarczą słoneczną pośrodku nich. Najbardziej skomplikowana postać egipskiego panteonu: raz przedstawiana jako pani miłości i szczęścia, raz jako patronka umarłych i ziem obcych. Jej imię oznacza "Dom Horusa". Często traktowana jak bogini Izyda.
Izyda
Tworzyła zasadniczą triadę egipskiego panteonu wraz z synem Horusem i mężem, a zarazem też bratem, Ozyrysem. Utożsamiała Macierz Wszechrzeczy. Była patronką ogniska domowego i dysponowała mocami magicznymi. Jej cześć swój początek czerpała z obszarów Delty Nilu (wyspa File była jej najokazalszym ołtarzem), by ogarniając wszystkie ziemie egipskie, w okresie od III do I wieku p.n.e. (okres hellenistyczny) rozprzestrzenić się pod postacią Izis na tereny całego Morza Śródziemnego. Była początkiem dynamicznych mocy kreujących wszelkie rzeczy. Według mitów greckich była raz Demeter, raz jej córką Persefoną, albo Ateną lub Herą. Innym razem Artemidą lub Jo.Jej ślad przeniknął także do mitologii rzymskiej. Wyrażana jako pani z głową świętej krowy lub z rogami symbolizującymi księżyc. Pomiędzy nie umieszczano chętnie dysk słoneczny albo symbolizujący życie znak anh. Niekiedy na jej kolanach umieszczano syna.
Maat
Symbolizowała w mitologii staroegipskiej ład i porządek. Jej ojcem był sam bóg Re, a mężem Toth. Wraz z wkroczeniem do krainy umarłych reprezentowała podczas tzw. "sądu Ozyrysa" szalę, na której ważyły się (dosłownie) losy zmarłego. W zależności na którą stronę przeważyło jego serce był potępiony albo nie. Czczona także przez innych bogów jako symbol ideałów powołanych do istnienia wraz z kreacją wszechświata, którego porządkiem dysponuje. Jej kult zachowano, aż do upadku Egiptu. Każdorazowa koronacja faraona była symbolicznym odrodzeniem pradawnego porządku rzeczy, którego ona strzegła.
Nechebet
Naczelne bóstwo Egiptu Górnego. Jej świętym zwierzęciem był sęp.
Nut
Zrodzona z powietrza i wilgoci - jej matką była Tefnut, a ojcem Szu. Poślubiła swojego brata Geba, z którym poczęła Słońce - pożerała je z zachodem, a o wschodzie nadawała mu nowe życie. Przedstawiana w postaci kobiety w kształcie łuku, która dłońmi muska powierzchnię ziemi. Zrodziła boga Ozyrysa i jego brata Seta, a także boginię Izydę.
Ozyrys
Jego kult przywędrował z Delty Nilu. Głównym miastem czci Ozyrysa było Buzyrys (w miejsce boga Andżty). Powszechnie panowało przekonanie, że Ozyrys odradza się pod postacią swego syna - boga Horusa i jako taki rządzi Zachodnią Krainą. Symbolizował życie wieczne oraz cykl umierania i narodzin w przyrodzie. Sprawował sąd nad umarłymi. Ponieważ wylewy Nilu były zbawienne dla kraju utożsamiano je z nim. On decydował o fazach księżyca. Jako bóg nieba często był personifikowany z Re. Ale nie tylko - Path, Sokaris, Chentyimentiu czy Andżta - traktowano ich jako jego kolejne wcielenia. Przyobleczony w całun mężczyzna był jego symbolem. Czczony zwłaszcza w Abydos i na wyspie w Delcie Nilu - File.
Ptah
Stworzyciel. Główny nurt kultu zakorzeniony był w Memfis. Jego żoną była Sachmet. Opiekun rzemiosła artystycznego i twórców. Przedstawiany pod postacią człowieka o ogolonej głowie z berłem dzierżonym w dłoni. Symbolizował go Apis.
Re
Inaczej Ra - "Słońce pełne ubóstwienia". Twórca porządku wszechświata i jego pankreator. Pan istot boskich i ludzkich. Symbolizował go obelisk, a ze względów politycznych usiłowano utożsamiać z nim inne bóstwa.. Nadawało im to nową rangę ważności. Według mitów jego córką była bogini Maat. Niekiedy utożsamiany z panem umarłych, których odwiedza co noc zachodząc za horyzont wraz ze słońcem. Wyobrażany jako świetlisty młodzieniec płynący po nieboskłonie barką, którego pożera z końcem dnia Nut, by dać mu nowe życie o poranku dnia następnego.
Sachmet
Źródło męstwa faraona. Jej świętym zwierzęciem był lew. Równocześnie był symbolem jej siły. Często utożsamiana z mocami słońca. Czczona głównie w Memfis - miejscu szczególnego kultu jej męża Patha.
Sobek
Patron ziem bogatych w wodę. Przedstawiany jako mężczyzna z głową krokodyla.
Tefnut
Jej ojcem był Atum, a bratem Szu (według mitologii heliopolitańskiej). Ponieważ jej wyobrażenia zawierały elementy charakterystyczne bogini Maat, bogini Hathor czy bogini Sachmet często była z nimi utożsamiana. Bogini wilgoci. Święte zwierzę - lew.
Toth
W rozwiniętej mitologii staroegipskiej był źródłem mądrości boga Re. Będąc jego sercem wcześniej sam stał się przyczyną swojego poczęcia. Wyszeptał podobno swoje imię i narodził się z kwiatu lotosu. Pierwotnie utożsamiany z obrządkami pogrzebowymi. Za zgodą boga Re stworzył dysk księżyca i zawładnął jego niebem. Tym samym stał się patronem astronomów, inżynierów i matematyków. Ponadto dysponował siłami magicznymi i pomagał innym bogom. W mitach związanych z bogiem Ozyrysem był patronem pisarzy oraz strzegł sprawiedliwości. Stworzył także kalendarz. W mitach greckich traktowany jako Hermes, posłaniec bogów. Jego świętymi zwierzętami był pawian oraz ibis.