SZTUKA STAROZYTNEGO EGIPTU - PREZENTACJA

Slayd 1 - Paletki Kosmetyczne - Do najstarszych zachowanych w Egipcie przedmiotów należą paletki kosmetyczne z łupku, prostokątne lub w kształcie zwierząt, na przykład hippotama, żółwia sokoła albo takiego jak ten tłustego barana. Na ich powierzchni rozcierano minerały z których robiono szminki. Znaleziska w grobowcach faraonów potwierdzają opinię o wysokim poziomie kosmetyki zdobniczej owych czasów. Oprócz przedmiotów codziennego użytku odkryto tam barwne palety do szminek, szczypczyki depilacyjne, kremy, farby do ust i oczu, pudry oraz wiele innych przydatnych przyborów. Dzięki zachowanym do naszych czasów pamiątkom starożytnym dowiadujemy się na przykład, że Egipcjanie chętnie sięgali po hennę, którą barwili sobie brwi, rzęsy, włosy, a panowie nawet wąsy, na kolor czerwonobrunatny. Królowa Kleopatra twierdziła, że szczególny połysk swoich oczu zawdzięcza piciu wina, w którym rozpuszcza naturalne perły...

Slayd 2 - Paleta Narmera - jest jednym z najważniejszych zabytków starożytnego Egiptu,

jednocześnie jednym z pierwszych zabytków piśmienniczych. Przedstawia ostatnią fazę podboju Dolnego Egiptu i tryumf Narmera (Menesa). Obie jej strony; awers i rewers pokryte są wypukłym reliefem. kamienna paleta o wysokości 63,5 cm i szerokości 42 cm, wykonana z szarogłazu, odnaleizona w 1898 roku w Hierakonpolis odnaleziona. Obecnie w Muzeum Egipskim w Kairze

Awers ukazuje postać króla w Białej Koronie Górnego Egiptu, którego imię, wpisane w serech, zapisane jest dwoma hieroglifami: rybą nar i dłutem mer. U stóp króla klęczy człowiek, którego jedną ręką trzyma on za włosy. Drugą ręką, uzbrojoną w maczugę król zamierza roztrzaskać głowę pokonanego. Pokonany wróg, zapewne jest przedstawicielem Północy. Mówi o tym znak umieszczony nad jego głową - jest to sokół - Horus z Południa, trzymajcy również głowę wroga, wystającą z kępy papirusów. Za królem postępuje nosiciel sandałów. W dolnej części palety, pod stopami króla, leżą dwaj martwi wrogowie.

Kompozycja rewersu to trzy poziome pasy reliefów. W górnej części król przedstawiony jest tym razem w Czerwonej Koronie Dolnego Egiptu. Aby nie było wątpliwości, że chodzi o tą samą osobę, przed jego wizerunkiem znajdują się hieroglificzne znaki jego imienia. Król postepuje w tryumfalnym orszaku. Za nim postępuje nosiciel sandałów, a przed nim kroczy postać, w której niektórzy dopatrują się prototypu wezyra, oraz postacie ze sztandarami zwycięzców. Przed orszkiem, pod znakiem tryumfującego Horusa, leżą ciała pokonanych wrogów z odciętymi głowami. Głowy znajdują się między ich nogami. Centralną część palety zajmują dwa fantasmagoryczne, lwiopodobne monstra, trzymane przez sługi na uwięzi. Ich nienaturalnie wydłużone, splecione szyje, tworzą w środku palety zagłębienie na szminkę. W dolnej części rewersu potężny byk roztrzaskuje mury z blankami, depcząc jednocześnie pokonanego wroga. Zapewne symbolizuje to zdobycie i zniszczenie twierdzy wroga

Slayd 3 - Stela Dżeta - Zachowana do dzisiaj w zbiorach muzeum w Luwrze stela z jego imieniem świadczy o wysokim poziomie rzemiosła za panowania tego władcy. Wykonana z kamienia lub marmuru serech (z egip. - uczynić wiadomym) - w starożytnym Egipcie prostokątna, pionowa ramka stanowiąca wizerunek pałacu w postaci planu (rzutu poziomego), poprzedzonego frontalnym przedstawieniem fasady i w związku z tym podzielona na dwie nierówne części. W górnej, mniejszej zapisywano imię władcy, w większej przedstawiano fasadę pałacu lub sarkofagu. Cała ramka była zwieńczona wizerunkiem sokoła, symbolizującego boga Horusa

Slayd 4 - Wielki sfinks w Giza - pomnik mieszczący się w Gizie (razem z kompleksem piramid wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO). Zwrócony jest on na wschód, czyli w kierunku Nilu. Uważa się, że Sfinksa z Gizy wykuto w okresie Starego Państwa, na rozkaz faraona Chafre / Chefrena (2520-2494 pne). Ten olbrzym ma prawdopodobnie około 4500 lat, choć niektórzy naukowcy sądzą, że może być nawet starszy. Wielki Sfinks ma 57 metrów długości, 6 metrów szerokości i 20 metrów wysokości. Jest największym posągiem na świecie wykutym w monolitycznej skale. Przez lata zniszczony, został odrestaurowany przez Totmesa IV. Zgodnie z tekstem steli którą totmes wzniosł między łapami Sfinksa istota t objawiła się księciu we śnie i obiecała mu tron jeśli usunie piasek który niemal całkiem zasypał rzeźbę. Twarz - wapienna skała, reszta - kamienne bloki

Slayd 5 - Drewniany posag wójta Ka-apera - Szejch el-Balad „naczelnik wsi” tak nazwali ten posąg arabscy robotnicy którzy go odkryli.Wykonany z drewna (ramiona osobno, później dołączone do rzeźby)był pierwotnie pokryty warstwą gipsu i pomalowany. Powieki sa z miedzi, białka z kwarcu, tęczówki z kryształu górskiego z otworami źrenic wypełnionymi czarną pastą. Stopy i dolna część nog sa zrekonstruowane. Laska współczesna. Posąg nie ma inskrypcji . Jest to realistyczny portret otyłego starszego mężczyzny jeden z najlepszych portretów tego rodzaju. Wykonane z drewna sykomorowego. wysokość 1.10 cm Odnaleziona w 1860 w grobie z początkowego okresu panowania V dynastii należącym do głównego kapłana , lektora o imieniu Ka-aper. Obecnie Muzeum Egipskie w Kairze

Slajd 6 - Grupa rodzinna karła Seneba - Staroegipski rzeźbiarz uwiecznił w tym dziele ważnego urzędnika państwowego Dwarfa Seneba wraz z rodziną.(2475) Sportretował on samego notabla, jego żonę trzymającą go prawą ręką oraz dwójkę ich dzieci w miejscu skróconych nóg ojca. W egipskiej sztuce mężczyznę i kobietę przedstawiano zazwyczaj używając innych kolorów różniących i skóry. Ciemna karnacja Seneba konstrastuje z jaśniejszą jego żony. Polichromowana wapienna rzeźba pochodzi z okresu Starego Państwa. Posąg wykonany z wapienia został odnaleziony w grobowcu Seneba w Gizie, na pomoc od piramidy Che-frena. Obecnie Muzeum Egipskie w Kairze

Slayd 7 - Posąg pisarza - Postać siedząca w klasycznej pozycji ze skrzyżowanymi nogami z rozwinięta rolką papirusu na kolanach i z piórem w dłoni. Obwisłe piersi i wydatny brzuch sa typowe dla portretów pisarzy i symbolizują dobrze odżywioną - a wiec żyjącą w dobrobycie osobę. Odnaleziony w : Grobowiec w Sakkarze. V dynastia ok. 2500 Obecnie Luwr

Slayd 8 - Posągi służby

Slayd 9 - Posąg Mentuhotepa z Deir al.-Bahari - Jest to rzadki przykład rzeźby, przedstawiający faraona Mentuhotepa z XI dynastii. Posąg znajdował się w grupie ośmiu innych postaci. przedstawia faraona siedzącego w pozycji Ozyrysa, w białych obcisłych szatach i pomalowanej na czerwono koronie Dolnego Egiptu. Kolor ciała widocznego pod białym przyobleczeniem jest oliwkowo-czarny. Kolor ten określa króla jako Ozyrysa. Statua, kiedy ją odnaleziono, była okręcona w bandaże niczym mumia i umieszczona w niszy grzebalnej monumentalnej świątyni tego władcy. wykonany z piaskowca, wysokości dwóch metrów trzydziestu centymetrów, odnalezionych w świątyni grobowcowej z Deir el-Bahari, na zachód od Luksoru, obok świątyni królowej Hatszepsut, zbudowanej pięć wieków później.

Slayd 10 - Posągi Sezostrisa III - Poprzez odejście od obowiązujących kanonów wytworzył się bardziej naturalistyczny styl w rzeźbie i malarstwie W rzeźbie portretowej obserwowany jest tzw. kierunek pesymistyczny, ukazujący wizerunek władcy o smutnych, zadumanych obliczach, na których jego wiek też znajduje swoje odbicie. Jest to nowy, po wcześniejszym idealizującym, sposób przedstawiania postaci z twarzami starymi, pooranymi bruzdami, wyrażającymi troskę, pesymizm; Faraon przedstawiony jako stary człowiek z pogrążonymi oczami i zmęczoną twarzą, Ukazuje to znużenie przychodzące z wiekiem po latach sprawowania władzy

Slayd 11 - Gliniane modele - Domek dusz - modele takie były umieszczane w grobach by służyły zmarłym w zaświatach (stąd nazwa)

Slayd 12 - Kolosy Memnona - są to posągi faraona Amenhotepa III z XVIII dynastii wysokości 20m. Postawiono je około 1370 p.n.e. w Tebach Zachodnich. Jest to jedyna zachowana część świątyni grobowej tego faraona.

Przedstawiają faraona zasiadającego na tronie. W przedniej części tronu, po bokach faraona, wyrzeźbiono dwie niewielkiej wysokości postacie kobiet. Są to żona faraona Teja i jego matka Mutemuja. Boczne ściany tronu zdobi relief złożony z dwóch bóstw obrazujących Nil. Postacie te łączą ze sobą symboliczne rośliny w tzw. znak sema taui (połączone ze sobą papirus i trzcina wokół rdzenia z tchawicy i płuc zwierzęcia); jest to symbol ponownego zjednoczenia Egiptu. Powyżej wypisane jest imię faraona.

Jeden z posągów, po uszkodzeniu przez trzęsienie ziemi w 27 p.n.e. (są badacze, którzy uszkodzenie posągu przypisują aktom wandalizmu), wydawał dźwięki podczas wschodu słońca. Było to spowodowane ogrzewaniem się skał "Usterka" ta została naprawiona na przełomie II i III wieku. Posągi wykuto z bloków skalnych kwarcytu.

Slayd 13 - Drewniana głowa królowej Teje - Realistyczna miniaturowa głowa królowej Teje wyrzeźbiono z cypryjskeigo cisu. Oczy zrobiono z alabastru, obsydianu i hebanu a kolczyki ze złota i lapis-lazuli. Fryzurę zdobiła odnaleziona ostatnio korona z piór zrobionych ze złota i srebra co sugeruje że w tej rzeźbie Teje została sportretowana w roli protektorki zmarłego króla i męża Amenhotepa III. Obecnie Muzeum Egipskie Berlin

Slayd 14 - Posągi Echnatona - Za czasów panowania Amenhotepa IV (Echnatona) w sztuce egipskiej wystąpił tzw. okres amarneński (od Tell_el-Amarna,)Charakteryzował się on przesadnie wydłużonymi az do deformacji formami ciała zdecydowanie kontrastującymi z tradycyjnym klasycznym egipskim kanonem piękna. Wybujałe kształty. Wizerunki Echnatona przedstawiają króla jako osobę o wydłużonej twarzy, wąskich ramionach i szczupłych rękach, wąskiej talii i szerokich biodrach. Po śmierci Echnatona sztuka amarneńska nie zanikła całkowicie, artyści przenieśli się do Memfis.

Echnaton nie krył swojej twarzy. Jego twarz była mocno wydłużona, miał wysoko osadzone, skośne oczy, a jego ciało było niedoskonałe. Echnaton nie ukrywał swoich niedoskonałości, wręcz przeciwnie gloryfikował je i wyolbrzymiał

Slayd 15 - Głowa królowej Nefretiti - El Amarna , lisopad 1912 . Archeolodzyz niemiackiwgo Towarzystwa Orientalnego odsłonili zwalisko obrobionych lub czesciowo obrobionych kamiennych bloków oraz nie dokończonych rzeźb. Ukazało się także malowane popiersie królowej. Wysokie na 48 cm zachowane jest niemal w całości. Brakuje fragmentów uszu i lewego oka . Wykonana z wapienia rzeźba świadczy o wysokim kunszcie artysty, doskonale zachowana polichromia podkreśla rysy królowej.

Rzeźba ta, przedstawiająca głowę kobiety z piękną, długą szyją i z przysługującym faraonom nakryciem głowy, stała się jednym z synonimów starożytnego kanonu piękna.

Przed 3500 laty w Egipcie za ideał piękna uchodziła królowa Nefretete, żona Echnatona, władcy z XVIII dynastii. Jej słynne popiersie, które przetrwało do naszych czasów, dostarcza nam wielu cennych informacji na temat obowiązującego ówcześnie makijażu. Twarz Nefretete pomalowana jest w jasnej tonacji, na tle której zdecydowanie odcinają się oczy - podkreślone ciemną kredką, nadającą im kształt migdałów. Brwi władczyni są wygolone i narysowane ołówkiem z czarnego węgla. Usta pomalowane są na jaskrawy czerwony kolor, z dokładnie obwiedzionym konturem. Obecnie Rzeźba znajduje się w Muzeum Egipskim w Berlinie.

Slayd 16 - Okres Saicki - charakteryzujemy kulturę epoki rządzonej przez królów XXVI dynastii. Był to okres spokoju i gospodarczej prosperity oraz znacznych osiągnięć artystycznych nawiązujących do form archaicznych. Władcy saiccy będą imitować, bardzo udatnie, styl Starożytny. W ramach odradzania czystej tradycji egipskiej Psametych I zwalczał obce kultury (a przy okazji kult egipskiego boga Set a, wiązanego z Azją). Za panowania XXVI dynastii rozpowszechnił się na ogromną skalę kult zwierzęcych wcieleń bóstw, obecny w religii egipskiej od zawsze, lecz nigdy tak nie eksponowany. Psametych I rozpoczął rozbudowę katakumb dla świętych byków - Serapeum w Sakkara

popiersie tebańskiego księcia Mentuemhata

Slayd 17 - uszebti - Poczynając od schyłku Średniego Państwa część wyposażenia grobowego stanowiły figurki SZABTY, USZEBTI SZAWABTI. Za panowania XVIII dynastii figurkom będącym wyobrażeniem mumii zaczęto dodawać narzędzia rolnicze i inne. Stanowiło to odbicie 2 najważniejszych idei związanych z tymi obiektami były one substytem ludzkiego ciała a jednocześnie służyły jako robotnicy wykonujący w zastępstwie zmarłego rożne prace. Inskrybowana na figurkach formuła(księga umarłych rozdział 6)zawierała odpowiednie instrukcje. Za Ramessydow widać wzrost liczby figurek. W okresie późnym było ich nawet kilkaset.

Datowanie:

Czarny i twardy kamień - Sr.Panstwo lub XXV

Z drewna - XVII I XVIII

Z narzędziami - XVIII

Polichromowane - schyłek XVIII

Z płaskim tyłem - trzeci okres przejściowy

Slayd 18 - Urny konopskie - w starożytnym Egipcie rytualne naczynia, w których umieszczano wnętrzności, wyjęte z ciała przed mumifikacją i zakonserwowane. Urny wykonywano zazwyczaj z kalcytu(alabastru) niekiedy z wapienia i ceramiki. Umieszczano je niedaleko trumny. Pierwotnie proste pokrywy zaczęto zastępować ludzkimi głowami(Śr. Państwo) od okresu panowania Ramessydow - postać 4 synów Horusa . Tekst na urnie oddaje ją pod opiekę jakiejś bogini. Poszczególne urny zawierały konkretne organy.\

GŁOWA

BOGINI

ORGAN

Imset

Ludzka

Izyda

Wątroba

Hapy

Pawiana

Neftyda

Płuca

Duamutef

szakal

Neit

żołądek

Kebenhsenuf

sokół

selkis

jelita

---