12. Obowiązek obrony państwa aspekt administracyjno-prawny.
a) konstytucyjny obowiązek obrony państwa
b) przekonania religijne i światopoglądowe a wykonanie obowiązku służby wojskowej
c) rola administracji w zakresie wykonania obowiązku.
a) Konstytucje niemal wszystkich państw zawierają zapis, zgodnie z którym obrona państwa jest obowiązkiem i moralną powinnością każdego obywatela. W niektórych krajach obowiązek ten jest przymusowy i egzekwowany w formie służby wojskowej, przygotowującej obywateli do udziału w działaniach sił zbrojnych. W Polsce kwestię tą reguluje art. 85 KRP i ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP z 21 listopada 1967 r.
b) Niektórzy ludzie kwestionują obowiązek obrony ojczyzny z bronią w ręku, powołując się na przekonania religijne lub na kwestie światopoglądowe- pacyfizm, niestosowanie przemocy. W II połowie XX wieku idea prawa do odmowy służby wojskowej i noszenia broni z przyczyn światopoglądowych i religijnych zyskała sobie powszechną akceptację, a w wielu krajach została nawet prawnie uregulowana. W większości państw, które uznają legalność odmowy służby wojskowej z ww przyczyn, istnieją prawnie zagwarantowane możliwości odbywania służby zastępczej. Dwie najważniejsze formy takiej służby to:
- służba w SZ bez obowiązku noszenia broni;
- praca w instytucjach użyteczności publicznej, a czasem również w organizacjach poza- i międzyrządowych.
c) art. 146 ust. 11 KRP: RM sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej. Administracja publiczna ma za zadanie określić:
osoby, których dotyczy obowiązek służby wojskowej;
czas trwania tej służby;
zasady odraczania i zwalniania ze służby;
procedury poboru;
kary za uchylenia się od służby wojskowej;
minimalny i maksymalny wiek poborowych.
2. Pojęcie stosunku administracyjno-prawnego.
Stosunek administracyjno-prawny jest to prawna zależność, relacja, warunkująca konkretne prawa i obowiązki, między organem administracji publicznej a innym podmiotem. Czynnikiem warunkującym stosunek administracyjno-prawny jest fakt prawny- wydarzenie wywołujące skutek prawny.
Cechy stosunku administracyjno-prawnego:
- charakter władczy- jednostronne rozstrzygnięcie;
- powstaje na gruncie regulacji przepisów prawa administracyjnego;
- obowiązkowość sa-p;
- rozstrzyganie konfliktu następuje na gruncie regulacji przepisów prawa formalnego;
- mamy do czynienia z nierównorzędnością podmiotów, stron.
Elementy sa-p:
- podmiot- jednym podmiotem jest organ, drugim podmiot poddany władzy administracji publicznej;
- przedmiot- określone przez prawo materialne;
- treść- prawa i obowiązki wynikające z nawiązania sa-p.
Sposoby nawiązania sa-p:
- ex lege- z mocy prawa;
- z mocy indywidualnego aktu administracyjnego skierowanego do strony;
- przez zgłoszenie się do organu-strony z roszczeniem.
5. Prawne formy działania administracji publicznej.
- klasyfikacja prawnych form działania administracji publicznej.
Prawne formy działania administracji jest to prawnie określony typ czynności, której organ używa do załatwienia konkretnej sprawy. Typologia p.f.d.a.:
działania prawne (głównie administracyjno-prawne);
działania faktyczne o charakterze władczym i nie-.
Najczęściej:
- stanowienie przepisów powszechnie obowiązujących;
- wydawanie aktów administracyjnych;
- zawieranie umów;
- wykonywanie działalności organizacyjnej;
- zawieranie porozumień administracyjnych;
- czynności materialno-techniczne.
Inny podział;
działania rzeczowe;
działania niewładcze.
Działania rzeczowe dzielą się na: działania wykonawcze, działania informacyjno-komunikacyjne, działania organizacyjne i działania usługowe.
Kolejny podział:
imperium- dotyczy władczych form działania administracji;
gestia- dotyczy innych niż władcze form działania administracji.
Formy:
1) akt normatywny- akt zawierający generalne i abstrakcyjne formy postępowania. Ma wymiar jednostronny. Może mieć charakter powszechnie jak i wewnętrznie obowiązujący. Najczęściej jest to akt o charakterze abstrakcyjnym i generalnym. Abstrakcyjność aktu polega na tym, że normuje on bliżej nieokreśloną sytuację, dotyczy bliżej nieokreślonej liczby zdarzeń, ma charakter powtarzalny. Generalność polega na tym, że adresat nie jest konkretnie określony; adresaci o jakiś cechach. Normy zawarte w akcie administracyjnym są prawnie wiążące dla adresatów. An wydawane są na mocy podstawy prawnej zawartej w ustawie, również w konstytucji, czasem ratyfikowanych umowach międzynarodowych. An (ustawa, uchwała rady gminy) normuje prawa i obowiązki ogółu. Stąd też ta forma realizacji zadań państwowych zarezerwowana została przede wszystkim dla organów przedstawicielskich, choć akty te mogą również wydawać organy wykonawcze, na zasadach i w przypadkach ściśle przez prawo określonych.
2) akt administracyjny- podstawowa i tradycyjna forma działania administracji. Wydawany przez organy administracji publicznej, niekiedy przez inne podmioty wykonujące zadania z zakresu administracji publicznej. Cechy aktu administracyjnego: - władczość (władcze jednostronne rozstrzygnięcie w danej sytuacji); - monopol izm (wyłączne upoważnienie organu do wydania aa); - podwójna konkretność (konkretny adresat, konkretna sprawa); - odpowiednia forma wydania; - wydawany na podstawie przepisów prawa w ramach postępowania administracyjnego. Może mieć skutki na gruncie prawa cywilnego. Tworzy prawa i obowiązki w sposób pierwotny tj. niezależnie od innych stosunków prawnych.
Podział aktów administracyjnych:
1) - konstytutywne- tworzą nowe prawa i obowiązki;
- deklaratoryjne- potwierdzają istniejące prawa i obowiązki.
2) - zewnętrzne- skierowane na zewn., czyli wobec podmiotów poza strukturą adm. publ.;
- wewnętrzne- np. polecenia służbowe, skierowane do wewnątrz, dotyczące aparatu administracyjnego.
3) ze względu na podmiot wnioskujący:
- wydane na wniosek;
- wydane z urzędu.
4) - kierowane do osób;
- kierowane do rzeczy.
5) - związane- w sytuacji kiedy organ po spełnieniu prawem przepisanych przesłanek jest zobowiązany do wydania rozstrzygnięcia w formie przypisanej przez przepis prawa;
- uznaniowe- kiedy organ ma decyzyjną swobodę w podjęciu rozstrzygnięcia.
6) wg formy i sposobu ogłaszania:
- akty pisemne;
- akty ustne (???).
7) wg adresatów: - kierowany indywidualnie;
- kierowany ogólnie;
- kierowany do rzeczy.
8) wg czasu trwania: - akty jednorazowe;
- kierowane na dłuższy okres czasu.
9) wg skutków prawnych:
- przyznające dobra lub prawa;
- obciążające;
- mieszane- nakładające prawa i obowiązki.
Ważność aa:
- właściwy podmiot wydający;
- właściwy przepis;
- wg właściwej procedury.
Najbardziej typowym aa jest decyzja administracyjna. Konstytutywne elementy decyzji administracyjnej wg Kodeksu Postępowania Administracyjnego:
organ, który wydał decyzję;
data jej wydania;
oznaczenie stron, do której decyzja jest kierowana;
powołanie decyzji prawnej w rozstrzygnięciu;
osnowa- merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy;
uzasadnienie;
podpis pracownika- imię, nazwisko, funkcja.
Decyzja administracyjna jest decyzją administracyjną pomimo uchybień, jeżeli posiada niezbędne minimum w formie i treści dla decyzji administracyjnej. Decyzja może mieć wady. Mogą one mieć charakter istotny lub nie-. Istotny- decyzja podlega zmianie w ramach postanowienia. Nieistotny- decyzja ulega tylko sprostowaniu. Podstawa prawna decyzji administracyjnej powinna dotyczyć dwóch elementów:1) dany organ jest kompetentny dla załatwienia danej sprawy; 2) w konkretnym wypadku decyzja może być wydana.
3) porozumienie administracyjne. Organy adm. publ. mogą zawierać porozumienia celem efektywnego wykonania zadań. Porozumienie cechuje:
- równorzędność stron;
- brak podległości organizacyjnej;
- służy realizacji określonych działań w granicach kompetencji podmiotów tego porozumienia.
Jest skuteczne z chwilą jego zawarcia, a traci moc w sytuacji realizacji treści porozumienia lub w sytuacji rozstrzygnięcia organu wyższego instancyjnie. Najbardziej powszechnym porozumieniem obecnie zawieranym jest porozumienie między województwem a gminą o budowie chodników przy drodze wojewódzkiej.
4) umowa cywilno-prawna. Organa adm. publ. są również stronami uc-p. Cechy uc-p:
- równorzędność stron;
- swobodne kształtowanie stosunku cywilno-prawnego;
- dobrowolność stosunku cywilno-prawnego;
- sądowa kontrola działań wynikających z tego stosunku.
5) ugoda. Strony o sprzecznych interesach w postępowaniu administracyjnym mogą zawrzeć pisemne porozumienie, ugodę zastępującą akt administracyjny. Umowa powinna zawierać oznaczenia organu, przed którym toczy się sprawa, strony sprawy, datę rozstrzygnięcia, wzmiankę, że została przyjęta, podpis organu zatwierdzającego. Może zostać zawarta tylko wtedy, gdy nie sprzeciwia się temu przepis prawa. Powinna dążyć do uproszczenia postępowania administracyjnego.