1. Krwotok - to wyjście krwi w pełnym jej składzie z układu naczyniowego po przerwaniu ciągłości ściany naczynia lub serca. Rodzaje:
Ze względu na źródło: tętnicze, żylne, mieszane, sercowe
Krwotoki fizjologiczne: krwawienie miesiączkowe, krwawienie z pęcherzyka Graffa, krwawienie towarzyszące odklejaniu łożyska po porodzie
Ze względu na miejsce krwawienia: zewnętrzny (bezpośredni, pośredni), wewnętrzny (krwiak, ognisko krwotoczne)
2. Krwiak (haematoma) to wylew krwi który uciska i rozsuwa składniki tkanki, ale ich nie niszczy np. siniak. Krwiakiem nazywamy również gromadzenie krwi w jamach ciała: otrzewna, opłucna, worek osierdziowy, a także gromadzenie krwi w narządach rurowych (żołądek, pęcherzyk żółciowy). Krwiaki wewnątrzczaszkowe: a) nadtwardówkowy (krew gromadzi się między oponą twardą a kością), b) podtwardówkowy (między oponą miękką a twardą), c) podpajęczynówkowy (powstaje np. w przypadku urazu);
Ognisko krwotoczne (foccus haemorrhogicus) to taki wylew krwi, który niszczy miejscowo tkanki (najczęściej w mózgu i trzustce): - środek (zajmuje wylana krew) - wokół (postrzępiona tk. glejowa z krwią) - obwodowo (tk. mózgowa); Ogniska mogą być pierwotne lub wtórne. Zejście ogniska krwotocznego: 1)jama poudarowa (mózg, trzustka) 2) blizna (inne narządy)
3. Zawał (infractus) jest ogniskiem martwicy spowodowanej przez nagły, niedostateczny dopływ krwi tętniczej, w warunkach braku skutecznego krążenia obocznego, albo przez nagłe przerwanie odpływu krwi żylnej jednocześnie z niedostatecznym dopływem krwi tętniczej. Dotyczy tętnic anatomicznie lub czynnościowo końcowych. Przyczyny takie same jak w niedokrwieniach, ale czynnik zamykający działa nagle (zator, zakrzep). Podział:
a)zawały blade lub białe (bezkrwiste) - są typowe w przypadkach zatkania tętnicy litych narządów jak: serce, nerki lub śledziona (martwica skrzepowa)
b)zawały czerwone lub krwotoczne - są typowe dla zablokowania żył (jelita, jądra, jajniki) oraz dla narządów o podwójnym zaopatrzeniu w krew (płuca, kora mózgu)
Zawał mięśnia sercowego - to pierwotnie skrzep[owa martwica kardiomiocytów i zrębu, o rozległości ocenianej w cm, której dominującą przyczyną jest choroba organiczna tętnic wieńcowych
4. Zator (embolia) - zaburzenie w krążeniu krwi lub limfy polegające na zamknięciu światła naczynia przez korek lub czop, przeniesiony z innego miejsca.
Podział ze wzgl. na drogę wędrówki czopów:
a)typowy, czyli prosty (embolia simplex) - zgodny z krwiobiegiem
b)nietypowy, atypowy (embolia atypica) - skrzyżowany (np. w wyniku nieprawidłowych połączeń serca) lub wsteczny
Podział ze wzgl. na materiał zatorowy:
a)zator z ciał stałych (skrzepliny 99%, bakterie, hepatocyty, kosmki łożyskowe, kryształy cholesterolu, blaszki miażdżycowe, ciała obce - kule, ość, igła, komórki nowotworowe i czopy zakażone - to czopy czynne biologicznie)
b)zator z ciał płynnych i półpłynnych (zator tłuszczowy i płynem owodniowym)
c) zator z materiału gazowego 9powietrzny i w chorobie dekompresyjnej)
5. Tętniak - to odcinkowe rozszerzenie światła tętnicy (uwypuklenie ściany) w następstwie zmian patologicznych ściany (zmiany dotyczą elementów sprężystych i mięśniowych). Podział:
1) wg. kształtu: kędzierzasty, wrzecionowaty, walcowaty, workowaty, namiotowaty
2) wg budowy histopatologicznej:
a) prawdziwy (ściana utworzona jest ze zmienionej chorobowo ściany tętnicy),
b)rzekomy (ścianę tętnicy tworzy tk. łączna),
c)rozwarstwiający (krwiak śródścienny).
3) w zależności od rodzaju choroby osłabiającej ścianę:
a)samorodne (powstają wskutek zmian chorobowych w ścianie naczynia (miażdzyca, kiła, zapalenie guzkowe i inne zapalenia)
b)urazowe (wskutek urazowego przerwania jednej z błon ściany tętnicy, najczęściej błony środkowej)
c)zatorowe (następstwa zamknięcia tętniczek odżywczych przez drobne zatory z małych ognisk martwicy w ścianie tętnicy)
Przyczyny:
a)prawdziwy (miażdżyca, zapalenie, urazy)
b)rzekomy (urazy, zapalenia okołotętnicze)
c)rozwarstwiający (Z.Marfana, miażdżyca, nadciśnienie)
Żylak - to rozszerzenie światła żyły na pewnym odcinku, któremu zwykle towarzyszy wydłużenie się żyły, powodujące jej kręty przebieg. Czynnikiem sprzyjającym jest wzmożone ciśnienie wewnątrznaczyniowe.
Przyczyny:
a) pierwotne (wady rozwojowe w budowie ściany żyły i zastawek żylnych; wrodzona wiotkość otaczającej tk. łącznej; wrodzone przetoki tętniczo-żylne, podnoszące ciśnienie w ukł. żylnym)
b)wtórne (uszkodzenie ściany żyły [zapalenia, urazy], uszkodzenia zastawek żylnych w zespole pozakrzepowym, niedomykalność zastawek kończyn dolnych [ciąża], wzrost ciśnienia w ukł. żylnym, starczy zanik mięśni gładkich i włókien sprężystych, pozycja stojąca)
Zakrzepica - zarówno za życia jak i po śmierci krew może przejść w postać stałą (skrzep, zakrzep);
Skrzep - powstaje za życia, poza naczyniem, w naczyniach po śmierci; makroskopowo może być czerwony, żółty lub biały, w zależności od zawartości erytrocytów
Zakrzep (skrzeplina) powstaje w świetle naczyń za życia, ale wygląd zależy od mechanizmy powstania.1. Zlepianie się i osadzanie płytek krwi - szaroróżowa, krucha, 2. wykrzepianie - wiśniowa, sprężysta; Przyczyny powstawania skrzeplin: zmiany w ścianie naczynia lub serca powodujące uszkodzenie śródbłonka np. uraz, zapalenie tętnic, zawał; zaburzenia przepływu krwi i wytworzenie wirów, osadzanie płytek na ścianie, upośledzenie czynności śródbłonka wskutek niedotlenienia; wzrost liczby płytek krwil Zejście zakrzepu 1 rozmiękanie, 2. wapnienie, 3. Zmniejszanie wskutek utraty wody 4. organizacja (wrastanie w głąb zakrzepu kom. śródbłonka fibroblastów)
6. Nowotwór łagodny - nowotwory morfologicznie zbliżone do tk. macierzystej, ale tkanka ta różni się od prawidłowej zaburzeniami architektoniki - zaburzony jest układ i stosunek ilościowy miąższu od pościeliska. Wzrost jest powolny, zwykle rozprężający z uciskiem na otaczające tkanki; są otorebkowane (torebka łącznotkankowa powstaje z rozsuniętej i uciśniętej tkanki łącznej); nie naciekają tkanek, dają się wyłuszczyć, nie wnikają do naczyń, brak przerzutów, nie dają wznowy, obecne są odczyny zapalne i zmiany obrzękowel czasem duże (mięśniaki); zmiany uciskowe (oponiak)
I. Nabłonkowe; zróżnicowane jednokierunkowo a)gruczolaki b)brodawczaki c)torbielami
II. Nie nabłonkowe: 1) zróżnicowane jednokierunkowo 2) zróżnicowane dwukierunkowo 3) zróżnicowane wielnokierunkowo
7. Nowotwór złośliwy: szybki wzrost, brak otorebkowania, naciekanie tkanek, wnikanie do naczyń, dawanie przerzutów, morfologicznie posiada cechy anaplazji, wyniszczający wpływ na ustrój Rak - carcinoma - nowotwór złośliwy nabłonkowy; Mięsak (sarcoma) nowotwór złośliwy pochodzący z tk łącznej różnego rodzaju
8. Guz - to miejscowe obrzmienie niezależne od istoty. W pojęciu tym mieszczą się: obrzęk, krwiak, guzy rzekomonowotworowe, zmiany zapalne, torbiele, zmiany wsteczne, nowotwory łagodne
11.Zapalenie to reakcja ustroju na uraz. Bardziej rozbudowana definicja: to nieswoista, ale przewidywalna reakcja żyjących tkanek i całego ciała na uszkodzenie wywołane różnymi czynnikami (zakaźnymi, chemicznymi, fizycznymi, biologicznymi, martwicą).
Zapalenia dzielimy na :
Ostre - charakteryzują się nagłym początkiem (sekundy lub minuty) i najczęściej trwają względnie krótko przez okres minut, kilkunastu godzin, ale nawet kilku dni; organizowane przez układ krążenia (obrzęk, zblednięcie, przekrwienie, ból, ocieplenie)
Przewlekłe - trwa dłużej i najczęściej związane jest z obecnością w tkance: limfocytów i makrofagów, proliferacją naczyń krwionośnych, proliferacją fibroblastów, obecnością martwicy tkanek; organizowane przez tkankę łączną (pogrubienie, sztywne i twarde)
Inny podział:
Uszkadzające
Wysiękowe
Surowicze
Nieżytowe
Włóknikowe
Ropne
Krwotoczne
Posokowate
Wytwórcze
Objawami zapalenia są:
Zaczerwienienie
Ocieplenie
Obrzmienie
Ból
Upośledzenie czynności
12. Ropień - gromadzenie ropy w np. narządach wewnętrznych; jest to ostro odgraniczone zbiorowisko ropy w przestrzeni tkankowej, dające objawy bólowe.
Ropowica - szerzenie się zapalenia ropnego w tkankach; to zapalenie ropne, nieodgraniczone tkanką włóknistą czy ziarniną, obejmujące różne warstwy danego narządu i dotyczące luźnej tkanki łącznej: tkanki podskórnej, pozaotrzewnej, śródpiersia, ściany wyrostka robaczkowego, ręki, stopy, wywołane mieszaniną drobnoustrojów, wśród których najczęstsze są paciorkowce.
Ropotok - gromadzenie ropy w błonach śluzowych
13. Posocznica (sepsa) jest to gwałtowna uogólniona reakcja zapalna organizmu na atak mikroorganizmów. Pierwszymi objawami powstawania posocznicy są zwykle: przyspieszenie oddechu, przyspieszenie akcji serca, szybko narastająca gorączka z dreszczami albo hipotermia (obniżona temperatura ciała).
W przypadku, jeżeli zawodzi wydolność mechanizmów obronnych organizmu, może dojść do niewydolności najważniejszych organów (posocznica ostra). Dalsze pogorszenie mechanizmów obronnych organizmu może doprowadzić do wstrząsu septycznego, bardzo często kończącego się zgonem.
14. Zanik (atrophia) - zmniejszenie się masy miąższu a często wymiarów narządu, bywa zjawiskiem zupełnym lub niezupełnym
- zanik zupełny - zachodzi z życiu płodowym i dotyczy tworów wówczas istniejących np. pranercza, przednercza
- zanik niezupełny - zmniejszenie się masy narządu (wymiarów lub liczby komórek miąższowych), występuję w życiu pozapłodowym
Przyczyny zaniku:
1) niedożywienie ogólnoustrojowe:głodowanie,choroby wyniszczające (nowotwory, gruźlica)
2) niedożywienie miejscowe: przewlekła niedokrwistość (zmiany w ścianie naczyń, uciśnięcie naczyń - np. przez guz, blaszkę miażdżycową)
3) niedoczynność
- zanik mięśni unieruchomionej kończyny
- zanik mięśni wskutek zniszczenia komórek rdzenia (choroba Heinego-Medina)
- zanik kory nadnerczy w przewlekłym leczeniu steroidami nadnerczowymi
4) nadczynność- zanik narządu po wyczerpaniu się komórek z ich nadczynności, np. cukrzycy typu II - komórki beta (wysp trzustkowych)
5) starość - konsekwencja sumowania się czynników w/w - narządy zanikają równomiernie
6) mechanizmy immunizacyjne - w wyniku autoimmunizacji zanik gruczołów dokrewnych (tarczyca, kora nadnerczy, ślinianki)
Morfologicznie zanik manifestuje się zmniejszeniem objętości komórek miąższowych, któremu towarzyszą zmiany w zrębie.
Obrazy zaniku komórek:
- zanik prosty
polega na zmniejszaniu się komórek i ich zubożeniu w organelle
- zanik brunatny
w komórkach gromadzi się barwnik lipofuscyna - hepatocyty, kardiomiocyty, adypocyty
- zanik z surowiczym obrzmieniem komórek
w tkance tłuszczowej ludzi wyniszczonych - adypocyty ubożeją w tłuszcz, który zastępowany jest płynem; tkanka łączna galaretowata (nasierdzie)
- zanik z mnożeniem jąder
w mięśniach poprzecznie prążkowanych interpretowany jako tendencje odrostowe (wrażenie optyczne - bo komórki zmniejszają się)
zanik mięśnia sercowego z surowiczym obrzmieniem komórek
Obrazy zmian zanikowych w zrębie:
- zrąb jak w narządach prawidłowych
- wzrost ilości zrębu
wskutek przybytku kolagenu - komórki zanikowe w obfitym zrębie
zanik włóknisty - narząd twardy, powierzchnia gruboziarnista
- w zrębie pojawia się tkanka tłuszczowa
zanik tłuszczakowaty - trzustka
- w zrębie gromadzą się limfocyty w chorobach autoimmunizacyjnych (tarczyca, ślinianki, nadnercza)
Zaniki polegają na zmniejszaniu się masy narządów, są więc zmianami ilościowymi.
Objętość zanikającego narządu nie zawsze maleje.
W związku z kierunkiem posuwania się zaniku wyróżniamy:
- zanik dośrodkowy - równomierne zmniejszanie się narządu, np. unieruchomiona kończyna
- zanik odśrodkowy - zmniejszanie się masy narządu, ale z zachowaniem jego rozmiarów albo z jego powiększeniem (nerka w wodonerczu, płuca w rozedmie samoistnej)