BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
Państwo jako podmiot bezpieczeństwa:
podstawowe kategorie bezpieczeństwa,
determinanty bezpieczeństwa międzynarodowego,
ewolucja zagrożeń.
Ad.1. Podstawowe kategorie bezpieczeństwa.
Działania służące bezpieczeństwu układają się zwykle w pewien dość skomplikowany system, składający się z szeregu podsystemów. Oznacza to, że można wyselekcjonować różne zagrożenia oraz wynikające stąd różne podsystemy bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo - stan, który daje poczucie pewności i gwarancje jego zachowania oraz szanse na doskonalenie. Jedna z podstawowych potrzeb człowieka, odznaczająca się brakiem utraty czegoś, co człowiek ceni.
Rodzaje bezpieczeństwa:
globalne, regionalne, narodowe;
militarne, społeczne, polityczne;
fizyczne, psychiczne, socjalne;
strukturalne, personalne.
Piramida potrzeb Maslowa stawia na pierwszym miejscu potrzeby fizjologiczne, a drugie to bezpieczeństwo następne….
Bezpieczeństwo międzynarodowe:
- to układ stosunków międzynarodowych zapewniających wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy;
- wartość chroniona w ramach polityki bezpieczeństwa. Obejmuje integralność terytorialną, oraz zachowanie instytucji państwa;
- obejmuje przetrwanie (państwa, narodu, grupy etnicznej), integralność terytorialną, niezależność polityczną oraz jakość życia.
- brak obiektywnie istniejących zagrożeń i subiektywnych obaw oraz zgodne dążenia i działanie społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony określonych wartości państwowych i pozapaństwowych (społecznych) za pomocą norm, instytucji i instrumentów zapewniających pokojowe rozstrzygnięcie sporów oraz tworzenie gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych przesłanek dynamicznej stabilności i eliminowanie zagrożeń.
Bezpieczeństwo narodowe:
- stan równowagi między zagrożeniami wywołanymi możliwością zaistnienia konfliktu, a potencjałem obronnym;
- stan społeczeństwa określany stosunkiem wielkości potencjału Oronnego jakim ono dysponuje do skali zagrożeń;
- zdolność narodu do ochrony jego wartości wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi;
- stan uzyskany w wyniku odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, określany stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń.
Bezpieczeństwo narodowe to zagrożenia zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne.
Bezpieczeństwo państwa:
- stan stabilności wewnętrznej i suwerenności państwa, który odzwierciedla brak lub występowanie jakichkolwiek zagrożeń (w sensie zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencjonalnych i behawioralnych społeczeństwa oraz traktowania państwa jako suwerennego podmiotu w stosunkach międzynarodowych;
Bezpieczeństwo publiczne - ogół warunków i instytucji chroniących Zycie, zdrowie, mienie obywateli, majątek ogólnonarodowy, ustrój i suwerenność państwa przed różnymi zagrożeniami.
Zagrożenie - sytuacja w której pojawia się prawdopodobieństwo powstania stanu niebezpiecznego dla otoczenia.
Rodzaje zagrożeń:
militarne (wojna, agresja, konflikt międzynarodowy, użycie siły, blokady)
niemilitarne (polityczne, gospodarcze, psychospołeczne, ekologiczne), jest ich więcej i są bardziej dotkliwe.
Ad.2. Determinanty bezpieczeństwa międzynarodowego.
„Każda epoka ma swoje wojny”- Carl von Clausewitz.
„Pokój jest niczym innym jak zawieszeniem broni, które trwać będzie tak długo, jak rzetelni jego zwolennicy będą w stanie bronić go w razie potrzeby siłą…” W. Sikorski.
Konflikty monarchistyczne - dominacja siły, armia liczniejsza wygrywała, celem wojny było panowanie nad innymi i powiększanie terytorium, obszar wojny ograniczał się do kilku kilometrów, skutki działań odczuwali ich uczestnicy, wojna trwała długo lecz aktywność militarna krótko-tyle co walka.
Konflikty narodowe - udział brały w walkach masowe armie, cel to powiększenie znaczenia narodu i państwa, powiększenie terytorium, żołnierze byli wyposażeni w broń, dominująca siła rażenia ogniowego, w czasie bitew ginęło wiele tysięcy ludzi, zabijanie, a strefa śmierci i zniszczeń to dziesiątki kilometrów (Duzy obszar), artyleria, lotnictwo, wojna globalna nie chroni się ludności cywilnej, I Wojna Światowa.
Konflikty ideologiczne - faszyzm (Berlin, Rzym, Tokyo), komunizm (ZSRR), cel to panowanie nad światem, powiększanie terytorium, środki rażenia ulegają rozbudowie, owe wojska opancerzone, masa pancerna, przestrzeń powietrzna-bombardowanie miast nocą (wg niektórych ludobójstwo), strefa rażenia i śmierci ogromna setki kilometrów, II wojna.
Konflikty państw - blok demokratyczny i blok komunistyczny, cel panowanie nad światem, broń masowej zagłady, programy wojen kosmicznych, wygaszanie konfliktów w celu zabezpieczenia przed zagładą, strefa rażenia nieograniczona-globalna.
Terroryzm - 11.09.2001 r.
Determinanty nowych zagrożeń: polityczne, prawne, ekonomiczne, militarne, społeczne.
Zagrożenia i wyzwania (współcześnie): wojna i agresja zbrojna, kryzysy i konflikty lokalne, regionalne, nadmierna koncentracja potencjału militarnego, coraz większy, łatwiejszy dostęp do broni masowego rażenia (tzw. proliferacja), zagrożenia ekonomiczne, niebezpieczeństwo nowych podziałów w Europie, niekontrolowane migracje trans graniczne, terroryzm i przestępczość zorganizowana. Aktywność obcych służb… Największe zagrożenia: terroryzm, dostęp do broni masowego rażenia.
Ad. 3. Ewolucja zagrożeń - zmiany we współczesnym świecie:
- koniec świata dwubiegunowego,
- eksplozja demograficzna,
- obniżenie standardów życia i epidemie,
- łatwość podróżowania,
- deficyt ziemi uprawnej i wody pitnej,
- narkomania,
- niestabilność regionu byłego ZSRR,
- dostęp do różnych systemów broni,
- aktywność ugrupowań ideologicznych,
- rozwój korporacji międzynarodowych,
- USA jako jedyne supermocarstwo.
Typy zagrożeń - rodzaje przeciwników:
kategorii 1 - siły zbrojne konkretnego kraju,
kategorii 2 - grupy terrorystyczne i kryminalne,
kategorii 3 - masy wyznawców religijnych,
kategorii 4 - przestępcy informatyczni i gospodarczy
Terroryzm - różnie umotywowane ideologicznie, planowane i zorganizowane działania osób lub grup prowadzące do naruszenia porządku prawnego, podjęte w celu wymuszenia na władzach i społeczeństwach określonych zachowań i świadczeń.
Rola terroryzmu - stał się jedną z ważniejszych metod walki politycznej wielu ugrupowań próbujących rozwiązywać różne problemy społeczno-polityczne, narodowościowe i religijne.
Nurty terroryzmu:
- separatystyczno-narodowościowy walka o niepodległość określonej grupy),
- anarchistyczny, skrajnie lewicowy (czerwone brygady),
- marksistowski, ekstremizm (lewactwo, marksiści),
- neofaszystowski,
- narodowo-wyzwoleńczy,
- terroryzm irański,
- fundamentalizm islamski,
- inne.
Broń masowego rażenia - broń jądrowa, chemiczna, biologiczna.
Polska polityka bezpieczeństwa po roku 1989. Strategia bezpieczeństwa RP
Piorytety polityki bezpieczństwa RP po 1989 r.:
izolacja bloku wschodniego oraz rozpad ZSRR, załamanie się dwubiegunowego porządku świata, powstanie wokół Polski nowych państw(Rosja, Litwa, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Czechy), utrzymanie bloku zachodniego uosobionego przez NATO i EU, zjednoczenie Niemiec.
Koncepcje: kontynuacja związków wojskowych lub sojuszu ze Związkiem Radzieckim, idea zbrojnej neutralności Polski, budowa związków subregionalnych, oparcie bezpieczeństwa Polski na zasadach ogólnych systemów bezpieczeństwa zbiorowego, opcja euroatlantycka.
Cele: zapewnienie Polsce pełnej suwerenności międzynarodowej i wewnętrznej, zobowiązanie się do przestrzegania prawa międzynarodowego, zapewnienie Polsce bezpieczeństwa - prowadzenie takiej polityki by Europa Środkowa została objęta europejskim systemem bezpieczeństwa, zwrot ku zachodowi europy który miał zapewnić bezpieczeństwo i warunki rozwoju(np. inwestycje zagraniczne), eliminacja wiążących układów komunistycznych, proces jednoczenia Niemiec musiał być warunkowany z uznaniem granicy na Odrze i Nysie, członkowstwo w NATO oraz UE, współtworzenie stabilnego systemu bezpieczeństwa europejskiego opartego na współdziałaniu NATO, UZE, OBWE oraz ONZ, utrzymywanie dobra sąsiedzkich stosunków z państwami regionu działanie na rzecz współpracy regionalnej, zrównoważona polityka wobec Zachodu i Wschodu, popieranie procesów rozbrojeniowych, ochrona tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego, rozwinięte kontakty z Polonią.
Od 11.IX.2001 nastąpiło znaczne zbliżenia Polski i Stanów Zjednoczonych, którego wyrazem był udział Polski w wojnie z terroryzmem w Afganistanie (2002) oraz w wojnie w Iraku (2003). Nastąpiło doprecyzowanie polskiej racji stanu w kwestii bezpieczeństwa europejskiego i ogólnoświatowego, głównym gwarantem pokoju i bezpieczeństwa ma być wspólna i przyjazna polityka UE i Stanów Zjednoczonych.
Podstawowe dokumenty - charakterystyka.
4 stzcynia 2000r.
Strategia bezpieczeństwa RP
Podstawy polskiej polityki bezpieczeństwa: -strategiczne cele polskiej polityki bezpieczeństwa, -podstawowe zasady polskiej polityki bezpieczeństwa.
Polska dąży do tego, aby użycie siły na arenie międzynarodowej było wyłącznie realizują prawa do obrony, przewidzianego w Karcie Narodów Zjednoczonych.
Zagrożenia i wyzwania.
Płaszczyzny aktywności i instrumenty realizacji polskiej polityki bezpieczeństwa: *działania narodowe, *integracja, *zaangażowanie, *współpraca.
Podstawy strategii obronności RP: istota obronności, odstraszanie i obrona, polityka nuklearna, system obronności (podsystem kierowania obronnością, siły zbrojne RP, pozamilitarne ogniwa systemu obronności), planowanie prognozowanie i finansowanie obronności.
Wrzesień 2003 r. podpisana
Strategia bezpieczeństwa narodowego RP.
Nowe wyzwania: terroryzm międzynarodowy i proliferacja broni masowego rażenia, reżimy autorytarne i państwa w stanie rozkładu, zorganizowana przestępczość międzynarodowa, zagrożenia teleinformatyczne, masowe migracje.
Założenia ogólne.
Zdaniem polityki i systemu obronnego państwa jest: przeciwdziałanie polityczno-militarnym zagrożeniom w tym przede wszystkim obrona terytorium Polski przed ewentualną agresją zbrojną, zapewnienie nienaruszalności granic, ochrona organów państwowych i instytucji publicznych oraz zapewnienie możliwości ich ciągłego funkcjonowania, ochrona ludności oraz zapewnienie jej warunków przetrwania w sytuacji kryzysu lub konfliktu.
System obronny odpowiedzialny jest za: wykrywanie zagrożeń, kierowanie przygotowaniami obronnymi w czasie pokoju, reagowanie na zagrożenia kryzysowe, obronę państwa i udział we wspólnej sojuszniczej obronie zgodnie z art.5 Traktatu Północnoatlantyckiego.
Zadania służb państwowych: - aktywność międzynarodowa (NATO, UE, ONZ i inne instytucje międzynarodowe, Regionalne aspekty polityki bezpieczeństwa) - siły zbrojne, -wywiad, - wewnętrzne aspekty bezpieczeństwa.
Gospodarcze podstawy bezpieczeństwa państwa: finanse, gospodarka, infrastruktura, środowisko naturalne, edukacja obywatelska.
W 2007 r.
Strategia bezpieczeństwa narodowego RP.
Dokument jest wyrazem nowego podejścia do sprawy bezpieczeństwa narodowego. Określa on interesy narodowe i formułuje cele strategiczne.