Dr Wojciech M. Hrynicki
Postępowanie egzekucyjne w administracji
Prawa autorskie zastrzeżone. Zabrania się jakiegokolwiek wykorzystywania publicznego.
Wykład V PRZERWANIE TOKU EGZEKUCJI LUB POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO
V. 1. Wstęp
Przerwanie toku egzekucji lub postępowania egzekucyjnego może nastąpić wskutek:
Zawieszenia postępowania egzekucyjnego,
Odstąpienia od czynności egzekucyjnych,
Wstrzymania czynności egzekucyjnych, postępowania egzekucyjnego oraz egzekucji administracyjnej,
Umorzenia postępowania egzekucyjnego.
V. 2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego polega na przerwaniu na pewien czas biegu tego postępowania, w związku z wystąpieniem określonych przeszkód w jego prowadzeniu.
Zawieszenie postępowania następuje na czas niezbędny do usunięcia tych przeszkód.
Zawieszenie może nastąpić w każdym jego stadium.
Zawieszenie powoduje przerwanie toku wszystkich czynności podejmowanych w postępowaniu egzekucyjnym.
V. 2. 1. Przyczyny zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
Enumeratywne wyliczenie w art. 56 § 1 ust. egz.
W razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej;
W razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego;
W razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności cywilnoprawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego;
na żądanie wierzyciela;
w innych przypadkach przewidzianych w ustawach (np. art. 34 § 3, art. 110p § 3, art. 114d ustawy egz.).
Kwestią sporną jest stosowanie art. 97 Kpa.
Art. 56 § 2 - Postępowanie egzekucyjne dotyczące obowiązku o charakterze niepieniężnym może ulec zawieszeniu z powodu śmierci zobowiązanego tylko wtedy, gdy nie zagraża to interesowi społecznemu.
Art. 28a - Prowadzenie postępowania egzekucyjnego wobec następcy prawnego zobowiązanego jest kontynuowane, ale dopiero po wystawieniu na niego tytułu wykonawczego (...).
V. 2. 2. Forma zawieszenia
Art. 56 § 3 ust. egz. - Organ egzekucyjny wydaje postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
(Niezależnie od tego czy jest to postanowienie o zawieszeniu czy odmowie zawieszenia).
Art. 56 § 4 - Na postanowienie organu egzekucyjnego o zawieszeniu postępowania lub o odmowie zawieszenia tego postępowania służy zażalenie.
V. 2. 3. Skutki zawieszenia
Przerwanie na pewien okres biegu postępowania egzekucyjnego.
Brak wpływu na ważność czynności dokonanych przed zawieszeniem postępowania (art. 58 § 1 ust. egz. - czynności te pozostają w mocy).
Wyjątki pozostające do uznania organu egzekucyjnego - art. 58 § 2 i art. 58 § 1 in fine.
Uchylenie dokonanych czynności nie powoduje umorzenia odnośnych kosztów egzekucyjnych.
V. 2. 4. Podjęcie zawieszonego postępowania
Art. 57 § 1 ust. egz.
Podjęcie zawieszonego postępowania następuje po ustaniu przyczyny zawieszenia.
Podjęcie zawieszonego postępowania może nastąpić z urzędu lub na wniosek wierzyciela.
Formą rozstrzygnięcia jest postanowienie, na które nie przysługuje zażalenie (mimo, że ustawa egz. nie precyzuje formy).
Art. 57 § 1a - podjęcie postępowania w zakresie wskazanym przez wierzyciela.
V. 3. Odstąpienie od czynności egzekucyjnych
Odstąpienie od czynności egzekucyjnych polega na zaniechaniu działań zmierzających do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego, powodujące przerwanie toku egzekucji administracyjnej, ale nie skutkujące zawieszeniem lub umorzeniem postępowania egzekucyjnego.
Realizacja zasady niezbędności egzekucji administracyjnej.
V. 3. 1. Przyczyny odstąpienia
Art. 45 § 1 - okazanie dowodów stwierdzających wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu jego wykonania, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego.
V. 3. 1. Przyczyny odstąpienia c.d.
Art. 45 § 2 - okazanie dowodów stwierdzających częściowe wykonanie obowiązku lub umorzenie należności pieniężnej, a wartość zajętego składnika majątkowego znacznie przekraczałaby kwotę ostatecznie dochodzonej należności i zobowiązany posiada inne środki majątkowe, z których egzekucja może być prowadzona
V. 3. 2. Forma odstąpienia
Faktyczne odstąpienie od czynności egzekucyjnych.
Art. 45 § 3 ustawy egz. - Organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych i na jego żądanie wydaje postanowienie w sprawie odstąpienia od czynności egzekucyjnych. Na postanowienie to przysługuje zażalenie wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.
V. 4. Wstrzymanie
Ustawodawca wyróżnia:
Wstrzymanie czynności egzekucyjnej,
Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego,
Wstrzymanie egzekucji administracyjnej.
V. 4. 1. Wstrzymanie czynności egzekucyjnych
Art. 1a pkt 15 ustawy egz. - Wstrzymanie czynności egzekucyjnych to wstrzymanie wykonania wszystkich lub części zastosowanych środków egzekucyjnych, które nie powoduje uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych.
(Przerwanie toku realizacji już zastosowanych środków egzekucyjnych).
Dotyczy tylko zastosowanych już środków egzekucyjnych.
V. 4. 2. Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego
Art. 1a pkt 16 ustawy egz. - Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego to wstrzymanie zastosowanych środków egzekucyjnych, które nie powoduje uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych oraz niepodejmowanie nowych środków egzekucyjnych.
V. 4. 3. Organy właściwe do wstrzymania
Art. 23 § 6 ustawy egz. - Organem właściwym w sprawach wstrzymania na czas określony czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego jest organ nadzoru.
Art. 23 § 7 - Dyrektor izby skarbowej może wstrzymać czynności egzekucyjne lub postępowanie egzekucyjne dotyczące innych należności pieniężnych niż pozostających we właściwości urzędów skarbowych wyłącznie za zgodą wierzyciela.
V. 4. 4. Forma wstrzymania
Art. 23 § 8 ustawy egz. - Rozstrzygnięcie w sprawie wstrzymania czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego następuje w drodze postanowienia. Na postanowienie to przysługuje zażalenie zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.
Art. 35 - Szczególny przypadek wstrzymania postępowania egzekucyjnego lub czynności egzekucyjnych - wniesienie zarzutu i rozpatrywanie zażalenia.
V. 4. 5. Wstrzymanie egzekucji administracyjnej
Art. 27 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 roku o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz. 206) -
Ust. 1. Wojewoda może, w drodze decyzji administracyjnej, wstrzymać egzekucję administracyjną.
Ust. 2. Wstrzymanie egzekucji administracyjnej, z zastrzeżeniem ust. 4, może nastąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach, na czas określony, i może dotyczyć czynności każdego organu prowadzącego egzekucję administracyjną.
Ust. 3. O wstrzymaniu egzekucji administracyjnej wojewoda informuje ministra właściwego w sprawie postępowania, w związku z którym toczy się egzekucja administracyjna.
Ust. 4. Wstrzymanie przez wojewodę egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze pieniężnym może być dokonane w odniesieniu do tej samej należności tylko jednorazowo, na okres nie dłuższy niż 30 dni.
Ust. 5. O wstrzymaniu egzekucji administracyjnej, o której mowa w ust. 4, wojewoda niezwłocznie zawiadamia również ministra właściwego do spraw finansów publicznych, z podaniem przyczyny jej wstrzymania.
V. 4. 6. Inne przypadki przerwania toku egzekucji
Art. 38 § 3 - Zaniechanie czynności egzekucyjnych do czasu rozstrzygnięcia wyłączenia spod egzekucji rzeczy lub prawa majątkowego.
Art. 41 § 1 - Do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia żądania w sprawie wyłączenia spod egzekucji i w okresie 14 dni po tym rozstrzygnięciu oraz w okresie od dnia skierowania do organu egzekucyjnego pozwu do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w sprawie wyłączenia spod egzekucji objęte żądaniem wyłączenia rzeczy nie mogą być sprzedane, a prawa majątkowe wykonywane.
V. 5. Umorzenie postępowania egzekucyjnego
Umorzenie postępowania egzekucyjnego polega na zakończeniu postępowania bez doprowadzenia do wykonania egzekwowanego obowiązku.
Przeszkody o charakterze trwałym powodują, że dalsze prowadzenie egzekucji stale się niemożliwe lub bezcelowe i zachodzi konieczność umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Przeszkody takie mogą wystąpić w każdym stadium postępowania egzekucyjnego.
Umorzenie postępowania może być obligatoryjne lub fakultatywne.
V. 5. 1. Obligatoryjne umorzenie postępowania egzekucyjnego
Art. 59 § 1 ustawy egz.:
Jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania;
Jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał;
Jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa;
Gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;
Jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny;
6) W przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;
7) Jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu;
8) Jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania;
9) Na żądanie wierzyciela;
10) W innych przypadkach przewidzianych w ustawach (np. art. 110 § 7 ustawy egz.).
V. 5. 2. Fakultatywne umorzenie postępowania egzekucyjnego
Art. 59 § 2 ustawy egz. - Postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne (zasady celowości, niezbędności, gospodarnego prowadzenia egzekucji).
Art. 61 ustawy egz. - w razie fakultatywnego umorzenia postępowania egzekucyjnego wszczęcie ponownej egzekucji może nastąpić wówczas, gdy zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych.
V. 5. 3. Forma umorzenia postępowania egzekucyjnego
Art. 59 § 3 - W sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny wydaje postanowienie.
Art. 59 § 4 - Postępowanie egzekucyjne następuje z urzędu albo na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela.
Art. 59 § 5 - Na postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego przysługuje zażalenie zobowiązanemu oraz wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.
Art. 34 § 4 - Organ egzekucyjny umarza postępowanie egzekucyjne jeśli zarzuty uznano za uzasadnione.
V. 5. 4. Skutki prawne umorzenia postępowania egzekucyjnego
Art. 60 § 1 - Umorzenie postępowania egzekucyjnego co do zasady, powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych. Pozostają jednak w mocy prawa osób trzecich nabyte na skutek tych czynności.
Art. 60 § 2 - Organ egzekucyjny wydaje w razie potrzeby postanowienie dotyczące uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych wskutek umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Art. 60 § 3 - Na postanowienie to służy zażalenie.
V. 5. 4. Skutki prawne umorzenia postępowania egzekucyjnego c.d.
Umorzenie postępowania egzekucyjnego nie powoduje uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych w 2 sytuacjach:
Gdy umorzenie postępowania nastąpiło na żądanie wierzyciela,
Gdy postępowanie egzekucyjne dotyczące należności pieniężnej zostało umorzone z powodu stwierdzenia, że w postępowaniu tym nie uzyska się kwoty przewyższającej koszty egzekucyjne.