CEWNIKOWANIE PĘCHERZA MOCZOWEGO.
kateteryzacja
Każda ingerencja -wprowadzenie cewnika czy instrumentu do pęcherza moczowego pociąga za sobą niebezpieczeństwo wprowadzenia infekcji. Dlatego też wykonuje się je w ostateczności, ściśle przestrzegając zasad jałowości.
CEL CEWNIKOWANIA
Diagnostyczny :
Pobranie moczu do badania bakteriologicznego
Przygotowanie do badania np. cystoskopii
Sprawdzenie obecności moczu w pęcherzu np. podejrzenie retencji lub anurii
Sprawdzenie przyczyny trudności w oddawaniu moczu (zwężenie, kamica)
Określenie diurezy godzinowej
Prowadzenie bilansu wodnego np. po zabiegu operacyjnym
Leczniczy
Niemożność oddania moczu np. po zabiegu operacyjnym, po porodzie
Płukanie pęcherza środkami leczniczymi
Założenie cewnika na stałe - nietrzymanie moczu
Ciągłe płukanie pęcherza np. po operacjach pęcherza, resekcji gruczołu krokowego
Operacje urologiczne połączone z otwarciem pęcherza
Uszkodzenia rdzenia kręgowego -dysfunkcja pęcherza moczowego
Urazy narządów miednicy
Cewniki
Cewniki w skali Charriere'a-Chrr, Benigue, French- Fr
1 stopień w skali Chrr =1/3 mm
1stopień w skali Benigue= 1/6 mm
1 stopień w skali French=1/2 mm
Rozmiary cewnika skala French (Fr)- określa obwód cewnika w mm, aby przeliczyć ten rozmiar na średnicę cewnika to : 1 F=0,33mm
Średnica cewnika o wymiarze 9F=3mm
Skala Charriere'a (Chrr) - każdy następny rozmiar ma średnicę większą o 1/3 mm
Dla kobiet rozmiary 14-20 CHrr
Dla mężczyzn 16-20 CHrr
Cewniki produkowane są z różnych mas plastycznych-silikon, lateks, poliuretan
Cewniki lateksowe należy wymieniać po upływie około 10 dni
Cewniki powlekane silikonem, teflonem co 3 tygodnie
Cewniki z czystego silikonu co 4-6 tyg.
CEWNIKOWANIE ZASADY DO PRZESTRZEGANIA
Zabieg wykonujemy tylko na zlecenie lekarza
Przestrzegać zasad antyseptyki (odkażanie okolicy krocza i ujścia cewki moczowej
Przestrzegać zasad aseptyki (jałowe: cewnik, środek poślizgowy materiał opatrunkowy, płyn do odkażania, rękawice do cewnikowania)
Dostosować rodzaj i grubość cewnika do stanu cewki moczowej
Nadanie poślizgu cewnikowi
ZASADY DO PRZESTRZEGANIA
Delikatne umiejętne wprowadzanie cewnika
Przy zatrzymaniu moczu jednorazowo nie upuszczać więcej niż 600-800 ml moczu
Przy cewnikowaniu mężczyzny zsunąć napletek poza żołądź
Przy cewniku na stałe obserwować jego drożność
Worek na mocz umieszczać poniżej pęcherza moczowego
Obserwować pacjenta podczas zabiegu
Udokumentować wykonanie zabiegu
CEWNIKOWANIE NIEBEZPIECZEŃSTWA
Wprowadzenie infekcji
Uraz mechaniczny cewki moczowej
Uraz psychiczny
Krwawienie z pęcherza przy szybkim opróżnieniu przepełnionego przez dłuższy okres pęcherza (jednorazowo odprowadzić 600-800 ml moczu)
Odleżyny przy niewłaściwym uszczelnieniu cewnika Foleya
CEWNIKOWANIE SPRZĘT
Jałowe narzędzie chwytne
2 jałowe cewniki
W jałowym pakiecie (2 jałowe narzędzia chwytne - pensety, jałowa serweta z okienkiem, 6 jałowych gazików
2% lidokaina - środek znieczulający i ułatwiający wprowadzenie cewnika
Jałowe rękawiczki
Jałowy płyn antyseptyczny do odkażania błon śluzowych np. 0,5 - 1,5% rivanol
2 miski nerkowate
Podkłady gumowy i płócienny do zabezpieczenia łóżka
Basen
Pojemnik na mocz
Płaska twarda poduszka
Przy cewnikowaniu na stałe -zestaw do odprowadzenia moczu, roztwór do uszczelnienia cewnika Foleya.
CEWNIKOWANIE
Technika wykonania
Umyj ręce, nałóż rękawice
Przygotuj pacjenta, zapewnij intymność
Ułóż pacjenta w pozycji grzbietowej z odwiedzionymi nogami,
Połóż podkłady zabezpieczające łóżko
Pod pośladki podłóż płaską twardą poduszkę
Ustaw sprzęt w okolicy stóp pacjenta
W pobliżu krocza postaw miski nerkowate - na zużyte narzędzia i materiały i na odprowadzony mocz
Otwórz basen
Otwórz jałowy pakiet
Nasącz waciki jałowym Rivanolem 0,5 - 1,5%
Jałowym narzędziem wyjmij cewnik z opakowania ułóż go w jałowym pakiecie
Pokryj końcówkę cewnika 2% lidokainą
Nałóż jałowe rękawice
Wyjmij z pakietu serwetę okienkową i połóż ją na krocze (uwaga na rękawice)
CEWNIKOWANIE KOBIETY
Rozchyl wargi sromowe kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki
Weź w prawą rękę jałowe narzędzie chwytne z pakietu i zmywaj wacikami krocze w kierunku odbytu
Chwyć i wprowadź cewnik ruchem półobrotowym na 5-6 cm do cewki moczowej (cewnik w pochwie -brak moczu, odrzucić cewnik i założyć następny)
Gdy pojawi się mocz, nie wprowadzaj cewnika dalej
Trzymaj cewnik między palcem wskazującym i kciukiem lewej ręki
Odprowadź mocz do miski nerkowatej
Usuń cewnik delikatnie ruchem półobrotowym
Odkaź ponownie ujście cewki moczowej drugim narzędziem chwytnym
Ułóż wygodnie pacjenta
Uporządkuj sprzęt
Umyj ręce
Udokumentuj wykonanie zabiegu
CEWNIKOWANIE MĘŻCZYZNY
Po przygotowaniu pacjenta i krocza jw.
Lekkie ściśnięcie prącia powoduje otwarcie ujścia cewki. Ściągnięcie napletka odsłania ujście cewki.
Palcami lewej ręki cofnij napletek aż do rowka żołędzi
Odkaź żołądź i ujście cewki moczowej kolejnymi gazikami z płynem odkażającym
Unieś członek prostopadle do podłoża (wyprostowanie cewki moczowej) i wprowadź nasmarowany cewnik ok.10cm
Wyczuwalny opór pojawia się po dojściu do części gruczołowej
Przesuń członek w kierunku spojenia łonowego a następnie pociągnij lekko do przodu i wsuwaj cewnik do pojawienia się moczu
Brak moczu może być spowodowane:
Zbyt głębokim wprowadzeniem cewnika do pęcherza.
Niedrożnością cewnika spowodowaną skrzeplinami krwi, strzępkami tkanek lub gęstą ropą.
Mechanicznym zagięciem cewnika
Cewnik można udrożnić przez odessanie lub wpuszczenie, za pomocą strzykawki 10-20ml płynu. Jeżeli płyn wypływa obok cewnika, to cewnik jest w cewce, a nie w pęcherzu.
Odprowadź mocz do miski nerkowatej
Usuń delikatnie cewnik ruchem półobrotowym
Zmyj ponownie ujście cewki moczowej jałowym wacikiem
Nasuń napletek na żołądź
Gdy cewnik wprowadzamy na stałe, podłącz zestaw do odprowadzania moczu
Wykonaj czynności końcowe
PŁUKANIE PĘCHERZA MOCZOWEGO
CEL:
Wypłukanie z pęcherza strzępków tkanek zmienionych chorobowo, krwi, ropy
Wprowadzenie do pęcherza leków działających bezpośrednio na błonę śluzową.
Profilaktycznie u pacjentów z cewnikiem na stałe
Po zabiegach operacyjnych pęcherza moczowego i gruczołu krokowego
PŁYNY DO PŁUKANIA
Antybiotyki zgodne z antybiogramem
0,1% azotan srebra (zmniejsza obrzęk błony śluzowej pęcherza)
1-1,5% Rivanol (działa odkażająco)
0,9% NaCl (mechaniczne oczyszczenie)
SPRZĘT
Taki jak do cewnikowani
Zlecony środek do płukania o temp. 37 w miseczce z ciepłą wodą(ok.40)
Jałowa strzykawka typu Janeta
Jałowy dren do pobierania wprowadzanego płynu
Załóż cewnik do pęcherza moczowego
Włóż jałowy dren do pojemnika z płynem do płukania
Zmontuj Janetę i nabierz ok. 100ml płynu i podłącz ją z końcówką cewnika
Powoli wprowadź płyn
Obserwuj pacjenta, zaprzestań podawania płynu gdy wystąpi uczucie rozpiernia w pęcherzu
Zaciśnij na kilka sek. cewnik, aby płyn zadziałał w pęcherzu,
Upuść wprowadzony płyn kierując koniec cewnika do miski nerkowatej
Obserwuj wypływający płyn
Prowadź płukanie do uzyskania klarownych popłuczyn
Jednorazowo wprowadzana objętość płynu zależy od odczuć pacjenta (30-40, 100-200 ml) aby uniknąć bolesnych skurczów
Gdy zachodzi konieczność pozostawienia w pęcherzu środków leczniczych, zamknąć cewnik narzędziem zaciskającym