Kleszcze
Kleszcze są nosicielami różnych chorób, z których najgroźniejsze i najpowszechniejsze to borelioza i zapalenie mózgu. W obu przypadkach do zakażenia człowieka dochodzi w trakcie ssania krwi przez kleszcza. Sam moment przekłucia naskórka i wysysania krwi pozostaje nie zauważony, ponieważ wydzielina zwierzęcia działa znieczulająco. Dopiero po 2-3 dniach podrażnione miejsce zaczyna swędzieć a wypełniony krwią kleszcz powiększa się, przez co staje się lepiej widoczny.
Borelioza, zwaną też krętkowicą, jest przewlekłą, wieloetapową infekcją bakteryjną, a typowe objawy to czerwone plamy, gorączka, osłabienie, bóle mięśni i stawów.
I etap - od 60 do 90 dni po ukłuciu kleszcza, zmiany skórne (rumień)
II etap - rozwój zmian skórnych, ostre zmiany zapalne narządów (w tym stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego)
III etap - przewlekła infekcja - powyżej 1 roku do kilku lat od zakażenia. Występują przewlekłe zmiany skórne oraz destrukcyjne zmiany zapalne stawów, przewlekłe zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.
Borelioza jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych w Polsce. Co roku zapada na nią kilkadziesiąt tysięcy Polaków.
Boreliozę można łatwo wyleczyć antybiotykami. Leczenie trwa około sześciu do ośmiu tygodni.
Nie leczona borelioza może spowodować niedowłady i uszkodzenia mózgu, a u kobiet w ciąży doprowadzić do poronienia i uszkodzenie płodu.
Nie wyprodukowano do tej pory szczepionki przeciw boreliozie.
Inną groźną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest kleszczowe zapalenie mózgu. Chorują na nią dzieci i dorośli w wieku od 3 do 80 lat, najczęściej w wieku 15-50 lat. U części osób choroba może przebiegać łagodnie i tylko badanie krwi potwierdza zakażenie. W innych przypadkach przebieg jest dwuetapowy:
I etap - pojawia się po 7-14 dniach od kontaktu z kleszczem - gorączka oraz objawy typowo grypowe.
II etap - pojawia się po kilkunastu dniach - ból głowy, gorączka, wymioty, nudności oraz zmiany zapalne w płynie mózgowo-rdzeniowym. Z reguły choroba kończy się na drugiej fazie i pacjent zdrowieje. Objawy zwykle ustępują po 2-3 tygodniach. Choroba może przebiegać ciężko, gdy wystąpią objawy mózgowe, móżdżkowe lub rdzeniowe, jednak rzadko ma przebieg śmiertelny (w 1-2% przypadków). Czasem stwierdza się następstwa pochorobowe, takie jak niedowład lub zanik mięśni.
W Polsce od kilku lat dostępna jest szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.
Dotychczas zachorowania na tę chorobę występowały w naszym kraju głównie w województwie podlaskiem i warmińsko-mazurskiem. Od 1993 roku liczba zgłoszonych zachorowań wzrasta i co roku odnotowuje się od 181 do 267 przypadków.
Profilaktyka:
• noszenie w lesie ubrania zakrywającego jak największą powierzchnię ciała
po powrocie z lasu należy dokładnie skontrolować skórę, czy nie ma na niej kleszczy
w przypadku stwierdzenia kleszcza, ostrożnie usunąć go ze skóry (chwycić go pęsetą, wystarczająco mocno i wyciągnąć prosto, bez wykręcania. Nie zgnieć kleszcza - można w ten sposób spowodować wyciśnięcie jego zawartości do ciała
• stosować ogólnodostępne preparaty odstraszające kleszcze
zaszczepić się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu
nie przebywać długo w lesie bez zabezpieczenia przed kleszczami