Zdrowie, dieta i konstytucja ciała w medycynie wschodniej

Zdrowie według medycyny Wschodu

     Wszystkimi funkcjami ciała i umysłu według Ayurvedy
rządzą trzy elementy - vata, pitta i kapha. Można je określić jako życiowe energie, które przejawiają się zarówno w ludzkim organizmie, jak i otaczającym świecie. Mają związek z żywiołami: powietrzem, wodą, ziemią, ogniem. Vata jest przejawiającym się w ciele powietrzem i eterem. Pitta to ogień i woda. A kapha stanowi ziemię i wodę. Te trzy typy energii są wyznacznikiem zdrowia psychosomatycznego. W razie zachwiania równowagi w nich, występują objawy choroby.

Jaką rolę spełnia w organizmie vata?

     Vata związana jest z ruchem, a więc pracą mięśni,
w tym serca. Odpowiada za oddychanie, wydzielanie, wydalanie oraz funkcje czuciowe. Rządzi takimi emocjami jak lęk, niepokój, nerwowość. Nadmiar vaty powoduje ból, drżenie i skurcze mięśni. Dokuczliwe objawy odczuwamy wtedy w brzuchu, kościach, udach, uszach i na skórze. Te części ciała przypisane są naturalnie vatcie i w momencie wzmożenia tej energii dają znać o sobie.

Jaką funkcję zdrowotną mają pitta i kapha?

     Pitta rządzi trawieniem, wchłanianiem,
przyswajaniem oraz temperaturą ciała. To od niej zależy koloryt skóry, blask oczu a nawet inteligencja. Jeśli mamy nadmiar tej energii, ogarnia nas złość, zazdrość i nienawiść.
     Kapha daje masę ciała, siłę i energię. Wpływa na odporność organizmu i pamięć. Odpowiada za poziom płynów w ciele, dlatego od niej zależy wilgotność skóry. Znajduje się we wszystkich wydzielinach oraz w sercu i płucach. Jeśli mamy nadmiar kaphy, występują dolegliwości w klatce piersiowej. Uczucia, które towarzyszą w tej sytuacji, to pożądanie, zazdrość i przywiązanie.

Na jakie typy konstytucjonalne podzieleni są ludzie według Ayurvedy?

     Zgodnie ze stopniem przejawiania się energii:
vaty, pitty i kaphy w ciele człowieka wyróżnia się trzy typy konstytucjonalne. Każda osoba jest kombinacją tych elementów, ale na ogół występuje tendencja do dominacji jednego, czasem dwóch. Obserwując budowę fizyczną, upodobania żywieniowe i sposób zachowania, dzielimy więc ludzi na tych, którzy są vata, pitta lub kapha. Przypisywanie osób do poszczególnych typów pozwala na dobór odpowiedniej diety, która zapewni dobry stan zdrowia.

Typ konstytucji vata

     Ludzie ci mają szczupłą budowę ciała. Charakterystyczną cechą
jest tu wyjątkowo płaska klatka piersiowa i widoczne pod skórą żyły. Osoby te sprawiają wrażenie zbyt kościstych, ponieważ mają słabo rozwinięte mięśnie. Oczy u nich są ruchliwe, ale zwykle zapadnięte. Paznokcie sprawiają kłopot swą łamliwością. Włosy mogą być kręcone, ale najczęściej są rzadkie. Nos bywa zadarty lub zakrzywiony. Dłonie i stopy są zawsze zimne. Ludzie vata mało się pocą. Śpią niespokojnie i krótko. Mówią i chodzą szybko, ale łatwo męczą się. Uwielbiają słodycze, gorące napoje oraz potrawy słone i kwaśne. Pożądane są dla nich słodkie owoce, awokado, kokosy, banany, winogrona, pomarańcze, a także brązowy ryż i czerwona kapusta. Niewskazane ze względu na wzmaganie vaty są suszone owoce, melony, jabłka, pomidory, ziemniaki, lody, sałata, groch oraz wołowina.

Typ konstytucjonalny pitta

     Osoby te są szczupłe i wątłe. Ich mięsnie są rozwinięte
umiarkowanie. Na skórze widoczne są liczne znamiona. Cienkie na ogół włosy mają skłonność do wczesnego siwienia i wypadania. Oczy mogą być trochę wypukłe w kolorze szarym. Nos bywa ostry i ma tendencję do czerwienienia na czubku. Osoby te pocą się nadmiernie, nie znoszą gorących temperatur i przebywania na słońcu. Śpią dobrze. Mają doskonały apetyt, jedzą i piją dużo. Uwielbiają słodycze i gorzkie potrawy oraz zimne napoje. Ludzie ci powinni jeść pomarańcze, śliwki, gruszki, nasiona słonecznika, kiełki, mango, grzyby, szparagi i słodycze. Niewskazane dla nich są ostre przyprawy, orzechy, kwaśne owoce, banany, pomidory, czosnek i masło.

Typ konstytucji kapha

     Osoby te mają dość mocną budowę ciała i dużą
skłonność do nadwagi. Ich klatka piersiowa jest szeroka, rozwinięta. Skóra bywa jasna, tłusta i lśniąca. Włosy są ciemne i gęste. Duże i ładne oczy mają tendencję do czerwienienia spojówek. Ludzie ci śpią długo i mocno. Ich siły witalne są ogromne, dlatego najczęściej są zdrowi i weseli. Mają dobry apetyt, ale powolną przemianę materii. Nie mogą więc dużo jeść. Lubią potrawy pikantne i gorzkie. Korzystne dla nich produkty to: suszone owoce, granaty, kiełki, ryż oraz kurczaki. Niewskazane są banany, kokosy, melony, daktyle i przetwory mleczne.

Dieta a pory roku

     W lecie ludzie bardziej się pocą, dominuje więc wtedy
energia pitta. Nie jest więc wskazane jej dodatkowe wzmaganie poprzez jedzenie potraw gorących i pikantnych. Jesienią, gdy wieją często wiatry, dominuje vata. W tym czasie należy ograniczyć spożywanie potraw o dużej zawartości białka oraz suszonych owoców. Zimą, kiedy pada śnieg, przeważającą energią jest kapha. Aby jej nie wzmagać, nie należy jeść lodów, jogurtu i sera ani pić zimnych napojów.

---