Anna Sadowska
Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
PROGRAM NAUCZANIA
Rok akademicki 2010/2011
Semestr zimowy
Przedmiot: Socjologia niepełnosprawności i rehabilitacji
Przedmiot realizowany na kierunku studiów: Fizjoterapia, II rok studiów niestacjonarnych II stopnia
Liczba godzin: 10 h wykładów
Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną
Prowadzący
mgr Anna Sadowska
Anna Sadowska
Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
PROGRAM NAUCZANIA
Rok akademicki 2010/2011
Semestr zimowy
Przedmiot: Socjologia niepełnosprawności i rehabilitacji
Przedmiot realizowany na kierunku studiów: Fizjoterapia, II rok studiów niestacjonarnych II stopnia
Liczba godzin: 17 h ćwiczeń
Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną
Prowadzący
mgr Anna Sadowska
CELE KSZTAŁCENIA:
Zajęcia mają na celu przedstawienie podstawowych zagadnień związanych ze zjawiskiem niepełnosprawności oraz ukazanie przedmiotu, funkcji i zastosowania socjologii niepełnosprawności i rehabilitacji jako głównego narzędzia praktycznej realizacji celów polityki społecznej. Efektem kształcenia są umiejętności
i kompetencje w zakresie rozpoznawania podstawowych problemów osoby niepełnosprawnej funkcjonującej w społeczeństwie; łagodzenia i rozwiązywania problemów z zakresu społecznych skutków niepełnosprawności.
TEMATYKA WYKŁADÓW:
Definiowanie i klasyfikowanie niepełnosprawności.
Skala i rozkład terytorialny problemu niepełnosprawności
Zalecana literatura:
M. Sokołowska, A. Ostrowska, Socjologia kalectwa i rehabilitacji. Wybrane problemy, rozdz. II: Koncepcja kalectwa i rehabilitacji a teoria socjologiczna, Warszawa 1976.
M. Sokołowska, Socjologia medycyny, Warszawa 1986.
A. Ostrowska, Osoby niepełnosprawne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa 2001.
M. Sokołowska, A. Rychard (red.), Studia z socjologii niepełnej sprawności, Wrocław 1983.
L. Nowak, Osoby niepełnosprawne w polskich spisach ludności, w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
Z. Kawczyńska-Butrym (red.), Problemy opieki i środowisko życia osób niepełnosprawnych, Olsztyn 2001.
B. Tobiasz-Adamczyk, Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Kraków 2000, Rozdz. 12: Pojęcie niepełnosprawności.
S. Golinowska, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych. Ocena działań instytucji, Warszawa 2004.
B. Skrętowicz, M. Wójcik, Niepełnosprawność w świetle wyników NSP 2002,
w: B. Skrętowicz, M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
L. Balcerak, A. Majchrowska, Osoby niepełnosprawne w systemie pomocy społecznej, rozdz. 4: Niepełnosprawność i formy rehabilitacji; 4.2: Niepełnosprawność fizyczna;
4.3: Niepełnosprawność sensoryczna; 4.4: Niepełnosprawność psychiczna; 4.5: Niepełnosprawność złożona.
Marginalizacja i wykluczenie społeczne osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
J. Grotowska-Leder, K. Faliszek (red.), Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza - uwarunkowania - kierunki działań, Poznań 2004.
E. Wnuk-Lipiński, Socjologia życia publicznego, rozdz. 11: Marginalizacja i wykluczenie społeczne, Warszawa 2005.
J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa 2007, Rozdz. 8: Wykluczenie społeczne.
B. Skrętowicz, Zdrowie mieszkańców polskiej wsi, Lublin 1994.
Funkcjonowanie osób niepełnosprawnych w społeczeństwie:
wykształcenie i proces edukacji niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
L. Nowakowska, Szanse edukacyjne niepełnosprawnych dzieci i młodzieży, w: B. Skrętowicz,
M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
S. Golinowska, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych. Ocena działań instytucji, Warszawa 2004.
Chodkowska M., Wielowymiarowość procesu integracji w edukacji i życiu społecznym,
w: Chodkowska M. (red.), Wielowymiarowość integracji w teorii i praktyce edukacyjnej, Lublin 2002.
S. Kantyka, Edukacja osób niepełnosprawnych a problem ich podmiotowości, w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
M. Foucault, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Warszawa 1987.
L. Balcerak, A. Majchrowska, Osoby niepełnosprawne w systemie pomocy społecznej, rozdz. 8: Edukacja.
Hulek A., Stan obecny i kierunki przebudowy kształcenia specjalnego w Polsce, Warszawa-Kraków 1989.
M. Chodkowska, Wielowymiarowość procesu integracji w edukacji i życiu społecznym,
w: M. Chodkowska (red.), Wielowymiarowość integracji w teorii i praktyce edukacyjnej, Lublin 2002.
Aktywność ekonomiczna osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
M. Wójcik, Aktywność ekonomiczna osób niepełnosprawnych, w: B. Skrętowicz, M. Pomorska (red.), Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
S. Golinowska, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych. Ocena działań instytucji, Warszawa 2004.
J. Sikorska, Niepełnosprawność a rynek. Wymiary marginalizacji osób niepełnosprawnych,
w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
L. Balcerak, A. Majchrowska, Osoby niepełnosprawne w systemie pomocy społecznej, rozdz. 7: Aktywizacja zawodowa.
Instytucjonalne formy wsparcia osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
S. Golinowska, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych. Ocena działań instytucji, Warszawa 2004.
M. Komorska, Instytucjonalne formy wsparcia stosowane wobec osób niepełnosprawnych
w procesie integracji społecznej, w: B. Skrętowicz, M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne
w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
A. Serafin, Działalność organizacji pozarządowych na rzecz osób niepełnosprawnych,
w: B. Skrętowicz, M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
M. Piasecki, M. Stępniak, Standardowe zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, rozdz. 3: Rola organizacji pozarządowych osób niepełnosprawnych w działalności na rzecz ochrony praw niepełnosprawnych, Lublin 1998.
B. Gąciarz, Osoby niepełnosprawne w świecie instytucji, w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
W. Pańków, System monitorowania instytucji i organizacji wspomagających osoby niepełnosprawne: problemy badawcze, zmienne, hipotezy, w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
W. Koczur, Instytucje zabezpieczenia społecznego osób niepełnosprawnych - próba oceny,
w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
A. Frączkiewicz-Wronka, M. Zrałek, Rzeczywiste i pożądane działania jednostek samorządu terytorialnego na rzecz osób niepełnosprawnych, w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
L. Balcerak, A. Majchrowska, Osoby niepełnosprawne w systemie pomocy społecznej, rozdz. 5: Placówki świadczące usługi dla osób niepełnosprawnych.
TEMATYKA ĆWICZEŃ:
Zdrowie - choroba - społeczeństwo. Socjomedyczne wskaźniki stanu zdrowia. Socjologiczne koncepcje niepełnosprawności i procesu rehabilitacji (niepełnosprawność jako zjawisko socjokulturowe)
Zalecana literatura:
H. Żuraw, Perspektywa antropologiczna w studiach nad niepełnosprawnymi, w: Chodkowska M. (red.), Interdyscyplinarność w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej, Lublin 1999.
M. Foucault, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Warszawa 1987.
A. Maryniarczyk, Definicje niepełnosprawności a obraz człowieka, w: Juros A., Otrębski W. (red.), Integracja osób z niepełnosprawnością w społeczności lokalnej, Lublin 1997.
T. Witkowski, Niepełnosprawność - terminologia pojęcia, w: Juros A., Otrębski W. (red.), Integracja osób z niepełnosprawnością w społeczności lokalnej, Lublin 1997.
A. Nowak, Bezrobocie wśród niepełnosprawnych, Katowice 2002, rozdz. 1.1.1: Pojęcie niepełnosprawności.
Wybrane zagadnienia integracji i rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
M. Sokołowska, A. Ostrowska, Socjologia kalectwa i rehabilitacji. Wybrane problemy, rozdz. V: System rehabilitacji, Warszawa 1976.
B. Tobiasz-Adamczyk, Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Kraków 2000, Rozdz. 13: Socjomedyczne problemy rehabilitacji.
A. Maciarz, Cel i istota społecznej integracji, w: A. Maciarz, Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych, Kraków 1999.
Z. Janiszewska-Nieścioruk, Koncepcje społecznej integracji, w: A. Maciarz, Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych, Kraków 1999.
A. Żurek, Wybrane zagadnienia rehabilitacji osób niepełnosprawnych, w: J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław 2002.
J. Turowski, Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1993, rozdz. VIII: Teoria integracji
i dezintegracji społecznej.
M. Chodkowska, Wielowymiarowość procesu integracji w edukacji i życiu społecznym,
w: M. Chodkowska (red.), Wielowymiarowość integracji w teorii i praktyce edukacyjnej, Lublin 2002.
S. Przybylski, Refleksje nad barierami występującymi przy wdrażaniu integracji osób niepełnosprawnych w Polsce na początku nowego tysiąclecia, w: Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red.), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach społecznych, Lublin 2003.
Psychospołeczne funkcjonowanie osób niepełnosprawnych.
Zależność i piętno w życiu osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
W. Piątkowski, Choroba jako zjawisko socjologiczne. Wprowadzenie do wybranych koncepcji badawczych, w: J. Barański, W. Piątkowski, Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław 2002.
M. Synowiec-Piłat, Choroba jako rodzaj dewiacji społecznej, w: J. Barański, W. Piątkowski, Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław 2002.
E. Tarkowska, Ludzie w instytucji totalnej. Przypadek domów pomocy społecznej w Polsce, w: A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys, Upośledzenie w społecznym zwierciadle, Warszawa 1997.
A. Gustavsson, Integracja, stygmatyzacja i autonomia - jasne i ciemne strony subkultury integracji, w: A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys, Upośledzenie w społecznym zwierciadle, Warszawa 1997.
E. Aronson i zesp., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Poznań 1997.
K. Bełszyńska, Semantyka niepełnosprawności - rola języka w kształtowaniu sytuacji osób niepełnosprawnych, w: M. Chodkowska (red.), Interdyscyplinarność w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej, Lublin 1999.
R. Sojak, Etykieta choroby psychicznej jako element gry politycznej, w: B. Płonka-Syroka (red.), Choroba jako zjawisko społeczne i historyczne, Wrocław 2001.
Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
A. Ostrowska, Społeczeństwo polskie wobec osób niepełnosprawnych. Przemiany postaw
i dyskursu, w: J. Sikorska, Społeczne problemy osób niepełnosprawnych, Warszawa 2002.
B. Tobiasz-Adamczyk, Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Kraków 2000, Rozdz. 14: Postawy środowiska społecznego wobec osób chorych lub niepełnosprawnych.
J. Kożuch, Psychospołeczne uwarunkowania postaw wobec osób niepełnosprawnych,
w: B. Skrętowicz, M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
W. Dykcik, Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych. (Od diagnoz do prognoz i do działań), Poznań 1996
Chodkowska M., Kulturowe uwarunkowania postaw wobec inwalidztwa oraz osób niepełnosprawnych. Ciągłość i możliwość zmiany, w: Chodkowska M. (red.), Człowiek niepełnosprawny. Problemy autorealizacji i społecznego funkcjonowania. Lublin 1994.
Rodzina a problemy zdrowia i choroby w kontekście niepełnosprawności
Zalecana literatura:
Taranowicz, Rodzina a problemy zdrowia i choroby, w: J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław 2002.
M. Ogryzko-Wiewiórowska, Społeczna kondycja polskiej rodziny zmagającej się
z niepełnosprawnością, w: B. Skrętowicz, M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne
w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
B. Tobiasz-Adamczyk, Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Kraków 2000, Rozdz.9: Rola grupy rodzinnej w kształtowaniu zdrowia i choroby oraz zachowań zdrowotnych.
M. Sokołowska, A. Ostrowska, Socjologia kalectwa i rehabilitacji. Wybrane problemy,
rozdz. C: System rehabilitacji środowiskowej, Warszawa 1976.
Nieprofesjonalne formy wsparcia oraz rola ruchów samopomocowych
w działalności na rzecz integracji osób niepełnosprawnych
Zalecana literatura:
E. Korzeniowska, Grupy odniesienia jako subiektywne determinanty działań w sferze zdrowia, w: red. W. Piątkowski, W.A. Brodniak (red.), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Tyczyn 2005.
D. Halpern, Zdrowie i dobre samopoczucie, w: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Socjologia codzienności, Kraków 2008.
M. Piasecki, M. Stępniak, Standardowe zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych, rozdz. 3.1: Fenomen ruchów samopomocowych, Lublin 1998.
L. Balcerak, A. Majchrowska, Osoby niepełnosprawne w systemie pomocy społecznej, rozdz. 10: Organizacje pozarządowe i grupy samopomocowe.
Juros A., Społeczność lokalna szansą i warunkiem integracji, w: Juros A., Otrębski W. (red.), Integracja osób z niepełnosprawnością w społeczności lokalnej, Lublin 1997.
P. Sztompka, Zaufanie. Fundamenty społeczeństwa, Kraków 2007.
M. Komorska, Lecznictwo niemedyczne w rehabilitacji młodzieży niepełnosprawnej. Analiza socjologiczna pamiętników, w: M. Libiszowska-Żółtkowska, M. Ogryzko-Wiewiórowska,
W. Piątkowski, Szkice z socjologii medycyny, Lublin 1998.
H. Kulik, Ruch samopomocowy pacjentów jako proces społeczny będący odpowiedzią na niezaspokojone potrzeby zdrowotne, w: B. Płonka-Syroka (red.), Choroba jako zjawisko społeczne i historyczne, Wrocław 2001.
Problemy społeczne osób niepełnosprawnych starszych wiekiem
Zalecana literatura:
B. Tobiasz-Adamczyk, T. Knurowski, B. Brzyski, Czy jeszcze ktoś pamięta o starości? Starość a proces transformacji, w: W. Piątkowski, A. Titkow (red.), W stronę socjologii zdrowia, Lublin 2002.
B. Tobiasz-Adamczyk, Interakcje społeczne a jakość życia osób w wieku podeszłym, w: W. Piątkowski (red.), Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Lublin 2004.
E. Miszczak, Niepełnosprawność wśród ludzi starszych, w: B. Skrętowicz, M. Komorska (red.), Osoby niepełnosprawne w społeczeństwie polskim okresu transformacji, Lublin 2008.
T. Żółkowska, Z rozważań o starości osoby z niepełnosprawnością intelektualną,
w: B. Kromolicka i zesp. (red.), Pomoc i opieka w starości, Szczecin 2007.
U. Kwapisz, Psychospołeczne aspekty edukacji zdrowotnej osób niepełnosprawnych
w starszym wieku, w: B. Kromolicka i zesp. (red.), Pomoc i opieka w starości, Szczecin 2007.
Socjologiczna analiza problemu niepełnosprawności psychicznej
Zalecana literatura:
L. Balcerak, A. Majchrowska, Osoby niepełnosprawne w systemie pomocy społecznej, rozdz. 4: Niepełnosprawność psychiczna.
W. Piątkowski, W.A. Brodniak, Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Tyczyn 2005, rozdz. III: Stan zdrowia psychicznego Polaków. Próba diagnozy.
J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2007. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, Warszawa 2007, Rozdz. 5.1: Ogólny dobrostan psychiczny.
Dyskusja. Podsumowanie zajęć
........................................................................................................................................
Warunki uzyskania zaliczenia:
Obowiązkowa obecność na wykładach (dopuszczalna 1 nieobecność)
Obowiązkowa obecność na ćwiczeniach (dopuszczalna 1 nieobecność)
W przypadku większej liczby nieobecności na zajęciach zaległy materiał należy zaliczyć na konsultacjach osoby prowadzącej.
Znajomość zalecanej literatury oraz aktywność na zajęciach.
Zaliczenie kolokwium z materiału prezentowanego na wykładach
i ćwiczeniach