1.Prosze wymienić i omówić pojęcia podstawowe dla pedagogiki.

Paidagogos- niewolnik w starożytnej Grecji „prowadzący chłopca”.

Pedagogia - dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych.

Pedagogika - nauka, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogii wszelkiego rodzaju.

Wychowanie - wszelkie celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych (wychowawców) przede wszystkim na dzieci i młodzież (wychowanków), aby w nich kształtować określone pojęcia, uczucia, postawy, dążenia (Kunowski). Według Rubachy wychowanie to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków w osobowości wychowanka.

Edukacja jest to ogól oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka (K. Rubacha).

W „Edukacji jako przedmiocie pedagogiki i jej subdyscyplin” Rubacha mówi także o kształceniu, uczeniu się i nauczaniu. Kształcenie jest systemem działań umożliwiających jednostce poznanie świata, przygotowanie do ukształtowania własnej osobowości. Przez uczenie Rubacha rozumie proces nabywania zmian w toku poznawania rzeczywistości. Natomiast Nauczanie to proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.

2.Prosze wymienić i krotko przedstawić przedmiot badan znanych pani działów pedagogiki .

Kunowski w swojej publikacji „Podstawy współczesnej pedagogiki” wymienia cztery działy, o które pedagogika się opiera:

- pedagogika praktyczna lub empiryczna - zbiera i bada całość doświadczeń wychowawczych, opracowuje również doświadczenie dydaktyczne i metodyczne.

- pedagogika opisowa lub eksperymentalna - uogólnia doświadczenie i bada eksperymentalnie prawa rządzące przebiegiem zjawisk związanych z wychowaniem

- pedagogika normatywna - bada naturę człowieka, wytwory jego kultury i na tej podstawie ustala wartości i normy, którymi powinno kierować się wychowanie.

- pedagogika teoretyczna - dział najwyższy, obejmuje całość badanego przedmiotu w oparciu o powyższe działy.

Działy w pedagogice mają charakter pionowy, nie poziomy. Przyjmują budowę piramidy, która od najszerszej podstawy doświadczenia praktycznego idzie poprzez uogólnienia zjawisk do najogólniejszych pojęć ujmujących proces rozwojowy człowieka. Obok budowy pionowej, występuje również pozioma, w której występują różne pomniejsze działy: pedagogika ogólna, zawodowa, specjalna, resocjalizacyjna, czyli działy zróżnicowane zależnie od przedmiotów wychowania i dziedzin. W działach pionowych główną rolę odgrywają sposoby uzyskiwania praw lub ich stosowania, a więc metody dochodzenia do prawdy działaniach, zjawiskach, wartościach lub pojęciach wychowania.

3. Proszę omówić miejsce pedagogiki pośród nauk

Pedagogika istnieje od początków ludzkości. Refleksja nad wychowaniem, myślenie pedagogiczne zjawiło się późno w historii, zawsze pojawiało się w czasach przełomowych, kiedy stare formy wychowania przeżywały kryzys. Naukowy charakter nadał pedagogice za początkiem XIX w, niemiecki uczony JOHANN FRIEDRICH HERBART, ojciec pedagogiki naukowej. Oderwał pedagogikę od filozofii, usystematyzował i oparł ją na dwóch naukach pomocniczych: etyce filozoficznej i psychologii.

Pedagogika jako nauka rozwijała się w 4 fazach:

1) technologia szkolnego uczenia

2) pedagogika eksperymentalna (stosowanie metod przyrodniczych do badania zjawisk pedagogicznych)

3) pedagogika normatywna (zajęła się problemem celów wychowania filozoficznie i od strony etycznej)

4) pedagogika czysta

Mieszany naukowy charakter pedagogiki łączy w sobie naukę empiryczno-normatywną z nauką teoretyczno-praktyczną.

Kunowski, w Podstawach Współczesnej Pedagogiki napisał, że miejsce pedagogiki wśród nauk przyrodniczych i humanistycznych wypada w centrum pomiędzy nimi. Pedagogika częściowo należy do jednych i drugich, jest bowiem co do swego charakteru nauką humanistyczną z podbudową przyrodniczą. Jest ona nauką humanistyczną przede wszystkim dlatego, że wychowanie nie jest dziełem samej natury, lecz kultury społeczeństwa, po drugie ponieważ zagadnienie celu i wartości jest decydujące w wychowaniu, a nie jego strona przyrodnicza. Stanowi ona siłę napędową rozwoju człowieka, która ulega jednak uspołecznieniu i ukulturalnieniu jako podstawie człowieczeństwa.

4.jakie można wyróżnić rodzaje wychowania oraz jak można rozumieć samo pojecie wychowania

Wychowanie - wszelkie celowe oddziaływanie ludzi dojrzałych (wychowawców) przede wszystkim na dzieci i młodzież (wychowanków), aby w nich kształtować określone pojęcia, uczucia, postawy, dążenia (Kunowski).

Wyróżnia on także trzy rodzaje wychowania:

- wychowanie naturalne, czyli uczestniczące w życiu rodzinnym, społecznym itd.

- wychowanie celowo zamierzone, czyli przygotowujące wychowanka do przyszłego zwodu, pracy itp.

- wychowanie organizowane programowo w specjalnych instytucjach wychowawczych, jak szkoła itd.

Dla GADACZA wychowanie odbywa się w dialogu mistrza i ucznia, którzy podążają w wychowaniu ku wartościom: dobra, prawdy i piękna. W takiej relacji uczeń uzależnia się od mistrza, nie szuka swojej drogi, podąża za mistrzem.
Gadacz wyodrębnia dwa rodzaje wychowania:
• wychowanie w optyce funkcjonowania- polega na formułowaniu wychowanka zgodnie z obowiązującymi modelami życia, charakterystycznymi dla danej ideologii. Ma charakter bezosobowy, sprawia, że wychowawca staje się narzędziem ideologii, a jego autorytet to autorytet władzy.
• wychowanie w optyce bycia (osobowej)- polega na spotkaniu mistrza i ucznia, przez które otwiera się horyzont wartości przez które człowiek staje się człowiekiem, osobą. Wychowawca posiada autorytet naturalny, który mimo przeszkód nie upada.

Rubacha zdefiniował je tak: wychowanie to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków w osobowości wychowanka.

Istniej również podział na wychowanie naturalne, zamierzone i organizowane programowo.

Nowak przedstawia wychowanie w ujęciu socjologicznym- jako pomoc w socjalizacji, w ujęciu kulturowym- jako pomoc w inkulturacji oraz w ujęciu psychologicznym- jako pomoc w personalizacji.

5.Prosze wymienić nauki współpracujące z pedagogika oraz sprecyzować na czym polega ich współpraca

Obecny rozrost zagadnień pedagogicznych spowodował znaczny rozwój ilościowy i jakościowy, nauk pomocniczo współdziałających ze sobą w pedagogice współczesnej. Mówiąc o pedagogice można wyróżnić nauki:

-pedagogiczne :

a) historyczne- hist. szkolnictwa i wychowania, hist. myśli i doktryn pedagogicznych

b) empiryczne- biologia wychowania, psychologia wychowania, socjologia wychowania;

c) światopoglądowe- humanistyczne, filozoficzne, teologiczne

-pomocnicze (z ich dorobku korzystają nauki pedagogiczne)
-współdziałające z pedagogiką

Kunowski jako nauki współpracujące z pedagogiką wymienia:

- nauki realne:

- higiena z naukami medycznymi

- ekonomika oświaty i kształcenia

- demografia

- nauki formalne:

- cybernetyka - nauka o kierowaniu i informowaniu

- prakseologia - nauka o działaniu

- logika

- nauki aksjologiczne:

- estetyka - nauka o pięknie

- etyka - nauka o moralności

6. Jak należy rozumieć określenie pedagogiki jako nauki normatywnej , doświadczalnej i praktycznej?

Langeveld wytłumaczył te określenia w następujący sposób:

-Pedagogika jest nauką doświadczalną, ponieważ jej przedmiot- sytuacja wychowawcza, odnosi się do rzeczywistości wychowawczej. Ponieważ nauki doświadczalne dzieli się zwykle na nauki o przyrodzie i nauki o duchu, pedagogika jest także nauką duchową, gdyż jej przedmiot obejmuje ludzką aktywność duchową oraz jej wytwory. Sytuacja wychowawcza wyrasta z ludzkich intencji, aby nie zostawiać „dziecka” jego własnemu naturalnemu istnieniu, ale by jego byt rozumieć w taki sposób, którego z samej przyrody wyprowadzić nie można.

-Pedagogika jest nauką normatywną, gdyż opiera się na rozróżnieniach pomiędzy tym, co jest dobre dla dziecka, a tym, co jest dla niego złe i szkodliwe.

-Pedagogika jest też nauką praktyczną, ponieważ wychowanie opiera się na działaniu. Jej zadaniem jest analiza sytuacji wychowawczej.

7.Co jest głównym przedmiotem pracy pedagogicznej oraz jak można go scharakteryzować ( co wyróżnia prace pedagoga wg Langevelda)

- Według Martinusa J. Langevelda istotą pracy pedagogicznej jest sytuacja wychowawcza. Natomiast praktycznym zadaniem, umożliwcie wychowania i kierowanie nim

- Priorytetem w pracy pedagoga jest zatem analiza konkretnej sytuacji wychowawczej. Nie wystarcza znajomość samych celów lub tylko ludzkiego powołania. Wychowawca musi poznać środowisko moralność i osobowość tego konkretnego dziecka, które występuje w danej sytuacji wychowawczej
- Nauczyciel zawsze musi wiedzieć co jest, aby mógł wiedzieć co obowiązuje i co powinno obowiązywać
- Praca pedagoga nie może być jednorazową radą, ale ciągłą współpracą w wychowankiem

- Wychowawca powinien decydować na własną odpowiedzialność, nie może ulegać wpływom społecznym i politycznym

- Koniecznym jest aby sytuacja wychowawcza była rozpatrywana wielostronnie, z różnych płaszczyzn, ważny jest też osobisty stosunek wychowanka do wychowawcy

8.Prosze scharakteryzować pedagogikę jako naukę humanistyczną.

„Pedagogika humanistyczna” jest terminem powstałym w wyniku zaliczeni pedagogiki do nauk humanistycznych, badania jej przedmiotu metodami dla nich typowymi. Tak jak zakładał W. Dilthey, stała się nauką o „duchu” człowieka. Jej podstawowe zadanie polegało na zrozumieniu procesu duchowego rozwoju człowieka i kształtowaniu siebie jako indywidualności. Wyrosła na gruncie pedagogiki niemieckiej.

W przypadku pedagogiki badany wycinek jest tym, co powstało w wyniku ludzkiego działania. Jest ona nauką o duchu człowieka. Zadaniem pedagogiki humanistycznej jest uzasadnienie pedagogiki jako nauki, co odbywa się w ścisłym związku z empirią pedagogiczną będącą dla niej źródłem refleksji i teorii. Pedagogika pozostaje w ścisłym związku z przedmiotem filozofii, ponieważ filozofia zakreśla pewien horyzont możliwości i dopuszczalności pedagogiki. Ze względu na swą specyfikę przedmiot pedagogiki leży w polu zainteresowań nauk społeczno- kulturowych, określanych najogólniej humanistycznymi. (Ablewicz)

9.Co rożni miedzy sobą metodologie badan nauk humanistycznych i przyrodniczych ?

Według K. Ablewicz, do metod humanistycznych należy zaliczyć hermeneutykę (jako metodę rozumiejącą i historyczną), fenomenologię i dialektykę. W przypadku metod empirycznych najczęściej wymienia się obserwację, ankietę, eksperyment, test i statystykę. Obie te metody łączy uwaga poświęcona pewnemu wycinkowi rzeczywistości, rzeczywistości wychowawczej. Nauki humanistyczne (Geisteswissenschaften) kierują się ku poznaniu podstawowych struktur natury historycznej i antropologicznej i są zdane na wygląd, opis, objaśnienie. Nauki przyrodnicze (Naturwissenschaften ) nastawione są na objaśnianie ogólnych prawidłowości regulujących funkcjonowanie przyrody w sensie najobszerniejszym. By móc sformuować wyniki muszą liczyć, ważyć, mierzyć. Związki w dziedzinie nauk są kauzalne, co znaczy, ze po określonej przyczynie oczekiwane jest wystąpienie określonego skutku. W naukach humanistycznych nie ma jednoznacznych dowodów, tylko wskazówki. Naukowiec przyrodnik badając coś, może eksperymentować, w przypadku zniszczenia jednego przedmiotu wziąć następny, natomiast nauczyciel w szkole nie może sobie pozwolić na takie eksperymenty. Mówiąc prostym językiem nauki przyrodnicze skupiają się na liczbach i faktach, podczas gdy humanistyczne na ogólnej teorii.

10.Prosze zdefiniować pojecie persony, wskazać jej istotę oraz odnieść do sytuacji wychowania.

Od łacińskiego słowa persona pochodzi pojęcie osoby „per-se” czyli „przez siebie”, „dzięki sobie”. Osoba taka posiada swój własny cel, doskonali się w swoim istnieniu

Człowiek staje się sobą jako indywiduum, „dzięki sobie”. Jest personą, bo w jakiś sposób jest „przez siebie”, ma moc nadawania, lub odbierania sobie ludzkiej twarzy.

Zasada nazywana „per-se” jest zakorzeniona w doświadczeniu życia każdego człowieka oraz postrzegania siebie jako istoty doświadczającej. Kluczowym pojęciem pedagogiki personalistycznej jest doświadczenie naturalne.

W odniesieniu do sytuacji wychowania, pedagog powinien skoncentrować się nie tylko na sobie podczas pracy, ale zarazem na innych, jako istotach również samodzielnie doświadczających życia.

(Ablewicz)

11. Co to takiego : zmysł moralny, poczucie rzeczywistości , moralizowanie ?

Zmysł moralny jest to pewna wrażliwość na drugiego człowieka. Każdy człowiek posiada zmysły, jednak ludzie różnią się między sobą poziomem ich wyczulenia, np. artyści są bardziej wyczuleni na barwy. Zmysły podlegają kształceniu. Pedagog zakłada że zmysł moralny również podlega kształceniu.

12.Co to znaczy,ze wartości istnieją : subiektywnie, obiektywnie ?Czy subiektywizm jest synonimem pojęcia subiektywność ?

Wg Galarowicza wartości są subiektywne, tzn. istnienie wartości rzeczy sprowadza się do tego, że my tę wartość rzeczom nadajemy. Z tym poglądem wiąże się tzw. Relatywizm aksjologiczny, który głosi, że rzeczy posiadają wartości, ale wartości te są uzależnione od odniesienia do kogoś lub czegoś. Wartości są zmienne, zależne od czasu, miejsca i okoliczności oraz od tego, kto się do nich odnosi i w nich uczestniczy.

Wartości istnieją obiektywnie tzn. niezależnie od takich czy innych naszych zachowań i są bezwzględne, a nie zmienne. Tischner pisze, że wartości są nam dane i zobowiązują nas do czegoś. Podkreśla ich kategoryczny charakter, zobowiązujący nas do ich realizowania i do uczestniczenia w nich. Można tutaj podkreślić znaczenie obiektywizmu wartości w kontekście Ingardena, który uważa, że jednym z warunków bycia odpowiedzialnym jest właśnie obiektywne istnienie wartości.

Rozróżnienie między subiektywizmem a subiektywnością: Subiektywność oznacza fakt, że człowiek w niepowtarzalny, osobisty sposób przeżywa oraz interpretuje siebie i świat. Subiektywizm natomiast oznacza przekonanie, że każde subiektywne spojrzenie na siebie i świat jest równie prawdziwe czy dojrzałe

13.Prosze przedstawić porządek wartości wg Schelera i scharakteryzować jego szczeble wskazać wartości podstawowe dla procesu wychowania .

Podział wartości dokonany przez Maxa Schelera ma postać drabiny. Wartości wszystkich szczebli dzielą się na pozytywne i negatywne oraz występują parami. (przyjemność jako wartość pozytywna (dodatnia) odpowiada przykrości jako wartości negatywnej (ujemnej))

1. Wartościami najniższymi są wartości hedonistyczne tj. wartości przyjemnościowe. Należą do nich m.in. takie wartości jak: przyjemność, przykrość, rozkosz, ból, smaczne, nie smaczne

2. Wyższe od wartości hedonistycznych są wartości utylitarne, tzn. użytecznościowe. Zaliczamy do nich m.in. takie wartości: funkcjonalność, brak funkcjonalności, sprawność, brak sprawności, wydajność, brak wydajności

3. Nad wartościami utylitarnymi górują wartości witalne, zwane też biologicznymi. Są one związane z czuciem całego ciała, a nie tylko jego poszczególnych fragmentów. Przykładami tych wartości są: zdrowie, choroba, senność, rześkość, świeżość zmęczenie

4. Wartości duchowe (kulturowe) są wyższe od witalnych. Scheler zalicza do nich trzy grupy wartości: estetyczne (piękno, wdzięk, brzydota), prawne (wartości tego co słuszne i tego co nie słuszne), poznawcze (prawdziwość, obiektywność)

5. Wartościami najwyższymi są: wartość sacrum (święte) i jej przeciwieństwo, wartość profanum (nieświęte). Wartości te zwane są wartościami religijnymi i są one absolutne

Nie można mylić wartości podstawowych z wartościami najwyższymi. Wartości podstawowe (np.zdrowie) to takie, które umożliwiają realizację innych wartości (np. duchowych). Natomiast wartościami podstawowymi dla procesu wychowania będą, według Galarowicza, wartości duchowe i wartości religijne, absolutne.

14. Jakiego rodzaju są znaki, dzięki którym człowiek może rozpoznać istnienie w hierarchii wartość oraz jej zasadnosc? Czy dziecko również rozpoznaje świat wartości?

Wg Tischnera znakiem w którym człowiek może rozpoznać istnienie w hierarchii wartość jest czas. Wartości hedonistyczne trwają krótko, prędko przemijają, są całe we władaniu czasu. Zdrowie to wartość trwalsza, ważna na całe życie. Wartości witalne są głębokie, bardziej wszechstronne. Wartości hedonistyczne natomiast są powierzchowne. Innym znakiem jest zdolność do porządkowania i orientowania wartości niższych (w przypadku wartości wyższych). Mowa tutaj o nadawaniu sensu. Wartości niższe są wartościami w sobie, wiemy gdzie są ich granice. Sensem wartości hedonistycznych są wartości witalne, a sensem wartości witalnych są wartości duchowe. Można powiedzieć, że im wyższe wartości, tym bardziej trwałe, tym głębsze płyną z nich radości i tym bardziej są zdolne do „usensownienia” całej reszty wartości( znaki: czas, sens, znaczenie radości). Wszystkie znaki wyższości i niższości są wpisane w sam obraz wartości tzn. „widząc” daną wartość, „widzimy” zarazem, jakie miejsce zajmuje ona wśród innych wartości.

Dziecko na początku nie rozpoznaje świata wartości, dlatego też potrzebuje autorytety, by pomógł mu ten świat ukazać.

15.Jaka jest relacja pomiędzy człowiekiem a światem wartości ? Co to znaczy, ze człowiek staje "wobec" wartości i jakie ma to konsekwencje .

Tischner mówił, że człowiek żyje pośród wartości ku którym kierują się jego dążenia, myśli i czyny. Dąży do tego by mówić prawdę i słyszeć ją, by postępować sprawiedliwie, by być wspaniałomyślnym. Twierdzi iż w pewnym momencie życia człowiek odkrywa wezwanie skierowane do niego jako jeszcze nieświadomej, nieokreślonej postaci i staje wówczas wobec świata wartości. Widzi drugiego człowieka jak przedtem, ale ma wybór. Może zbudować siebie lub siebie zniszczyć. Wszelkie czynności człowieka wiążą się z doświadczeniem jakiejś wartości, które realizuje bądź od których ucieka. Tischner podkreśla jednak, że nie wartości, normy są „pierwsze”, lecz obecność drugiego człowieka. Podstawa wszelkich działań moralnych musi być świadomość człowieczeństwa drugiego człowieka. Stajemy WOBEC drugiego człowieka. Wartości są czymś dal człowieka. Są sposobami uznawania człowieka, jego ocalenia. Człowiek służy wartościom - realizując je, wartości służą człowiekowi - ocalając go. Sama osoba ludzka jest wartością. I jest to wartość pierwotna i absolutna.

16.Prosze scharakteryzować sytuacje odpowiedzialności odnosząc je do sytuacji wychowawczej.

Nie każdy człowiek jest zdolny do zapanowania nad okolicznościami sytuacji, a więc do działania odpowiedzialnego. Zdolny do tego jest ten, który ma zdolność do przewidywania. Taką zdolność musi posiadać wychowawca. Musi on mieć duże doświadczenie aby móc przewidywać. Działanie odpowiedzialne, którego musi się podjąć, to „jego” działanie i „on” jest odpowiedzialny. Kiedy wychowawca pracuje w zespole, musi wiedzieć jakie zadania komu przydziela, wiedzieć czy dana osoba będzie odpowiedzialna. Wychowawca, jako dorosły musi dziecku wskazywać co jest dobre a co jest złe ponieważ dziecko nie posiada jeszcze odpowiedniej wiedzy moralnej. Wychowawca bierze za niego odpowiedzialność i wskaże mu wartości. Człowiek dorosły, obdarzony rozumem, potrafi postępować moralnie, odpowiedzialnie. Wraz z wiekiem i świadomością rośnie pole odpowiedzialności dziecka. Wszelkie wskazówki mają być wskazywane przez odpowiedzialnego wychowawcę. Początkowo wychowawca bierze odpowiedzialność za dziecko, później z wiekiem kształtuje się w dziecku samodzielność, siła odśrodkowa każdego człowieka.

Odpowiedzialność jest fenomenem, jest podstawą większości wzajemnych odniesień. Odpowiedzialność jest i nie możemy się od niej uwolnić. Są 4 typy sytuacji w których występuje fenomen odpowiedzialności:

1. Ktoś jest za coś odpowiedzialny- ktoś jest odpowiedzialny za czy ponieważ się go podjął i dokonał. Nadal jest za niego odpowiedzialnym, czyn ten ciąży na sprawcy

2. Ktoś podejmuje odpowiedzialność za coś- podejmuje odpowiedzialność za jakiś czyn, i jest za niego odpowiedzialny aż do momentu wypełnienia zadania

3. Ktoś jest za coś pociągany do odpowiedzialność- pociąganie kogoś do odpowiedzialności ma swoje źródło poza sprawcą i przebiega również poza nim, lecz kieruje się na niego i ma wywołać jakieś zmiany.

4. Ktoś działa odpowiedzialnie- sprawca jest odpowiedzialny za swój czyn tylko wtedy gdy jest własny. Jest on własny gdy jest świadomy i wyrażony przez wolną wolę. Hertmann zauważa że człowiek działający jest odpowiedzialny za własne czyny, które są w jakiś sposób wywołane przyczynowo.

17.Jak należy rozumieć zdanie R. Ingardena "Ktoś jest odpowiedzialny za coś "Jakie trzeba spełniać warunki , by móc być odpowiedzialnym

Ktoś musi być osobą. To człowiek, który jest świadomy i posiada wszystkie „normalne” zdolności potrzebne, niezbędne do opanowania sytuacji. Wie, że jest zdolny realizować to co postanowione, czego się podjął i dokonał. Odpowiedzialność ciązy na nim. Coś- to jest działanie aktywne lub dokonanie działania i wynik działania sprawcy. Człowiek odpowiedzialny jest za decyzje o dokonaniu czynu a nie dokonanie czynu oraz za czyn.

Ktoś jest odpowiedzialny za coś, kiedy się czegoś podjął, stał się za to odpowiedzialny za czyn i go dokonał. Odpowiedzialność w tym wypadku ciąży na sprawcy. Sprawca może odciążyć się od swojego brzemienia odpowiedzialności przy pomocy jakiegoś innego czynu, jednak musi to zrobić sam, nikt sprawcy nie odciąży. Ten rodzaj odpowiedzialności jest stanem faktycznym pasywnie znoszonym przez sprawcę.

18.Na czym polega "paradoks odpowiedzialności " i czy jest on do przezwyciężenia w wychowaniu?

Dziecko jest istotą autonomiczną, jest samo sprawcą swoich czynów, więc samo powinno ponosić za nie odpowiedzialność. Tymczasem to wychowawca jest zastępczo odpowiedzialny za czyny dziecka, występuje w jego imieniu. Dziecko nie posiada odpowiedniej wiedzy moralnej, która mówi o tym co dobre a co złe. Wychowawca musi wziąć za nie odpowiedzialność, by móc wskazywać na tym etapie jego życia co jest poprawne a co nie. Dorosły musi działać w zastępstwie dziecka. Występuje tutaj sprzeczność, zaprzeczenie wolności dziecka przez odpowiedzialność zastępczą wychowawcy. (Ablewicz)

19..Jaka jest różnica pomiędzy interpretacja odpowiedzialności wychowawcy w pedagogice tradycyjnej a humanistycznej ("zorientowanej na doświadczenie )?

Pedagogika tradycyjna (Kant):

- Czynności wychowawcy to środki do zrealizowania autonomii wychowanka, a nie uczynienia z niego niewolnika

- Wychowawca żąda jedynie tego co niesie pożytek wychowankowi

- Wychowawca działa tam, gdzie dziecko jeszcze samo nie może

- Wychowawca musi przeciwdziałać temu, by dziecko czyniło szkodę samo sobie. Przymus daje w następstwie pasywne posłuszeństwo

- Dziecko nie potrafi zaplanować swojego sposobu postępowania, więc do póki się nie nauczy muszą to za niego robić inni. Musi być posłuszne dorosłym, ale to posłuszeństwo wobec dorosłych stanowi w jego życiu tylko pewien etap

- Odpowiedzialność odnosi się do każdego czynu, który jest zrealizowany w zastępstwie za kogoś innego

- Dziecko musi nauczy się korzystać z rozumu

- Dziecko jest bezradne

Pedagogika humanistyczna (Rogers):

- Wolność, to zdolność do wydobywania z własnego doświadczenia, zasad działania i myślenia

- Doświadczenie to coś osobistego ale to dzięki niemu można dotrzeć do obowiązujących ludzkich wartości

- Wychowawca dostarcza dziecku sposobności do samodzielnego rozwiązywania problemów, odnajdywania rozwiązań

- Dziecko może zamanifestować; może być osobą odpowiedzialną i samodzielną

- Dziecko może samo w sobie znaleźć kryteria myślenia i działania, jeśli stworzy mu się okazję

- Ped. humanistyczna odrzuca przekonanie o bezradności dziecka i wymaganej odpowiedzialności zastępczej, ale podkręsla że wychowanie jest konieczne i potrzebne ponieważ dostarcza ono sposobności do samodzielnego odnajdywania rozwiązań

- Żaden człowiek nie ma prawa wchodzić drugiemu w obraną drogę, ponieważ każda droga jest do przyjęcia i realizacji. Zastępcza odpowiedzialność jest więc absurdem.

- Wychowawca jest odpowiedzialny za autonomię wychowanka.

Różnice między pedagogiką tradycyjną a humanistyczną mają swoje podłoże w odpowiedzi na pytania zadane przez filozofię, to znaczy pytanie o istotę wolności człowieka. Ponad to w tych rodzajach pedagogiki istnieje odmienne rozumienie pojęcia autonomia. Inaczej są rozumiane też pozycje wychowanka i wychowawcy, ich zadania, oraz relacje istniejące miedzy nimi.

20.W jaki sposób dzięki filozofii dialogu można uzasadnić odpowiedzialność zastępczą ponoszona przez dorosłych i za dzieci

M. Buber, reprezentant filozofii dialogu.

Człowiek jest istotą dialogową, to znaczy jest skierowany ku innym. Relacje z innymi są osobowo twórcze. Odpowiedzialność wychowawcy polega na tym, że ma on być mistrzem dla wychowanka. Wychowawca- mistrz, ma unikać „wtrącania się” w życie wychowanka, ale ma oddziaływać na niego siłą osoby. Wychowawca ma …. dziecko jako osobę, nie doprowadzić wychowanka do postawy dialogu, która to jest gotowością otwierania się na zrozumienie i współdziałanie

21.Kim jest "idealny obserwator" Jak i kiedy jest "tworzony " ? Przez kogo i w jakim celu? Co jest przedmiotem badań "idealnego obserwatora"?

Idealny obserwator jest odizolowany od obserwowanego przedmiotu, może on ze swojego stanowiska świadomie wpływać na przedmiot obserwacji, ale wykluczona jest sytuacja odwrotna, kiedy to przedmiot sięga do obserwatora i wpływa na jego zachowanie i postępowanie. (Kępiński)
Kępiński proponuje postać idealnego obserwatora, który jest tworzony przez psychikę wychowanka oraz wychowawcy. Tworzony w świadomości, pozwala intelektualnie rozpracować sytuację, ta bezpośredniość pomaga rozpoznać intencje drugiej osoby.

Idealny obserwator jest podczas procesu wychowania przez wychowanka i wychowawcę, tworzą kogoś o kim mówią jak o osobie trzeciej. Powstaje idealny obserwator, wychowanek uczy się patrzeć na siebie jakby z boku. Wszelkie emocje które pojawiają się podczas procesu wychowania muszą być kontrolowane prze idealnego obserwatora, który potrafi racjonalnie obserwować sytuację.

22. Na czym polega błąd postawy "podmiotu do przedmiotu " ? Jakie zagrożenia ( pułapki) tkwią w wychowawcy w przyjmowaniu postaw :"fachowca" i "partnera"?

„Podmiot do przedmiotu” - traktowanie dziecka jako przedmiot.

Fachowiec - jedna z emocjonalnych taktyk obronnych. Oznacza traktowanie wychowanka jako obiekt swojej wiedzy o pracy zawodowej. Dla wychowanka `fachowiec' jest zbyt wysoko, nie może dotrzeć do niego, natomiast wychowawca patrzy z góry i nie może wyjść poza granice życzliwości. Brak żywego człowieka.

Partner - zbyt duże zaangażowanie emocjonalne, utrata dystansu. (kępiński)

Bład postawy podmiotu do przedmiotu. Jakie zagrożenia ( pułapki) tkwią w wychowawcy w przyjmowaniu postaw :"fachowca" i "partnera"?

Postawa ta jest w specyficznym stosunku międzyludzkim : wychowawca - wychowanek, nie do przyjęcia. Nie można nigdy traktować drugiego człowieka jak przedmiot. Wychowawca pełni rolę doświadczonego przewodnika, który ma doprowadzić podopiecznego do celu. Jest obarczony odpowiedzialnością, może pochwalić sie autorytetem wiedzy. Od wiedzy, dobrych chęci i woli dobrej oraz umiejętności zależy sukces procesu wychowania. Wychowawca musi posiadać zawodowy charakter, tzn. związane z zawodem wychowawcy ciągłe przyjmowanie odpowiedzialności często odbija się na jego osobowości, tworząc właśnie zawodowy charakter. Lekarz, tzn. wychowawca musi połączyć dwa cele: wychować jednostkę, a zarazem osobę gotową żyć w społeczeństwie.

Często dzieje się tak, że nauczyciel stwarza wspólny świat z wychowankiem, najbardziej osobisty świat dziecka staje się światem wychowawcy. Wychowawca przyjmuje postawę ojca/ matki, czyli opiekuna, z tą więzią związane jest poczucie odpowiedzialności, a co za tym idzie rozwój ładunku emocjonalnego(przebieg lawinowy, spontaniczny). Nawiązuje się relacja, bliższa lub dalsza. w takiej sytuacji można uciekać się do 2 płaszczyzn:

1. Możemy przyjąć postawę przewodnika, ale z czasem instrumentalizujmy tego kogo prowadzimy, jest to problem podmiotu do przedmiotu. Może być to wynikiem lęku przez zaangażowaniem, często pojawiają się liczne rozkazy i polecenia.

2. Świadomie dążymy do zniesienia dystansu jaki nas dzieli. Wykazujemy jedność uczuciową z kimś, przechodzimy na „TY”. Jest to jednak bardzo indywidualny moment dla dwóch stron. Musimy być świadomi licznych pułapek, czasem relacja partnerka może pojawić się zbyt wcześnie, gdyż niektórzy potrzebują przewodnika/wzoru przez dłuższy czas. Dodatkowa pułapka to fakt, że oddziaływanie staje się niebezpieczne, jeden z partnerów wyraźnie dominuje nad drugim, wówczas słabszy odbija mocniejszego. Jeszcze jeden błąd: wychowawca i wychowanek na tej samej płaszczyźnie, całkowicie. Dziecko interpretuje to jako ignorancję, niedocenienie

23.W jakich okolicznościach i w jakim celu jest tworzony "idealny wychowawca " a w jakich i w jakim celu "idealny wychowanek "?

„Idealny wychowawca” - tak jak idealny obserwator, kiedy wychowawca przestaje traktować jako człowieka nie tylko dziecko, ale też siebie.

„Idealny wychowanek” - kiedy wychowanek jest zbyt zaangażowany we własne ja, patrzenie na niego z boku. (kępiński)

idealny wychowanek-postawa przyjmowana gdy wychowanek zaczyna wykazywać zbytnie zaangażowanie we własne ja, ma na celu popatrzenie na wychowanka "z boku". Jest gotów współtworzyć idealnego obserwatora.

idealny wychowawca-postawa przyjmowana gdy pojawia się maska obojętności, wychowawca przestaje się angażować, przestaje traktować jako człowieka nie tylko dziecko, ale i siebie.

24 . Czym charakteryzuje się postawa dialogu sytuacji wychowawczej?

Postawa dialogu zależna jest od wielu czynników: genetycznych, emocjonalnych, sukcesów i niepowodzeń w kontaktach społecznych itd. Przy ostwie dialogu sytuacja ze strony dziecka jest przepojona atmosferą nadziei i zależności. Postawa dialogu jest trudną i ciekawą pracą twórczą. Wychowawca i wychowanek starają się z chaotycznych i luźnych fragmentów przeżyć psychicznych odtworzyć uporządkowaną całość, w której rolę odgrywają nie tyle fakty, co przeżycia emocjonalne.

Dialog jest pracą twórczą, długotrwałym procesem. Mamy tutaj dwóch autorów- wychowawca i wychowanek, którzy starają się komunikować się ze sobą, każdy z nich ma inny horyzont rozumienia(wiedza, doświadczenia, syt, życiowa), który ukazuje się podczas dialogu. Podczas takiego procesu odtwarzane są fakty, a co się z tym wiąże - emocje. Ta praca twórcza polega na odtworzeniu własnego „ja” wychowanka. Szukając odpowiedzi na pytanie” jaki ja właściwie naprawdę jestem” pomaga zrozumieć lepiej nie tylko wychowanka ale też postać samego wychowawcy.

25.Jak rozumie Pan(i)zagadnienie autorytetu w pedagogice . Czy w wychowaniu autorytet jest w ogóle potrzebny ?

Stróżewski pisze o autorytecie.

Co to jest autorytet?

Łac. Autor - twórca, doradca, pomnożyciel

Franc. - władza, prawo,urząd

Niem. - powaga umysłowa/ moralna, znakomitość w jakiejś dziedzinie wiedzy czy działalności

Pol. - podobne znaczenia.

Należy zadać sobie pytanie kto jest autorytetem?!!!

Autorytet jest zjawiskiem społecznym. Być autorytetem, to być za autorytet uznanym, być uznanym, tzn. być kimś, z czyim zdaniem ktoś się liczy. Uznanie to musi być oparte na obiektywnych postawach. Nie można bezpośrednio stworzyć autorytetu, nie można powołać go do istnienia. Na autorytet trzeba zasłużyć. Podmiot autorytetu musi odznaczać się obiektywnymi cechami, które urzeczywistniają się w nim w stopniu nieprzeciętnym i które sprawiają, że jest on np. wybitnym specjalistą w dziedzinie jakiejś nauki. Cechy te musza stać się wzorcem, którego naśladowanie gwarantuje osiągnięcie określonych wartości. Trzeba jednak podkreślić: bez społecznego uznania stanie się autorytetem jest niemożliwe: jeśli wspomniane cechy nie spotkają się z rezonansem społecznym, autorytet po prostu się nie pojawi. Z autorytetem jest tak jak ze szczęściem:
najtrudniej przychodzi tym, którzy najbardziej o nie zabiegają. Prawdziwymi autorytetami staja się Ci którzy najmniej o to zabiegają.

Autorytet nie utożsamia się z byciem specjalistą. Wymaga on, aby znawstwo, wiedza i umiejętność współtworzyły osobowość autorytetu. Konstytuowane jest to poprzez odniesienie do określonych wartości moralne: prawdę i odpowiedzialność. Autorytet musi być jak opoka: nie wolno mu zawieść, nie wolno mu powiedzieć, że wie gdy nie wie. Z tym właśnie idzie poczucie odpowiedzialności: odpowiedzialność za głoszoną prawdę i za tych którzy na nią czekają. Zespolenie wartości gwarantuje autentyczność osobowości. Ktoś kto już wie, że stał się autorytetem, musi traktować to jako dar, którym winien się dzielić, staje się teraz „kimś dla”. Autorytet jednak łatwo utracić, np. nie przyznając się do popełnionego błędu. Autorytet traci się wtedy, gdy pragnie się go ocalić za cenę kłamstwa.

26.Jak interpretuje się role autorytetu w pedagogice tradycyjnej a jak humanistycznej ?

Tradycyjny - sztywny, narzucony z góry.

Humanistyczny - dziecko samo sobie wybiera.

Model wychowania w ujęciu tradycyjnym prezentowany jest przez Langefelda, pisze on, że wychowanie oznacza pomoc osobom nie-dorosłym ze strony dorosłych, po to by nie-dorośli mogli „dorosnąć” i stać się zdolnymi do określania własnej odpowiedzialności. Według niego pomoc ta polega na oddziaływaniu autorytetem. W pedagogice tradycyjnej autorytet wychowawcy usprawiedliwiony jest celem wychowania, czyli zdolnością do samookreślania własnej odpowiedzialności oraz aktualną kondycją dziecka ocenianą ze względu na ten cel, polegającą na niedojrzałości oraz niezdolności do określania własnej odpowiedzialności. Ten model wychowania można odnaleźć w modelu kantowskim. Kant pisze, że wychowawca reprezentuje w życiu dziecka jego przyszłość, obyczajową autonomię, wymagania rozumu, cel jego dziecięcego życia - dojrzałość. Odpowiedzialność pedagogiczna odnosi się zatem do każdego czynu, który jest realizowany w zastępstwie kogoś innego, pozostaje w ścisłym związku z następstwem dokonanego czynu. Pedagogika emancypacyjna, oraz zorientowana na doświadczenie pedagogika Rogersa kwestoniują bezradność dziecka i zastępczą odpowiedzialność wychowawcy, podważają cel wychowania według pedagogiki tradycyjnej. Zgodnie z poglądami pedagogów „zorientowanych na doświadczenie” dziecko może zamanifestować się jako osoba samodzielna i odpowiedzialna. Jeśli tylko stworzy się dziecku tę okazję może samo udowadniać swoją autonomię. Bezradność dziecka jest wytworem samych wychowawców. Pomoc jakiej udziela wychowawca polega na tym, że dostarcza on dziecku sposobności do samodzielnego odnajdywania rozwiązań, a nie podejmuje za dziecko decyzje. Wychowawca ingerując w rzeczywistość wychowanka narusza jego wolność, bowiem człowiek(wychowanek) kreuje siebie poprzez wlasne działania. Według pedagogiki humanistycznej żaden człowiek nie ma prawa wchodzić drugiemu w obraną przez niego drogę. Wychowawca jest odpowiedzialny za autonomię wychowanka. Tradycja usytuawia podporządkowanie się po stronie wychowanka, humaniści po stronie wychowawcy.

27.Jak przedstawia się relacja pomiędzy wychowawcą i wychowankiem jeśli przyjmiemy, że sama sytuacja wychowawcza ma charakter dynamiczny?

Sytuacja wychowawcza ma charakter dynamiczny, gdy działają na nią dwa czynniki: naturalna aktywność umysłowa ucznia oraz intelektualne kierownictwo ze strony nauczyciela. Relacja między uczniem a nauczycielem polega na tym, że wychowawca przedstawia wychowankowi przykłady wzięte z doświadczenia, szczegółowe stwierdzenia, które uczeń może osądzić w oparciu o to, co już wie, i od których wychodząc będzie postępował naprzód, by odkryć szersze horyzonty. Nauczyciel wzmacnia umysł ucznia ukazując jego oczom logiczne związki między pojęciami. (Maritain)

28. Proszę charakteryzować postawę "błędu maski " w odniesieniu do relacji : wychowawca - wychowanek ( nauczyciel -uczeń ).

W teatrze starożytnej Grecji, maski, które posiadali aktorzy służyły do odzwierciedlenia charakteru granej prze niego postaci. Obecnie, powszechnie mówi się o przywdzianiu maski, czyli zasłonięciu prawdziwego oblicza.

Maska - powierzchowne, określone sposoby zachowania się i reagowania związane z konkretną sytuacją lub rolą społeczną. Inne obowiązuje tu, inne tam. Nauczyciel może przyjmować postawę alfy i omegi, kiedy w rzeczywistości nie potrafi rozwiązać problemu ucznia. Uczeń może udawać, że problemu nie ma.

Maska - powierzchowne warstwy psychiki - sposoby zachowania się i reagowania związane z konkretną sytuacją lub rolą społeczną (w tym ujęciu człowiek zmienia maskę kilka razy dziennie);można ją pojmować głębiej jako nabyte i utrwalone w kontaktach z otoczeniem sposoby zachowania się, które sprawiają, że człowiek nie objawia na zewnątrz tego, co się w nim dzieje, kieruje reakcjami w ten sposób, że są one akceptowane społecznie; nauczyciel może przyjmować postawę alfy i omegi, kiedy w rzeczywistości nie potrafi rozwiązać problemu ucznia , uczeń może udawać,że problemu nie ma. Dziecko jest wyjątkowo wrażliwe na autentyczność, wyczuwa fałsz, nieszczerość przesłodzonego zachowania się. Ważne by zwrócić uwagę na emocjonalność, gdyż ma ona dużą siłę odczuwania, w reakcjach emocjonalnych udaje się łączyć słowo i czyn. Ważne, by nauczyciel i uczeń byli autentyczni, naturalni, nie zawsze można reagować tak, jakby się chciało;paradoks maski - pokonanie różnicy między blokadą emocjonalną a opakowywaniem siebie, polega na przewartościowaniu.

29.Czy sytuacja wychowawcza jest zarazem sytuacja etyczną? Odpowiedz proszę uzasadnić

Jeśli mówimy o dziecku to automatycznie powinniśmy myśleć o nim jako o człowieku, ponieważ dziecko „jest człowiekiem”, a nie dopiero nim się stanie jako człowiek dorosły, od początku jego istnienia doświadczam je jako Drugiego. Na sytuację wychowawczą, jako spotkanie dwóch osób możemy patrzeć z kilku perspektyw. Pierwsza to doświadczenie dorosłego(wychowawcy) oraz związane z nim doświadczenie obecności wychowanka oraz poczucia odpowiedzialności za nich i wobec nich. Druga dotyczy osoby dziecka i odczytania jej jako istoty intencjonalnej, żywo zainteresowanej tym, co wnosi w jej życie sytuacja spotkania z dorosłym. Trzecia to ponowne odczytanie wychowanka przez wychowawcę jako „Drugiego” o jako „Samodzielny Byt” poszukujący swego domostwa, etosu, tożsamości. Czwarta perspektywa wyznaczona przez „Pomiędzy”, poprzez to, co może łączyć i oddalać, co pozwala sobie nawzajem siebie „oswajać” albo doprowadza do wzajemnego wyobcowania

30.Prosze scharakteryzować reguły, które winny znamionować prace dydaktyczno-wychowawcza nauczyciela (wg J. Maritaina)

Podstawowe normy, na które nauczyciel - czynnik służebny w pracy wychowawczej - powinien się uwrażliwić:

-pobudzać i wspierać podstawowe dyspozycje, które pozwolą czynnikowi zasadniczemu - dziecku - wzrastać w życiu duchowym (z tego punktu widzenia wyraźnie zaznaczone jest,że praca nauczyciela to praca WYZWALANIA; wyzwalanie dobrych energii to najlepszy środek do poskromienia złych, poskramianie traktuje się tu jako środek drugorzędowy, który działa wyłącznie wtedy gdy poskramianie złego wiąże się z oświecaniem i zachęcaniem. Prawdziwa sztuka polega na uwrażliwieniu dziecka na własne możliwości i na własne zdolności do piękna czynienia dobrze)

-skupienie uwagi na wewnętrznych głębiach osobowości i jej przedświadomej duchowej dynamice, innymi słowy troszczenie się przede wszystkim o wnętrze i interioryzację wychowawczego wpływu (ponad światem wyraźnych pojęć i sądów, wyrażonych słów i postanowień oraz świadomych poruszeń woli są źródła poznania i poezji, miłości i pragnień prawdziwie ludzkich, ukryte w duchowym mroku intymnego życia duszy; istotne znaczenie dla nauczyciela ma zachowanie osobistego kontaktu z uczniem ze względu na przedświadomą, czy podświadomą dynamikę ludzkiej osobowości; wychowawca powinien troszczyć się o kształtowanie wnętrza wychowanka, powinien dawać tajemniczej tożsamości duszy dziecka zapewnienie, że jest rozpoznawana, poprzez uważne,ludzkie i osobiste spojrzenie wychowawcy)

-cała praca wychowawcza i kształcąca powninna zmierzać do jednoczenia, a nie do rozpraszania. Powinna wzmacniać i żywić wewnętrzną jedność człowieka(przez wszystkie lata młodości ręce i umysł powinny pracować razem; praca ręczna sprzyja równowadze psychicznej, rozwija polot i precyzję umysłu, jest podstawową bazą aktywności artystycznej; drugą równie ważną implikacją reguły jest to, że wychowanie i nauczanie powinny zaczynać się od doświadczenia, by kończyć się na rozumie, bowiem doświadczenie zmysłów jest źródłem poznania, zaś edukacja powinna postepować drogą natury)

-nauczanie, zamiast obciążać rozum, ma prowadzić do jego wyzwolenia poprzez zapanowanie rozumu nad rzeczami wyuczonymi(nauczanie nigdy nie powinno być biernie, czy mechanicznie otrzymywane, niczym martwe informacje, które obciążają i przytępiają umysł, a wręcz przeciwnie, poprzez aktywne rozumienie powinno być przekształcane w życie umysłu i tym samym sposobem ten umysł wzmacniać;rozum, który otrzymuje wiedzę w sposób niewolniczy, jest osłabiany przez poznanie, gdyż jest to poznanie innych,a nie jego samego)

31.Dynamika sytuacji wychowawczej oraz jej dialogowy charakter

32.Jak należałoby rozumieć z pedagogicznego punktu widzenia salowa T.
Gadacza , ze wolność jest kładką, po której przechodzi się do świata wartości ?

Słowa te dobitnie ukazują istotę wolności, która nie jest celem samym w sobie, ale warunkiem koniecznym do realizacji wartości. Tylko człowiek wolny może tak naprawdę o sobie decydować. Wolność to kładka, po której można przejść, ale nie można na niej mieszkać. Wolność jest pośrodkiem, przejściem, szansą ofiarowaną dla tworzenia więzi, a więzi są nośnikiem pewnych wartości.

przymus-?wolność?więź

33.Czy faktycznie do wolności trzeba wychowywać Proszę odpowiedz uzasadnić

Wolność jest istotą człowieka, a istotą wychowania jest wychowanie do wolności. Wychowanie do wolności jest więc wychowaniem do odwagi bycia wolnym. Wychowanie to proces formacji człowieka w taki sposób, by stawał się otwarty na system norm i wartości. Wolność wymaga wychowania, ale autentyczne wychowanie jest zawsze wychowaniem wolnego człowieka.

W wychowaniu muszą istnieć granice oddzielające to, co dozwolone, od tego, co niedozwolone

Złoty środek skutecznego wychowania to płaszczyzna między wolnością a powinnością, na której człowiek działa, tworzy zgodnie z etyka, społecznymi normami i oczekiwaniami

34.Co to znaczy, ze "wolność jest twórcza" i ,że nie jest to wolność łatwa ?

Wolność przejawia się w twórczym działaniu człowieka, wiec wychowania do wolności zakłada wychowanie do samookreślenia przez twórcze pokazanie samego siebie i wykształcenia zdolności do wolnej ekspresji twórczej. Czyn twórczy jest czystym gestem, który nie porywa świata dla siebie, ale wyraża siebie dla świata. (buber) Poprzez czyn twórczy odkrywamy własną tożsamość i doświadczamy, że nasze czyny są wolne, ponieważ są naszymi czynami. (Gadacz)

Wychowanie do wolności nie jest łatwe, ponieważ nie jest łatwo podejmować decyzje, być wolnym. Człowiek, który walczy o wolność, tęskni do niej jak do zakazanego owocu. Kiedy ja jednak uzyska, doświadcza jej ciężaru, samotności i odpowiedzialności.

35.Czy faktycznie można w procesie wychowania zastąpić przymus więzią? Odpowiedz proszę uzasadnić .

Nie można. Przeciwieństwem przymusu jest więź. Bez więzi jednostki wymykają się, nie mając innego oparcia niż wolność mogą stanowić zagrożenie dla innych. Wychowanie do wolności jest oparte na więziach, bez których społeczeństwo demokratyczne nie mogłoby istnieć. Więzi te są nośnikiem wartości, które stanowią podstawę do wychowania. Więzi też są nośnikiem praw i obowiązków. Przymus społeczny wobec jednostki (totalitaryzm) i jednostki wobec społeczeństwa (indywidualizm) jest całkowitym przeciwieństwem więzi

36. Proszę przedstawić założenia koncepcji wychowania personalistycznego

Pedagogika personalistyczna kładzie nacisk na fakt, że człowiek jest personą. W starożytnej Grecji persona oznacza „maskę”, za pośrednictwem której aktor ukazywał charakter postaci. Ludzie nakładają maskę, ponieważ dokonują prezentacji swojej osoby, ale również pragną coś ukryć. Per se - Człowiek jest tym, kim się odsłoni. Pedagogika personalistyczna w centrum wychowania stawia wychowanka jako osobę, która jest zdolna zrozumieć i zintegrować całe bogactwo psychofizyczne, społeczne i duchowe. Wiąże się z tym nakaz szacunku dla dziecka niezależnie od wieku. Celem takiego wychowania ma być krystalizowanie się osobowości dziecka. Cechą personalizmu w wychowaniu jest znaczenie spotkania mistrza i ucznia, poprzez które otwiera się horyzont wartości, dzięki którym człowiek staje się człowiekiem. Ważną cechą wychowania personalistycznego jest też doskonalenie indywidualnego człowieka we wszystkich dziedzinach jego życia  i działalności.

37.Prosze dokonać charakterystyki założeń liberalnego systemu wychowania

Wychowanie liberalne kładzie nacisk swobodny rozwój zainteresowań uczniów, do których to nauczyciel miał się przystosowywać. Nowa szkołą opierająca się na aktywności i samodzielności uczniów. Zatem istotą systemu liberalnego wychowania jest swoboda dziecka, którą uzasadniano teorią ekspresji oraz sprzeciwem wobec metod stosowanych w starej szkole. Należy rozwijać dziecko od wewnątrz zamiast formować go z zewnątrz, zamiast przyswajania przez dziecko określonego materiału - rozwijanie doświadczenia dziecka, zamiast przystosowywania dziecka do panującego porządku społecznego - pobudzanie w nim krytycznej postawy wobec otaczającej rzeczywistości, zamiast narzucania karności zewnętrznej - dyscyplinowanie przez zezwalanie dzieciom na ich działania.

38.Prosze odnieść się krytycznie ( tzn. wskazać pozytywy i negatywy ) do propozycji "antypedagogiki Schoenebecka

Pozytywy:

-interesuje się doznaniaami i uczuciami ucznia

-wszystkie oczekiwania dzieci musza być poszanowane

• uczucia i wola dzieci jest nam nieznana dlatego nie możemy ich oceniac wartosciowac i karac

• dziecko należy wspierac, pomagac mu a nie modelowac i uplastyczniac

• z dziecka trzeba wydobyc potencjal zawodowo, delikatnie a nieksztaltowac

Negatywy:

-dziecko pozostawione jest samemu sobie, a ksztaltowanie się wlasciwych norm moralnych i hierarhii wartosci dokouje się pod wplywem otoczenia

-zabiera pedagogom prawo dzialania i prawo intencji do wychowania

39. Proszę scharakteryzować totalitaryzm jako zjawisko z obszaru ideologii i praktyki pedagogicznej

TOTALIZM - pedagogika, która świadomie lub nieświadomie, wyraźnie lub w zamaskowany sposób dąży do tego, by dać wychowawcy prawo do uczynienia z siebie wzoru dla wychowanka.
W totalitaryzmie dochodzi do zawładnięcia drugą osobą. Należy odpowiedzieć na pytanie, jaki jest zakres zarządzania drugim człowiekiem, jak wejść w relacje z nim i nie zawładnąć tą drugą osobą. Sytuacja wychowawcza odnosi się do wartości, ponieważ właśnie one znajdują się pomiędzy ludźmi, do nich się odnosimy w sytuacji kontaktu. W systemie totalitarnym nie uzgadniamy wartości i zasad w wychowankiem, my mu je narzucamy. Nie ma wolności - to wychowawca formułuje i stawia przed wychowankiem cele.

Na samym szczycie stoi szef, który sprawuje pieczę nad wszystkim. Każda osoba decyduje o współuczestniczeniu w tej sytuacji. Jak ma działać społeczeństwo, jeżeli każdy jest osobą wolną i może czynić, to co chce? Wymagana jest współodpowiedzialność. Ogromną rolę spełnia lider (tu: nauczyciel), który koordynuje pracami (wychowaniem). Może on coś z góry narzucić lub uzgadniać sytuację z członkami grupy.

40. Proszę wykazać ,ze sytuacja wychowawcza ma charakter aksjologiczny .

Wychowanie to odniesienie się do wartości, ponieważ w kontaktach z drugim człowiekiem pojawiają się one pomiędzy dwiema osobami. Jednym z filarów sytuacji wychowania jest świat wartości (obok antropologii). Wartości wskazują, co jest dobre, a co złe. W wyniku kontaktu z drugim człowiekiem nasze wartości się ścierają, dochodzi do konfrontacji.

Czy istnieje obiektywny świat wartości, któremu muszę się podporządkować? Koncepcje:

- subiektywizm aksjologiczny - wartości stwarzane są przez człowieka, on powołuje je do życia, nadaje rzeczom wartość.

- relatywizm aksjologiczny - ustalamy świat wartości w relacji do drugiej osoby, rzeczy. Prawo do bycia tym, kim jestem, samostanowienie, człowiek jest wolny. Jedyną granicą powstrzymującą mnie przed czynami jest wolność drugiego człowieka. Negocjacje z drugim człowiekiem - ustalamy wspólnie jakiś konsensus

- obiektywizm aksjologiczny - wartości istnieją obiektywne, niezależnie od woli człowieka. Te wartości istnieją niezlaęznie od woli człowieka, od naszych poglądów, przekonań. Człowiek, gdy się rodzi, zastaje system wartości (nie tworzy go!). Nie wiemy, kto powołuje wartości do życia, ponieważ my zastajemy je gotowe.

41. Na czym polega istota procesu " stawania się człowiekiem " w interpretacji Wł. Stróżowskiego?

Człowiek jest najwyższą wartością, więc jak można się nim stać? Wartość człowieka polega przede wszystkim na jego autentyczności - bycie takim, jakim jest się naprawdę, bez udawania. Człowiek, który się staje musi zawierać w sobie nie tylko możność warunkującą sam proces stawania się, zamiary, ale musi mieć wytyczony cel - ideał czy ideę, wg której ku której stawanie się ma być kierowane. Oprócz dynamiczności i celu stawanie się człowiekiem zakłada też sposób dochodzenia do celu. Można dążyć do niego samotnie, lub też poddać się czyjemu kierownictwu. Istota człowieka zakłada jego transcendencję, nieustanne przekraczanie siebie i wychodzenie poza siebie, zawsze ku i zawsze dla. Przekraczanie siebie, budowanie człowieka w sobie, ale nie tylko dla siebie - najwłaściwsza realizacja aksjologicznej istoty człowieka. Jeśli naprawdę chcemy stać się człowiekiem, musimy zrealizować te wartości wobec których przyszło nam żyć, jesteśmy do tego niejako zmuszeni, zakłada to idea człowieczeństwa. „Człowiek jest jedynym w świecie istnieniem, któremu nie wystarczy czasu, żeby nauczyć się żyć”.

42. Wychowanie jest rozumiane nieraz jako "rzemiosło " i jako " sztuka " .Proszę przedstawić podstawy takich interpretacji oraz wykazać różnice.

„sztuka” w odniesieniu do wychowania oznacza pewną „szczególną umiejętność”, „sprawność” umożliwiające jak najlepsze wypełnianie roli „prowadzącego dziecko” - Nowak.

„Sztuka” wychowania jest najdoskonalszą ze wszystkich sztuk, ponieważ jej przedmiotem jest żywy człowiek, a celem dzieła jest powoływanie do bytu jego człowieczeństwa. Jednocześnie jest sztuką najbardziej tragiczną, gdyż tworzywo, a więc człowiek, jaki się posługuje jest najbardziej nietrwałe - Stróżowski.

Sztuka wychowania powinna być porównywana raczej do sztuki medycyny, gdyż to właśnie medycyna ma do czynienia z żywą istotą , która ma tylko jedno życie, które nie da się modelować w raz ze zmianami koncepcji artysty - Gadacz.

Wychowanie jako rzemiosło, gdzie nauczyciel jest rzeźbiarzem występowało w dawnym wychowaniu. Jest to koncepcja brutalna i zgubna, sprzeczna z naturą rzeczy, gdyż nauczany nie jest „martwą gliną” - Gadacz.

43. Interpretacja wolności i odpowiedzialności w koncepcjach wychowania personalistycznego i liberalnego( humanistycznego )

Każdy człowiek - w tym także dzieci i młodzież - jest przede wszystkim istotą rozumną i wolną, ale zarazem zdolną do miłości i ponoszenia odpowiedzialności. Człowiek jest czymś więcej niż tylko całością o charakterze psychofizycznym lub obiektem dającym się kierować dobrowolnie z zewnątrz czy zdolnym jedynie do ulegania presji innych.
W porównaniu ze światem fizycznym i biologicznym stanowi wartość niewspółmiernie wyższą. Jak podkreślają zwolennicy personalizmu człowiek jest bowiem istotą nie tylko rozumną, wolną i odpowiedzialną lecz zarazem wrażliwą naprawdę, dobroć i piękno, zdolną do samoświadomo Ponadto personalizm słusznie podkreśla, że człowiek jako osoba nie może aktualizować swych możliwości, nie pozostając w bezpośrednich kontaktach z innymi ludźmi. Nigdy przecież nie przestaje być istotą społeczną, jest bowiem „o tyle >> w sobie<<, samodzielnym i zupełnym, o ile jest >>bytem dla drugiego<<, bytem społecznym”. Nauczyciel nie może odmawiac mu niezbędnych praw, w tym szczególnie prawa do szacunku, wyrażania własnych myśli i uczuć, ponoszenia odpowiedzialności za siebie i dokonywania wyborów zgodnie z dobrem wspólnym;

Wychowanie zgodnie z założeniami koncepcji humanistycznej jest wspomaganiem wychowanków w ich naturalnym rozwoju. Ma głównie dopomóc stać się każdemu z nich osobą w pełni funkcjonującą, otwartą na nowe doświadczenia, nie poddającą się mechanizmom obronnym i kierującą się w swym postępowaniu także emocjami, a nie tylko przesłankami rozumowymi. Odpowiedzialność jest konsekwencją wolności tkwiącej w podmiocie i wynika z poczucia sprawczości, z poczucia, że indywiduum jest jedynym źródłem podjętych decyzji i wyborów. Decyzje, wolne wybory jednostki poza tym, że dotyczą siebie samej, muszą także dotyczyć świata przedmiotowego otaczającego jednostkę i świata ludzi.

44. Sposób nauczycielskiego poznawania uczniów oraz jego zasady.

Nauczyciel powinien:

- pobudzać i wspierać podstawowe dyspozycje, które pozwalają wzrastać dziecku w życiu duchowym, w tym ujęciu proces wychowania rozumiany jest jako praca wyzwalania wyzwalania dobrej energii, w celu poskramiania złej,

- skupienie uwagi na wewnętrznych głębiach osobowości, a więc troszczenie się przede wszystkim o wnętrze,

- zachowanie osobistego kontaktu z uczniem

- wzmacniać jedność wychowanka,

- wyzwolenie umysłu poprzez zapanowanie rozumu nad rzeczami wyuczonymi - Maritain

- nie może zniszczyć pierwotnej indywidualności dziecka

- powinien stać się wzorem do naśladowania - Tischner

Lub

Zadaniem procesu wychowania i edukacji staje się wykształcenie w przyszłym dorosłym jest odnajdywanie celów działań oraz dokonywania wyborów, które staną się podstawą jego zawodowych i osobistych satysfakcji. Odpowiedzialnym za to jest wychowawca (nauczyciel), który docieraja do warstw intelektualnych i emocjonalnych młodych ludzi w sposób bezpośredni przez bezpośrednie obcowanie lub pośredni poprzez kulture. Decyduje to o ich postawach moralnych.

Perspektywy rozpatrujące sytuacje wychowawczą:

• Doświadczenie grupy - każdy uczeń z osobna manifestuje swoje osobowe „ja” dziecka. Wychowawca musi dostrzec je jako niezależny byt, samodzielnie dążący do określenia swojej tożsamości osobowej. Oznacza to, że nauczyciel musi traktować każdego ucznia indywidualnie, z każdym z osobna nawiązać kontakt,

• Fakt samodzielności ludzkiego bytu - nauczyciel musi sobie uświadomić, że mam przed sobą „ fenomen ludzkiego istnienia”, który ujawnia się w zdobywaniu przez dziecko własnej osobowości. Wychowanek uparcie szuka swego miejsca w świecie i potrzebuje przewodnika, którym staje się właśnie wychowawca, przebywający wraz z nim proces jego dorastania,

• Zobaczyć Drugiego - dziecko jest bytem per Se (przez się), dlatego musi przejść przez filtr osobowego „ja”. Jednocześnie dziecku, jako człowieku należy się obecność partnera, kogoś Drugiego, a więc wychowawcę.

• Pomiędzy, czyli tajemnica tego co wiąże - pomiędzy rodzi się z potwierdzenia. Wychowanek pragnie być potwierdzony prze Innych, a w szczególności przez Wychowawce. - według Ablewicz „… sytuacja wychowawcza jako spotkanie dwóch osób”

45. Charakterystyka doświadczenia naturalnego i jego roli w procesie wychowania

Doświadczenie naturalne wymaga naszej obecności, jest to coś co odczuwa się na własnym ciele i traktuje jako absolutnie własne. O dokonanym przez siebie doświadczeniu możemy poinformować drugiego, ale nie można mu go przekazać. Doświadczenie jest potwierdzone, z niego człowiek czerpie naukę i wywołuje ono w człowieku trwałe zmiany. Doświadczenie związuje się intensywnie z rzeczą doświadczaną, która je obiektywizuje. Przedmiotem zainteresowania jest to, co doświadczane, to włącza myślenie i intelekt. Niebagatelną rolę odgrywa uwaga skierowana na przedmiot doświadczany.

W konsekwencji nakłada na wychowawcę konieczność umiejętnego i zdystansowanego zastosowania danej metody i przyjęcia postawy wobec drugie człowieka, która umożliwi dostrzeżenie go w jego samodzielnym trudzie znoszenia własnych doświadczeń i wyciągania z nich nauki. Oboje są istotami doświadczającymi i uczestniczącymi w czymś wspólnym do czego muszą się porozumieć. Wydarzenie to jest doświadczeniem które ich wiąże, tworzy się swoiste pomiędzy, które wyzwala - refleksję zaangażowaną-, która opisuje to co się wydarza i pozwala wyłonić podstawowy sens wydarzeń. (Ablewicz)

46.Do przyjęcia jakiego rodzaju postawy zobowiązuje wychowawcę znajomość cech doświadczenia naturalnego?

- przyjmowania nowych możliwych rozwiązań

-wychowawca musi się pochylić nad tym co pierwotne, co dostarcza mu danych fundamentalnych

-musi pojmować swój zawód jako służbę i sztukę. Musi być zdolny do czynienia coraz to nowych doświadczeń, wzbogacających horyzonty jego pedagogicznej wiedzy

-nieustanne rewidowanie własnych poglądów, nawyków, przesądów, w konsekwencji wprowadzenie siebie w nowe horyzonty rozumienia sytuacji wychowawczej

-przyjęcie głęboko istotowo zakorzenionej postawy, która określa sposób bycia wychowawcy

- rozjaśnianie sensów poszczególnych doświadczeń co pozwala wychowawcy rozbudowywać coraz wyższe stopnie rozumienia

-aranżowanie sytuacji w której możliwym staje się unaocznienie wychowankowi sensu analizowanego doświadczenia. Przemiana sytuacji wychowawczej w podmiotowe doświadczenie

-przekazywanie nauki płynącej z doświadczenia, wprowadzić drugiego w świat danego doświadczenia i uczynić to tak, by stało się dla wychowanka jego własnym, by on sam mógł je odkryć

-wartości powinny być doświadczone, co umożliwia zaangażowanie intelektu i poddanie wydarzenia wielowątkowej refleksji

-wychowawcy nie wolno pomnażać złych, łamiących osobowość doświadczeń. Musi uchronić wychowanka przed zniszczeniem odwagi życia

47. Jaka jest relacja między czasem pedagogicznym a czasami innymi?

Według P. Sztompki:

Czas- rytm zdarzeń typowy dla danego procesu, ich częstotliwości, zagęszczenia lub rzadkości.

Czas pedagogiczny ściśle wiąże się z procesem wychowania. Dotyczy on fragmentu biografii człowieka, w którym to przebiega proces wychowania. Osoba znajdująca się w pewnym momencie czasu pedagogicznego posiada szczególne uprawnienia, społeczne oczekiwania w stosunku do niej są ograniczone, a jedyną wymaganą od niej powinnością jest uczenie się. Czas pedagogiczny dzieli się na fazy (np. wychowanie w rodzinie, szkoła średnia), które również posiadają swoją czasową strukturę (semestr, rok szkolny)

1)czas pedagogiczny a czas historyczny:

• wychowujący i wychowani wnoszą do procesu wychowania doświadczenia historyczne- są ukształtowani przez wydarzenia z przeszłości; stanowią swoiste i ciągłe zmieniające się pokolenia

- KONFLIKT POKOLEŃ- rozbieżność między doświadczeniem uczących i nauczanych; wpływa negatywnie na proces wychowania

• proces wychowania przebiega w określonej sytuacji historycznej i to czego uczy życie powinno być kompatybilne z tym czego uczy szkoła

-PROPAGANDIS - negatywistyczne reakcje na wszelkie treści odbierane przez wychowanków

• skuteczność wychowania zależy od cyklu ekonomicznego, w którym znajduje się społeczeństo

• inaczej przebiega wychowanie w okresie rozbudzenia kulturowego, inaczej w czasie kulturowej stagnacji

2)czas pedagogiczny a czas społeczny

• zróżnicowany rytm życia i pracy zbiorowej

3)czas pedagogiczny a czas biograficzny

• suma doświadczeń biograficznych uczniów decyduje ich tożsamości, ukształtowaniu osobowości, stopniu dojrzałości życiowej

• czas pedagogiczny nakłada się u rónych wychowanków na różne etapy życia biograficznego

4)czas pedagogiczny a czas psychologiczny

• subiektywna ocena nauki wpływa na stopień motywacji i mobilizacji ucznia

48. Rola wczucia i rozumienia w poznawaniu sytuacji wychowawczej ?

Problem ten omówię na przykładzie tekstu „Swoistość postawy psychiatrycznej” Antonii Kępiński.

Stosunek pomiędzy lekarzem (wychowawcą) a chorym (wychowankiem) jest silnie nasycony emocjonalnie. Chory jest w pełni zależny od lekarza. Ten zaś przed ciężarem odpowiedzialności broni się przyjęciem postawy fachowca. Swój stosunek do pacjenta stara się wypracować na takim samym poziomie jak do innych ludzi, a więc w granicach prawdziwej ludzkiej sympatii. Jednak Psychiatra staje się często centralną osobą w świecie, dlatego nie może przybierać maski fachowca w każdej sytuacji musi opierać się na swoich doświadczeniach i umiejętności wczucia się w chorego. Nie można stać się obojętnym wobec drugiego. Dla chorego psychiatra jest osobą, przed którą może się otworzyć , jedyną która w jego przekonaniu może go zrozumieć i pomóc. Wczucie i zrozumienie powodują, że chory ufa lekarzowi i oddaje się mu w całości, staje się od niego w pełni zależnym. W ujęciu tym psychiatra nie jest sztuczny, ani nie przybiera żadnej maski, jest sobą. Nie stara się przyjmować postawy współczującej czy moralizatorskiej. Kolejną rolą wczucia i rozumienia jest to, że lekarz nie jest sędzią.

49. Korczaka sposoby obserwacji i poznawania dzieci.

- dziecko jako samodzielny byt

- osobowe, jako Drugiego

- samodzielność wynika z dobrej samotności

- twórcze

- każde dziecko jest samodzielnym Naprzeciw

- inicjatywa Pomiędzy

Wyróżnia się następujące idee przewodnie, na które warto zwrócić uwagę, studiując pedagogiczną i literacką spuściznę Janusza Korczaka, mianowicie:
szacunek dla dziecka jako człowieka rozwijającego się poprzez własną aktywność jako podmiotu,*
zasada (i praktyka) partnerstwa dziecka w procesie wychowania,*
prawo dziecka do opieki oraz odpowiedzialność społeczeństwa dorosłych za warunki życia* dziecka,
poszukiwanie syntezy wiedzy o dziecku,*
techniki działania pedagogicznego jako konsekwencja przyjętych ogólnych założeń systemu opiekuńczo - wychowawczego,*
koncepcja wychowawcy, wynikająca z ogólnej postawy Korczaka wobec dziecka.*
prowadzić stopniowo do usamodzielnienia dziecka przez stwarzanie sytuacji do wyłaniania się dziecięcej inicjatywy,
czujnie obserwować codzienne zachowanie się dziecka, nie lekceważąc pozornie drobnych zjawisk,*
poznawać każde dziecko, a także, aby wewnętrzną organizację zakładu oprzeć na porozumieniu z dziećmi, na wzajemnej umowie.*
Myślą przewodnią stworzonej przez Korczaka koncepcji pedagogicznej była troska o rozwój samorządności dzieci i młodzieży przejawiającej się w różnych formach ich aktywności. Prawidłowego rozwoju samorządności upatrywał Korczak szczególnie

Korczak utrzymywał bliski, niemal intymny kontakt z dziećmi, wyłaniał problemy zdrowotne, emocjonalne, z jaki się borykały. Wiedzę z tych kontaktów przekazywał wychowawcom, wyczulając ich na codzienne problemy. Biorąc to wszystko pod uwagę można powiedzieć, że cały układ życia w Domu Sierot, oddziaływał wychowawczo nie tylko na wychowanków, ale i na wychowawców, ponieważ także i oni podlegali tym samym prawom, musieli się do nich stosować.
W kontaktach z dzieckiem niezbędna jest empatia,
a przede wszystkim umiejętność uczenia się od dzieci, wsłuchiwania się w sygnalizowane przez nie potrzeby i podejmowania razem z dziećmi działań, mających na celu zaspokojenie tych potrzeb.
Janusz Korczak był prekursorem walki o prawa dziecka, zwracał szczególną uwagę na nierównoprawną pozycję dzieci w społeczeństwie, ich zależność od dorosłych. Domagał się, by uznano, że dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin, na każdym etapie swego istnienia i ma prawo być sobą, takim jakim jest. I

1.omów metodę badań nauk humanistycznych 
2.zasada odpowiedzialności w procesie wychowania
3. pedagogika jako nauka i jej miejsce wśrod innych nauk- kunowski
4. scharakteryzuj wartosci wedlug tichnera- i tam bylo o tych wartosciach witalnych i moralnych z wykladow,

5. scharakteryzowac pojecia zwiazane z wychowaniem wg łobockiego

6. Proces wychowania z punkto widzenia antropologii i aksjologii wg cichonia
7. Co to jest legalizm, jak przejawia sie w sytuacji wychowawczej, ktory autor to porusza i w jakim tekscie.(tu chodzi o tischnera-"z problematyki wychowania chrzescijanskiego")
8. sytuacje wychowawcze u Ingardena i omówic relacje miedzy nimi
9. podostawowe pojęcia z rubachy i kunowskiego
10. hierarchia wartosci u tischnera i trzeba bylo podac kto jest jej autorem, oprocz tego wazne zagadnienia z tekstu lobockiego
11.U Gadacza miejsce wolności,te obydwa ujecia,czyli od przymusu do więźi(demokratyczne społeczeństwo) i osobowe samookreslenie
12.Persona u Tischnera i wartości Schellera i wyjaśnic wobec tego pojęcie ethosu
doświadczenie naturalne i jego skutki w relacji pedagogicznej.
13. roznice miedzy wyjasnieniem a rozumieniem (schemacik) jedno odnosi sie do nauk hum. drugie do przyr, jedno polega jakby na cofaniu się

14. 4 dynamiczne czynniki 3 albo 4 w relacji mistrz -uczen Maritaina

15. jakiej pedagogiki przedstawicielem jest Maritain (personalizmu chrześcijańskiego)

1. Wpływ pytań filozofii jako nauki uniwersalnej i nauk szczegółowych na pedagogikę.

2. Kontekst „stawania się człowiekiem” w wychowaniu (Stróżowski)

3. Jakie miejsce zajmuje pedagogika między naukami szczegółowymi a uniwersalnymi

4. Rola doświadczenia naturalnego w procesie wychowania

5. Relacja dialogu i jego konsekwencje dla wychowanka

6. Rola autorytetu wychowawcy wg koncepcji pedagogiki tradycyjnej w oparciu o poglądy Kanta (wykład o odpowiedzialności i teksty Ablewicz). Jak interpretuje się rolę autorytetu w pedagogice tradycyjnej a jak w humanistycznej?

7. Jak rozumiesz autorytet w pedagogice i czy jest potrzebny?

8. Poznanie humanistyczne i przyrodnicze

9. Rola sprawcza i służebna wychowawcy

10. Aksjologiczna i antropologiczna interpretacja sytuacji wychowawczej

11. Definicja i rodzaje wychowania.

12. Historia pedagogiki naukowej

13. Jak jest interpretowana odpowiedzialność wychowawcy w pedagogice liberalno-humanistycznej (emancypowanej). Jakie to ma konsekwencje w postawie wobec dziecka?

14. Jakiego rodzaju są znaki, które wymienia Tischner a dzięki którym człowiek może rozpocząć istnienie obiektywnej hierarchii wartości oraz przyjąć jej zasadność.

15. Czas pedagogiczny a inne czasy - relacje (Sztompka)

16. Warunki dialogiczne i dynamiczne sytuacji wychowawczej.

17. Wyjaśnij pojęcia : wychowanie w szerszym i węższym zakresie, sytuacja wychowawcza, proces wychowawczy i jak one ze sobą współdziałają (Cichoń)

18. Jakie błędy w patrzeniu na dziecko (patrzenie pochyłe i poziome). Jaki powinien być idealny obserwator?

19. Proszę wymienić i omówić pojęcia podstawowe dla pedagogiki.

20. Proszę wymienić i krótko przedstawić przedmiot badań znanych pani działów pedagogiki.

21. Proszę omówić miejsce pedagogiki pośród nauk.

22. Jakie można wyróżnić rodzaje wychowania oraz jak można rozumieć samo pojęcie wychowania.

23. Proszę wymienić nauki współpracujące z pedagogiką oraz sprecyzować na czym polega ich współpraca.

24. Jak należy rozumieć określenie pedagogiki jako nauki normatywnej, doświadczalnej i praktycznej (wg Langevelda)

25. Co jest głównym przedmiotem pracy pedagogicznej oraz jak można go scharakteryzować (co wyróżnia pracę pedagoga wg Langevelda) ?

26. Proszę scharakteryzować pedagogikę jako naukę humanistyczną.

27. Co różni między sobą metodologię badań nauk humanistycznych i przyrodniczych?

28. Proszę zdefiniować pojęcie persony, wskazać jej istotę oraz odnieść do sytuacji wychowania.

29. Co to takiego: zmysł moralny, poczucie rzeczywistości, moralizowanie?

30. Obiektywizm i subiektywizm aksjologiczny. Czy subiektywizm jest synonimem słowa „subiektywny”? (Co to znaczy, że wartości istnieją subiektywnie i obiektywnie?)

31. Proszę przedstawić porządek wartości wg Schellera i scharakteryzować jego szczeble, wskazać wartości podstawowe dla procesu wychowania.

32. Jakiego rodzaju są znaki dzięki którym człowiek może rozpoznać istnienie w hierarchii wartości oraz jej zasadność? Czy dziecko również rozpoznaje świat wartości?

33. Jaka jest relacja pomiędzy człowiekiem a światem wartości? Co to znaczy, że człowiek staje „wobec” wartości i jakie to ma konsekwencje.

34. Proszę scharakteryzować sytuacje odpowiedzialności odnosząc je do sytuacji wychowawczej.

35. Jak należy rozumieć zdanie R. Ingardena „Ktoś jest odpowiedzialny za coś.” Jakie trzeba spełniać warunki, by móc być odpowiedzialnym.

36. Na czym polega „paradoks odpowiedzialności” i czy jest on do przezwyciężania w wychowaniu?

37. Jaka jest różnica pomiędzy interpretacją odpowiedzialności wychowawcy w pedagogice tradycyjnej a humanistycznej („zorientowanej na doświadczenie”)?

38. W jaki sposób dzięki filozofii dialogu można uzasadnić odpowiedzialność zastępcza ponoszona przez dorosłych i za dzieci.

39. Kim jest „idealny obserwator”? Jak i kiedy jest „tworzony”? Przez kogo i w jakim celu? Co jest przedmiotem badań „idealnego obserwatora”?

40. Na czym polega błąd postawy „podmiotu do przedmiotu”? Jakie zagrożenia (pułapki) tkwią w wychowawcy w przyjmowaniu postaw „fachowca” i „partnera”?

41. W jakich okolicznościach i w jakim celu jest tworzony „idealny wychowawca” a w jakich „idealny wychowanek”?

42. Czym charakteryzuje się postawa dialogu sytuacji wychowawczej?

43. Jak przedstawia się relacja pomiędzy wychowawcą i wychowankiem jeśli przyjmiemy, że sama sytuacja wychowawcza ma charakter dynamiczny?

44. Proszę scharakteryzować postawę „błędu maski” w odniesieniu do relacji : wychowawca - wychowanek.

45. Czy sytuacja wychowawcza jest zarazem sytuacją etyczną? Odpowiedź uzasadnić.

46. Proszę scharakteryzować reguły, które winny znamionować prace dydaktyczno-wychowawcza nauczyciela (wg J. Maritaina)

47. Dynamika sytuacji wychowawczej oraz jej dialogowy charakter.

48. Jak należałoby rozumieć z pedagogicznego punktu widzenia słowa T. Gadacza, że wolność jest kładką po której przechodzi się do świata wartości?

49. Czy faktycznie do wolności trzeba wychowywać? Odpowiedź uzasadnić.

50. Co to znaczy, że „wolność jest twórcza” i że nie jest to wolność łatwa?

51. Czy faktycznie można w procesie zastąpić przymus więzią? Odpowiedź uzasadnić.

52. Proszę przedstawić założenia koncepcji wychowania personalistycznego.

53. Proszę dokonać charakterystyki założeń liberalnego systemu wychowania.

54. Proszę odnieść się krytycznie (wskazać pozytywy i negatywy) do propozycji „antypedagogiki” Schoenbecka

55. Proszę scharakteryzować totalitaryzm jako zjawisko ideologii i praktyki pedagogicznej.

56. Proszę wykazać, że sytuacja wychowawcza ma charakter aksjologiczny.

57. Na czym polega istota procesu „stawania się człowiekiem” w interpretacji Stróżowskiego?

58. Wychowanie jest rozumiane nieraz jako „rzemiosło” i jako „sztuka”. Proszę przedstawić podstawy takich interpretacji oraz wykazać różnice.

59. Interpretacja wolności i odpowiedzialności w koncepcjach wychowania personalistycznego i liberalnego (humanistycznego).

60. Sposób nauczycielskiego poznawania uczniów oraz jego zasady.

61. Charakterystyka doświadczenia naturalnego i jego roli w procesie wychowania.

62. Do przyjęcia jakiego rodzaju postawy zobowiązuje wychowawcę znajomość cech doświadczenia naturalnego?

63. Rola wczucia i rozumienia w poznawaniu sytuacji wychowawczej?

64. Sposoby obserwacji i poznawania dzieci wg Korczaka.

1. Pedagogika jako nauka interdyscyplinarna
2. Antropologiczne i aksjologiczne aspekty wychowania wg Cichonia
3. Błąd postawy podmiotu i przedmiotu + rola idealnego obserwatora
1. odpowiedzialność Ingardena, sytuacje odpowiedzialności, odpowiedzialność zbiorową;
2. Nauki humanistyczne i przyrodnicze - analiza porównawcza;
3. Wartości w systemie obiektywistycznym, realistycznym itd.
1. Pedagogika kulturalna
2. Opisać sytuację wychowawczą w odniesieniu do poglądów Kanta z uwzględnieniem aspektu wolności, autorytetu i jeszcze jakiej przeniesionej odpowiedzialności czy coś takiego...
3. Persona w kontekście wartości na podstawie Tischnera i Stróżewskiego
1. Pedagogika wg. Kunowskiego, Palki, Rubachy, Lagenvelda,
2. Tego pytania nie pamiętam dokładnie, ale chodziło o Bollnowa, pedagogikę jako naukę humanistyczną - coś w tym keirunku.
3. Sytuacja wychowawcza z uwzględnieniem wolności, odpowiedzialności, autorytetu.

---