• mechaniczne - przygotowanie i rozdrobnienie pokarmu (zęby),

• wstępne procesy trawienia: amylaza ślinowa, rozpoczyna trawienie węglowodanów.

Zęby:

Mleczne 20: Stałe 32:

• 4 siekacze (2x), - 4 siekacze (2x),

• 2 kły (2x), - 2 kły (2x),

• 0 przedtrzonowych, - 4 przedtrzonowe,

• 4 trzonowe (2x) - 6 trzonowych.

próchnica (martwica zębów). - paradontoza (zęby wypadają).

Język:

1. gorzki smak

2. kwaśny smak

3. słony smak

4. słodki smak

Podstawowe zasady dietetyki

Energia pobrana = energia zużyta

Energia organizmu = energia podstawowych + energia na dodatkową aktywność

czynności życiowych

energia na dodatkową aktywność zależy od:

• rodzaju wykonywanej pracy,

• pory roku i warunków klimatycznych,

• wieku,

• płci,

• stanu fizjologicznego i stanu zdrowia.

Średnie dzienne zapotrzebowanie człowieka na energie (w kJ).

Grupa	Męskiej	żeńskiej
Dzieci (do 10lat)	8800	8800
Młodzież (15 lat)	12600	9600
Osoby dorosłe pracujące umysłowo	11500	9400
Osoby dorosłe pracujące fizycznie	20000	12600
Kobiety w ciąży	-	10000
Matki karmiące	-	11300

Dieta zrównoważona.

Węglowodany 60-70%

Białka 15-20%

Tłuszcze 15-20%

Średnia zawartość składników pokarmowych w dziennej diecie zrównoważonej dorosłego człowieka.

Składnik	Zawartość w diecie (w g)
Węglowodany	300
Białka	80-100
Tłuszcze	50-100

Wydalanie to usuwanie z organizmu substancji zbędnych i szkodliwych, które są produktami przemiany materii.

Gruczoły potowe:

• H₂O,

• Sole,

• Odpady azotowe.

Płuca:

• CO₂,

• H₂O (para),

• Obce substancje w postaci lotnej.

Nerki:

• H₂O,

• Sole,

• Odpady azotowe,

• Substancje obce np. leki.

Układ wydalniczy składa się z:

• parzyste nerki,

• parzyste moczowody,

• pęcherz moczowy,

• cewka moczowa (dymorfizm płciowy, czyli różnica między narządami płciowymi).

Nefron - zawiera kłębuszki nerkowe otoczone torebką Bowmana.

W kłębuszku nerkowym następuje filtracja z naczyń krwionośnych do torebki Bowmana. Naczynia w tym miejscu nazywamy siecią dziwną.

Składnik	Osocze krwi	Mocz pierwotny	Mocz ostateczny
Woda	+	+	+
Sole mineralne	+	+	+
Białko	+	-	-
Azotowe produkty przemiany materii	+	+	+
Glukoza	+	+	-

Koordynacja pracy organizmu

Układ nerwowy układ hormonalny (dokrewny)

Somatyczny autonomiczny

Ośrodkowy obwodowy współczulny przywspółczulny

(mózgowy, (nerwy czaszkowe 12par,

rdzeń kręgowy) nerwy rdzeniowe 31par)

Receptor → neuron czuciowy → neuron pośredniczący → neuron ruchowy → efekt

Łuk odruchowy

Odruch - to prosta reakcja na bodziec. Dzielimy je na: bezwarunkowe (wrodzone) i warunkowe (wyuczone).

Gruczoły hormonalne zwane są inaczej gruczołami dokrewnymi albo wydzielania wewnętrznego gdyż ich wydzieliny (hormony) dostają się bezpośrednio do krwi.

Gruczoły:

• podwzgórze,

• przysadka mózgowa,

• tarczyca,

• szyszynka,

• gruczoły przytartyczyne,

• grasica,

• nadnercza,

• trzustka,

• jajniki,

• jądra.

	Układ nerwowy	Układ hormonalny
Przekazywanie sygnałów	Impulsy nerwowe (efekt)	Cząsteczki substancji chemicznych
Efekty pobudzenia	Krótkotrwałe	Długotrwałe
Czas potrzebny do wywołania reakcji	Krótki (milisekundy)	Długi (dni)

---