Skala Brazeltona
Noworodek po urodzeniu jest badany pod względem fizycznym, ważony, mierzony. Do oceny tych czynności służy skala Apgar. Nic jednak nie mówi o stanie emocjonalnym dziecka. Jak się jednak okazuje noworodek już od pierwszych chwil życia komunikuje się z otoczeniem, ma swoje preferencje, manifestuje swój indywidualny charakter. Posiada niestety bardzo ograniczone środki wyrazu tych potrzeb, a jego rodzice próbują rozszyfrować jego „mowę”. I właśnie skala Brazeltona jest taką swoistą „instrukcją obsługi noworodka”.
Skala oceny zachowań noworodka wg Brazeltona (inaczej The Neonatonal Behavioural Assesment Scale - NBAS) powstała w latach 70. XX w USA. Stworzył ją doktor T. Berry Brazelton, amerykański lekarz i naukowiec. Można ją stosować w ciągu 2 pierwszych miesięcy życia, również u wcześniaków urodzonych po 35 tygodniu ciąży. Doktor Berry Brazelton wiele lat temu zrozumiał i przekazał innym prostą prawdę - językiem dziecka jest jego zachowanie. Uważna obserwacja najdrobniejszych reakcji malucha pozwala odczytać wysyłane przez niego sygnały i odpowiednio na nie zareagować - pozwala na efektywną komunikację między rodzicami a dzieckiem.
Skala Brazeltona opiera się na fakcie, że dzieci potrafią się komunikować i niewerbalnie wyrażają swoje emocje. Skala behawioralnej oceny noworodka (NBAS) poprzez cykliczne obserwacje dziecka pomaga rodzicom i specjalistom rozszyfrować „język” noworodka.
Metoda Brazeltona była pierwszą, która wykraczała poza badanie i rejestrowanie nieprawidłowości - NBAS akcentuje najlepsze, mocne strony dziecka, talenty, jak również wyzwania przed nim stojące.
Założenia NBAS są następujące:
noworodki, nawet te, które wydają się słabe, są wysoce uzdolnione już w chwili narodzin,
noworodki poprzez zachowanie komunikują się z otoczeniem,
niemowlęta nie tylko reagują na sygnały wokół ich, ale podejmują także kroki by kontrolować swoje środowisko np. poprzez płacz zwracają uwagę swoich opiekunów.
NBAS spotkała się początkowo ze sceptycyzmem. Minęło ponad 20 lat zanim prace Brazeltona zostały opublikowane i środowisko medyczne zaczęło je powoli akceptować. Skala NBAS nie ocenia w klasyczny, tradycyjny sposób - ona po prostu odsłania portret dziecka i przekazuje nam kim ono jest. W Polsce jest ona do tej pory mało znana, jednak prowadzone są w tej chwili doszkalające położne i lekarzy do oceny noworodka tą metodą.
Skala opiera się na 28 czynnikach behawioralnych i 18 odruchach w celu zrozumienia wszystkiego, co niemowlę ma do powiedzenia. Test nie daje jednego wyniku, lecz ocenia zdolności dziecka w różnych obszarach rozwojowych i opisuje jak dziecko łączy te obszary. Najlepiej, jeśli ocena dziecka zacznie się w kilka dni po urodzeniu. Zazwyczaj przeprowadza się ją w zacisznym pomieszczeniu, pomiędzy karmieniami. Zajmuje 20-30 minut. W tym czasie specjalista znający tę metodę uważnie obserwuje dziecko w czasie snu, czuwania i płaczu. Patrzy, jak śpi, co je ze snu wytrąca i na ile czasu, czy samo potrafi zasnąć ponownie. Sprawdza, jak dziecko reaguje na różne bodźce i czy jego reakcja słabnie, gdy bodźce te są powtarzane kilkakrotnie. Zwraca też uwagę na odruchy - sprawdza, czy dziecko je ma, i jak zachowuje się podczas ich badania, które czasem bywa stresujące. Jeśli płacze - to jak długo i czy samo potrafi się uspokoić.
Odpowiedzi są specyficzne dla każdego dziecka i dostarczają wielu cennych wskazówek. NBAS odgrywa istotną rolę w przypadku dzieci upośledzonych, uszkodzonych lub wcześniaków. Skala jest także narzędziem pomagającym w nawiązaniu kontaktu z dzieckiem u kobiet z depresją poporodową, matek wcześniaków, matek dzieci z wadami wrodzonymi lub matek mających problemy z zaakceptowaniem dziecka. Ocena dziecka metodą Brazeltona pomaga rodzicom zrozumieć dziecko, poznać jego preferencje, zrozumieć potrzeby i nauczyć się na nie sprawnie reagować. W wielu przypadkach zmniejsza też ich niepokój, że nie poradzą sobie z codzienną opieką nad maluchem.
Od lipca 2007 roku obserwacja zachowania dziecka przy pomocy Skali Brazeltona jest dostępna również dla polskich rodzin, dzięki staraniom Centrum Zdrowia Matki i Dziecka.