CHARAKTERYSTYKA FAZ ROZWOJU
FAZA ŻYCIA |
ZADANIA ROZWOJOWE |
KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY WG E. ERIKSONA |
CHARAKTERYSTYKA STADIUM |
ZAGROŻENIA DLA ROZWOJU |
Niemowlęctwo (0 - 2 lata) |
|
podstawowe zaufanie - brak podstawowego zaufania
Konsekwencją nierozwiązanego kryzysu tej fazy jest zdominowanie rozwoju poczuciem braku wewnętrznej ufności i pewności. Pozytywnym rozwiązaniem kryzysu rozwojowego tej fazy jest ukształtowanie się poczucia ufności. |
Osiągnięcie zaufania do matki lub osoby sprawującej opiekę. Kluczowy czynnik społeczny w rozwoju dziecka - matka (lub główny opiekun). |
|
Dzieciństwo (2 - 4 lata) |
|
autonomia - wstyd i zwątpienie
Konsekwencją nierozwiązanego kryzysu tej fazy jest zdominowanie rozwoju poczuciem wstydu i zwątpienia. Pozytywnym rozwiązaniem kryzysu rozwojowego tej fazy jest osiągnięcie stanu równowagi pomiędzy poczuciem wstydu a autonomią. |
Osiągnięcie samokontroli i poczucia własnej odrębności. Kluczowy czynnik społeczny w rozwoju dziecka - rodzice.
|
|
Wiek przedszkolny (5 - 7 lat) |
|
inicjatywa - poczucie winy
Konsekwencją nierozwiązanego kryzysu tej fazy jest zdominowanie rozwoju poczuciem winy. Pozytywnym rozwiązaniem kryzysu rozwojowego tej fazy jest ukształtowanie się poczucia inicjatywy, która daje zdolność realizowania i planowania oraz ustalania celów. |
Ukształtowanie orientacji na cele i inicjatywa, pomysłowość w działaniu. Kluczowy czynnik społeczny w rozwoju dziecka - rodzina. |
|
Wiek szkolny (8 - 12 lat) |
|
produktywność - poczucie niższości
Konsekwencją nierozwiązanego kryzysu tej fazy jest zdominowanie rozwoju poczuciem niższości, które zakłóca dalszy proces socjalizacji. Pozytywnym rozwiązaniem kryzysu rozwojowego tej fazy jest osiągnięcie przez dziecko poczucia własnej kompetencji, co możliwe jest dzięki doświadczaniu przez dziecko poczucia produktywności. |
Osiągnięcie poczucia własnych kompetencji. Kluczowy czynnik społeczny w rozwoju dziecka - nauczyciele i rówieśnicy. |
|
Okres dorastania (13 - 20/22 lata) |
|
tożsamość (grupowa i indywidualna) - rozproszenie tożsamości (dyfuzja ról)
Konsekwencją nierozwiązanego kryzysu tej fazy jest przyjęcie przez jednostkę tożsamości negatywnej. Jednostka przyjmuje wartości, przed którymi ja ostrzegano, które nie są zgodne z ideałami własnego środowiska wychowawczego. Pozytywnym rozwiązaniem kryzysu rozwojowego tej fazy jest zdobycie nowej siły życiowej, cnoty, jaką jest wierność. Cnotę tę osiąga jednostka wówczas, gdy znajduje swój cel i sens istnienia w świecie. |
Osiągnięcie odpowiedzi na pytanie, kim jestem i kim mogę być oraz wierność sobie. Kluczowy czynnik społeczny w rozwoju dziecka - społeczność rówieśników. |
|
Na podstawie:
Brzezińska A. (2000), Społeczna psychologia rozwoju, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Brzezińska A., Hornowska E. (2004), Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.