PROBLEMY ETYCZNE BADAŃ NAUKOWYCH.
Człowiek to istota piękna lecz nie doskonała, co powoduje iż jest jeszcze bardziej interesująca i niezwykła w swej złożoności i wielorakości. Wielu ludzi próbowało zgłębić tajemnica naszego istnienia na tym świecie. Jaką otrzymali odpowiedź często nie pełną, niekompletną a nawet gdy już ta odpowiedz była dobra zawsze rodziło się nowe pytanie. Dlatego właśnie nasz świat wciąż się rozwija w każdej dziedzinie życia .
Rozwój jest nie od łącznie związany z doświadczeniem, które człowiek zyskuje po przez badania . Czy istnieje granica poznania ludzkiego, czy człowiek może dojść do takiego stadujm, w którym zabraknie mu już pytań ?. Twierdzę, że nie. Jednak chęć dojścia do tej granicy powinna być w pewnym stopniu kontrolowana przez pewne normy, które prosto mówią czynią nas tym czym jesteśmy, czyli ludźmi. W dziedzinie psychologii jak i również w innych dziedzinach nauk dochodzi właśnie do pewnego konfliktu, podziału między tymi którzy chcą przestrzegać granic moralnych i tych którzy w imię często źle pojmowanej nauki chcą pominąć, nie przestrzegać tej granicy.
W dziedzinie psychologii jak pokazuje nam doświadczenie przestrzeganie tej granicy jest szczególnie ważne. Mówiąc o doświadczeniu mam tu na myśli choćby nawet eskperymenty jakie były przeprowadzane na ludziach w czasie II wojny światowej przez Hitlerowców. Amerykańscy psychologowie jak i Polscy prowadzący badania naukowe doszli do wniosku, iż należy wyznaczyć pewne zasady postępowania przed, w czasie i po przeprowadzeniu badań psychologicznych. Amerykanie jako piersi storzyli taki kodeks 1892 roku opracowany przez APA, Polscy choć trochę później, 1992 roku stworzyli Kodeks etyczno-zawodowy przyjęty przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne. W mojej pracy przedstawie kilka zagadnień tego kodeksu, który w teorii jest bardzo podobny do stworzonego przez Amerykanów. Psycholog chcący przeprowadzić badania psychologiczne powinen kierować się kilkoma zasadami ;
Przed przystąpieniem do badania powinien ocenić je pod względem etycznym
Powinien także rozważyć ewentualne zagrożenia różnego typu jakie mogą grozić podmiotowi badania
Prowadzący badanie jest odpowiedzialny za przebieg tego badania pod względem etycznym jak również za etyczne zachowanie jego współpracowników
Badacz zawiera honorową umowę z badanym, musi wyjaśnić przebieg procesu badawczego i udzielić wszelkich odpowiedzi na pytania podmiotu. Ta zasada musi być szczególnie przestrzegana jeśli badane są dzieci lub osoby chore
Jeśli dla dobra wyników badań psycholog nie może przedstawić osobie badanej całego przebiegu badania, to jest zobowiązany wyjaśnić wszystko po zakończeniu badaniu
Badacz musi uszanować i wkażdy przpadku przyjąć odmowę lub rezygnacje w trakcie prowadzenia badania
Badacz prowadząc badania musi dbać o to aby nie narażać osoby badanej na dyskonfort psychiczny lub fizyczny
Po zakończeniu badania i opisaniu jego natury badacz musi udzielić odpowiedzi na wszelkie pytania jakie mogły nasunąć się badanemu po lub w trakcie jego trania
wszystkie dane personalne są tajne i badacz nie może podawać ich w wynikach
jeden z tych punktów wzbudza wiele kontrowersji, a mianowicie fakt okłamywania osoby badanej jest to już nie etyczne. Jednak trudno by było zbadać na przykład reakcje człowieka oszukiwanego, gdyby przed badaniem byłby on uprzedzony o tym iż się go oszuka. Badanie takie było by wtedy nie prawdzie, gdyż nie pokazałoby prawdziwych reakcji człowieka. Postaje jednak pytanie czy osoba badane którą raz okłamano będzie w stanie to zrozumieć i na nowo zaufać badaczowi czy przyjmie iż on nadal ją okłamuje. Podany prze zemnie przykład jest niezbyt złożony lecz fakt okłamywania osoby badanej może mieć poważne skutki na przykład może spoodować spadek dobrej samooceny.