Antygeny krwi (grupy krwi)

• Niezmienne przez całe życie (wyjątek - przeszczep szpiku, przy różnicy układu AB0)

• W chorobach rozrostowych spadek ekspresji antygenów krwi, powodujący pozorną zmianę grupy krwi

• E. coli, Clostridium tertium, Proteus vulgaris wytwarzają deacetylazę, która zmienia N-acetylogalaktozaminę (determinanta grupowa A) na galaktozaminę - zmiana fenotypu krwinek z A na B

• Najbardziej polimorficzne: Rh oraz MNS

• Najbardziej immunogenne są AB0, Rh, Kell, Duffy, Kidd, MNS

• Znaczenie mają tylko te układy, które cechuje wysoka immunogenność lub częste występowanie przeciwciał naturalnych.

Układy grupowe krwi

• Swoistość antygenu grupowego zależy od rodzaju cząstek cukru lub białka obecnego w błonie erytrocytów

• Immunogenność (zdolność do indukcji przeciwciał biorcy) zależy od:

- Budowy chemicznej antygenu, glikoproteiny i lipoproteiny są silniejszymi antygenami niż same polipeptydy, Gęstości determinant antygenowych na powierzchni erytrocytów

• Przetoczenie krwi jest możliwe tylko gdy biorca i dawca są zgodni w zakresie antygenów grupowych, biorca nie ma w surowicy gotowych przeciwciał rozpoznających antygeny dawcy

oznaczenie antygenów i przeciwciał grupowych

• wykonanie reakcji między krwinkami dawcy a surowica biorcy (PRÓBA KRZYŻOWA)

• zakres oznaczania ogranicza się do AB0 i Rh

Przeciwciała w surowicy przeciwko antygenom grupowym

• Alloprzeciwciała (allohemaglutyniny) - rozpoznają obce antygeny z tego samego układu grupowego, nie występujące na krwinkach badanego.

* Odpornościowe - zazwyczaj IgG, powstają w wyniku kontaktu z krwinkami obcej grupy przy przetoczeniu krwi lub w trakcie ciąży

* Naturalne - występują pomimo braku wcześniejszej immunizacji odpowiednimi antygenami (AB0, MNS, Lewis, P), zazwyczaj IgM. Powstają w wyniku immunizacji antygenami występującymi w otoczeniu.

Układ grupowy AB0

• Występuje na na wszystkich komórkach, oprócz neuronów

• Swoistość warunkuje cukier

• Pojawia się w 6 hbd, pełna ekspresja 6 - 18 m-cy po urodzeniu

Układ grupowy Rh

• Najbardziej złożony układ grupowy

• wyłącznie na erytrocytach

• Najważniejszy antygen to silnie immunogenny peptyd D

• Antygeny Rh pojawiają się w 6 hbd

• Przeciwciała anty-Rh powstają w wyniku uczulenia w czasie ciąży (konflikt serologiczny) lub po przetoczeniu krwi niezgodnej. Początkowo IgM, następnie IgG (zazwyczaj IgG₁).

• Przeciwciała anty-Rh wykrywa się u chorych z niedokrwistością autoimmunohemolityczną „typu ciepłego”

UKŁAD Kell

• Bardzo immunogenny

• Przeciwciała odpornościowe

• Często powodują odczyny poprzetoczeniowe, mogą wywoływać chorobę hemolityczną noworodków

UKŁAD Duffy

• Na krwinkach płodowych w 6 - 7 tygodniu ciąży

• Antygen Fy(a^-b^-) występuje częściej w rasie czarnej - ochrona przed malarią, antygen Fy(a⁺b⁺) pełni bowiem rolę receptora dla zarodźców malarii

• receptor dla chemokin (DARC) - rola w buforowaniu chemokin w krążeniu

• Przeciwciała odpornościowe anty-Duffy są przyczyną odczynów poprzetoczeniowych, rzadko wywołują chorobę hemolityczną noworodków

UKŁAD Kidd

• Najprostszy układ grupowy na powierzchni krwinek czerwonych

• Pojawia się w pierwszych kilkunastu hbd

• Przeciwciała odpornościowe anty-Kidd są przyczyną odczynów poprzetoczeniowych, rzadko wywołują chorobę hemolityczną noworodków

Czynniki wpływające na immunizację

• Czynniki genetyczne

• Moc antygenu

• Ogólna ilość przetoczeń krwi

• Stan chorobowy biorcy

Co przetaczamy?

• NIE pełną krew

• W preparatach płytkowych lub erytrocytarnych mogą pojawiać się leukocyty, co powoduje reakcję immunologiczną przeciwko MHC klasy II

• Zmniejszenie liczby leukocytów:

• KKCZ bez kożuszka leukocytarno - płytkowego

• KKCZ ubogoleukocytarny po filtracji

Przetoczenie KKCZ z limfocytami osobom w immunosupresji może wywołać GvH

ZAPOBIEGANIE - Napromieniowanie krwi, hamujące proliferację limfocytów

WSKAZANIA DO NAPROMIENIOWANIA KRWI

• Niedobory odporności

• Biorcy szpiku/narządów (w immunosupresji)

• Transfuzja od krewnych I i II stopnia

• Choroba Hodkina

• Transfuzja wewnątrzmaciczna i u noworodków

Uzupełnienie erytrocytów

• KKCZ

• KKCZ bez kożuszka leukocytarno - płytkowego

• Przemywany KKCZ (u osób z reakcjami alergicznymi)

• Ubogoleukocytarny KKCZ

• Krew mrożona

• Krew napromieniowana

• Krew pełna rekonstytuowana (przy anemii hemolitycznej)

Ubogoleukocytarny KKCZ

• Mniejsze ryzyko uczulenia na HLA

• Spadek odczynu gorączkowgo

• Spadek oporności na przetoczenia

• Wieloletni biorcy (głównie płytek)

• Transfery dopłodowe i noworodków

• Zapobieganie zakażeniom CMV

Przemywany KKCZ

• W celu pozbycia się białek osocza u osób z reakcjami alergicznymi na nie

• NIE zabezpiecza przed alloimmunizacją HLA

Przetaczanie płytek

• Przy małopłytkowości (<10 tys/μl + cechy skazy)

• NIE przetacza się przy małopłytkowości związanej ze wzrostem niszczenia płytek

• Preparat zlewany

• Preparat z aferezy

Zapobieganie immunizacji

• NIE przetaczać leukocytów (filtrowane płytki)

• Lepiej przetaczać płytki od z aferezy niż zlewane

• Dobieranie zgodności w HLA klasy I

Powikłania poprzetoczeniowe

WCZESNE (do 24 h)

• Reakcje hemolityczne wczesne

• Zakażenia bakteryjne

• Odczyn anafilaktyczny

• Ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc (TRALI)

• Duszność poprzetoczeniowa

• Niehemolityczna reakcja gorączkowa

• Wysypka

WCZESNY ODCZYN HEMOLITYCZNY

Najczęściej w wyniku przetoczenia krwi niezgodnej w układzie AB0

OBJAWY

• Gorączka, dreszcze

• Ból w klatce piersiowej

• Ból w okolicy lędźwiowej

• Duszność

• Skąpomocz

• Hemoglobinuria

• Wstrząs

TRALI (Ostre poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc )

• 90% Ab przeciwko HLA u dawcy - podawać dawcy Ab przeciwko HLA i przepłukiwać

• 10% Ab przeciwko HLA biorcy - podawać ultrafiltrowany KKCZ

• Cytokiny, lipidy, dopełniacz, hemoliza

Niehemolityczna reakcja gorączkowa - Wzrost o 1°C w trakcie lub w 2 h od zakończenia przetaczania

POSTĘPOWANIE PO WYSTĄPIENIU ODCZYNU WCZESNEGO

• Przerwać przetaczanie i powiadomić lekarza

• Odłączyć krew, podłączyć NaCl

• Wykonać pomiar temperatury, tętna, ciśnienia, RTG płuc

• Powiadomić pracownię serologiczną

• Pobrac krew z innego miejsca niż była podawana krew (badania serologiczne i bakteriologiczne)

• Przekazać RCK próbki krwi i pojemniki z resztkami

• Wysłać formularz zgłoszenia wystąpienia odczynu

Powikłania poprzetoczeniowe PÓŹNE

• Reakcje hemolityczne późne

• Poprzetoczeniowa skaza małopłytkowa

• Poprzetoczeniowy GvH

• Zakażenia

Reakcje hemolityczne późne - po 3 - 5 dniach

• Hemoliza zewnątrznaczyniowa

• Anemia

• Żółtaczka

• Gorączka

Poprzetoczeniowy GvH

• Biorca z upośledzona odpornością

• Biorcy homozygotyczni

• Różnice między HLA dawcy i biorcy

• Gorączka 3 do 30 dni po przetoczeniu

• Wysypka 1-2 dni po wystąpieniu gorączki

• Erytrodermia

• Biegunki

• Podwyższenie AST i ALT

• Powiększenie węzłów chłonnych

---