ZAPALENIE OTRZEWNEJ

PERITONITIS

Jest ostrym (peritonitis acuta) lub przewlekłym( peritonitis chronica) procesem zapalnym.

Ostre zapalenie otrzewnej jest bardzo ciężkim stanem, uleczalnym dopiero od niedawna. Nie jest to choroba pierwotna, lecz powikłanie wielu różnych chorób.

Morfologicznie dzielimy zapalenie otrzewnej na surowiczo-włóknikowe, ropne i gnilne.

W zależności od etiologi rozróżniamy zapalenie otrzewnej:

• Chemiczne zapalenie otrzewnej powstaje w wyniku drażniącego działania jałowej żółci, soku żołądkowego, krwi i wysięku trzustkowego,

• Bakteryjne zapalenie otrzewnej powstaje w wyniku przedostania się do jamy otrzewnowej znacznej liczby toksycznych drobnoustrojów ( pałeczki okrężnicy, ropy błękitnej, paciorkowca, bakterie beztlenowe).

Do zakażenia takiego dochodzi w wyniku:

• Przedziurawienia ściany przewodu pokarmowego,

• Pęknięcia ograniczonego ropnia jamy brzusznej

• Przepuszczalności ścian jelita dla drobnoustrojów.

• Krwiopochodne zapalenie otrzewnej powstaje ( rzadko) w związku z chorobami dróg oddechowych jako zakażenie pneumokokowe lub streptokokowe.

We wszystkich tych stanach może dojść do rozlanego zapalenia otrzewnej (peritonitis diffusa) lub ograniczonego zapalenia otrzewnej

( peritonitis localis circumscripta).

ROZLANE ZAPALENIE OTRZEWNEJ jest przejawem załamania się sił obronnych wobec zjadliwości czynnika przyczynowego.

Zapalenie otrzewnej przebiega gwałtownie, objawy narastają w ciągu godzin, po kilku dniach może wystąpić zgon.

Objawy ostrego zapalenia otrzewnej:

• Siny ból brzucha, nasila się przy ruchach i kaszlu

• Obrona mięśniowa( napinanie mięśni brzucha w odpowiedzi na ucisk powłoki brzucha przez badającego; brzuch ,,deskowaty”

• Objaw Blumberga

• Cisza w brzuchu( ileus paraliticus)

• Powiększenie obwodu brzucha( objaw późny spowodowany wzdęciem jelita gazami, wysiękiem płynu do jamy otrzewnowej)

• Mdłości, wymioty

• Suchy, twardy język( ustaje tworzenie śliny).

Objawy ogólne, które świadczą o stopniu ciężkości stanu chorego i wskazują na zaburzenia metaboliczne. Są przejawem wstrząsu septycznego:

• Przyspieszenie tętna i oddechu

• Obniżenie ciśnienia tętniczego

• Skąpomocz, a później bezmocz( są one przejawem oliogowolemi i nie wystąpią, jeśli chory otrzyma obfite przetoczenia)

• Zaburzenia świadomości

• Zaostrzone rysy twarzy ( facies hippocratica)

• Chory spokojny, unika ruchów, podkurcza kończyny dolne.

Rozpoznanie

• Staranny wywiad

• Badanie przedmiotowe( osłuchiwanie jamy brzusznej)

• Pomiar podstawowych parametrów i temperatury ciała

POSTĘPOWANIE

• Ułożenie w pozycji odciążającej brzuch

• Kaniulowanie naczyń żylnych i pobranie krwi do badań laboratoryjnych( morfologia pełna, jonogram, mocznik i kreatynina, poziom białka i glikemii, grupa krwi i Rh)

• Zgłębnik do żołądka i odbarczanie

• Cewnik Foley^'a do pęcherza moczowego

• Monitorownie diurezy godzinowej, RR i tętna

• Płynoterapia - wyrównanie wstrząsu( PWE, dekstran) max. ilość płynów 5 l

• Podawanie antybiotyków o szerokim spektrum działania

• Leczenie operacyjne( szerokie otwarcie jamy brzusznej, oczyszczenie jamy otrzewnowej, usunięcie przyczyny zapalenia).

OGRANICZONE ZAPALENIE OTRZEWNEJ rozwija się najczęściej w otoczeniu ogniska zapalnego lub miejsca przedziurawienia narządu jamy brzusznej. Powstaje guz zapalny, zaś w przypadku przedziurawienia guz z treścią ropną.

Do najczęstszych postaci ograniczonego zapalenia otrzewnej należą: ropień okołowyrostkowy( abscessus periappendicularis), ropień podprzeponowy i ropień jamy Douglasa.

Ograniczone zapalenie otrzewnowe ogranicza się do miejsca lokalizacji ogniska zapalnego. Podczas badania nierzadko wyczuwa się guz .Brak poważniejszych zaburzeń ogólnoustrojowych.

Leczenie miarę możliwości zachowawcze. Stosowanie antybiotyków, reżim łóżkowy.

Przy rozpoznaniu ropnia jamy Douglasa nakłucie ropnia i ewakuacja treści ropnej.

Stany zagrożenia życia w chirurgii

3

---