OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI

PANCREATITIS ACUTA

O.Z.T. jest wynikiem samotrawienia. Enzymy- trypsynogen, chymotrypsynogen, proelestaza- ulegają unieczynnieniu już w obrębie trzustki, a nie w świetle dwunastnicy. Unieczynnione enzymy nie tylko trawią tkankę trzustkową, lecz także inne enzymy. Dochodzi do poszerzenia naczyń i zwiększenia ich przepuszczalności. Kaskada zaburzeń narasta do obrazu martwiczego zapalenia trzustki i ciężkiej choroby całego organizmu.

PRZYCZYNY

1. Nadużycie alkoholu(50% zachorowań)

2. Kamica żółciowa( 30% zachorowań).

1. Mechaniczne

• kamica żółciowa

• zmiany organiczne brodawki dwunastnicy lub w jej otoczeniu,

• zapalenie zwężenia brodawki dwunastnicy jej obrzęk, rak, owrzodzenie, torbiele

• nacięcie brodawki dwunastnicy.

II.Toksyczne

• alkohol etylowy poprzez podrażnienie błony śluzowej

dwunastnicy, z wzmożonym wydzielaniem enzymów i refluksem do przewodów trzustkowych

• działanie na komórki okładzinowe żołądka

• bezpośrednie działanie na komórki trzustki

• leki- sulfonamidy, azatiopyryna, tiazydy moczopędne, furosemid, estrogeny,

III. Urazy

• otwarte i tępe urazy jamy brzusznej

• następstwa zabiegów operacyjnych,

IV. Zakażenia - wirusy( świnka, WZW), bakterie,

V. Endokrynologiczne

• nadczynność przytarczyc: wzrost stężenia Ca⁺⁺, bezpośrednie uszkodzenie trzustki przez przytarczyce.

VI. Metaboliczne

• Po przeszczepie nerki,

• Ciążowa,

• Długotrwałe całkowite żywienie pozajelitowe do żył centralnych.

PATOGENEZA

Niedokrwienie trypsynogen

↓ ↓

niedotlenienie trypsyna

↓

obrzęk

CZYNNIK → USZKODZENIE SAMOTRAWIENIE

SZKODLIWY KOMÓREK

zapalenie

Enzymy proteolityczne

kwasica

zaburzenia metaboliczne

BADANIA OBRAZUJĄCE

• RTG- zdjęcie puste j. brzusznej lub kontrastowe prześwietlenie przewodu pokarmowego( przesuniecie żołądka/ pętli dwunastnicy podejrzenie O.Z.T)

• USG

• Tomografia komputerowa

• Angiografia wybiórcza( pozwala rozpoznanie przemieszczających się tętnic)

• ERCP- wsteczna endoskopowa cholangiopnkretografia( uwidacznia przewody żółciowe i trzustkowe

• Biopsja cienkoigłowa pod kontrolą USG/KT

• OCENA CZYNNOŚCI TRZUSTKI

• poziom amylazy ( diastazy) w surowicy krwi i w moczu

• poziom lipazy w surowicy krwi( specyficzne dla chorób trzustki)

• badanie kału- ilościowe oznaczenie zawartości tłuszczu, włókien mięsnych.

OBJAWY

• Bardzo siny ból w nadbrzuszu, promieniujący w nadbrzuszu

• Wymioty , bardzo intensywne

• Wzdęcia brzucha

• Bolesność brzucha rozlana( największa w śródbrzuszu)

• Objawy otrzewnowe, obrona mięśniowa, objaw Blumberga

• Porażenie perystaltyki - cisza w brzuchu

• Wstrząs, spadek ciśnienia tętniczego

• Czerwonosine zabarwienia twarzy

• Znaczny wzrost poziomu diastazy( amylazy trzustkowej) w krwi i moczu( 800- 6000 j.m w krwi; 4000- 10 tys. j.m w moczu)

• Wysoka leukocytoza 15-25 tys. w 1mm³

• Wzrost stężenia lipazy

• Obniżenie stężenia Ca⁺⁺( złe rokowanie).

POSTACIE ZAPALENIA TRZUSTKI

• Łagodna- obrzękowa

• Ciężka - martwiczo- krwotoczna

• Septyczna ( powikłanie postaci ciężkiej- wysoka gorączka, tworzenie się ropni- podawanie antybiotyków nie chroni przed infekcją).

LECZENIE

Leczenie O.Z.T. ukierunkowane jest na:

• Zwalczanie wstrząsu i zaburzeń wodno- elektrolitowych( płynoterapia krystaloidami i.v.; kontrola jonów Na, K,Ca; morfologia, gazometria, walka z bólem)

• Powstrzymywanie samotrawienia( głodówka , odciąganie treści żołądkowej- sonda; wlew kroplowy+ atropina/ ephedryna; Trasylol/ Traskolan ?

• Zapobieganie wtórnemu zakażeniu

• Żywienie pozajelitowe ( z powodu nasilenia metabolizmu wprowadzić żywienie i.v. wcześnie by nie dopuścić do straty białka)

• Kontrola glikemii w krwi i w moczu( możliwość rozwinięcia się cukrzycy).

Leczenie operacyjne O.Z.T. z następujących wskazań:

• Wątpliwości diagnostyczne

• Żółtaczka mechaniczna

• Powikłania: niedrożność jelit, krwotok, perforacja jelit.

ROKOWANIA

Postać lekka- po kilku dniach dochodzi do wyleczenia.

Postać ciężka- śmiertelność około 30%

Stany zagrożenia życia w chirurgii

1