ZAPALENIE PŁUC

Zapalenie płuc - bakteryjne

OPIS: ostre bakteryjne zakażenie miąższu płucnego; częściej niż wirusowe zapalenie płuc występuje u dorosłych i o wiele rzadziej u dzieci; zakażenie może być pozaszpitalne lub szpitalne (nabyte przez chorego leżącego w szpitalu co najmniej przez 72 h); zapalenie płuc nabyte poza szpitalem najczęściej bywa spowodowane przez Streptococcus pneumoniae lub Haemophilus influenzae; szpitalne zapalenie płuc jest spowodowane najczęściej przez pałeczki Gram-ujemne (w 60%), takie jak Pseudomonas, a w przypadku zakażeń wywołanych przez bakterie Gram-dodatnie - przez gronkowce (14,5%).

Częstość występowania:

• zapalenie pluc pozaszpitalne - 1200 przypadków/100 000 mieszkańców rocznie,

• zapalenie płuc szpitalne - 800 przypadków/100 000 przyjęć do szpitala rocznie,

• zapalenia płuc pozaszpitalne - 120 przypadków/100 000 mieszkańców,

• zapalenie płuc szpitalne - 80 przypadków/100 000 przyjęć do szpitala,

• przyjęto, że zapalenie płuc trwa nie więcej niż 10 dni i zachorowania pojawiają się równomiernie w ciągu całego roku; na tej podstawie oszacowano dane przedstawione powyżej.

Płeć: choroba występuje częściej u mężczyzn.

OBJAWY: 

• główne objawy podmiotowe i przedmiotowe:

• kaszel,

• gorączka,

• ból w klatce piersiowej,

• nagle pojawiające się dreszcze,

• ciemna, gęsta lub krwista (rdzawa) plwocina;

• inne:

• wzdęcie,

• ból brzucha,

• jadłowstręt,

• niepokój,

• szmer oskrzelowy,

• stłumienie opukiwania,

• splątanie,

• trzeszczenia (rzężenia),

• sinica,

• osłabione szmery oddechowe,

• odwodnienie,

• majaczenia,

• obfite poty,

• zmęczenie,

• duszność,

• egofonia ("kozi bek"),

• zaczerwienienie twarzy,

• ból głowy,

• krwioplucie,

• złe samopoczucie,

• bóle mięśniowe,

• tarcie opłucnowe,

• zapalenie opłucnej,

• ból opłucnowy,

• wyczerpanie nerwowe,

• niepokój,

• furczenia,

• dreszcze,

• ból w okolicy ramion,

• przyspieszona akcja serca,

• przyspieszony oddech,

• drżenie głosowe,

• przewodnictwo szeptu.

CZYNNIKI RYZYKA: 

• infekcje wirusowe,

• pobyt w szpitalu,

• podeszły wiek,

• alkoholizm,

• AIDS lub inne stany immunosupresji,

• palenie tytoniu,

• niewydolność nerek,

• choroby układu sercowo-naczyniowego,

• przewlekła obturacyjna choroba płuc,

• cukrzyca,

• niedożywienie,

• choroba nowotworowa,

• znieczulenie ogólne,

• wentylacja mechaniczna,

• stany zaburzeń świadomości lub zaburzenia połykania (np. drgawki, udar, choroby nerwowomięśniowe itd.).

TRYB LECZENIA: 

• pozaszpitalne zapalenie płuc - leczenie ambulatoryjne w lekkich postaciach choroby, leczenie szpitalne w postaciach średnio ciężkich i ciężkich, np. z zajęciem co najmniej dwóch płatów, z hipoksemią, spadkiem ciśnienia tętniczego, współistniejącymi poważnymi schorzeniami, u chorych w wieku podeszłym i u małych dzieci,

• szpitalne zapalenia płuc - chorzy już hospitalizowani.

LECZENIE OGÓLNE: 

• leczenie przeciwbakteryjne ukierunkowane na najbardziej prawdopodobny czynnik chorobotwórczy,

• u chorych z sinicą, hipoksją, dusznością, zaburzeniami krążenia lub majaczeniami jest wskazana tlenoterapia,

• wentylacja mechaniczna w niewydolności oddechowej,

• zabiegi fizykoterapeutyczne w obrębie klatki piersiowej,

• nawodnienie,

• odsysanie przez nos wydzieliny tchawiczej,

• w razie potrzeby leczenie przeciwbólowe,

• wyrównywanie niedoborów elektrolitowych,

• w razie podejrzenia gruźlicy - izolacja.

AKTYWNOŚĆ ŻYCIOWA: w ostrej fazie choroby leżenie w łóżku i/lub ograniczona aktywność.

DIETA: 

• w rozwijającej się niewydolności oddechowej zaprzestanie żywienia doustnego,

• zalecana dieta lekko strawna.

ZAPOBIEGANIE: 

• poliwalentna szczepionka pneumokokowa; pneumowaks (zob. Inne),

• jeśli możliwe - należy zmniejszać wpływ czynników ryzyka,

• unikać bezkrytycznego stosowania antybiotyków w łagodnych infekcjach wirusowych,

• u osób z grup wysokiego ryzyka coroczne szczepienia przeciw grypie,

• chorzy unieruchomieni w łóżku i w okresie pooperacyjnym - ćwiczenia oddechowe i pobudzanie kaszlu; zapobieganie aspiracji w czasie karmienia nosową sondą żołądkową.

POWIKŁANIA: 

• ropniak opłucnej,

• ropień płuca,

• ropne zapalenie osierdzia,

• zapalenie opłucnej,

• wysięk opłucnowy,

• martwica tkanki płucnej,

• nadkażenie,

• zespół ostrej niewydolności oddechowej.

PRZEBIEG CHOROBY I ROKOWANIE: 

• najczęstszy przebieg - ostry; u dotychczas zdrowych osób widoczna poprawa i ustąpienie gorączki w ciągu 1-3 dni,

• śmiertelność wynosi około 5%,

• niekorzystne rokowanie - wiek podeszły i małe dzieci, dodatni wynik posiewu krwi, niewielka liczba leukocytów, współistniejące choroby, stan immunosupresji.

---