ANALIZA RYNKU (25.10.2009)
Literatura:
S. Mynarski, Analiza rynku. Makromechanizmy, AE, Kraków 2000
pod red. H. Mruk, Analiza rynku, PWN, Warszawa 2003
pod red. S. Mynarski, Analiza rynku. Systemy i mechanizmy, AE, Kraków 1993
Zagadnienia:
Pojęcie rynku i jego rodzaje
Mechanizm równowagi rynkowej.
Podstawy źródłowe analizy rynku.
Metody badania pojemności.
Metody badania chłonności rynku.
Metody badania rozwoju zjawisk rynkowych w czasie.
Ekonometryczne metody badania zależności przyczynowo - skutkowych zjawisk rynkowych.
Metody analizy procesów decyzyjnych konsumentów.
Rynek jest kategorią ekonomiczną, nierozerwalnie związaną z produkcją i wymianą towarową. Istnieje już wtedy, gdy co najmniej dwóch partnerów wymienia towary, ale z pełnym rozwojem rynku mamy dopiero do czynienia wówczas, gdy występuje większa liczba aktów kupna i sprzedaży, gdy do wymiany staje więcej uczestników i gdy istnieje określony stan napięcia oraz bogactwo form, w jakich transakcje wymienne dochodzą do skutku.
Za rynek w znaczeniu technicznym uważa się miejsce spotkań kupujących i sprzedających, którzy dokonują transakcji wymiennych. W znaczeniu technicznym rynkiem są place targowe, bazary, hale targowe, sklepy i wszelkie miejsca, w których dokonuje się aktów kupna - sprzedaży.
Za rynek w znaczeniu geograficznym uważa się obszar o zbliżonych warunkach dokonywania zakupu i sprzedaży.
Obszar o zbliżonych warunkach zakupu i sprzedaży, to obszar o podobnej gęstości sieci handlowej, o zbliżonych formach sprzedaży, o tym samym stopniu zaopatrzenia w masę towarową, o zbliżonych cenach artykułów, o podobnym profilu dokonywanych zakupów, itp.
Za rynek w znaczeniu ekonomicznym uważa się ogół stosunków wymiennych (towarowo - pieniężnych) między sprzedającymi oferującymi do sprzedaży towary i usługi po określonej cenie i reprezentującymi podaż, a kupującymi zgłaszającymi zapotrzebowanie na te towary i usługi znajdujące pokrycie w funduszach nabywczych i reprezentującymi popyt.
Rynek obejmuje podmioty rynkowe, którymi są sprzedający i kupujący oraz przedmioty rynkowe, którymi są towary i usługi oraz środki płatnicze, a także wzajemne relacje między tymi elementami, które wpływają na kształtowanie się stosunków wymiennych.
W definicji ekonomicznej pojawiają się dwie ważne kategorie: podaż i popyt, które w powiązaniu z ceną tworzą mechanizm dostosowawczy, zwany mechanizmem równowagi.
Za rynek w znaczeniu cybernetycznym uważa się celowo określony zbiór elementów i relacji zachodzących między nimi, w wyniku czego zachodzą procesy sterowania.
Rynki formalne to instytucje organizujące obrót towarami w ściśle określonych miejscach i czasie oraz wg ustalonych statutowo reguł zachowania się kupców. Do rynków tych zalicza się: jarmarki, targi, giełdy, aukcje i przetargi.
Nazwa jarmark (z niem. jahr - rok, markt - rynek) - roczny rynek - targ. Cechą jarmarków jest to, że odbywają się one zawsze w tym samym miejscu i czasie, raz lub dwa razy do roku (regularnie).
Wyróżnia się jarmarki:
lokalne, na których handlowało się przeważnie towarami pochodzenia rodzimego i naturalnego,
dalekosiężne, na których handlowało się towarami luksusowymi.
Tragi wywodzą się z jarmarków. Odgrywały kiedyś ważną rolę w wymianie handlowej Europy Środkowej ze wschodem. Najbardziej znane targi to: szampańskie, genewskie, liońskie, frankfurckie, antwerpskie.
Wystawy i salony międzynarodowe różnią się od targów tym, że nie są obliczone na zawarcie transakcji handlowych w czasie ich trwania, lecz na ekspozycje najnowszych osiągnięć naukowo - technicznych uczestniczących w nich krajów i firm.
Wystawy między narodowe są przeglądem osiągnięć związanych tematycznie z określoną dziedziną postępu i wiedzy ludzkości. Salony międzynarodowe są przeglądem osiągnięć techniki i wzornictwa przemysłowego.
Muzea handlowe to instytucje prezentujące postęp w danej dziedzinie techniki bądź sztuki w układzie chronologicznym. Od eksponatów muzealnych po najnowsze wzory współczesności, aż do wizji przyszłości z dziedziny science - fiction.
Giełda to zorganizowany rynek, na którym spotykają się regularnie kupujący i sprzedający w celu zawierania umów kupna - sprzedaży towarów dopuszczonych do obrotu na danej giełdzie.
Przedmiotem obrotu giełdowego są wyłącznie towary jednorodne, których dowolną partię można zastąpić inna o tej samej ilości i jakości. Towary te charakteryzują się również masowa konsumpcją trwałością oraz możliwością dokonywania standaryzacji.
Transakcje zawierane na giełdzie można podzielić na:
Transakcje natychmiastowe - zwane też gotówkowymi lub kasowymi - towar znajduje się w miejscu przewidzianej dostawy i jest wydawany kupującemu niezwłocznie (2 tygodnie) po zawarciu umowy.
Transakcje terminowe - towaru w chwili sprzedaży może jeszcze nie być lub może on w ogóle nie istnieć, a okres od zawarcia do rozliczenia transakcji wynosi zwykle kilka miesięcy.
Transakcje terminowe dzielą się na:
transakcje dostawne (typu forward), w wyniku których dochodzi do rzeczywistego przekazania przedmiotu transakcji,
Transakcje typu future, których zawieranie nie łączy się zwykle z przekazaniem towaru, a ich celem jest jedynie zabezpieczenie się przed zmianami cen lub spekulacji.
Wyróżnia się:
giełdy towarowe,
giełdy pieniężne (papierów wartościowych - głównie akcji),
giełdy usług (głównie frachtowe i ubezpieczeniowe),
giełdy mieszane (np. towarowo - frachtowe lub pieniężno - towarowe).
Aukcje to stałe lub doraźnie organizowane w określonych miejscach i czasie publiczne licytacje towarów niejednorodnych, czyli mieszanych i występujących w postaci naturalnej. Licytacja może być przeprowadzona w górę przez podbijanie cen przez kupujących lub w dół przez obniżanie cen przez prowadzącego licytację (aukcjonera).
Wadium to opłata wnoszona przez kupujących, którzy przed licytacją mają prawo dokładnego obejrzenia towaru. Wadium jest formą zabezpieczenia przed wycofaniem się z transakcji.
Formą rynku zbliżoną do aukcji są przetargi. Ich celem jest zebranie najkorzystniejszych ofert na sprzedaż bądź kupno różnych maszyn i urządzeń oraz wykonanie określonych robót.
Cechą szczególną przetargu jest przywilej przysługujący jednostce rozpisującej przetarg swobodnego wyboru oferty lub odstąpienie od przetargu bez podania przyczyny. Natomiast druga strona uczestnicząca w przetargu jest zobowiązana do wpłacenia wadium i złożenia oferty w ściśle określonym terminie. Przekroczenie tego terminu nawet o kilka minut może spowodować nie rozpatrzenie oferty.
Rozróżnia się przetarg:
zamknięty (ograniczony do wybranej grupy uczestników),
otwarty (nieograniczony).
2