STWARDNIENIE ROZSIANE (SM)
(SCLEROSIS MULTIPLEX; SCLEROSIS DISSEMINATA)
Choroba polega na powstaniu ognisk zapalnych, a później stwardnień rozrzuconych (rozsianych) w obrębie układu nerwowego. Zmiany początkowo lokalizują się w istocie białej, a z czasem również w istocie szarej. W większości przypadków ogniska zapalne pojawiają się najpierw w rdzeniu kręgowym, a później rozsiewają się w innych częściach układu nerwowego. Choroba występuje częściej u kobiet i pojawia się pomiędzy 20 a 40 rokiem życia. W trakcie trwania choroby obserwuje się okresy zaostrzeń (rzutów) i okresy zwolnienia (remisji). Początkowo rzuty występują rzadko, a powstałe w okresie ich trwania zmiany cofają się prawie całkowicie w okresie remisji, do tego stopnia, że sam chory ich nie zauważa. Każdy kolejny rzut jest nieco gorszy.
Pierwszymi dolegliwościami są: osłabienie nóg, duża męczliwość w czasie chodzenia połączona z powłóczeniem jednej kończyny. Już w tym okresie mogą pojawić się dolegliwości w kończynach górnych polegające na utracie zręczności i precyzji ruchów, zwłaszcza w obrębie palców. Ważną cechą rozpoznawczą są objawy oczne (zamglone lub podwójne widzenie, a nawet przejściowa utrata wzroku) spowodowane uszkadzaniem jądra nerwu wzrokowego i nerwach ruchomych mięśni gałek ocznych. W późniejszym okresie choroby może się pojawić czasowa utrata kontroli nad pęcherzem moczowym i odbytnicą za sprawą zaburzeń w funkcjonowaniu zwieraczy.
W okresie późniejszym obserwuje się 3 charakterystyczne objawy uznawane za rozpoznawcze: oczopląs, drżenie zamiarowe, mowa skandowana.
W obrębie mięśni pojawia się stan kurczowy wyprostny, przeważnie niesymetryczny. Chód chorego może mieć charakter spastyczny lub niezborny. We wszystkich przypadkach pojawia się utrata siły mięśniowej. Charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej są zmiany intelektu oraz zmiany charakterologiczne.
Zadaniem fizjoterapeuty jest możliwie jak najdłużej utrzymywać niezależność czynnościową chorego, gdy tylko można, zwiększać ją albo pomóc mu odzyskać pewien zakres tej niezależności.
STOSOWANE ZABIEGI
Leczenie należy stosować bardzo ostrożnie i nigdy w okresie rzutu choroby.
FIZYKOTERAPIA
W zakresie fizykoterapii stosuje się: krioterapię (okłady z lodu), elektrostymulację, ultradźwięki, kąpiele całkowite lub półkąpiele chłodne, kąpiele lecznicze, magnetoterapię.
MASAŻ
Pierwszy sposób - klasyczny
W początkowym okresie stosujemy: głaskania dosercowe, lekkie i powolne rozcierania, lekkie i powolne ugniatanie podłużne, uciski jednoczesne i głaskania odsercowe.
W późniejszym okresie choroby może się okazać, że ugniatanie podłużne, a nawet delikatne rozcierania powodują zmęczenie mięśni i nasilenie swastyki. W takim przypadku należy zrezygnować z ich wykonywania.
UWAGA! Dodatkowo można wykonywać głaskania i delikatne rozcierania mięśni przykręgosłupowych i mięśni czworobocznych bezpośrednio przed zabiegiem ultradźwięków, co zwiększy efekt zabiegów.
Drugi sposób
Polega na wykonywaniu zabiegów drenażu limfatycznego częściowego lub ogólnego w zależności od potrzeb.
KINEZYTERAPIA
Przy występowaniu spastyczności mięśni stosuje się rozluźnienie treningiem autogennym Schultza lub technikami proprioceptywnego torowania wg. Bobathów.
Przy występowaniu niezborności ruchu prowadzi się ćwiczenia koordynacji i równowagi w różnych pozycjach ciała z zamkniętymi i otwartymi oczami.
Przy osłabionej się mięśniowej prowadzi się ćwiczenia wzmacniające w zależności od siły mięśni.
Przez cały okres choroby prowadzi się ćwiczenia chodu, dobierając aparaty ortopedyczne do aktualnych możliwości pacjenta. W celu poprawienia ogólnej sprawności chorego i jego samopoczucia stosuje się ćwiczenia czynne wolne zdrowych mięśni.