wersologia, Poetyka


Rodzaje wierszy

sylabotoniczny

zdaniowy

toniczny

sylabiczny

stroficzny

stychiczny

nieregularny

biały

podlega zasadom regularnego systemu wersyfikacyjnego zwanego sylabotonizmem

jego budowa oparta jest na zgodności liczby sylab i regularnym rozkładzie akcentów w obrębie wersów

posiada stałą liczbę sylab w wersie i stały rozkład sylab akcentowanych i nieakcentowanych

wprowadza do poezji polskiej zasady miarowego wiersza antycznego; podstawową miarą wiersza jest stopa, tj. określona liczba sylab z jednym stałym akcentem (trochej, jamb, daktyl, amfibrach, anapest, peon III)

granice stóp mogą pokrywać się z granicami wyrazów (diereza) bądź mogą wypadać wewnątrz wyrazów (cezura)

może też wystąpić zjawisko kataleksy lub hiperkataleksy, tj. skrócenia lub wydłużenia w ostatniej stopie wersu sylaby nieakcentowanej

ukształtował się w polskiej poezji w epoce romantyzmu

najstarszy polski typ wiersza występujący w poezji średniowiecznej XV i początku XVI wieku

inaczej nazywany wierszem składniowo-intonacyjnym

oparty był na zasadzie przebiegu wersu i zdania

poszczególny wers stanowił jedno zdanie lub wyraźnie określony, jednorodny człon zdania , przy czym koniec zdania był zawsze końcem wersu

nie występowały w nim przerzutnie

posiadał nierówne wymiary wersów, różne ilości sylab w wersie (asylabizm), ale niekiedy wyrównywano długości wersów, ponieważ wiersz ten związany był z muzyką (głównie pieśni kościelne)

rym średniowieczny zależny był od zdaniowej budowy wiersza (najczęściej więc występowały rymy parzyste, gramatyczne)

do wiersza zdaniowego nawiązywano w poezji młodopolskiej, czasami pojawia się w twórczości współczesnych poetów (J. Czechowicz, W. Szymborska)

spełnia zasady budowy wiersza charakterystyczne dla systemu wersyfikacyjnego zwanego tonizmem

posiada jednakową liczbę akcentów głównych, stałą ilość zestrojów akcentowych w wersie

zestrój akcentowy to zespół sylab stanowiących znaczeniową całość, zgrupowanych wokół jednego akcentu (akcent nie musi być stały, może padać na różne sylaby)

ilość sylab występująca w poszczególnych wersach jest różna

pojawił się już w niektórych dramatach J. Słowackiego

prawdziwie rozwinął się w Księdze ubogichJ. Kasprowicza

był wykorzystywany w twórczości wielu poetów w XX wieku

- Jest pierwszym uporządkowanym ,unormowanym i regularnym systemem wersyfikacyjnym w poezji polskiej

-posiada jednakową ilość sylab (zgłosek) każdym wersie

-po tej samej liczbie sylab -w wersach dłuższych niż 8 zgłoskowe-pojawia się średniówka, czyli pauza, stały międzywyrazowy przedział wewnątrz wersu

-charakteryzuje go również stały akcent w zakończeniu wersu i najczęściej stała przedśredniówką (akcent paroksytoniczny)

-w związku z tym najczęściej spotykamy w tego typu utworach rymy żeńskie

wprowadzono również przerzutnię

początkiwierszasylabicznegosięgająepokirenesansuitwórczościJ.Kochanowskiego

wiersz zbudowany z wersów powiązanych w strofy

wiersz zbudowany z ciągu wersów nie grupujących się w wierszowe

jednostki wyższego rzędu

częścioweodstąpienieodpewnychregułzzachowaniempozostałych-topodstawowacechawierszanieregularnego

wiersznieregularnysylabiczny

•tylkopewnaczęśćwersówmatakąsamądługość;zwykleprzeplatająsięzesobąwersyoróżnejilościsylab

•średniówkaznajdujesięwstałymmiejscu

•układrymówjestdośćregularny,urozmaicony

•rozwinąłsięwXVIII+wiecznychbajkach,spotykamygorównieżwdramacieromantycznym

wiersznieregularnysylabotoniczny

•wwersiemożewystępowaćtensamrodzajstóp,aleichilośćwposzczególnychwersachjestróżna

•pojawiłsięwpoezjiokresuromantyzmu

wiersznieregularnytoniczny

•jestzbliżonydowierszawolengo

•ilośćzestrojówakcentowychwwersachmożebyćróżna

•upowszechniłsięwpoezjinaprzełomieXIXiXXwieku

wierszbezrymowy,stanowiącywobrębiedanegosystemuwersyfikacyjnegoopozycjęwobecznaczniebardziejrozpowszechnionegowpolskiejpoezjiwierszarymowanego

po raz pierwszy pojawił się w Odprawie posłów greckich J. Kochanowskiego jako aluzja do pozbawionego rymu wiersza antycznego

wierszem białym pisane są m. in. Satyry Opalińskiego, niektóre dramaty J. Słowackiego i C. Norwida

WERSOLOGIA to budowa wiersza; ogół zasad i właściwości systemowych i strukturalnych kształtujących mowę wierszowaną i odróżniających ją od prozy

WIERSZ to mowa w szczególny sposób zorganizowana, przeciw stawna prozie. Fundamentem organizacji wierszowej są:

a) powtarzalność wierszowanych jednostek, których budowę i współzależności ustalają reguły systemów wersyfikacyjnych. Powtarzalność ta jest źródłem rytmu wierszowego i tylko w wierszu wolnym może zatracić swój rytmiczny charakter

b) napięcie między intonacją zdaniową a intonacją wierszową.

c)w systemach numerycznych napięcie między złożonym wzorcem rytmicznym a jego urzeczywistnieniem w przebiegu określonego tekstu wierszowego.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Poetyka wersologia
Wersologia, Opracowania, Poetyka
Poetyka Arystotelesa, Filologia polska, Teoria literatury i poetyka
pojecia, Poetyka
24. ewolucja wiersza polskiego, UWR, Poetyka
teolit, Filologia polska I st, poetyka i teoria literatury
Micha- G-owi˝ski o intertekstualno¶ci, STUDIA, poetyka i teoria literatury
Poetyka - strukturalizm II, FILOLOGIA POLSKA, Poetyka z elementami teorii literatury
5 dziedzictwo Arystotelesa w wybranych poetykach klasycystycznych
Poetyka, analiza i interpretacja Testu Lema
Poetyka dzieła otwartego Referat
Poetyka material na egzamin id Nieznany
poetykarok1

więcej podobnych podstron