Skala Leonhardt
Skala rozwoju niewidomych dzieci wieku 0-2 lat
Ma pomóc specjalistom i rodzicom DZ niewidomych zorientować się, na jakim poziomie rozwoju funkcjonuje dane dziecko w zakresie: poruszania się, percepcji słuchowej, percepcji dotykowej, komunikowania się, rozwoju poznawczego i motoryki.
Jest narzędziem pozwalającym dość precyzyjnie określić, jakie umiejętności DZ opanowało, a jakich czynności nie wykonuje. Pozwala określić całościowe funkcjonowanie dziecka i wskazać kierunki jego usprawniania.
Stosując Skalę, należy pamiętać, że:
Ocena funkcjonowania DZ powinna stanowić element całościowej obserwacji,
Matka bądź inna bliska osoba powinna być z DZ w trakcie jego oceny,
Ocena powinna przebiegać w naturalnych warunkach, a w razie potrzeby aranżowane sytuacje powinny mieć charakter zabawowy, dostosowany do umysłowego wieku dziecka,
Obserwacje powinno się przeprowadzać w okresach czuwania DZ, tj. w okresach najbardziej sprzyjających pojawieniu się określonych reakcji,
Obserwator powinien zwracać uwagę na różne szczegóły towarzyszące reakcjom zasadniczym,
Wszystkie „typowe” i „nietypowe” reakcje DZ i jego matki w stosunku do niego powinny być analizowane.
Odnosi się tylko do dzieci niewidomych.
Wiele niewidomych DZ w początkowym okresie życia przejawia nerwowość.
W swojej obserwacji musimy brać pod uwagę czynnik jakim jest relacja matka - DZ.
Skala składa się 173 pkt, które są pogrupowane w 6 obszarów rozwojowych:
Postawa- motoryka.
Zmysł słuchu,
Komunikacja,
Zmysł dotyku: rozpoznanie i zręczność ruchów,
Rozwój poznawczy,
Nawyki.
Obszary te dzielą się na poziomy, dotyczące różnych aspektów rozwoju.
Poziomy:
Ad. Postawa - motoryka:
postawa
Chodzenie
Samodzielność
Ad. Zmysł słuchu:
Zachowania rozpoczynające się w pierwszych miesiącach zycia, nawet gdy ich rozwój trwa do końca 1 r.ż.
Zachowania od 12-24 m-c.ż.
Ad. Komunikacja
Interakcje - odpowiada powstaniu więzi M-DZ oraz pierwszych interakcji DZ z otoczeniem
Komunikacja
Opanowanie mowy
Rozróżniono także 2 rodzaje zadań - chęć komunikacji (możliwości, chęć i nawiązywanie kontaktu na poziomie gestów/ werbalnie) i rozumienie (w jaki sposób dz. rozumie sytuacje interakcyjne, w których bierze udział).
Ad. Zmysł dotyku: rozpoznawanie i zręczność ruchów
Wstępny (odkrycie rąk jako organu postrzegania rzeczywistości)
Przedmiotowy (przedmioty w centrum aktywności manualnej dz.)
Patrzy za pomocą rąk (dz. osiąga wrażliwość dotykową)
Ad. Rozwój poznawczy:
- schemat własnego ciała,
- pojęcia przestrzenne,
- lateralizacja,
- orientacja w czasie,
- liczba,
- naśladowanie,
- wyobrażenia przedmiotu stałego (niezmiennego),
- kategoryzowanie,
- pamięć werbalna.
Ad. Nawyki - brak wyodrębnionych poziomów (odpowiada postępowi w uzyskiwaniu samodzielności).
Oprócz poziomów w każdym obszarze można wyróżnić tzw. pkt kluczowe in. prowzrostowe. Są to podstawowe warunki, na których bazować będzie osiąganie następnych umiejętności. Są ściśle związane z rodzajami relacja M-DZ oraz zainteresowaniem dz. otaczającym światem.
Skala ma dać odp. na pyt., jak kształtuje się osobowość DZ, od czego zależeć będzie osiąganie kolejnych etapów rozwoju.
Warunki stosowania skali:
Należy starać się o stworzenie atmosfery relaksu, w której matka i dziecko czuliby się dobrze. Podczas wykonywania testu liczą się tylko odpowiedzi uzyskane we właściwych warunkach.
Źródłem inf. o rozwoju dziecka jest obserwacja jego zabawy spontanicznej
Należy obserwować dziecko w towarzystwie rodziców lub kogoś bliskiego z rodzin. Ze względu na wczesny wiek dziecka konieczne jest, aby matka czy ktoś z rodziny wywoływał oczekiwane przez nas zachowania, przede wszystkim gdy dziecko nie zna specjalisty stosującego Skalę.
Jeśli specjalista jest osobą znaną dziecku, będzie mógł (powinien) w wielu punktach uczestniczyć zawsze w sytuacji zabawy. Wcześniej należy nawiązać doby kontakt z dzieckiem.
Testujący powinien mieć pewne doświadczenie w pracy z niemowlętami, małymi dziećmi i irch rodzicami oraz powinien odbyć odpowiedni trening. Wprowadzanie sytuacji ujętych w skali powinno zachodzić w miarę naturalnie, bez zaglądania do podręcznika.
Należy ograniczyć używanie ołówka i papieru. Poleca się robienie małych przerw by zanotować uzyskane rezultaty.
Należy czasem skomentować pozytywny wynik, by rodzice mogli uczestniczyć w sukcesie dziecka. Badanie może zostać przeprowadzone w kilku sesjach by uniknąć zmęczenia dziecka. Nie należy ograniczyć czasu na dana odpowiedź. Ocenianie dziecka nie wymaga stosowania skali w całości. Wybieramy te punkty, które są odpowiednie dla jego wieku. Jeżeli dziecko nie radzi sobie z początkowymi punktami z jego przedziału wiekowego, należy przejść do punktów z niższego przedziału niż chronologiczny wiek dziecka. Gdy dziecko ma jakąś specyficzną umiejętność - stosujemy punkty, które znajdują się ponad jego przedziałem wiekowym.
Wcześniaki - odpowiednio niższe zakresy wiekowe.