LOKALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
Lokalizacja - pochodzi od łacińskiego słowa Locaro i dosłownie oznacza umieścić. Czyli lokalizacja to proces wyboru miejsca dla określonej działalności gospodarczej. Korzystną lokalizację możemy nazwać taką, której walory miejsca i wymagania przedsiębiorstwa lokalizacyjne będą najlepiej dopasowane.
Za podstawowego reprezentanta teorii lokalizacji uważa się Alfreda Webera, który jako pierwszy sformułował definicję czynnika lokalizacji. Weber przez pojecie czynnika lokalizacji rozumiał, korzyść która wynika z prowadzenia przedsiębiorstwa w określonym miejscu bądź na danym obszarze. Weber również wyróżnił 3 podstawowe czynniki lokalizacji, do których zaliczył: koszty transportu, koszty pracy i korzyści aglomeracji. Według niego najkorzystniejsza lokalizacja będzie w tym miejscu, gdzie są minimalne koszty prowadzenia działalności. Poniekąd miał racje, ponieważ perspektywa niskich kosztów działalności zachęca do lokalizacji na danym terenie ale w dzisiejszych czasach firmy muszą się dostosować do ich otoczenia aby uzyskać zyski.
Lokalizacja firmy ma znaczenie dla zbudowania przewagi konkurencyjnej. Bliskość pozwala na ściślejszą współpracę, wymianę doświadczeń i wiedzy, która w innych okolicznościach byłaby niemożliwa. Firmy powinny przeanalizować, jak korzystać z wyjątkowość własnej lokalizacji. Może dzięki niej mają dostęp do wyspecjalizowanych usług badawczych wymagających klientów i rywali lub wyspecjalizowanych dostawców. Przedsiębiorstwa, które uznają lokalizację za źródło przewagi konkurencyjnej, mają większą szansę na wypracowanie niepowtarzalnych strategii na światowych rynkach i osiągnięcie zadowalających zysków. Bliskość do najbogatszych krajów Unii Europejskiej jak również położenie w centrum Europy jest również szansą dla polskich przedsiębiorstw.
Typy strategii lokalizacji:
Strategia ogólna - wybór terenu, regionu w którym zakład powinien być zlokalizowany
Strategia szczegółowa - wybór konkretnego miejsca lokalizacji juz na danym terenie (działka, parcela)
Trzeba pamiętać, że położenie zakładu przesądza częstokroć o powodzeniu całego przedsiębiorstwa. Lokalizacja uzależniona jest od rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności gospodarczej oraz od potrzebnych warunków do jej prowadzenia. Jednak nikt nie odkrył złotego środka, któryby rozwiązywał problem lokalizacji zakładu. Utworzono jedynie określoną liczbę czynników, które warto wziąć pod uwagę. Czynników tych nie można uszeregować według ważności ich znaczenia łącznie dla całego przemysłu, ponieważ każdy z nich ma inną siłę wpływu na powstanie konkretnego zakładu.
Czynniki mające wpływ na wybór lokalizacji:
Bliskość rynku zbytu ( Producenci musza brać pod uwagę możliwości sprzedaży swoich wyrobów. Ważne w tej ocenie są: rozmieszczenie i cechy potencjalnych klientów oraz konkurencji. Im firma jest zlokalizowana bliżej rynku zbytu tym szybciej rozpoznaje i zaspokaja potrzeby klientów).
Integracja z innymi jednostkami danej organizacji ( Pojedynczy zakład musi być traktowany jako integralna cześć pozostałych jednostek będących własnością organizacji. Czyli, kilka zakładów musi ze sobą współpracować i być traktowana jako całość).
Dostępność siły roboczej o odpowiednich kwalifikacjach ( Postęp techniczny i technologiczny spowodował wzrost zapotrzebowania na pracowników o dużych kwalifikacjach, którzy potrafią obsługiwać nowoczesne maszyny i urządzenia. Ponadto aby nadążać za postępem, potrzeba nieustannego dokształcania kadry. Jest to jeden z najważniejszych czynników lokalizacji. ).
Dostępność udogodnień infrastruktury socjalnej lokalizacja mająca dobrą infrastrukturę miejską ( Czyli, infrastruktura miejska mająca mieszkania, sklepy, usługi komunalne, system łączności, transport pasażerów).
Dostępność dróg transportowych (A więc sieci komunikacji drogowej, kolejowej, rurociągowej, wodnej i powietrznej).
Dogodność warunków klimatycznych i właściwości terenu ( Chodzi tu o geologiczną charakterystykę terenów i warunki klimatyce- baza surowcowa). Ten czynnik traci ostatnio na znaczeniu ponieważ dzięki nowoczesnym technikom możemy budować zakłady w trudno dostępnych regionach oraz transportować surowce z dalekich regionów.
Dostępność uzbrojeń terenu (Doprowadzenie gazu, doprowadzenie energii elektrycznej, zaopatrzenie w wodę, odprowadzenie ścieków, usuwanie odpadów, system łączności).
Przepisy lokalne (Należy zorientować się czy wybrana przez nas lokalizacja nie narusza przepisów lokalnych lub wprost przeciwnie, czy na tym terenie przysługują przedsiębiorcom udogodnienia).
Miejsce na rozbudowę ( Zawsze należy pozostawić niezagospodarowaną cześć z myślą o rozbudowie zakładu).
Wymagania bezpieczeństwa (Gałęzie przemysłu, które stwarzają potencjalne zagrożenie dla otoczenia powinny być lokalizowane w miejscach odosobnionych, daleka od terenów zamieszkałych przez ludzi).
Koszty parceli ( koszty zakupu działki pod budowę zakładu, te koszty są ponoszone przed firmę jako pierwsze).
Sytuacja polityczna, kulturalna i ekonomiczna ( Chodzi tu tzw. „klimat biznesu”, nastawienie polityczne, tradycje kulturowe, uprzedzenia lokalne lub lokalne trudności ekonomiczne. Nie wolno ignorować tych przesłanek, ponieważ może się okazać, że choć większość czynników przemawia za wyborem tego miejsca nieznajomość tego może utrudnić funkcjonowanie zakładu).
Dotacje specjalne, podatki lokalne i bariery eksportowo-importowe (Niekiedy władze oferują bardzo atrakcyjne specjalne dotacje, nisko oprocentowane pozycji i inny zachęty w cele przyciągnięcia inwestorów na dany teren. Wielkie koncerny lokalizują swoje fabryki za granica aby obniżyć koszty produkcji i eksportu. Krajami w których bardzo chętnie wielkie koncerny lokalizują swe firmy są kraje azjatyckie, zwane „azjatyckimi tygrysami” ).
Wymienione czynniki mogą być jednocześnie barierami lokalizacji, które mogą występować w postaci :
Barier ekologicznych - potrzeba ochrony przyrody i środowiska,
Barier instrumentalnych - świadoma polityka państwa (podatki, opłaty, ceny, normy prawne,
Barier demograficznych - niedostatek zasobów pracy, zbyt mały rynek zbytu,
Barier infrastrukturalnych.
Przy lokalizacji działalności handlowej i usługowej należy wziąć pod uwagę głównie rynek zbytu oraz zasady związane z budową sieci handlowej i usługowej . Zaś przy lokalizacji działalności przemysłowej należy uwzględnić czynniki takie jak:
bazy materialno - technicznej (wielkość terenu , ochrona środowiska , uciążliwość dla ludności ),
sposoby zaopatrywania się w surowce (złoża surowcowe , źródła zakupu) ,
dogodność komunikacji (drogi , linie kolejowe, komunikacja lokalna , dojazdy , parkingi),
stan infrastruktury technicznej(sieć energetyczna i wodno-kanalizacyjna , łączność , usługi techniczne i komunalne ) ,
otoczenie (dostawcy , odbiorcy , konkurenci , banki , instytucje ubezpieczeniowe , instytucje administracyjne).
Jeżeli nie weźmiemy pod uwagę wymienionych czynników możemy narazić się na niepotrzebna koszty i skazać nasza inwestycje z góry na niepowodzenie. Wiele inwestycji w okresie gospodarki socjalistycznej w Polsce, nie było dostatecznie przemyślane. W rezultacie wybudowano kombinat metalurgiczny na obrzeżach Krakowa na bardzo żyznych glebach, a przy tym tak blisko zabytkowych budowli tego miasta, że stanowi zagrożenie dla nich.
Niefortunnie usytuowano cukrownie w Ropczycach, gdzie nie było tradycji uprawiania buraków cukrowych, hutę szkła w Jarosławiu, do której piaski szklarskie trzeba dowozić z odległości 300 km.
Metody oceny miejsca lokalizacji:
Biorąc pod uwagę techniki oceny, polegającą na szeregowaniu ważnych czynników lokalizacji możemy wyróżnić kilka metod o zbliżonych do siebie zasadach ogólnych:
analiza różnych czynników i przypisanie im wag odzwierciedlających ich znaczenie w rozpatrywanej sytuacji,
analiza każdego z potencjalnych miejsc lokalizacji i ich ocena z punktu widzenia przyjętych czynników
przydzieloną ocenę mnożymy przez daną wagę jaką przydzielono danemu czynnikowi, a następnie dodaje się uzyskane przez to wyniki dla wszystkich czynników. Uzyskuje się w ten sposób ocenę łączną dla danego miejsca lokalizacji.