Nietzsche

Narodziny tragedii

[tłum L. Staff]

[ze wzgl na specyf styli Ntz od razu mówię, że to będzie średnio komunikowalne]

Próba samokrytyki

Pisane podczas wojny fr-pruskiej

Zmiana znaków - pesymizm siły i optymizm jako znak rozkładu

2.

NT - jako młodzieńcza ksiażka oparta na gruncie sztuki

Cel: widzieć wiedzę przez optykę artysty, sztukę jednak przez odkrycie życia

BY wiedzieć czym byli Grecy trza odp na pyt o żywioł dionizyjski

Grecy w bogactwie młodości wytwarzają szał i pesymizm, upadając stają się optymistami

Wspł: zwycięstwo optymizmu, rozumności, utylitaryzmu

5 [9]

Sztuka jako mf czynność człowieka

Artysta tworząc yzwla się od męki pełni i nadmiaru, od cierpienia

Chrz - wypiera sztukę w królestwo kłamstwo i tworzy postawę niewolnika wrogiego względem życia

6 [11]

Krytukuje to że popsuł wspaniały problem domieszką romantyki niemieckiej

7 [12]

Kończy zaratustrą

Przedmowa do Ryszarda Wagnera

Narodziny tragedii

1 [19]

Przeciwieństwo apollińskiego i dinizyjskiego, a ich syntezą tragedia attycka

Sen - upojenie

Apollo [Ap]

Dionizos [Di]

Sen

Upojenie

Świat pozoru

Rozkoszne zachwycenie i groza

Radosna konieczność dośw snu

Pojednanie wrogiej przyrody z czł

Oparcie z ufnością o principium individuationis

Człowiek nie artyst ą lecz dziełem sztuki

Ogranizczenie, wolnośc od dzikich wzruszeń, spokój

2 [22]

Przepaść dzieląca Greków dioniz od barbarzyńców dionizm

Wcześniej rozwiązłość seksualna, u Greków wyzwolenie świata, przemienienie, rozpłynięcie jednostki w przyrodzie

3 [25]

Budowla Ap

Nie ma ascetyzmu olecz triumfujące istnienie

Drugi biegun greckiej mądrości ludowej, głoszącej cierpienie życia [opd o Sylenie]

Śt bogów olimpijskich - „zachwytu pełna wizja dręczonego męczennika do jego udręczeń” [25]

Śt bogów jako teodycea[26]

Harmonia z przyrodą (Schillerowska naiwnođ) długotrwałą pracą nad uczłowieczaniem natury. Wypieranie tytanów przez ap[26]

4 [27]

Do stworzenia wizji pozoru i warunkowanej przez nią harmonii konieczny pierw di.

Sentancja nie za wiele - zarozumiałość i nadmiar uzwana za deony sfery nieap, przedap (tytani) i barbarzyńcy.

Ap nie może żyć bnez di

5 [30]

Gdzie szukać pocz połączenia Di i Ap - zob Archiloch

Archiloh, liryk, artysta podmiotowy

Tożsamosć liryka z muzykiem

Liryk - artysta di jednoczy się z prajednią, z jej bólem i sprzecznością i stwarza muz odbicie prajedni.

Ja liryka nie oznacza podm w znaczeniu nowszcyh est

W pieśni lirtycznbej przeplata się czyta kontemplacja z indywidualnymi chceniami [to z schopenhauera]

Przeciwieństwo podm i przedmiotwości nie jest estetyce właściwie.

O ile podmiot jest artysą, jest wyzwolony od woli indywidualnej, jest medium, przez które prawdziwie istniejacy [przedmiot święci swe wyzwoliny w pozorze

„bo tylko jako zjawisko estetyczne jest istnienie i świat usprawiedliwione na wieki” [33]

Koncepcja praartysty świata

Geniusz tyle tylko wie o wiecznej istocie sztuki, o ile w akcie twórczości stapia się z owym praartystą świata.

6 [34]

Pieśń ludowa a epos

Pieśń zwrotkowo śladem zjednoczenia dwóch żywiołów

W dziejach jęz ludu 2 probl

poezja liryczna - naśladowcze wybłyskiwanie muzyki w obrazach i pojęciach

liryka zależy od ducha muzyki, muzyka w całkowitej swej ograniczoności nie potrzebuje obrazu ani pojęcia

7 [36]

Pocz trag gr

Traf powstała z chóru traicznego

Chór - napowietrzne rusztowanie zmyślonego stanu naturalnego i postawił na nich zmyślone istoty naturalne

Grek kulturalny czuł się unicestwony w obliczu chóru satyrów - ustępuje przemożnemu uczuciu jedności, które prowadzi na powrót na łono przyrody

Helleńczyk: ocala go sztuka, a przez sztukę ocala go sobie życie.

Zachwycenie stanu di, niszcząc zwykłe granice istnienia - zawiera w sobie żywioł letargiczny

Czł di podobny do Jamleta - spojrzeli w istotę rzeczy i wstręt im działać

Poznanie zabija czyn, do działania trzeba być osaczonym zasłonami iluzji

Czł di pń mdr sylena, i wtedy pojawia się sztuka

W najw niebezp woli - pojawia się sztuka: „ona jedynie zdoła owe wstrętne myśli o okropności lub niedorzeczności istnienia nagiąć do wyobrażeń z którymi żyć można: są nimi wzniosłość jako artystyczne okiełznanie okropności i konieczność jako artystyczne wyładowanie wstrętu do niedorzeczności” [40]

8 [40]

chór jako mur - sztuka broni przed rz

traf swą pociechą mf wskazuje na wieczne życie owego rdzenia bytu

symbolika chóru satyrów - prastosunek rzeczy samej w sobie i zjawiska

Publiczność tragedii odnajdywała się w chórze

Czł nowocz: słabośc uzdolnienie poetyckiego, dlatego prazjawisko est postrzega zbbyt złożenie i oderwanie

W gruncie rzeczy zjawisko estetyczne jest proste - tzba mieć tylko zdolnosć widzieć nieustannie grę żywą i żyć w otoczeniu rojów duchów.

Chór starszy i ważniejszy niż akcja.

Oczarowanie założeniem sztuki dramatycznej

Tragedia: chó dionizyjski, który ciągle na noweo wyładowuje się w ap śt obazowania.

Z II strony: uprzedmiotowienie stanu dionizyjskiego przedstawia przełamanie jednostki i jej zjednoczenie z prabutem. Dr jest zatem ap uzmysłowieniem di poznań i doznań. [i to go różni od eposu]

Di jako główny boh - to jego wyrażają inni boh

9 [45]

pogoda grecka - nie jest stanem niezagrożonego zadowolenia, lecz maską narzuconą celem naruszonego grozą spojrzenia

Edyp - ten kto rozw zagadkę przyrdou musi też złamać porz przyrody

Prometeusz: czł poteując się do tytanicznosci zmusza bogów do przymierza

Kult gr i germ - za opanowaniem ognia stoi występek - grzech czynny, godnosć grzechu, mężczyzna popełnia

Semicie - grzech kobiecy

10 [50]

przdm trag - cierpienia Di, sławne postacie tylko maskami Di

nauka misterialna tragedii: poznanie jedności wszystkiego co jest, uważanie indywidiacji za praprzczynę zła, a sztuki jako nadziei, że zaklęte koło ind da się przełamać [51]

11 [52]

Gr traf umiera wskutek samobójstwa - Eurypides

Nowsza komedia attycka jako coś wywodzące się z Eurypidesa.

Eurp - buduje na mierności mieszczańskiej, wprowadza czł z życia codz na sc

2 widzowie dla których pisze Eur:

12 [56]

Eur chce oddzielić od trag żywioł niedi, nie udaje mu się to (do czego przyznaje się w Bachantkach)

Sokrates: on gubu trag, dążność sokratyczne

Istota est sokratyzmu [58]

i np. u Eurp deus ex machina jako na siłe wprowadzane uprawomocnienie.

13 [61]

Sokr jako tb Sofista

Sokr kryt działania z instynktu - dajmonion - po raz pierwszy instynkt staje się kryt

Upada maratońska tężyzna fiz

Umierający sokr jako wzór

14 [63]

dialog plt - łódź w której ratuje się dawniejsza poezja

pierwiastek optymistyczny

cnota jako wiedza

dialektyka - ap przepoczwarza się w schematyzm - optymizm tkwi w każdym wniosku

sokratyczno-optym śt - I krok do zniszczenia chóru

[66] muzyka sokr

15 [67]

każda kult zawdziecze wiele Grekom, każda stara się od nich uwolnić, bo wobec nich wszelka pozorna oryg traci wszelką wartość

Sokt jako n tym czł - czł teoretyka [67]

Czł teoretyk rozkoszuje się zrzucaniem zasłon.

Cżł teoretyk: niewzruszono wiara, że myślenie sięga po przewodniej nici przyczynowości , aż w najgłębsze przepaści istnienia i że myślenie zdolne jest nie tylko poznać istnienie, lecz nawet je poprawić[68]

Pesymizm prakt - zjawiał się tam gdzie sztuka nie pojawiła się jako obrona

Plt sokr jako nauczyciel nowej pogody greckiej

Nowe pń - poznanie tragiczne [70] - chciwośc optymistycznego poznania przedzierzga się w trag rezygnację i potrzebę sztuki.

I tutaj uprawiający muz Sokr jako symbol

16 [71]

trag ginie z upadkiem ducha muz

może się odrodzić wraz z odrodzeniem ducha muz - i tu rozwój ducha ger

Schopenhauer: muzyka i pojęcie [długi cytat, ale ciek, 73]

Obrazy życia ludzkiego można podłożyć do muz po muz jest ogólna

Pojęcia - „post rem”, muz „ante rem”, rz „in re”.

Muz podnieca do symbolicznego spostrzegania di ogólności, nadaje obrazowi symbolicznemu najw znaczenie.

Zdolność muzyki do rodzenia mitu - i to właśnie mitu trag, który mówi o di pń w przenośniach [74]

Dopiero na tle muz rozumiemy radośc ze zniszczenia jednostki

Muz sztuką di

Sztuka plat - Ap - uświetnienie zjawisk

17 [75]

wieczna rozkosz istniania - sztuka di każe jej szukać poza zjawiskami, a nie w zjawiskach

wyśmiewa malarstwo dźw jako przeciwieństwo pr sztuki

n niedi duch trag Eurypidesa [78]

18 [79]

Jest to zjawisko wieczyste: chciwa wola znachodzi sobie zawsze środek utrzymanie sych stworzeń przy życiu i zmueszenia ich do życia dalszego mocą rozpostartej ponad rzeczami złudy. Jednych pęta sokratyczna uciecha z poznania i urojenia, że zdoła nim uleczyć wieczną ranę istnienia, innego usidla powiewająca ponad jego oczyma uwodna zasłona pięknosci sztuki, innego znowu pociehca metafizyczna

Troistość

sokratyczna

artystyczna

Tragiczna

aleksandryjska

heleńska

Bramińska

Śt nowocz - sieć kult aleksandryjskiej, włada czł teoretyk.

Faust jako nowocz cżł wykszrtałocony, nienasycony

Kultura trag: miejsce nauki zajmie jako cel najw mądrość - zwraca się z niezmąconym spojrzeniem ku ogólnemu obrazowi śta

Pożąda n. Sztuki, sztuki pociechy mf

19 [82]

kultura opery=kultura sokr

recytatyw jako peupreryzacja muz

opera i sielanka nie dostrzegają ideału ntr straconej, pogoda wiecznego odnajdywania

wspł: stopniowe budzenie się di - kult ger, a zwł muz, a zwł Wagner

„kroczyć już nie na pasku cywilizacji łacińskiej”

20 [88]

Walka kulturalna Getego, sChilelra i Winckelmanna o Grecję

Nieskuteczna, ale teraz otwiera ją muz

„dziennikarz, papierowy niewolnik dnia” [89

[90] „Tragedia siedzi pośrodku tego nadmiaru życia, cierpienia i rozkoszy, we wzniosłym zachwycie, słucha dalekiego, tęsknego śpiewu, opowiada on o matach istnienia, których imiona brzmią: złuda, wola, boleść”

21 [90]

trag wchłania w siebie orgiazm muz

i opisuje wrażenia z Tristana i Izoldy, jak się przeplatają ap i di

ap wyrywa z og dionizyjskiego zdarzenia do złudy poj obrazu śt [hist Ti I], jednak jako całość działanie leży poza wszelkimi ap działaniami sztuki

Di mówi jęz ap, ale Ap w końcu jęz di

22 [95]

dział mitu wznosi jakby do wszechwiedzy

W trag - najw patetyczność może być tylko gra est

Z odr trag odrodził się także słuchacz est

Biol czy fizj intprt katjarsois - bzdura, nie wiedzą nic o sztuce muz

[98] zwyrodnienie sztuki pod działaniem kryt

23 [99]

czy wspł czł jest słuchaczem est - niech spyta się się, czy zdolny jest rozumieć mit nie na drodze nauk, nie na drodze abstrakcji

zw abstr z nowocz państwem (nowocz jako sokratyzm i teor)

niezaspokojona potrzeba kult nowocz, gromadzenie wokół siebie innych kultr - świadczy o stracie ojczycznu dychowej

[104] mf sztuki i znów usprawiedliwienie jej przez est

rozkosz mitu trag analogiczna do rozkoszy dysonansu w muz

2-3 strony tu o odrodzeniu ger i koniecznosci cierpienia, [już sobie podarowałem]

[mit w sercu kult - Ankersmit]

5