Charakter narodowy, II semestr, Skrypty


Charakter narodowy

Charakter narodowy to: zbiór specyficznych dla członków narodu cech psychicznych, osobowość modalna, czyli kategoria obejmująca największą liczbę dorosłych członków społeczeństwa; system postaw, wartości i przekonań podzielanych przez całe społeczeństwo lub przez jego zdecydowaną większość; cześć osobowości wspólna prawie wszystkim ludziom należącym do tej samej kultury; psychologiczny aspekt kultury narodowej i mentalność wyrażona w produktach kultury. Według Lewandowskiego charakter narodowy to wspólny większości danego społeczeństwa zespół postaw i wzorów postępowania, ukształtowany historycznie i względnie trwały.

Niemcy

Bolesław Prus „Placówka” - Niemcy w każdej sytuacji zachowują systematyczność i porządek, Polacy wciąż zwlekają z realizacją planów, kończy się zwykle na zamiarach, jakoś to będzie, są ludźmi słabej woli.

Stefan Żeromski „Popioły” - Niemcy to naród zorganizowany mądrze i bezwstydnie do wytępienia Polaków.

Przerwa-Tetmajer „Wrażenia” - Niemcy mają żelazną wytrwałość.

Edmund Osmańczyk po II w. św. pisał - Niemcy będą dla Polaków niebezpieczni tylko pod dwoma warunkami: jeśli utrzymamy granicę Odry i Nysy i jeśli będziemy jako naród równie silni wewnętrznie pracą i praworządnością, jak naród niemiecki.

Przez wieki Niemcy marzyli o jedności i porządku. Pragnienie to sprzyjało militaryzmowi wewnętrznemu i zewnętrznemu. A pełna integracja i ład wewnętrzny wymagały wrogów zewnętrznych i ducha nacjonalistycznej konfrontacji. Jakiś wpływ na mentalność narodu niemieckiego miały też wojownicza mitologia germańska, surowa religia protestancka, pamięć o dawnych wyczynach Gotów, Wandalów, Normanów, Krzyżaków i wreszcie reżim pruski.

Curzio Malaparte podczas II w. św. dostrzegał: Niemcy nie obawiają się ludzi silnych i uzbrojonych, lecz najbardziej boją się istot słabych. Strach jest tym, co skłania Niemca do okrucieństwa, do czynów zimno, metodycznie i naukowo okrutnych.

Elias Canetti głosi, że każdy naród ma swój specyficzny „symbol masy” - symbolem narodu niemieckiego jest wojsko.

Tomasz Mann za najsłynniejszą cechę Niemców uważał duchową jakość (Innerlichkeit) wyrażająca się w metafizyce i pieśni. Niemcy mają muzykalny (abstrakcyjny i mistyczny) stosunek do świata. Nieżyciowy idealizm doprowadzał ich do przestępstw i zbrodni. Nieszczęście Niemców polegało na tym, że mieli ideę wolności skierowną tylko na zewnątrz.

Robert Michels (socjolog) pisał już w 1918 r. pisał, ze Niemcy wyraźnie potrzebują kogoś, kto wydaje rozkazy i określa kierunek drogi. Mają predyspozycje do posłuchu, głęboki instynkt dyscypliny i bezkrytycznie wierzą autorytetom.

Carl Gustav Jung był zdania, ze narody mają specyficzne archetypy, czyli dominujące w podświadomości praobrazy, które warunkują ich zachowania. Charakterystyczny dla Niemców jest archetyp Wodana - boga wojny, zwycięstwa i zmarłych. Posłanki tego bóstwa - Walkirie, wybierające poległych, zwiastowały żołnierzom śmierć. T. Mann uważał Fausta za reprezentanta duszy niemieckiej. Bardzo niemieckie ma być oddanie duszy diabłu w zamian za wszystkie skarby i władzę nad światem. Wodan po imieniem Wotana występuje w 3 operach Ryszarda Wagnera. Kompozytor ten głosił, iż istotą niemieckości jest robienie jakieś rzeczy tylko dla niej samej. Jego utwory wzbudzają w Niemcach zachwyt i przeżycia mistyczne.

Oskar Spengler dostrzegał w moralności niemieckiej ducha rycerzy zakonnych i etos powinności. Niemcy mają bezgraniczną potrzebę służenia komuś ze ślepą wiarą, bez żadnych sprzeciwów. Człowiek ma wypełniać obowiązki, a nie myśleć o korzyściach i szczęściu. Poza tym Niemcy są skryci, nietowarzyscy, flegmatyczni, ociężali, niechętni wszelkiemu patosowi.

Witold Gombrowicz pisał, że Niemcy pracują solidnie, nie po to, żeby coś zrobić jak Francuzi, lecz dla samej roboty. W porównaniu z Polakami nie są zdolniejsi, tylko bardziej boją się partactwa, które jest im obce. Poza tym Niemców uformowały zwycięstwa, a Polaków klęski. Edmund Osmańczyk porównał Polaków do orłów a Niemców do mrówek. Pierwsi mają zdolność do orlej pracy, drudzy zaś do pracy mrówczej.

W latach powojennych wielu zwracało uwagę, że tradycyjne postawy i wartości niemieckie zasadniczo zmieniły się po upadku III Rzeszy. Przede wszystkim spadło zainteresowanie sprawami publicznymi.

Bernard Nuss przedstawił charakter narodowy Niemców w pięciu grupach cech: pęd życiowy (staranność, niepokój, energia), mit wzniosłości (czystość, idealizm, wierność), poszanowanie zasad (porządek, powaga, wytrwałość), metodyczność (organizacja, precyzja, pilność) i słabości (niepewność, lęk, melancholia). Jego zdaniem Faust jest najgenialniejszym wcieleniem duszy niemieckiej, ponieważ za wszelką cenę dąży do absolutu. W świadomości Niemców praca jest bardziej powołaniem niż zawodem. Dla Żydów prazasada jest rzeczywistości jest słowo, rozum, pojęcie, liczba.

Na tle innych narodów Moecy mają poczucie własnej wartości. Bogumił Goltz pisał: Naród niemiecki nie posiada charakteru n narodowego w takim sensie, w jakim cechuje on inne narody, albowiem posługując się narodem, stał się uniwersalnym narodem świata. Gubi jednak Niemców to, że w dążeniu do doskonałości przekraczają miarę, a skrajności się stykają, zalety stają się wadami. Wilhelm Scherer pisał: Brak umiaru zdaje się być przekleństwem naszego duchowego rozwoju. Wzbijamy się wysoko i tym niżej spadamy.

Rosjanie

Na losy i świadomość narodu rosyjskiego ogromny wpływ miały: religia prawosławna i bliskie kontakty z Biznacjum, ideologia imperialna „trzeciego Rzymu”, absolutyzm państwowy, słabość arystokracji i mieszczaństwa, instytucja wspólnoty wiejskiej (obszczina). Prawosławie jest religią państwową ucząca pokory i szacunku wobec władzy politycznej.

Osobliwością struktury społecznej Rosji był minimalny udział mieszczaństwa, połączony ze słabością polityczną arystokracji i zdecydowaną przewagą chłopstwa. W drugiej połowie XVIII w. mieszczanie stanowili 3%, dworzanie i duchowni - 5%, chłopi zaś 92% ludności.

W ogromnych dobrach państwowych funkcjonowała tzw. obszcina, czyli patriarchalna, wspólnota chłopska. Ziemia nie była własnością chłopów, lecz gminy, która dawała im ją w użytkowanie. Dlatego Piotr Tkaczow twierdził, że naród rosyjski w większości jest przesiąknięty zasadami własności kolektywnej, że jest instynktownie i tradycyjnie komunistyczny.

Paweł Florenski twierdził zaś, że geneza ducha komunizmu rosyjskiego należy szukać w życiu klasztornym - trzeba zrozumieć ławrę, by pojąc Rosję. Idea wspólnoty jako wspólnego życia w jednomyślności i jedności ekonomicznej zawsze byłą bliska duszy rosyjskiej.

Wg Eliasa Canattiego symbolem masy Rosjan mogłaby więc zostać ławra bądź obszcina. Obie instytucje uczyły kolektywizmu i posłuszeństwa.

Wg Dostojewskiego Rosjanin to marzyciel, skłonny do tolerancji, pojednawczości i uczuć ogólnoludzkich. Rosjanie w niczym, co robią, nie mają umiaru, ale tylko chwilowo, przelotnie.

Rosjanin przesadnie się boi opinii publicznej. Aby wywołać odpowiednie wrażenie - kłamie i pozwala kłamać innym.

Dostojewski twierdził, że głęboką potrzebą narodu rosyjskiego jest potrzeba cierpienia - podczas, gdy Niemiec upija się na wesoło, to Rosjanin lubi pić i płakać. W porównaniu z Niemcami są złymi pracownikami. Potrafią wykonać robotę z wysiłkiem źle, niesumiennie. Urzędnicy niemieccy są solidni i uprzejmi, rosyjscy zaś wyniośli, dumni i wrogo nastawieni do klientów. Urzędnik rosyjski daje odczuć swoją władzę i mści się za to, że jest nikim. Z drugiej strony nie ma narodu bardziej obdarzonego instynktem państwowym i zbiurokratyzowanego.

Nie ma narodu bardziej pozbawionego szowinizmu a jednocześnie jest to najbardziej nacjonalistyczny kraj świata.

Leonid Leonow sądził, że charakter Rosjan przystosował się do losu narodu rosyjskiego. Charakter ten kształtował dwa czynniki: ucisk polityczny i wolniej niż na Zachodzie płynący czas.

Dostojewski uważał, że dwa narody przeznaczone są do zmiany oblicza świata: Rosjanie zmienia Wschód, a Niemcy Zachód. Wspólną cechą Niemców i Rosjan jest ekspansjonizm: cywilizacyjno-terytorialny Niemców i terytorialno-polityczny Rosjan. W dziejach Rusi i Rosji rolą zasadniczą odegrali Germanie i Niemcy.

Mikołaj Bierdiajew uznawał, ze Polacy i Rosjanie mają przeciwstawne charaktery narodowe i dlatego trudno im się nawzajem zrozumieć. Przyczyną tego rozdarcia świata słowiańskiego jest podział religijny.

Pod koniec XIX w. pojawił się termin „rosyjska idea”. Jej trzema filarami były: podbój nowych terenów, wspólnotowość i prawosławie. Tradycyjny kolektywizm przeciwstawiają zachodniemu indywidualizmowi.

Symbolami totemicznymi Rosjan są niedźwiedź i brzoza. Niedźwiedź to dzikość, nieokrzesanie, głupota, brutalność, odwaga, szlachetność, melancholia, potęga, wzbudza strach i podziw. Z kolei brzoza symbolizuje dziewczęcość, niewinność, oczyszczenie, łagodność, smutek, władzę i karę. Brzoza równocześnie rośnie bardzo prędko i rozsiewa się bardzo łatwo, wypycha inne drzewa z lasu.

Żydzi

Nie ma drugiego narodu na świecie, który może wykazać się tak długim istnieniem i ciągłością kulturową - ponad 2500 lat. Nie ma innego narodu, który względnie biorąc wydałby tak wiele wybitnych postaci w różnych dziedzinach: od gospodarki i polityki do nauki, sztuki i religii. Wszyscy oni byli Żydami niemieckojęzycznymi. Tylko to powiązanie wytworzyło geniuszy - Leopold Bloom.

O zdolnościach i aktywności żydów świadczy fakt, że mają ogromne wpływy w wielu krajach. Są silni we wszystkich miejscach, gdzie kształtuje się opinię i przygotowuje polityczne decyzje.

Nie ma narodu o większym poczuciu misji i dążeniu do naprawy świata. Wszystkie klęski spadające na Żydów nie tylko nie osłabiły wiary mesjanistycznej, lecz raczej umacniały ją. Nie ma drugiego narodu w dziejach świata, który byłby tak prześladowany jak Żydzi. W nowożytnej Europie najlepsze warunki rozwoju mieli w Polsce. Nie ma innego narodu, który byłby tak rozproszony po świecie jak Żydzi.

Na postawy i mentalność Żydów miały: ideologia narodu wybranego, rozproszenie po wielu krajach, życie wśród obcych w systemie kastowo-gettowym, powtarzające się pogromy i deportacje, utrzymywanie się z handlu i lichwiarstwa.

Symbolem masy Żydów jest obraz tłumu wędrującego przez pustynię.

Wierzą, że są narodem wybranym. Antoni Słonimski pisał: „Naród ten, narzekający na szowinizm innych ludów, jest sam najbardziej szowinistycznym narodem świata. Żydzi, którzy skarżą się na brak tolerancji u innych są najmniej tolerancyjni. Naród, który krzyczy o nienawiści, jaką budzi, sam potrafi najsilniej nienawidzić”.

Poczucie wyższości wobec innych występuje u większości narodów. W przypadku Żydów dochodzi jeszcze dążenie do segregacji. żyjąc wśród obcych tworzyli kasty i rzadko ulegali asymilacji. Sami Żydzi zamykali się „od wewnątrz” w kaście, a inni zamykali ich „od zewnątrz” w gettach. Życie w systemie kastowo-gettowym umacniało w świadomości podział na swoich i obcych, a częste przejawy dyskryminacji i pogromy rodziły nieufność wobec „gojów”.

Pęd wiedzy jest charakterystyczną cechą tego narodu. W nieustannej walce o przetrwanie kształtowały się twarde charaktery, zdobywano cenne doświadczenia i wzbogacano filozofię życiową. Typowy przedstawiciel tego narodu był słaby i blady z powodu permanentnego studiowania i komentowania. Miał skłonność do filozofowania i analizowania, znakomicie czuł się w świecie abstrakcyjnych symboli. Przy wysokim poziomie intelektualnym i równocześnie poczuciu dyskryminacji, rozwijał się krytycyzm i buntowniczość.

W różnych krajach większość Żydów utrzymywała się z handlu, lichwy i rzemiosła. W krajach chrześcijańskich w zasadzie byli skazani na handel i lichwę, bo zabraniano im nabywać i uprawiać ziemię, a często też zajmować się rzemiosłem.

Na postawy Żydów wpływ miały kultury narodów, wśród których żyli.

U podstaw ich strategii życiowej, która miała zapewnić przetrwanie legły trzy imperatywy: praca w wolnym zawodzie i na własny rachunek, konkurencja (nie ufać obcym) i solidarność. W przeciwieństwie do chrześcijan, którzy gloryfikowali ubóstwo, Żydzi wola bogactwo.

Symbolami totemicznymi żydów są winna latorośl, drzewo figowe i lew. Winorośl symbolizuje życie, płodność, urodzaj, pokój, mądrość, szczęście i świętość. Figa oznacza boga, siłę, płodność, ruchliwość, działanie, odradzanie, oczyszczanie, długowieczność, nieśmiertelność, inteligencję, poznanie. Lew symbolizuje boga, siłę, płodność, ruchliwość, działanie, odwagę, dumę, pychę, potęgę świata i słowa.

Francuzi

Kolebka Francuzów znajduje się w dawnej Galii rzymskiej. W VI w. pne cały obszar dzisiejszej Francji oraz część Hiszpanii i Wysp Brytyjskich zasiedlili Celtowie. Na przełomie V i VI wieku celtycką Galię opanowali germańscy Frankowie. W 496 roku król Chodwig przyjął chrzest w obrządku katolickim, przez to Frankowie od razu stali się chorążymi i szermierzami katolicyzmu. Naród francuski powstał więc w wyniku podboju ludności gallorzymskiej przez Franków. Jednak naród francuski jest dziełem przede wszystkim Wielkiej Rewolucji 1789 roku. Canetti dlatego przypisuje temu porodowi symbol masy - rewolucję.

Hegel uważał, ze tego rodzaju przewrót społeczny był możliwy i konieczny tylko w kraju, który nie przyjął protestantyzmu. W państwa katolickich wciąż walczą tendencje reakcyjne i rewolucyjne.

Francuzi są indywidualistami i nie cierpią dyscypliny, ale równocześnie przywiązani są do prawa i porządku. Pełni sprzeczności - przy każdej okazji stawiają opór władzy, lecz szanują potęgę państwa. W odstępach mniej więcej 10-letnich wybuchają i zwracają się ku lewicy, lecz naprawdę są konserwatystami. Pojmują wolność jako dystans do państwa.

Racjonalizmu będącym cechą charakteru francuskiego, Polakom brakuje.

Wolter jako persofonikacja charakteru narodowego Francuzów. Traktują intelekt i wiedzę jako wartość sama w sobie. Dbają o ład o kompozycję, względy logiczne przeważają nad uczuciami. Francuz to racjonalista i indywidualista, z temperamentem ruchliwy i wytworny, w uczuciach patetyczny, do świata odnosi się z dużą doża sceptyzmu. Szanuje państwo i porządek prawny, lecz okresowo się buntuje.

Paul Cazin twierdził, że w duchu polskim jest mniej logiki niż we francuskim. Pojęcie dobra jest w nim ważniejsze od prawdy.

Alina Witkowska pisała: Kultura polska nie jest ukształtowana przez racjonalizm, jak kultura francuska. Polskie dominanty są inne - ofiarność, heroizm, emocjonalne przeżycie wspólnoty losu, wyższość racji etycznych nad innymi.

Polacy

Eugeniusz Brzezicki uzupełnił typologię temperamentów o typ skirtotymiczny. Ten nowy typ występuje najczęściej wśród Polaków i Białorusinów, Ukraińców i Rosjan, rzadziej we Francji i Włoszech, a w ogóle go nie ma wśród Niemców. Około 25% Polaków to skirtotymicy, dalsze 30% posiada zaś cechy tego typu. Zatem skirtotymia jest prawie narodową cechą polską. Skirtotymik charakteryzuje się słomianym ogniem, żyje z gestem i fantazją, wytrwały i cierpliwy w trudnych sytuacjach, a beztroska w okresach powodzenia, bardzo lubią udzielać rad i wygłaszać patetyczne mowy, ale nie szanują cudzej własności,

Adam Szymusik, uczeń Brzezickiego, twierdził, ze Polacy sprawdzają się w okresach ciężkich, kiedy są zdolni do krańcowych poświęceń, do solidarności i bohaterstwa, w warunkach korzystnych Polacy stają się indywidualistami.

Antoni Kepiński wyróżniał w społeczeństwie polskim dwa przeważające typy osobowości: histeryczny i psychasteniczny. Histeryczny jest wytworem tradycji szlacheckiej i odpowiada skirtotymikowi, a drugi wynika z kultury chłopskiej. Polski psychastenik to jakby typ polskiego kmiecia - cichy, spokojnych, pracowity, czasem uparty i twardy.

Histeryk postępuje burzliwie z przesadną teatralnością, ma fałszywy obraz siebie i świata, myli pragnienia z rzeczywistością, niezdolny do poznania prawdy, unika wysiłku, wciąż ma poczucie krzywdy - przyczyną niepowodzeń są jacyś „oni”, niedojrzały emocjonalnie, patologiczny kłamca. Psychastenik odznacza się pracowitością i obowiązkowością, ale niewiara we własne siły i możliwości, brakiem zdecydowania, lękiem przed ludźmi i wyróżnieniem się, niską samooceną. Obie grupy dopełniają się. Łączą ich trzy cechy: obaj przywiązują wagę do tego, co inni o nich myślą, obaj nie mają silnego sytemu wartości i szukają oparcia w środowisku, obaj nie potrafią autentycznie mocno kochać.

Najbardziej uporządkowaną i gruntowną koncepcję charakteru narodowego Polaków opracował Kazimierz Dąbrowski. Wyróżnił dwanaście cech ujemnych i osiem dodatnich. Za pozytywne uznał: 1) skłonność do idealizmu, romantyzmu, mistycyzmu, 2) odwagę, bohaterstwo, 3) humanitaryzm, łagodność, wspaniałomyślność i brak okrucieństwa 4) szczerość, wierność i dotrzymywanie zobowiązań, 5) gościnność, 6) upór i nerwowość, 7) poczucie wolności, niezależności i indywidualności, 8) duże zdolności w różnych dziedzinach. Ujemne to: nadmierna pobudliwość emocjonalna, labilność, zmienność i wybuchowość w działaniu oraz upór, podejrzliwość i brak ufności, szybko wyrabiają sobie zdanie i myślą w czasie działania lub po działaniu, są niecierpliwe, lekkomyślni i powierzchowni. Kolejną cechą jest personalizm, skłonność do prywaty, opozycji, niekarności - podstawa jest egocentryzm Polaków; tolerancja bezkarności, słabe i jednostronne zdolności organizacyjne oraz brak właściwej oceny siebie i podkreślanie dbałości o stronę zewnętrzną.

Labilność i słaba wola, krańcowy dualizm psychiczny. Stanisław Trzebiński uważał, że polski brak stałości i wytrwałości wynika z kobiecych cech charakteru. Twierdził, ze w Polsce kobiety są mężczyznami, a mężczyźni mają słaby, kobiecy charakter.

Polak potrafi obmyślić budżet swych wydatków nie gorzej od Niemca czy Anglika, tyle, ze ci trzymają się raz powziętego planu, a Polak na drugi dzień go przekracza. Żaden naród łatwiej nie popada w gniew i łatwiej nie daje się uspokoić. Brak cierpliwości jest związany z labilnością i słabą wolą.

Przywiązanie do równości i wolności. Nadmiernie przerośnięty indywidualizm. Brak solidarności.

Skłonność do sejmikowania. Sejm i sejmik symbolem masy Polaków.

Pryzmat walki i zabawy nad pracą. Polacy są gotowi do cierpień i odważni tylko na polu boju, ale nie mają odwagi cywilnej. Brak odwagi cywilnej kompensowano alkoholem. Pijaństwo z umiłowania do zabawy. Rozpite sejmy. Każdy stan był rozpity. Mylenie pracy z zabawą. Brak chęci do wysiłku, dla wzrostu dobrobytu. Wystarcza nam skromny byt. Biurokracja w służbie publicznej. Niechęć do oszczędzania. Lenistwo. Polacy nadętymi nierobami.

Wielkopańska duma i zawiść. Wyniosłość wiązana z kulturą szlachecką. Kompleks niższości, stąd skłonność do pijaństwa. Gościnni, towarzyscy, hojni, wspaniałomyślni, ofiarni, pełni pychy i zamiłowanie do próżniactwa. Polacy i sobie nawzajem okazują pogardę - zazwyczaj bez podstaw do poczucia wyższości. Niedocenianie wybitnych rodaków. Źle traktowane są osoby wyróżniające się intelektem czy moralnie. Upór i samowola połączona z pychą i próżniactwem. Mówienie do siebie per „pan” jako pozostałość po szlachcie.

Kompleks niespełnionych możliwości. Polacy są bardzo zdolni i szybko się uczą, cechuje nas duża wyobraźnia, idealizm oraz umiejętność improwizacji. Przy ubogiej materialnie i moralnie praktyce życiowej. Poniżanie inteligencji. Polski sentymentalizm.

Światopogląd tolerancji i nadziei.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia1, II semestr, Skrypty
Psychologia pozytywna, II semestr, Skrypty
Komunikacja ściąga, II semestr, Skrypty
SKRYPT JĘZYK POPAGANDY, II semestr, Skrypty
opracowanie HWP, II semestr, Skrypty
KS OD DŹWIĘKU DO ZNACZENIA, II semestr, Skrypty
SKRYPT SEP, II semestr, Skrypty
KS RÓŻNICE KOMUNIKACYJNE, II semestr, Skrypty
EGZAMIN KOM SPOL 11, II semestr, Skrypty
SKRYPT RYTUALNY CHAOS, II semestr, Skrypty
Socjologia skrypt, II semestr, Skrypty
SKRYPT Retoryka nienawiści, II semestr, Skrypty
Klasyczne teorie socjologiczne - program[2], II semestr, Skrypty
Dithley, II semestr, Skrypty
Arystoteles, II semestr, Skrypty
Nacjonaliz a patriotyzm, II semestr, Skrypty
Teoria konspekt, II semestr, Skrypty
Psychologia1, II semestr, Skrypty

więcej podobnych podstron