Promieniowanie kosmiczne
Ziemia jest niewielkim elementem jakże potężnego, otaczającego nas wszechświata. Jest to planeta, która nieustannie podlega przemianom, na które wpływa wiele czynników wewnętrznych jak i zewnętrznych. Jednym z tych ostatnich jest promieniowanie kosmiczne. Jest nim strumień przenikliwych cząstek o dużych energiach dobiegający do Układu Słonecznego z przestrzeni międzygwiazdowej.
Badania nad tym zjawiskiem zostały zapoczątkowane w XX wieku- zostało ono odkryte w 1910 roku.
Promieniowanie kosmiczne można podzielić na dwa rodzaje: pierwotne oraz wtórne- w zależności od rodzaju cząstek docierających do Ziemii.
Cząstki promieniowania pierwotnego pochodzą bezpośrednio z przestrzeni kosmicznej, a dokładniej z galaktyk, mgławic planetarnych, jak również ze Słońca oraz obiektów pozagalaktycznych. Promieniowanie to nie dociera jednak do powierzchni Ziemi. W pierwotnej postaci może być obserwowane tylko na dużych wysokościach. W skład promieniowania pierwotnego wchodzą głównie protony, stanowiące ok. 93% cząstek. Jednak do powierzchni Ziemi dociera ich zaledwie 0,04%.
Promieniowaniem, które bardziej zasadniczo wpływa na naszą planetę jest promieniowanie wtórne.
Protony wlatują w atmosferę ziemską z prędkością bliską prędkości światła i w wyniku ich oddziaływania z jądrami atomów znajdujących się w powietrzu powstaje wiele nowych cząstek, które nazywane są właśnie wtórnym promieniowaniem kosmicznym. Jedna cząstka promieniowania pierwotnego może spowodować powstanie setek, a nawet tysięcy cząstek promieniowania wtórnego. Głównym czynnikiem, od którego zależy rodzaj i energia cząstek wtórnych (czyli natężenie i skład promieniowania) jest wysokość nad poziomem morza. W pozostałej kolejności liczą się również: aktywność słoneczna (ponieważ znaczna część promieniowania powstaje w Słońcu) oraz szerokość geograficzna, która wiąże się z polem magnetycznym Ziemii.
Jako ciekawostkę można podać fakt, iż ludność żyjąca na wysokości 1000 metrów otrzymuje dawkę promieniowania kosmicznego 2 razy wyższą, a na wysokości 2000 metrów 3 razy wyższą, niż mieszkańcy terenów nadmorskich. Załogi i pasażerowie samolotów również są narażeni na zwiększone dawki promieniowania, z wiadomych przyczyn, a mianowicie lotów na dużych wysokościach.
Pomimo, iż atmosfera ziemska stanowi warstwę ochronną dla organizmów żywych na Ziemi, to i tak w każdej sekundzie przez ciało ludzkie przelatuje kilkadziesiąt naładowanych cząstek promieniowania kosmicznego. Jest to jednak w naszym środowisku promieniowanie naturalne, którego nie jesteśmy w stanie się wystrzec. Promieniowanie kosmiczne nie jest jedynym promieniowaniem na jakie narażone jest człowiek, ale niewątpliwie swoją szkodliwością stwarza zagrożenie dla zdrowia ludzi jak również wszystkich organizmów żywych.