Choroba wrzodowa żołądka

Morbus ulcerosus ventriculi

Wrzód żołądka jest to ubytek w ścianie żołądka obejmujący błony mięśniową, śluzową i tkankę podśluzową. Występuje ona najczęściej na krzywiźnie mniejszej, rzadziej na tylnej ścianie żołądka, a najrzadziej w okolicy przedodźwiernikowej i podwypustowej. Wrzód jest miejscowym objawem choroby wrzodowej, która jest chorobą ogólnoustrojową związaną w dużym stopniu z wpływami cywilizacyjnymi. Choroba ta występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Przyczyny choroby:

• brak równowagi między czynnikami uszkadzającymi błonę śluzowa a czynnikami chroniącymi ją

• nadmierne wydzielanie kwasu solnego

• palenie papierosów

• drażniący wpływ niewłaściwych pokarmów oraz niektórych leków (np. polopiryna)

• zaburzenia ukrwienia błony śluzowej żołądka

• stresy nerwowe

• obecność bakterii o nazwie Helicobacter pylori, która może powodować stan zapalny błony śluzowej

Czynniki ochronne:

• śluz produkowany przez błonę śluzową

• wewnątrz żołądkowe czynniki alkalizujące oraz czynniki cytoprotekcyjne

Przewaga czynników drażniących nad czynnikami ochronnymi prowadzi do powstania owrzodzenia błony śluzowej żołądka. Natomiast regularny tryb życia, właściwe odżywianie się, unikanie palenia tytoniu zapobiegają wystąpieniu schorzenia.

Objawy:

• ból w nadbrzuszu wyraźnie zależny od przyjmowania posiłków

• owrzodzenie w okolicy wpustu powoduje bóle bezpośrednio po spożyciu posiłku

• owrzodzenie umiejscowione w trzonie żołądka powoduje wystąpienie bólu po ok. 30 minutach

• okresowe zaostrzenia dolegliwości bólowych wiosną i jesienią

• uczucie pieczenia i palenia w dołku podsercowym

• zaparcie stolca

• w okresie zaostrzenia lub po błędach w dietetycznych mogą pojawić się nudności i wymioty

• zmniejszenie masy ciała

• zła tolerancja niektórych pokarmów kwaśnych (rosół, owoce, wino, kawa)

• dobra tolerancja zwykłych pokarmów mlecznych i nabiałowych

Rozpoznanie choroby:

• dokładny wywiad

• stwierdzenie bolesności uciskowej w nadbrzuszu

• przeprowadzenie gastroskopii lub badania radiologicznego

Leczenie:

Zalecenia ogólne
U większości chorych leczenie prowadzi się w domu. Do szpitala przyjmuje się pacjentów z powikłaniami choroby.
Nie ma potrzeby leżenia w łóżku, ale przez pierwsze tygodnie wskazane jest zaprzestanie pracy zawodowej i odpoczynek od codziennych stresów. Konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów. Należy unikać alkoholu, kawy i ostrych przypraw. Powinno się regularnie i często spożywać posiłki o niewielkiej objętości.

Leczenie farmakologiczne
O skuteczności leczenia farmakologicznego w dużej mierze decyduje stosowanie się do zaleceń ogólnych oraz przyjmowanie leków ściśle według wskazań lekarza. Obok leków działających ochronnie na błonę śluzową żołądka, które umożliwiają gojenie się wrzodu (leki zobojętniające i hamujące wydzielanie soku żołądkowego), w pierwszym okresie leczenia (7-14 dni) stosuje się antybiotyki, które mają usunąć bakterie Helicobacter pylori z żołądka. Stosuje się przy tym specjalne schematy leczenia - dwoma, trzema, a nawet czterema lekami.

Leczenie chirurgiczne

Leki stosowane obecnie w chorobie wrzodowej są na tyle skuteczne, że leczenie operacyjne z powodu utrzymywania się dolegliwości należy dziś do rzadkości.

Dieta:

• posiłki rozdrobnione, podawane często o odpowiedniej temperaturze i w małych ilościach

• przeciwwskazane są ostre przyprawy, wywary z mięs i kości, mocna kawa i herbata, surowe owoce i jarzyny pod postacią surówek

• zakaz palenia i picia alkoholu

• chory odczuwa ulgę po słodkiej śmietanie, gotowanych jajach, białym nieco suchym pieczywie

Powikłania:

• Krwawienie z żołądka lub dwunastnicy wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych przez sok żołądkowy

• Perforacja (przedziurawienie) żołądka

• Zwężenie odźwiernika wskutek przewlekłych zmian zapalnych, utrudniające przechodzenie pokarmu z żołądka do dalszego odcinka przewodu pokarmowego

• Przemiana nowotworowa owrzodzenia

Zapobieganie:

Główną metodę zapobiegania stanowi usunięcie (eliminacja) bakterii Helicobacter pylori z organizmu człowieka.
Osoby podatne powinny unikać czynników pobudzających wydzielanie soku żołądkowego, które mogą nasilać objawy chorobowe - należą do nich palenie papierosów, stres, a także kawa, alkohol, ostre przyprawy. Należy unikać częstego przyjmowania leków przeciwbólowych.

Możliwości zaburzeń w wyniku leczenia chirurgicznego:

• zespół małego żołądka- uczucie pełności i ucisku w podbrzuszu po spożyciu posiłku

• Nowotwór owrzodzenia

• Zespół upośledzonego wchłaniania tłuszczów, białek i węglowodanów w jelitach

• Napadowe niedocukrzenia występujące w 2-4 h po spożyciu pokarmu

• Zespół poresekcyjny- wymioty biegunki po spożyciu posiłku

• Złe funkcjonowanie miejsca zapalenia żołądkowo-jelitowego

---