GENOLOGIA, Wstęp do literaturoznawstwa


GENOLOGIA

GENEOLOGIA- dziedzina teorii literatury której przedmiotem badań są rodzaje literackie, gatunki literackie, ich odmiany, rozumiane jako pewne typy ukształtowane w procesie historycznoliterackim, które zasadnie można wyróżnić w ogromnym bogactwie i różnorodności tekstów. Utwory sztuki literackiej, jakkolwiek każdy z nich posiada bądź pretenduje do posiadania cech indywidualnych, a więc takich , które je w jakiś sposób w tej masie czynią niepowtarzalnymi, da się i należy pogrupować, czyli uporządkować w celach badawczych na podstawie cech wspólnych. Genologia nie wypracowała ogólnie akceptowanych kryteriów podziału na rodzaje literackie, zaś podział na gatunki i ich odmiany bardzo często ma charakter najzupełniej umowny. W genologii stosuje się podział na trzy rodzaje literackie : lirykę, epikę i dramat i taki podział był mniej więcej adekwatny aż do czasów , gdy nasz kochany romantyzm stworzył dzieła synkretyzm, posiadające cechy dwu i trzech rodzajów. Naturalną konsekwencją tego stanu rzeczy było , że pojawiły się nowe pojęcia : liryczność, epickość i dramatyczność, co oznaczało , że rodzaje literackie przekształciły się w kategorie estetyczne. Definiowanie liryczności... jest trudne i daremnie szukać ich po słownikach terminów literackich!!

Gatunek -jest gramatyką literatury, zespołem norm konstrukcyjnych , które aktualizują poszczególne utwory. Gramatyka genologiczna ma jakby dwa piętra: gatunkowe i rodzajowe.

Problemem genologicznym jest stosunek kategorii literackości, rozumianej jako sposób organizowania znaczeń, do klasycznych kategorii genologicznych, które wyprowadzane są z dzieła literackiego , rozumianego jako skończona wypowiedź.

Kryteria podziału na rodzaje literackie

Rodzaj literacki- zbiór reguł dotyczących budowy dzieła literackiego , stosowanie których odróżnić je od innych dzieł literackich , respektujących reguły odmienne. O przynależności do jednego z trzech rodzajów literackich: liryki, epiki i dramatu, orzekamy na podstawie jakości podmiotu literackiego, ujawniającej się w jego stosunku do świata przedstawionego.

Liryka-

  1. świat przedstawiony stanowi pretekst do wyrażenia przeżyć i odczuć podmiotu mówiącego. Przeżycia i doznania stanowią rzeczywistą treść utworu lirycznego.

  2. W utworach tego typu występuje tylko jedna płaszczyzna czasowa , mianowicie czas lirycznego wyznania podmiotu.

  3. Dominuje kategoria czasu teraźniejszego

  4. podstawowa forma wypowiedzi- monolog

Epika-

  1. podmiot liryczny zajęty jest relacjonowaniem zdarzeń.

  2. Ma dwie płaszczyzny czasowe: czas akcji i narracji

  3. Dominuje czas przeszły

  4. pojawia się opis, opowiadanie

W utworach lirycznych i epickich spotykamy się zatem z taką sytuacją , że świat przedstawiony(choć różnie) kreowany jest w aktach mówienia, opowiadania i jako taki świat ten zawsze nosi piętno podmiotu literackiego, jako sposobu patrzenia i relacjonowania, a sam podmiot dokumentuje swoje istnienie mówieniem.

Dramat-

  1. podmiot liryczny nie występuje, ale to właśnie podmiot literacki wypowiada teksty poboczne , czyli tak zwane didaskalia, odnoszące się do organizacji przestrzeni scenicznej, wyglądu i zachowania postaci .

  2. dialog jako podstawowa forma tekstu

Kryterium jakości podmiotu literackiego wydaje się być wystarczająco precyzyjne i zasadne w próbie klasyfikacji rodzajowej tekstów literackich. Stosunek podmiotu literackiego do świata przedst. Różnicuje teksty, a także decyduje o tym, jak świat przedstawiony jest zbudowany

Rodzaj literacki jest kategorią uniwersalną , ponadhistoryczną, co oznacza ,że na całej przestrzeni refleksji teoretycznojęzykowej i w odniesieniu do całości dorobku literatury kryteria przynależności do rodzaju maja charakter niezmienny, utwory literackie, które by w sposób konsekwentny realizowały założenia i honorowały warunki przynależności rodzajowej, są rzadkością.

Gatunki literackie pewna liczba reguł kompozycyjnych , stylistycznych , często również i tematycznych , dotyczących budowy i wyposażenia językowego , a także treściowego tekstów literackich. Opis gatunku nie ma charakteru klasyfikującego , lecz typologiczny, dzięki czemu opis taki może uwzględniać np. wierszowy kształt wypowiedzi. Gatunek nie jest kategorią niepodzielną. Gatunki mają rozmaite odmiany(odmiany gatunkowe), które wyodrębnione są najczęściej na podstawie kryterium tematyczno-problemowego. Odróżnia się zatem lirykę filozoficzną od erotycznej, religijną od opisowej, historyczną od psychologicznej.

Synkretyzm rodzajowy- mieszanie cech rodzajowych, współwystępowanie w jednym tekście cech właściwych wszystkim trzem rodzajom, jest ono efektem zmiany stosunku podmiotu literackiego do siata, wskutek czego znika jednorodność zasad konstrukcyjnych utworu i dochodzi do jego silnego zróżnicowania stylistycznego.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
genologia Gatunek literacki, Wstęp do literaturoznawstwa
literaturoznawstwo - kolokwium p. Dębska-Kossakowska, Kulturoznawstwo UŚ, Semestr I, Wstęp do litera
literaturoznawstwo part 3, Filologia angielska, Notatki, Rok I, Wstęp do literaturoznawstwa
WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA zagadnienia, Romanistyka, SEMESTR I, Wstęp do literaturoznawstwa
Literaturoznawstwo cd, Romanistyka UAM, Wstep do literaturoznawstwa
literaturoznawstwo part 2, Filologia angielska, Notatki, Rok I, Wstęp do literaturoznawstwa
THE ROLE OF CATHARSISI IN RENAISSANCE PLAYS - Wstęp do literaturoznastwa, FILOLOGIA ANGIELSKA
A. Kulawik - Poetyka - pojęcia, Wstęp do literaturoznawstwa
literaturoznawstwo part 1, Filologia angielska, Notatki, Rok I, Wstęp do literaturoznawstwa
wstęp do literaturoznawstwa, Studia Filologia Angielska I semestr
Wstęp do literaturoznawstwa, Wstęp do literaturoznawstwa
Jakobson - Poetyka w -wietle językoznawstwa (notatki), Romanistyka, SEMESTR I, Wstęp do literaturozn
Wstęp do literaturoznawstwa 4 XI 11
SYSTEMY WIERSZA POLSKIEGO, Wstęp do literaturoznawstwa (I)
Poetyka.Kulawik rozdial geneologia, Wstęp do literaturoznawstwa
Literaturoznawstwo str4, Filologia angielska, Notatki, Rok I, Wstęp do literaturoznawstwa
Literaturoznawstwo - analiza i interpretacja - krotko, Wstęp do literaturoznawstwa
WSTĘP DO LITERATUROZNAWSTWA notatki nr 3, Romanistyka, SEMESTR I, Wstęp do literaturoznawstwa
Wstęp do literaturoznawstwa 2 XII 11

więcej podobnych podstron