STANY ZAGROŻENIA ŻYCIA

Jedną z przyczyn powodujących upośledzenie wentylacji (niemożność oddychania) jest odma.
Odma jest to obecność powietrza w jamie opłucnowej.
Powoduje ona niemożność swobodnego rozprężania się płuca (a co za tym idzie oddychania) poprzez ucisk miąższu płucnego przez nagromadzone w klatce piersiowej między opłucną a płucami powietrza. Może to być skutkiem urazu penetrującego ścianę klatki piersiowej (np. w wyniku przebicia klatki piersiowej), uszkodzenia tchawicy, oskrzeli lub miąższu płucnego (samoistnym bądź urazowym).
W przypadku odmy samoistnej przyczyną mogą być zmiany chorobowe (np. powikłania gruźlicy, przewlekły nieżyt oskrzeli, pylica itd.), "pęknięcie" płuca na skutek wysiłku fizycznego, kaszlu lub też przyczyna może być nieuchwytna - bez wcześniejszych zmian patologicznych.
Objawami odmy samoistnej są:
- nagły, ostry, kłujący ból w klatce piersiowej
- duszność
- kaszel
- płytki, przyśpieszony oddech
- sinica
- utrata przytomności
- zmniejszona ruchomość klatki piersiowej po stronie odmy
Jak więc widać, objawy odmy samoistnej, przy pobieżnym badaniu, mogą sugerować wystąpienie zawału.
Pierwsza pomoc w przypadku odmy samoistnej polega na:
- zapewnieniu drożności dróg oddechowych,
- poprawie wentylacji zdrowym płucem, poprzez ułożenie poszkodowanego na boku po stronie odmy,
- kontroli czynności życiowych (zwłaszcza oddechu) z ewentualnym wdrożeniem postępowania resuscytacyjnego.
Odma urazowa może być spowodowana m.in. uszkodzeniem opłucnej przez złamane żebro (np. wypadek komunikacyjny, upadek z wysokości, masaż pośredni serca), uszkodzeniem klatki piersiowej przez ciało obce (np. przebicie nożem).
Objawy są podobne do objawów odmy samoistnej, a ponadto:
- widoczna rana klatki piersiowej,
- syk powietrza w miejscu uszkodzenia ściany klatki piersiowej
Postępowanie jest podobne do postępowania przy odmie samoistnej. 
W przypadku przebicia klatki piersiowej czyli odmy otwartej, gdy przebite jest jedno płuco - otwór należy szczelnie zatkać aby umożliwić właściwą czynność drugiemu płucu, poprzez wykonanie opatrunku z nieprzepuszczalnego materiału (np. folii). Ma to za zadanie zapobiegać dalszemu dopełnianiu się odmy (dostawaniu powietrza do jamy opłucnowej).
W przypadku obecności w ranie ciała obcego, należy je pozostawić w ranie, a jedynie zamocować tak, aby nie powodowało dalszych uszkodzeń.
W przypadku odmy otwartej obustronnej oba płuca są uciśnięte przez nagromadzone powietrze. Do założenia opatrunku może dojść więc dopiero w momencie jego usunięcia i rozprężeniu zapadniętych płuc. Uzyskujemy to w ten sposób, że po wykonaniu wdechu ratowniczego (analogicznie jak przy sztucznym oddychaniu) szczelny opatrunek zakładamy na szczycie wdechu. Jeśli takie postępowanie nie przyniesie żadnej korzyści - przed przybyciem lekarza, który zastosuje drenaż należy pozostawić oba otwory i nie zatykać ich, a natychmiast wdrożyć resuscytację.
Szczególnym rodzajem odmy jest odma wentylowa.
Powstaje ona w wyniku izolowanego uszkodzenia opłucnej z wytworzeniem mechanizmu wentylowego, czyli przekładając z polskiego na nasze, jest to odma, w przypadku której powietrze dostające się do klatki piersiowej nie jest w stanie wydostać się na zewnątrz. Powoduje to dopełnianie się odmy po stronie uszkodzenia, przesunięcie śródpiersia na stronę zdrową oraz upośledzenie wentylacji zdrowego płuca. Prowadzi to do ucisku naczyń krwionośnych i zmniejszenie powrotu krwi żylnej do serca.
Objawy odmy wentylowej zasadniczo nie różnią się od wcześniej wymienionych. Ponadto dochodzi do poszerzenia żył szyjnych i wystąpienia objawów wstrząsu na skutek spadku powrotu krwi żylnej do serca.

Właściwym postępowaniem jest odbarczenie odmy poprzez nakłucie grubą igłą przestrzeni międzyżebrowej i zamykanie jej końca w trakcie wdechu (np. przez założenie na igłę balonu z niewielkim otworem). Jest to jednak postępowanie przyrządowe do wykonania którego należy mieć odpowiednie przeszkolenie i uprawnienia.
W sytuacji pierwszej pomocy przedlekarskiej nie mamy specjalnie dużego pola manewru i ograniczamy się wyłącznie do sztucznego oddychania.

Astma oskrzelowa
jest to zespół chorobowy wywołany odwracalnym, napadowym zwężeniem dróg oddechowych, spowodowanym skurczem oskrzeli, obrzękiem błony śluzowej i nadprodukcją wydzieliny przez gruczoły śluzowe.
Przyczynami mogą być: skłonność do odczynów alergicznych, istniejące zakażenie bakteryjne lub wirusowe, wysiłek fizyczny, wdychanie zimnego powietrza, stres.
Objawami astmy są:
- duszność wydechowa o charakterze napadowym oraz przedłużony wydech z towarzyszącym świstem,
- przyspieszenie oddechu,
- przyspieszenie czynności serca,
- sinica,
- brak bólu w klatce piersiowej w czasie ataku.
Postępowanie ogranicza się do zapewnienia komfortu poszkodowanego, posadzeniu go (najbardziej korzystne ułożenie, poprawiające mechanikę oddychania), zapewnieniu dostępu świeżego powietrza, podaniu leków wziewnych, jeżeli były wcześniej zażywane i są dostępne (np. poszkodowany ma je przy sobie).
W trakcie ataku nie należy pozostawiać poszkodowanego samego. Co kilka minut należy kontrolować podstawowe czynności życiowe. W razie zatrzymania oddechu (i/lub krążenia) zastosować resuscytację.

Infekcje górnych dróg oddechowych
Infekcje górnych dróg oddechowych również mogą doprowadzić do niewydolności i zatrzymania oddechu. Wydaje mi się właściwe położyć szczególny nacisk na dwie infekcje, które stanowią bardzo poważne i częste zagrożenie życia dzieci i niemowląt. Są to zapalenie krtani (pseudokrup) i ostre zapalenie nagłośni.
Zapalenie krtani (pseudokrup)
Na tą infekcję zapadają najczęściej dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat (najczęściej w wieku 2 lat).
Choroba rozwija się w ciągu kilku dni, poprzedzona jest nieżytem śluzówek (katarem), objawy najczęściej zaczynają się i nasilają w nocy. Chorobie towarzyszy "szczekający" kaszel i zachrypnięty głos. Dziecko wygląda na chore, może połykać i pić. Temperatura ciała nie jest specjalnie wysoka (poniżej 38^oC).
Ostre zapalenie nagłośni
Choroba występuje najczęściej w wieku od roku do 6 lat. Rozwija się w ciągu kilku godzin, a temperatura ciała wzrasta powyżej 38,5^oC. Dziecko nie może mówić i połykać, nie kaszle. Charakterystycznym objawem jest wyciekająca z jamy ustnej ślina. Wygląd dziecka wskazuje, że jest ono ciężko chore.
Ostre zapalenie nagłośni jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia i nie leczone szybko powoduje niedrożność górnych dróg oddechowych.
Pomoc polega na ułożeniu dziecka w wygodnej dla niego pozycji (nie należy go na siłę kłaść na płasko), zapewnieniu dopływu wilgotnego powietrza (dobrym miejscem jest łazienka) i kontroli parametrów życiowych. Możliwie szybko należy wezwać pogotowie.

OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA

W pomocy przedlekarskiej zaleca się utrzymywanie drożności dróg oddechowych oraz ewentualnej sztucznej wentylacji znanymi metodami oraz wezwanie zespołu ratownictwa medycznego.

Tak jak w pomocy przedlekarskiej w zależności od stanu pacjenta należy zadbać o drożność dróg oddechowych z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu. Intubacja dotchawicza zwykle jest konieczna u chorych z uszkodzeniem dróg oddechowych lub chorych którzy nie są zdolni do utrzymania ich drożności. Po zapewnieniu drożności podstawowe znaczenie ma dostarczanie tlenu i utrzymywanie odpowiedniej wentylacji. chorym należy podawać tlen w takiej ilości aby można było uzyskać wysycenie tlenem krwi tętniczej co najmniej 90%.
U chorych zaintubowanych podawanie tlenu należy zaczynać od od stężenia wynoszącego 100 % odpowiednio zmniejszając, adekwatnie do wyników bada gazometrii.
U chorych nie zaintubowanych można stosować różne metody podaży tlenu: przez cewnik donosowy, maskę twarzową. Stężenie tlenu podawanego tymi drogami jest zmienne, aby zapewnić wysokie stężenie należy stosować maski twarzowe bezzwrotne.
Oprócz tlenoterapii stosuje się wentylację mechaniczną jeżeli pH krwi tętniczej jest niższe niż 7,30 przy pomocy intubacji i użycia respiratora.
Pacjentowi zakładamy wkłucia do żył obwodowych zapewniające choremu podawanie płynów i leków.
Leczenie ukierunkowane jest na przyczynę ostrej niewydolności oddechowej. W niektórych przypadkach leczenie choroby podstawowej (np. nitrogliceryna, i leki moczopędne w zastoinowej niewydolności krążenia, wziewne betamimetyki w astmie oskrzelowej, czy drenaż jamy opłucnej w wypadku odmy opłucnowej lub krwiaka opłucnej) może prowadzić do ustąpienia niewydolności oddechowej bez konieczności intubacji.

Wszyscy chorzy z ostrą niewydolnością oddechową na oddział intensywnej opieki medycznej OIOM. Chorzy u których stan kliniczny jest wyrównany, ale są narażeni na ryzyko wystąpienia niewydolności oddechowej, także powinni być skierowani na OIOM lub inny mający możliwość stałego monitorowania chorego.

ASTMA OSKRZELOWA, STAN ASTMATYCZNY

W pomocy przedlekarskiej zaleca się utrzymywanie drożności dróg oddechowych oraz ewentualnej sztucznej wentylacji znanymi metodami oraz wezwanie zespołu ratownictwa medycznego.

U wszystkich chorych na astmę oskrzelową wskazana jest tlenoterapii w celu utrzymania wysycenia krwi tlenem powyżej 95%.
Podstawowym leczeniem jest leczenie farmakologiczne, które można podzielić na leki standardowe (pierwszego rzutu): wziewne betamimetyki (Berotec, Salutamol) powodują one obniżenie napięcia mięśni gładkich oskrzeli podawane są one co 15-20 min, u osób z ciężkim napadem podawane są w sposób ciągły. Przedawkowanie może prowadzić do wystąpienia tachykardii.
Inną grupą leków są kortykosteroidy powodujące zahamowanie zapalnego komponentu astmy oskrzelowej, są lekami pierwszego rzutu w leczeniu u chorych którzy wolno reagują na betamimetyki. Tutaj podaje się Hydrocortison lub Dexaven, Fenicort.
Lekami drugiego rzuty są leki z grupy matyloksantyn, czyli Aminophylina, Teophylina, Euphylina, jednaj znacznie ograniczono stosowanie ich z powodu częstego występowania objawów ubocznych jej działania. Leczenie Aminophyliną jest polecane u chorych wcześniej leczonych tym preparatem.
Gdy leki pierwszego i drugiego rzutu nie skutkują (szczególnie u młodych pacjentów) w czasie ciężkiego ataku stanu astmatycznego można podać adrenalinę (dorośli 0,3 mg podskórnie, dzieci 0,01 mg/kg m.c.).
Innymi możliwościami są leki wziewne, stosowane jako nebulizacja. Ich zastosowanie w leczeniu chorych na astmę oskrzelową jest ograniczone w czasie ataku ciężkiego stanu astmatycznego.
Wentylacja mechaniczna i intubacja jest wskazana u chorych z zagrażającą niewydolnością oddechową. polecane jest wykonanie intubacji z możliwie dużym światem rurki dotchawiczej, co umożliwia odessanie wydzieliny i zmniejszenie oporu dróg oddechowych.
Rozpoznanie zapalenia płuc u chorego na astmę oskrzelową zwykle jest wskazaniem do szpitala.

Stany nagłe:

Duszność astmatyczna

Definicja

Nawracające napady duszności są typowym elementem obrazu klinicznego astmy oskrzelowej. Napady duszności w astmie mogą być wyzwolone przez bardzo różne czynniki. Występują zwykle w nocy i nad ranem.

Objawy i przebieg

Duszność astmatyczna, w odróżnieniu od krtaniowej, jest dusznością wydechową. Dziecko z napadem astmy nie ma problemu z nabraniem powietrza, natomiast bardzo utrudniony jest wydech. Przy próbie wydechu oskrzela zapadają się, co prowadzi do tzw. wydłużenia się wydechu. Towarzyszą temu świsty, słyszalne często gołym uchem (świszczący oddech, z angielskiego: wheezing) Duszności astmatycznej towarzyszy zwykle suchy, nieefektywny kaszel. Czynnikiem spustowym napadu duszności astmatycznej może być infekcja dróg oddechowych, ale często przyczyną zaostrzeń astmy są różne niespecyficzne bodźce, takie jak narażenie na drażniące gazy, w tym dym tytoniowy, kontakt z alergenem wziewnym (pyłki, sierść zwierząt, kurz domowy), wysiłek fizyczny, nagłe wyjście na zimne powietrze i inne.

Wezwij lekarza, gdy...

Duszność astmatyczna jest zawsze stanem naglącym, który w skrajnych przypadkach może doprowadzić do zagrożenia życia dziecka. Pacjenci z astmą są zwykle doświadczeni w radzeniu sobie z napadami duszności i posiadają w domu niezbędne leki, ale w przypadku braku poprawy po standardowym leczeniu lub przy szybko postępujących objawach nie należy zwlekać z wezwaniem fachowej pomocy lekarskiej.

Leczenie domowe

Podstawą leczenia napadu duszności w astmie są tzw. krótko działające leki beta-mimetyczne, które każdy chory na astmę posiada na wypadek zaostrzenia choroby (Berotec, Salbutamol, Salamol itp.). Najlepiej stosować je w nebulizacji lub w inhalacji. Zwykle niezbędne jest też zwiększenie dawki wziewnych kortykosterydów. Należy pamiętać, że podstawą skutecznego leczenia astmy jest przewlekłe leczenie przeciwzapalne, które powinno zapobiec zaostrzeniom. Bardzo ważne jest też maksymalne zmniejszenie narażenia na środowiskowe czynniki drażniące drogi oddechowe, zwłaszcza na dym tytoniowy. Częste napady duszności powinny być sygnałem, że profilaktyka i leczenie stosowane u dziecka są niewystarczające.

BIBLIOGRAFIA

Górnicki B., Dębiec B., Baszczyński J.: "Pediatria" t. 1-2, PZWL, Warszawa 1995

Duszność krtaniowa

Definicja

Duszność jest to subiektywne uczucie trudności w oddychaniu. W przypadkach nasilonej duszności subiektywnemu dyskomfortowi towarzyszą inne objawy zauważalne przy badaniu dziecka.

Objawy i przebieg

Przyczyna duszności może być wiele chorób układu oddechowego. W zależności od lokalizacji miejsca będącego przeszkodą w przechodzeniu powietrza przez drogi oddechowe wyróżnia się zwykle duszność krtaniową oraz duszność astmatyczną (oskrzelową). Należy pamiętać, że duszność może być objawem chorób spoza przewodu pokarmowego, takich jak wady serca, niewydolność krążenia, nasilony refluks żołądkowo-przełykowy i wiele innych. Duszność jest też częstym objawem nerwicy i histerii. Najważniejszą cechą duszności spowodowanej chorobą krtani są trudności w nabraniu powietrza (duszność wdechowa), przy stosunkowo łatwym wydechu. Próbie wdechu zwykle towarzyszy wyraźny wysiłek dziecka, a wdech jest długi i świszczący lub charczący. Dziecko jest przestraszone, oddech jest przyspieszony, może wystąpić sinica. Najczęstszą przyczyną takiego stanu jest ostre zapalenie krtani (zwykle wirusowe). W takich przypadkach duszności towarzyszą zwykle objawy infekcji (gorączka, katar, złe samopoczucie), często występuje również kaszel krtaniowy, porównywany do szczekania (kaszel "szczekający"). W różnicowaniu duszności krtaniowej (wdechowej) zawsze należy wykluczyć ewentualne zachłyśnięcie się przez dziecko ciałem obcym.

Wezwij lekarza, gdy...

Duszność krtaniowa jest zawsze stanem naglącym, zwykle wymagającym konsultacji z lekarzem. Objawy często nasilają się dosłownie z minuty na minutę. Wynika to z faktu, że średnica dróg oddechowych u dzieci jest proporcjonalnie znacznie mniejsza niż u dorosłych (mała rezerwa czynnościowa dróg oddechowych). Z tego powodu procesy chorobowe krtani lub oskrzeli bardzo szybko doprowadzają do znacznego zwężenia dróg oddechowych, co w skrajnych przypadkach może być stanem zagrożenia życia.

Leczenie domowe

W warunkach domowych przy duszności krtaniowej może pomóc szerokie otwarcie okna i oddychanie przez dziecko świeżym powietrzem. Skuteczne w doraźnym postępowaniu domowym bywa też napuszczenie gorącej wody do wanny i umieszczenie dziecka w łazience aby oddychało wilgotnym, parującym powietrzem. Jeżeli w domu jest inhalator lub nebulizator należy zastosować leczenie wziewne posiadanymi w domu preparatami przeciwzapalnymi i obkurczającymi drogi oddechowe (Berotec, Berodual, Salbutamol, Salamol, Budesonid, Flixotide itp.). Przy braku poprawy po prostych środkach domowych nie należy zwlekać z wezwaniem lekarza.

Duszność przy zapaleniu oskrzeli i płuc

Definicja

Infekcjom dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli i płuc) często towarzyszy duszność. Jest ona dowodem na duże zmiany w drogach oddechowych utrudniające przechodzenie powietrza do światła pęcherzyków płucnych.

Objawy i przebieg

Typowym objawem duszności przy zapaleniu oskrzeli i płuc jest widoczne gołym okiem u rozebranego dziecka wciąganie przestrzeni miedzyżebrowych przy każdym wdechu. Mogą temu towarzyszyć świsty. W nasilonej duszności występuje także uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych, widoczne jako rytmiczne ruchy skrzydełek nosa i mięśni szyi, a oddech staje się przyspieszony. Starsze dzieci starają się przybierać pozycję siedzącą, niekiedy nawet z lekkim pochyleniem do przodu (w tej pozycji subiektywne uczucie duszności jest stosunkowo najmniejsze). U niemowląt i małych dzieci objawem duszności może być jedynie niepokój oraz przyspieszenie oddechu i wzrost częstości akcji serca.

Wezwij lekarza, gdy...

Większość przypadków zapalenia oskrzeli i płuc może być leczona w domu, ale wystąpienie u dziecka z taką infekcją opisanych powyżej objawów powinno być objawem alarmującym i zwykle wymaga hospitalizacji.

Leczenie domowe

Nasilona duszność przy zapaleniu oskrzeli i płuc powinna być leczona ściśle według zaleceń lekarza. Odnośnie postępowania domowego należy pamiętać o odpowiednim nawilżeniu powietrza w pomieszczeniu, w którym znajduje się dziecko. Ważny jest komfort termiczny - nie należy przegrzewać dziecka: temperatura w pokoju nie powinna przekraczać 22 stopni. Zapalenie oskrzeli i płuc nie jest przeciwwskazaniem do codziennego mycia dziecka.

Zachłyśnięcie ciałem stałym

Definicja

Jest to przedostanie się ciała stałego do dróg oddechowym z ich zatkaniem co prowadzi do bezpośredniego zagrożenia życia. Najczęściej zdarza się podczas jedzenia lub w przypadku najmłodszych dzieci, podczas zabawy drobnymi elementami zabawek.

Objawy i przebieg

Nagle, zazwyczaj podczas jedzenia, dziecko krztusi się, przestaje oddychać, sinieje i traci przytomność. Przy całkowitym zatkaniu dróg oddechowych po kilku minutach dochodzi do zatrzymania akcji serca i do śmierci. W łagodniejszych przypadkach występuje tylko nasilony, uporczywy kaszel i duszność, bez utraty przytomności.

Wezwij lekarza, gdy...

Pomoc lekarską (zespół reanimacyjny pogotowia ratunkowego) należy wezwać zawsze gdy istnieje podejrzenie zachłyśnięcia, jednak podstawą działania jest szybkie udzielenie pomocy nawet przez osobę bez wykształcenia medycznego. W wielu przypadkach tylko to może uratować dziecku życie!

Leczenie domowe

Pierwsza pomoc w przypadku zachłyśnięcia ciałem stałym wygląda następująco: Małe dziecko lub niemowlę układamy sobie na kolanach z głową skierowaną w dół lub podnosimy za nogi i uderzamy je pomiędzy łopatki. Sprawdzić palcem, czy w jamie ustnej nie zalegają żadne resztki blokujące przepływ powietrza. Jeśli ciało obce znajduje się w górnej części gardła można spróbować wyjąć je palcem. U starszych dzieci i dorosłych wykonujemy tzw. rękoczyn Heimlicha, który polega na opasującym chwyceniu pacjenta od tyłu, na granicy klatki piersiowej i jamy brzusznej. Jedną dłoń zaciskamy w pięść i opieramy pod dolną część mostka, drugą dłoń układamy na pięści. Mocno zaciskamy ręce i staramy się pchnąć pięść kilka razy pod mostek w kierunku głowy. Celem tego rękoczynu jest gwałtowne zwiększenie ciśnienia w drogach oddechowych, co umożliwia niekiedy odkrztuszenie ciała obcego. W razie potrzeby manewr powtarzamy nawet 10 razy. Pomocne może być sztuczne oddychanie metodą usta-usta (objąć swoimi ustami usta i nos dziecka lub w przypadku dziecka starszego objąć tylko usta i zatkać nos palcami). Jeśli pomimo pomocy nie udało się usunąć z dróg oddechowych ciała obcego a dziecko wciąż nie oddycha, doraźnym ratunkiem pozostaje ominięcie przeszkody w drogach oddechowych poprzez nakłucie tchawicy w okolicy zagłębienia nad mostkiem za pomocą igły o grubym świetle. Wzywając pogotowie ratunkowe należy podkreślić konieczność szybkiego przyjazdu zespołu reanimacyjnego, a nie ogólnego zespołu wyjazdowego. Nawet gdy zachłyśnięcie było łagodne (bez utraty przytomności) - należy wezwać lekarza. Objawy skurczu dróg oddechowych lub ciężkiego zapalenia płuc mogą rozwinąć się dopiero po pewnym czasie od zachłyśnięcia.

BIBLIOGRAFIA

Górnicki B., Dębiec B., Baszczyński J.: „Pediatria” 1995.

Meuret G.H., Lollgen H.: „Podstawy reanimacji” 1993.

Zachłyśnięcie płynem

Definicja

Jest to przedostanie się substancji płynnej do dróg oddechowym z ich zatkaniem co prowadzi do bezpośredniego zagrożenia życia. Najczęściej zdarza się podczas picia napojów lub w czasie kąpieli.

Objawy i przebieg

Nagle dziecko przestaje oddychać, krztusi się, sinieje i traci przytomność. Przy całkowitym zatkaniu dróg oddechowych po kilku minutach dochodzi do zatrzymania akcji serca i do śmierci. W łagodniejszych przypadkach występuje tylko nasilony, uporczywy kaszel i duszność, bez utraty przytomności.

Wezwij lekarza, gdy...

Skonsultuj się z lekarzem zawsze gdy istnieje podejrzenie zachłyśnięcia, jednak w wielu przypadkach uratować życie dziecka może tylko szybkie udzielenie pomocy nawet przez osobę bez wykształcenia medycznego!

Leczenie domowe

Pierwsza pomoc w przypadku zachłyśnięcia płynem powinna wyglądać następująco: Należy natychmiast położyć dziecko na boku i głową nieco ku dołowi. Najlepiej byłoby odessać zalegający płyn ssakiem, ale zwykle jest to możliwe tylko w warunkach szpitalnych. Sprawdzić palcem, czy w jamie ustnej nie zalegają żadne resztki blokujące przepływ powietrza, w razie potrzeby usunąć je. Następnie, jeśli dziecko nadal nie oddycha, należy je odwrócić na plecy, odgiąć głowę do tyłu i zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta (objąć swoimi ustami usta i nos dziecka, lub w przypadku dziecka starszego objąć tylko usta i zatkać nos palcami). Wezwać pilną pomoc (pogotowie ratunkowe) i kontynuować sztuczne oddychanie do czasu przyjazdu zespołu reanimacyjnego. Jeśli niedotlenienie trwało dłużej i doszło do zatrzymania akcji serca konieczny jest również masaż pośredni serca. Nawet gdy zachłyśnięcie było łagodne (bez utraty przytomności) - należy wezwać lekarza. Objawy skurczu dróg oddechowych lub ciężkiego zapalenia płuc mogą rozwinąć się dopiero po pewnym czasie od zachłyśnięcia.

BIBLIOGRAFIA

Górnicki B., Dębiec B., Baszczyński J.:„Pediatria” 1995.

Meuret G.H., Lollgen H.: „Podstawy reanimacji” 1993.

Behrman R.E.: „Podręcznik pediatrii”1996.

Zanoszenie się (afektywny bezdech)

Definicja

Napad afektywnego bezdechu, inaczej zanoszenie się, to zaburzenie zachowania nie będące wynikiem choroby, często stosowane przez dziecko jako próba kontroli otoczenia i opiekunów. Najczęściej występuje u dziecka w okresie przekory (2-4 lat), ale może wystąpić nawet w 1 roku życia.

Objawy i przebieg

Napad ma przebieg dramatyczny. Dziecko w czasie płaczu, najczęściej wywołanym zakazem, przestrachem lub bólem, nagle przestaje oddychać, dochodzi do zesztywnienia lub zwiotczenia ciała, dziecko blednie, ma sine wargi. Zwykle nie powoduje to żadnych dalszych następstw, ale w wyjątkowych przypadkach napad afektywnego bezdechu może doprowadzić do utraty świadomości lub drgawek. Nie zwiększa to jednak ryzyka późniejszego wystąpienia u dziecka zaburzeń drgawkowych (padaczkowych).

Wezwij lekarza, gdy...

Każdy epizod bezdechu wymaga konsultacji lekarskiej w celu wyjaśnienia wątpliwości oraz możliwości zróżnicowania napadu z chorobami neurologicznymi (padaczka, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych).

Leczenie domowe

Zasadniczo napady afektywnego bezdechu (o ile są wcześniej potwierdzone i wiemy, że nie jest to napad drgawek lub prawdziwy bezdech, tylko zaburzenie emocjonalne...) należy ignorować, a w czasie gdy dziecko je demonstruje należy wyjść z pokoju. Dziecko oczekuje reakcji na swoje zachowanie tak więc (podobnie jak w napadzie histerii) brak reakcji powinien spowodować, że zachowanie to wkrótce zniknie. W razie wątpliwości lub zagrożenia powikłaniami bezdechu należy zmienić pozycję ciała lub spryskać twarz dziecka zimną wodą. W przypadku dłuższego utrzymywania się bezdechu dmuchnąć w usta dziecka lub nawet zastosować oddychanie metodą usta-usta.

BIBLIOGRAFIA

Sidor K.: Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej. PZWL 1997.

Nelson.: Podręcznik pediatrii. 1999

---