WYKŁAD II

Gospodarka turystyczna

Turystyka jako zjawisko ekonomiczne

Turystyka jest taką dziedziną gospodarki, która wprowadza ogólne prawa ekonomiczne. Jest głównym źródłem koniunktury dla wielu krajów. Obowiązują w niej takie same mechanizmy gospodarcze, rynkowe jak w innych gospodarkach, które wpływają na podaż, popyt.

W gospodarce turystycznej uwzględnia się aspekty :

• środowiskowe

• kulturowe są to

• socjologiczne właściwości

• antropologiczne interdyscyplinarne

• polityczne

Psychologiczny aspekt podróżowania

• przemieszczanie się ludzi na świecie w celach rekreacyjnych, wypoczynkowych, itd. Najważniejszy jest człowiek ze swoimi potrzebami, także intelektualnymi (informacje, historia, kultura, sztuka, itd.)

• istnieje zapotrzebowanie na zwiedzanie coraz to nowych obiektów i szukanie ciągle nowych wrażeń. (tak budzą się zainteresowania, aspiracje)

• doznawanie przygód

• doznawanie wrażeń kulinarnych (nowe potrawy, obyczaje)

• wrażenia towarzysko-rozrywkowe (poznawanie nowych ludzi, wchodzenie w środowiska, układy)

Socjologiczny aspekt podróżowania

• masowość zjawiska (od XIX w.)

• jest zjawiskiem powszechnym wraz z rozwojem przemysłu, różnych działalności.

• kiedyś elitarna, dziś dostępna dla wszystkich

Kulturotwórczy aspekt turystyki

• modele, wzorce, uprawiania turystyki (tworzy się sposoby spędzania wolnego czasu, nauczenie się czegoś nowego)

Instytucjonalność turystyki

• od XIX w. - instytucje zajmujące się turystyką; ogromna ilość instytucji organizujących turystykę; coraz to nowe powiązania między nimi; tworzy się nowa jakość.

• dział kształcenia kadry ( szkoły podstawowe, średnie wyższe); zdobywanie uprawnień (przewodnickie, instruktorskie, licencjackie)

• instytucje dostarczające, produkujące turystyczne dobra :

- bezpośrednie produkty, np. zorganizowana wycieczka, turnus wczasowy, wyprawa trackingowa, pakiety usług (wczasy, obozy, wycieczki), także pakiety ubezpieczeniowe, żywieniowe noclegowe.

• instytucje organizacyjne turystyki i systemy zarządzania przedsięb. turystycznymi - powstają ciągle (konkurencja); zajmują się => badaniem, analizą rynku i jego funkcjonowaniem ( co i jak się sprzedaje.)

Gospodarka turystyczna - sprzężona jest z niemal wszystkimi działami gospodarki narodowej (dział ochrony zdrowia, produkcji, transportu, itd.)

• łańcuchy hotelowe, koncerny, spółdzielnie, spółki, holdingi

• trend łączenia się w jeszcze większe jednostki zarządzające (wspólny zarząd)

• klienci (turyści) poszukują komplementarnych (uzupełniających się) dóbr wypoczynkowych i leczniczych

• europejską gospodarkę turystyczną cechują procesy integracji turystyki w obrębie UE (turystyka w krajach europejskich => większe dochody z turystyki między tymi krajami)

• koncentracja i tworzenie wspólnot gospodarczych (wspólne kierownictwo), przedsięb. świadczących usługi pod względem komplementarnym (np. przewoźnicy, hotele, gastronomia, lotnictwo)

• w gosp. turyst. mamy do czynienia więcej niż ze zbiorem prostych części składowych, konglomeratem

• Wg Kornaka : uzupełniające się dobra dają efekt synergiczny, nową jakość (2+2=5)

W gospodarce turystycznej, zwanej przemysłem turystycznym otrzymujemy absolutne rozmiary akumulacji :

1. wzrost PNB

2. wzrost dochodowej produkcji

3. likwidacja bezrobocia

4. wzrost wydajności pracy i nowe zatrudnienia

5. zwiększanie się funduszu amortyzacyjnego (wzrost kosztów za inwestycje)

6. podział PNB na akumulację i spożycie (na inwestycje, na konsumpcję)

7. wzrost efektywności nakładów produkcyjno-usługowych oraz kapitałowych ( efektywność gospodarcza stale się zwiększa)

Znaczenie aktywizacji gmin i regionów

ZASADY AKTYWIZACJI GMIN I REGIONÓW wg Kornaka :

1.) nowe województwa są odpowiednikami regionów turystycznych. Region jest podzielony na powiaty, gminy turystyczne. [ każda gmina za pośrednictwem województwa powinna uznać turystykę jako czynnik rozwoju gospodarczego.]

2.) nowe województwa muszą odnaleźć miejsce w europejskim rynku wew., turystycznym UE

3.) powinny się aktywizować w obrębie euroregionów (fundusze regionalne)

4.) województwa muszą przyjąć strategię przyspieszenia rozwoju, tzw. ekorozwoju (przyroda, czystość); informatyka => systemy przedsięb., systemy podatkowe, symulujące rozwój turystyki, systemy walutowe, bankowe, odpowiednie szkolenie kadr, zunifikowane (podobny charakter); nabywanie nieruchomości dla turystyki; kreowanie świadomości turystycznej (można zarabiać na turystyce); przepływ usług i towarów.

5.) kraje związane z UE muszą przyjąć strategię lobby uzdrowiskowego, powinny się wyrażać: marketingowo, instytucjonalnie, turystycznie, kulturalnie.

6.) zdobywanie rynków zagranicznych za pomocą własnych inicjatyw i przy poparciu rządu

7.) gminy i województwa muszą określić w swych biznes planach wiodące cele w przygotowaniu produktów turystycznych i uzdrowiskowych

-> oferty geograficzno przestrzenne z lokalizacją kapitału inwestycyjnego.

8.) muszą zadbać o ład przestrzenny i lokalny w gosp. turyst.

-> zagospodarowanie

9.) w najważniejszych regionach turystycznych potrzebna jest współpraca międzynarodowa (kapitał zagraniczny, reklama)

10.) wdrożenie programów menedżersko-marketingowych

- > z wykorzystaniem istniejącego stanu i rezerw (np. hotele, wyciągi), dostosować do europejskich wymagań.

- > realizacja menedżeringu, marketingu regionów i gmin oraz większych przedsięb. w ramach biznes planów.

PRZEMYSŁ TURYSTYCZNY

Oddziaływanie turystyki na strukturę zatrudnienia regionalnych rynków pracy

Sektor turystyczny - w gosp. wielu krajów po epoce przemysłu powstał specyficzny segment rynku pracy (pracownicy w turystyce).

CECHY SEGMENTU RYNKOWEGO PRACY :

• dynamika sezonowa

• niepełny wymiar czasu pracy

• znaczne zatrudnienie w szarej strefie (słaba osłona socjalna)

6-7% => całkowite zatrudnienie związane z turystyką.

Jest to związane z wysoką pracochłonnością usług turystycznych, duży udział pracy fizycznej, ograniczona automatyka.

Sektor turystyczny - PODSTAWOWE FORMY ZATRUDNIENIA :

1. specjalne jedn. i przedsięb. (biura i agencje turystyki, obsługa podróżn., hotelarstwo, gastronomia)

2. sektor zarządzania turystyką na szczeblu krajowym i regionalnym

3. element dodatkowy turystycznego rynku pracy (zatrudnienie pośrednie w przedsięb., które pracują na rzecz miejscowej ludności, jednakże angażują się również w obsługę turystów.

W woj. śląskim - charakt. różnorakość siedlisk i środowisk :

• parki krajobrazowe górskie

• jurajskie PK (Szlak Orlich Gniazd, Pustynia Błędowska)

• jeziora retencyjne

Stan i kierunki rozwoju turystycznego w woj. śląskim

W tych kierunkach powinien rozwijać się śląsk.

Strategie. 5 produktów markowych:

1. turystyka biznesowa (zbiorowe podróże motywacyjne, spotkania biznesowe, duże firmy wysyłają pracowników na kongresy.

2. preferuje się rozwój turystyki w miastach oraz turystyki kulturowej (wycieczki zorganizowane, indywidualne, zwiedzanie miast, muzeów, nowoczesnych obiektów, także uczestnictwo w imprezach typu Rawa Blues, Zespół Śląsk)

3. turystyka na terenach wiejskich (formy turystyki na gospodarstwach rolnych, imprezy folklorystyczne, rzemiosło artystyczne, ekoturystyka -> PN i PK.

4. turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna (wykorzystanie środowiska przyrodniczego -> góry, rzeki, lotniarstwo, narciarstwo, łowiectwo. (Śląsk -> 35% lasów). Pielgrzymkowa turystyka wchodzi w skład turystyki etnicznej -> związana z narodowością.

5. turystyka przygraniczna i tranzytowa (do 50 km w jedną i drugą stronę od granicy, np. narty 1-2 dni)

Dane wg Światowej Rady Podr. i Turystyki (95 r.):

=> obroty z turystyki na świecie => 34 bil $, czyli 11% globalnego dochodu

=> w Europie => 1.4 bil $, to 42,3 obrotów światowych

wg WTO :

-> Polska w 95 r. na 9 miejscu najczęściej odwiedzanych krajów

-> Polska na 15 miejscu na liście krajów o największych wpływach z turystyki.

Rynek turystyczny i jego charakterystyczne cechy

Rynek turystyczny, a zamieszkała przestrzeń geograficzna - to jest w zasadzie rzecz niezmienna. Rynek turystyczny jest tam, gdzie są ludzie, tam gdzie ludzie chcą korzystać z usług turystycznych => przestrzenne uwarunkowania rynku.

Świat jest potężnym rynkiem turystycznym. Różne regiony są różnie wykorzystywane turystycznie; wykorzystanie kosmosu.

Turystykę można uprawiać tam, gdzie są ludzie i jakaś baza noclegowa.

Świat jest podzielony na regiony turystyczne i gosp. jak np.:

- Wielka Nizina Węgierska

- region beskidzki

- region pogórski

- region górnośląski (zabytki techniki -> należy to spopularyzować)

Region turystyczny wg :

Wykształcony terytorialnie kompleks usług, posiada on jednorodny charakter, ale też funkcjonuje w powiązaniu z regionalną i gminną funkcją obszaru geograficznego, funkcjonuje z różnymi gałęziami gosp. (przemysł, transport, gosp. komunalna). Wpływa na efekty ekonomiczne innych działów gospodarki. Wpływa na rynek pracy i stosunek popytu i podaży.

-> właściwości ekonomiczne obszaru w zasadzie są niezmienne.

-> rozwój turystyki zmienia stosunki na miejscowym rynku, bo pojawia się turysta ze swoimi potrzebami.

-> zmienia się przepływ dochodów ludności

-> zmienia się struktura zatrudnienia

-> inwestycje pojawiają się tam, gdzie są turyści

-> zakupy => to co się przywiezie

-> transfer dewiz => w turystyce zagranicznej, co się ujawnia w bilansie płatniczym państwa

-> współczesne tendencje w turystyce idą w kierunku zacierania różnic pomiędzy regionami, państwami.

-> zwiększony popyt na towary i usługi turystyczne musi być uzupełniony.

RYNEK TURYSTYCZNY - jest to zespół stosunków między sprzedającymi i kupującymi. Rynek turyst. odnosi się więc do produktu turystycznego, do jego dostawców i turystów (konsumentów, klientów). [ Turyści określają popyt na ten produkt. ]

KRYTERIUM RYNKU TURYSTYCZNEGO :

1. Kryterium GEOGRAFICZNE - rynek lokalny (np. K-ce, a ościenne miasta)

2. Kryterium USŁUG - rynek hotelarski, gastronomiczny, transportowy.

3. Kryterium GRUP WIEKOWYCH :

- rynek turystyki młodzieżowej

- rynek emerytów

- rynek niepełnosprawnych

4. Kryterium ZAMIESZKANIA I MIEJSCA DOCELOWEGO - rynki krajowe i zagraniczne

5. Kryterium CELÓW PODRÓŻY (uzdrowiskowe, wypoczynkowe)

Znajomość kryteriów rynku jest niezbędna do prawidłowego działania.

Zwiększony popyt na dany region turystyczny => zapewniony towar musi być uzupełniany, należy go zapewnić z zew.

PRZYKŁADY POTRZEB TURYSTYCZNYCH :

• baza hotelowa

• baza noclegowa

• baza gastronomiczna

• transport

• usługi

• dworce

• lotniska

• itp.

Procesy rynkowe

W całym systemie gosp. muszą istnieć zintegrowane dział., na które składają się systemy i podsystemy regulacyjne :

• planowanie

• zarządzanie

• kredytowanie

• finansowanie

• wynagradzanie

• rynek

• marketing

SYSTEMY REGULACYJNE (regulacja samoczynna) - zespół powiązań między przedsięb., a konsumentami.

Procesy na rynku turystycznym

Charakterystyczna zmienność układów w zależności od miejsca pobytu, czasu podjęcia decyzji i jej realizacji => mamy do czynienia :

1. regulacja rynkowa (ma doprowadzić ilość towarów na rynku do odpowiedniego poziomu.

2. sterowanie polegające na ustaleniu celów do osiągnięcia.

3. kierowanie rynkiem -> oddziaływanie na ludzi skupionych w sferze podaży i popytu.

4. samoregulacja rynkowa wynikająca z samodzielnej decyzji podmiotów podaży i popytu.

5. rynek turystyczny krzyżuje się z innymi rynkami (lokalny) i branżami (pracy, handlowymi, informacyjnymi., kapitałowymi.)

---