FIZJOLOGIA 18.02.2009
Ligandy
zewnętrzne (pierwotne)
wewnętrzne (wtórne przekaźniki 2 rzędu)
Ligandy zewnętrzne docierają do komórki docelowej:
- z krwią (endokrynne)
- uwalniane z zakończeń nerwowych (neurokrynne)
- uwalniane z komórek w tkankach (parakrynne, autokrynne)
Regulacje ogólne
- nerwowa
- z udziałem układu somatycznego nerwowego,
- z udziałem układu autonomicznego
- typu humoralnego
- z udziałem klasycznych hormonow
- z udziałem substancje wydzielane przez inne komorki (wewnątrzwydzielniczo)
- regulacja z udzialem metabolitow
- z udzialem jonów
Regulacja nerwowa
- komórki pobudliwe
- pobudliwość - zdolność komorki do reagowania na bodziec stanem pobudzenia, zmiana przewodnoasci blony komorkowej dla jonowe, zamykanie lub otwieranie kanałów jonowych, przewodność dla sodu, potasu, jonow wapnia, chloru (podstawowe jony wpływające na proces pobudzenia), zmiana polaryzacji spoczynkowej:
- depolaryzacja - zmniejszenie ujemności blony
- hiperpolaryzacja - zmniejsza się ujemność komórki w srodku
- pobudzenie może mieć charakter lokalny (dotyczy tylko czesci blony) lub rozprzestrzeniac się wzdłuż blony - powstaje wówczas przemieszczająca się fala depolaryzacyjna (potencjał czynnościowy) tzw. prąd czynnościowy, który w tkance nerwowej nazywany jest impulsem nerwowym.
Potencjal spoczynkowy blony komorkowej (blonowy membranowy)
- poczatkowa roznoica potencjałów pomiedzy plynem komorkowym a plynem pozakomórkowym wynosi od 60 do 90 mV
- stezenie poszczególnych jonow w polynie zewnątrzkomórkowym
- blona komorkowa jest spolaryzowana - po stronie wewnętrznej skupione sa jony o ładunku ujemnym, po stronie zewnętrznej zas o ładunku dodatnim
Tkanki pobudliwe
- tk. Nerwowa
- tk. Miesniowa
- poprzecznie prążkowane
- miesnie gładkie
Bodziec - zmiana w środowisku zewnętrznym lub wewn. organizmu wywołująca pobudzenie
Cechy bodźca skutecznego:
- sila - co najmniej progowa
- dynamika - zmiana środowiska musi narastać dynamicznie w krótkim czasie
- czas trwania - nie może być zbyt krotki (czas użyteczny)
Miarą pobudliwości komórki jest wartość podniety progowej
Potencjal czynnościowy neuronu
1. Depolaryzacja
- po zadzialaniu bodzca skutecznego w neuronie dochodzi do zmiany przewodności blony dla jonow. Rozpoczyna się depolaryzacja- zmiana potencjalu blonowego w kierunku dodatnim spowodowany napływem do wnętrza jonow sodowych, jeśli doprowadzi do osiągnięcia przez neuron potencjalu progowego nastepuje szybka depolaryzacja (-55 mV)- otwarcie dużej liczby szybkich kanałów jonowych. Narasta do +35
2. Repolaryzacja
- powrot potencjalu blonowego do wartości spoczynkowej - wynika ze stopniowego powolnego wzrostu przepuszczlanosci blony komorkowej dla jonow potasowych - otwarcie kanałów potasowych, przez które jony K+ wypływają z komorki (odkomorkowy prad potasowy). Kanały sodowe zostaly już wczesniej zamknięte.
Refrakcja bezwzgledna - niepobudliwosc - jest to okres podczas trwania potencjalu czynnościowego w którym żaden bodziec nie spowoduje pobudzenia
Refrakcja wzgledna - pobudzenie komorki jest możliwe w okresie repolaryzacji gdy potenbcjal blony osiagnie wartość poniżej poziomu
Potencjał następczy hiperpolaryzacyjny - pobudliwość komorki jest zmniejszona
Transmitery synaptyczne
- pobudzające - EPSP noradrenalina, acetylocholina, dopomina, serotonina, histamina
Przyczyna EPSP - napływ jonow sodowych lub wapniowych - depolaryzacja blony
- hamujące - PSP - kwas gamma-aminomasłowy
Przyczyny PSP: do hiperpolaryzacji błony postsynaptycznej dochodzic może w skutek otwarcia kanałów chlorkowych i napływu jonow chlorkowych
Polaczenia SYNAPSY
- aksono - dendrytyczna
- aksono - somatyczna
- aksono - aksonalne
- aksono - synaptyczne
- dendryto - dendrytyczne
Synapsa
- czesc presynaptyczna (utworzona przez akson) czesc zmieniajaca
- szczelina synaptyczna
- czesc postsynaptyczna (może być komórka) czesc zmieniana
Mechanizm pobudzenia w synapsie
1. Impuls nerwowy dociera do zakończenia aksonu depolaryzuje czesc presynaptyczna - otwieraja się bramkowane kanaly elektryczne sodowe, nieco pozniej kanaly wapniowe
2. Wzrasta stezenie jonow wapnia w cytoplazmie kolbki synaptycznej
3. Jony Ca2+ umożliwiają uwolnienie transmiterów z pęcherzyków synaptycznych do szczeliny synaptycznej (egzocytoza)
Podstawowe układy regulujące homeostaze:
1. nerwowy
- somatyczny
- autonomiczny
2. układ endokrynny