1. Od czego zależy przebieg rozwoju i tempo modelowania lądów
Ukształtowanie formy uprzedniej
ułożenia warstw
warunków klimatycznych
czasu działalności
wysokości
stopnia rozczłonkowania
długości i wysokości stoków
odporności podłoża
2. Podział Ziemi na strefy i dziedziny wg Tricola i Cailleux
a) Strefa zimna
glacjalna
peryglacjalna z permafrostem
peryglacjalna bez permafrostu
leśna na IV rzędowym permafrostu
b) strefa leśna średnich długości geograficznych
morska o łagodnej zimie
kontynentalna o surowej zimie
śródziemnomorska o suchym lecie
c) strefa sucha i półsucha średnich i niskich szerokości geogr
stepy i półpustynie o łagodnej zimie
stepy z ostrymi zimami
pustynie z ostrymi zimami
pustynie z łagodnymi zimami
d) strefa międzyzwrotnikowa
dziedzina sawanny
dziedzina leśna
e) regiony górskie
3 . Typy wulkanów
hawajski - efuzywny - spokojny wylew lawy
strombolijski - eksplozywno -efuzywny. Krótkie lecz częste erupcje gazów
wezuwiański - wybuchy rzadkie ale bardzo gwałtowne, lawa lepka
peleański - eksplozywny. Duża gwałtowność wybuchu, dużo lawy i popiołów
pliniański - eksplozywny. Duża gwałtowność, dużo lawy i popiołu (na zmianę)
4. Formy przeobrażenia lodowców górskich:
wgłębienia wytopiskowe
kotły lodowcowe
żłoby lodowcowe
doliny wiszące
przełomy lodowe
pogarbione kumulacje fieldowi
wygłady, pagóry misy
5. 5 Zlodowaceń Polski wg Mojskiego
Zlodowacenie Wsły - Bałtyckie
interglacjał eemski
Zlodowacenie Odry - Środkowopolskie
interglacjał mazowiecki
Zlodowacenie Wilgi - Sanu II
interglacjał ferdymandowski
Zlodowacenie Sanu - Sanu I
interglacjał przemyski
Zlodowacenie Narwi - glinz
6. 6 typów lodowców
cyrkowe
alpejskie
piedmontowe
dendrytyczny
fieldowi
kontynentalny z szelofowym
7. Formy powstałe w wskutek detrakcji.
bruzdy lodowe
zadziory lodowe (sierpowe, łukowe, muszlowe)
8. Przyczyny poprzecznej asymetrii doliny
różny przebieg procesów, stokowych, tektonicznych
zbocze strome podcinane przez rzekę spychaną przez wiatr, dopływy, osuwiska, procesy soliflukcyjne
doliny o zboczu łagodnym wskutek : działaniu wiatru, obecność śniegu na zboczu odwietrznym, wzmocnionej soliflukcji na stokach dosłonecznych
różna odporność skał, upad warstw o różnej odporności
9. Od czego zależy typ i przebieg ruchów masowych:
nachylenie stoku
budowa podłoża
jakość pokrywy zwietrzelinowej
klimat
10. 4 piętra roślinności w górach
leśne
subalpejskie
subniwalne
niwalne
11. Czym uwarunkowane są długotrwałe ruchy morza:
topienie lodowców
zmiany klimatyczne
ruchy izostatyczne
tektonika
12. Pochodzenie materiału plażowego
prądy przybrzeżne
rzeki uchodzące do morza
brzegi zbudowane ze starych osadów rzeczno - lądowych
rzeki okresowe
przyniesiony przez rzeki materiał w okresie deszczowym
rzeki spływające z gór
13. Rodzaje Teras
skaliste
osadowe
akumulacyjne włożone
skalisto - osadowe
14. Przełomy rzeczne
przelewowe
epigenetyczne
regresyjne
antecedentne
odziedziczone
strukturalne
pozorne
martwe
15. Regiony morfoklimatyczne Budela (1997)
strefa glacjalna
strefa subpolarna intensywnego formowania dolin
strefa tajgi - formowania dolin w regionie permofasu
strefa podzwrotnikowa zwolnionego formowania dolin
strefa subtropikalna- form rzeźby mieszanej i regionów ??etesyjny??
strefa subtropikalna - form rzeźby mieszanej i regionów monsunowych
strefa sucha, zimna - konserwowania i wgłębiania zrównań oraz formowania się sedymentów
strefa sucha ze równaniami eolicznymi
strefa podzwrotnikowa intensywnego formowania zrównań
strefa podzwrotnikowa częściowego formowania zrównań
16. Typy pustyń wg Pietrowa:
p . piaszczyste- kum, barchan, erg
p. piaszczysto-żwirowe- serir, gobi
p. kamieniste- hamada
p. ilasto piaszczyste
p. ilaste
p. słonczakowate- sepka, kewir
17. Podział strefy zimnej:
typ glacjalny
typ hyperperyglacjalny- Antarktyda, efekty termiczne suchość
typ mezoperyglacjalny- strefa gruzowa z dużą ilością lodu gruntowego
typ tundrowy- roślinność tundrowa, warstwa odmarzająca latem
peryglacjał stepowy- obszar przejściowy, wytapiający się lód tworzy formy przejściowe
18. Etapy rozwoju rzeźby (Penc i Davis)
Davis
Spłaszczanie i wydłużanie
obniżanie działów
zaokrąglanie grzbietów
dostawa (wietrzenie) - odprowadzanie (denudacja)
peneplena
spłaszczenie od góry ku bazie denudacyjnej
Penc
Cofanie ściany skalnej
równomierne wietrzenie i odpadanie zwietrzeliny
u podnóża ściany skalnej rośnie stok usypiskowy
obniżanie powierzchni podnóża i powstawanie pow. o jeszcze mniejszym nachyleniu
kolejno powstające pow. erozyjne o coraz mniejszym nachyleniu - stok wklęsły
obniżanie postępuje wskutek bocznego cofania się stoków, postępującego od dołu ku gorze,w klimacie suchym spłukiwanie
19. Charakterystyka zimnych lodowców
niższa temp. Przy danym ciśnieniu w całej masie lodowca
przymarznięte do podłoża
brak ruchu (lodowce polarne- barak wytapiania w okresie letnim; lodowce subpolarne nadtapianie w okresie letnim)
20. Osuwiska konsekwentne(ślizgowe) warstwowe
płaszczyzna ześlizgu pokrywa się z płaszczyzna uławicenia
ześlizg porowatych przepuszczalnych warstw skalnych po nieprzepuszczalnych warstwach
głębokie nisze osuwiskowe
charakterystyczne dla budowy fliszowej
21. Wieczna zmarzlina - permafrost występowanie
Występuje na obszarach o klimacie zimnym: polarnym, subpolarnym i wysokogórskim. Przy średniej temp. roku -1 do -4 sporadycznie, -4 do -8 jest nieciągła, poniżej -8 ciągła. Permafrost ma zawsze temp. poniżej 0. Występuje np. na Syberii, Alasce i w Kanadzie.
22. Krasowienie w jakim klimacie największe:
klimat wilgotny zimny- małe nasycenie wód CO2 i duża ich agresywność
klimat wilgotny ciepły- szybka dyfuzja CO2 , obfitość kwasów organicznych i humusowych, szybkie reakcje chemiczne.
Kras w Polsce:
Tatry Zachodnie i Jura Krakowsko- Częstochowska
23. Asymetria litograficzna
Polega na asymetrycznej budowie zboczy doliny, z powodu różnej ich budowy geologicznej np. rodzaju skał sposobu ich ułożenia itp. W związku z czym procesy nie zachodzą jednakowo w obrębie obu zboczy.
Egzamin C
1. Procesy sekularne i ich rola w rozwoju rzeźby:
spłukiwanie, spełzywanie, deflacja
2. Czym zajmuje się geomorfologia dynamiczna
Geomorfologia dynamiczna zajmuje się czynnikami i procesami wpływającymi na rozwój rzeźby.
Czynniki geomorfologiczne endogeniczne - tektonika, sejsmika, wulkanizm itp.
Czynniki geomorfologiczne egzogeniczne - woda, wiatr, lód, temperatura itp.
Procesy geomorfologiczne - eoliczne, fluwialne, glacjalne, stokowe, itp.
Bezpośrednie pomiary procesów, skutków procesów, badania laboratoryjne, zdjęcia lotnicze, mapy z różnych okresów
3. Wymień 8 procesów denudacyjnych
procesy grawitacyjne
spłukiwanie
spływy
proc. związane z powstawaniem lodowców gruzowych
pr. fluwialne
pr. litoralne
sufozja
denudacja chemiczna, solucja
krasowienie
niwacja
procesy mrozowe
4. Podaj 3 czynniki wpływające na dużą erozję lodowca
miąższość lodowca
zawartość rumoszu
odporność podłoża
5. Od czego zależy odporność podłoża
od genetycznego rodzaju skały
składu mineralnego i chemicznego
struktury, wielkości składników
tekstury (ułożenia składników skały)
zwięzłości i twardości składników
warstwowania i uszczelnienia
6. Na czym polegają zasadnicze różnice w rzeźbie obszaru o tej samej budowie geologicznej w klimacie suchym i wilgotnym
Sucho |
Wilgotno |
Przewaga wietrzenia fizycznego |
Przewaga wietrzenia chemicznego |
Formy ostrokrawędziste |
Formy łagodne, owalne |
Spłukiwanie: Duża rola |
Spłukiwanie: mała rola |
Duża erozja stoków |
Mała erozja stoków |
Duża działalność wiatru (korozja, deflacja) |
Mała działalność wiatru |
8. Czynnik - proces - forma
wiatr - korazja - jardang
grawitacja - odpadanie - stożek usypiskowy
śnieg - niwacja - nisza niwalna, bruk niwalny
woda falująca - abrazja - klif
woda spływająca pod powierzchnią -wymywanie- sufozja
lodowiec - deglacjacja - oz
9. Wyjaśnij terminy:
Pingo - bułgunniach, hydrolakkolit, kriolakkolit, lakkolit lodowy - pagórkowata forma ukształtowania powierzchni ziemi, charakterystyczna dla terenów wiecznej (wieloletniej) marzłoci. Jest to stożkowaty pagór lodowy o wys. do 50 m i średnicy do 400 m. Tworzy go soczewka lodu gruntowego, powstającego w wyniku zamarzania wody przenikającej ku górze z głębiej położonych warstw gruntu (lód iniekcyjny), pokryta grubą warstwą zamarzniętych osadów. Osady te sezonowo mogą rozmarzać, ale tylko w przypowierzchniowej części.
Barchan, wydma sierpowata - rodzaj ruchomej wydmy o półksiężycowatym kształcie i ramionach wysuniętych zgodnie z kierunkiem wiatru (w stronę zawietrzną), charakterystyczny dla pustyń piaszczystych, pozbawionych roślinności. Gdy kilka barchanów połączy się powstaje wydma wałowa. Wąskie ramiona przemieszczają się Szybciej niż część centralna wydmy. Barchany często łączą się ze sobą, tworząc długie piaszczyste wały, które niosą nazwę wydm wałowych. Ciągną się one nie raz setki kilometrów. Typowe barchany są niskie i mają do 15 m wysokości.
Muton, baraniec - forma ukształtowania powierzchni ziemi: rodzaj pagórka, wyniosłości skalnej o wysokości od kilkunastu centymetrów do kilkudziesięciu metrów, powstająca w wyniku egzaracji podłoża skalnego przez poruszający się po nim lodowiec. Mutony odznaczają się charakterystycznym podłużnym kształtem, co związane jest z kierunkiem ruchu lodowca
Terasa rzeczna - to fragmenty dawnych rozciętych den dolinnych. Zaznaczają się w obrębie zboczy dolin oraz w obrębie szerokich den dolinnych. Terasa składa się z 3 elementów: równiny terasowej stanowiącej fragment płaskiego dna doliny rzecznej; stoku terasy stanowiącej zbocze odmłodzonej części doliny oraz załomu oddzielającego równinne od stoku ówczesnej, starej doliny. Wyróżniamy terasy skaliste, osadowe.
Polio -
11. Wymień 4 typy deglacjacji
subkwalna - gdy lądolód uchodzi do morza lub jeziora, odrywają się od niego wielkie bryły stając się górami lodowymi
frontalna - na lądach, cofanie się od czoła
arealna - lodowiec rozpada się na boki które się topią
z oscylacjami i nasunięciami - lodowiec cofa się by później ponownie się nasunąć
13. Jakie procesy geomorfologiczne dominują w Selwie a jakie na Sawannie
Selwa |
Sawanna |
Obszar wilgotny. Temp 12- 30 C Opady 630 - 1270mm Dominuje planacja nad rozcinaniem Głównie wietrzenie chemiczne. Hydracja - uwodnienie - łączenie minerałów z wodą. Hydroliza - rozkład minerałów na kwaśne i zasadowe , wyługowanie. Kadimizacja - szybki rozkład skalenia Lateryzacja - tworzenie czerwonych poziomów laterytowych Ruchy masowe i fluwialne Kwasy humusowe z roślinności - wietrzenie chemiczne Cieczenie osuwanie rozczłonkowanie krasowienie |
Dwie pory roku - sucha i deszczowa Podłoże pokryte częściowo przez roślinność Spłukiwanie materiału do den dolin Erozja denna większa Spełzywanie Procesy eoliczne Wietrzenie chemiczne mniejsze Procesy fluwialne Opancerzanie pokryw - zatrzymywanie soli |
14. Krzywą erozyjna nazywamy:
wykres przedstawiający zależność miedzy rozmiarami erozji a masą wody
15. Obszary wysokogórskie można odróżnić od średniogórskich na podstawie 3 zasadniczych cech
wysokość, wysokogórskie wznoszą się ponad górna granicę lasu
różnice w piętrach roślinności
klimat - w wysokogórskich występują procesy glacjalne , niwalne
17. Oricangas to:
zagłębienia związane z mechanicznym i chemicznym działaniem korzeni
18. W jakich dziedzinach morfoklimatycznych zachodzą:
pełznięcie - strefa klimatu umiarkowanego
cieczenie - strefa klimatów ciepłych
soliflukcja - strefa klimatów zimnych
19. Ałasy to:
obszerne zagłębienia w wieloletniej zmarzlinie
20. Typy koryt rzecznych
proste
kręte
meandrujące
anastomozujące
roztokowe