Agresją nazywamy zachowanie zwrócone przeciw innym osobom (również
przeciw sobie samemu) i przedmiotom oraz działanie na ich szkodę. O aktach agresji, przemocy i związanych z tym zjawiskiem zachowań rodzice i nauczyciele nie zawsze się dowiadują. Przemoc jeśli ma miejscu czy to w klasie czy w innym miejscu stanowi problem, którym trzeba się zająć. Brak reakcji oznacza ciche przysolenie. Przyzwolenie na to aby jedni uczniowie żyli w poczuciu krzywdy i osamotnienia, drudzy w poczuciu bezkarności przemoc narusza prawo każdego dziecka, prawo życia na terenie bezpiecznej szkoły.
Da się wyróżnić kilka rodzajów agresji;
1.agresja słowna jest:
• ubliżanie
• przezywanie
• wyÅ›miewanie
• grożenie
• oÅ›mieszanie
• plotkowanie
• szantaż
• obrażanie
Jej konsekwencje jest:
• poczucie zagrożenia
• odrzucenie
• wyizolowanie drugiej osoby z grupy
2.agresja fizyczna to fizyczny atak na drugą osobę lub jej własność. Przybiera
najczęściej formę bezpośrednią, czyli taką, kiedy dochodzi do fizycznego kontaktu agresora z ofiarą, np. w postaci bicia, kopania, plucia, popychania, zadawania ran, wymuszania pieniędzy itp.
3.agresja instrumentalna mamy z nią do czynienia wtedy, gdy agresor chce coś zdobyć lub osiągnąć jakiś cel.
4. agresja emocjonalna występuje w wyniku przeżywanego lęku lub złości.
Nie tylko w życiu, ale przede wszystkim na terenie szkoły mamy do czynienia
z agresją czynną i bierną. Obie postaci niosą ze sobą jednakowy ładunek wrogości
i są atakiem na człowieka.
Czynną agresję bardzo łatwo zidentyfikować, bowiem nie można jej ukryć i z reguły
bywa głośna, a co najmniej widoczna. Jej zewnętrzne oznaki to:
• krzyki
• oskarżenia
• zÅ‚oÅ›liwoÅ›ci
• szyderstwa
• groźby
• przemoc fizyczna
Bierna agresja to próba manipulacji drugą osobą, dokuczenia jej lub zranienia bez
ryzykowania otwartego konfliktu. Przybiera różne formy:
• nie odzywanie siÄ™, naburmuszona mina, obrażanie siÄ™
• tzw. techniki zwlekania, czyli lenistwo, spóźnianie siÄ™
• nie przyznawanie siÄ™ do gniewu; jest to widoczne
w sytuacjach, kiedy stwierdzeniom typu Nic mi nie jest
-+
• ignorowanie rozmówcy• cios w plecy, czyli rozpuszczanie plotek, sabotowanie danejosoby przy jednoczesnym unikaniu bezpoÅ›redniej konfrontacji
Przyczyny wywołujące agresje;
brak zainteresowań
nuda,
nieumiejętność rozmawiania
nieumiejętność słuchania
Przyczyny tkwiące w rodzinie min.; brak ciepła, zaangażowania, zainteresowania sprawami dziecka, szczególnie w pierwszych latach jego życia,
- pobłażliwość i przyzwolenie na stosowanie agresji wobec innych osób, rówieśników, rodzeństwa i dorosłych
- brak jasnego przekazu, co jest dobre, a co jest złe,
Przyczyny istniejące w szkole; stała sytuacja oceny i narzucony z góry porządek,
- zbyt wiele sytuacji bez możliwości wyboru, wycofania się z pracy grupy itp.
Przyczyny tkwiące w relacji nauczyciel - uczeń:
- chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów,
- niewłaściwy sposób komunikowania się nauczyciela z uczniem (poniżanie, ośmieszanie, straszenie, podkreślanie władzy)
Przyczyny zwiÄ…zane z procesem nauczania:
- zbyt dużo wymagań bez uwzględnienia potencjału i możliwości,
- brak doceniania i podkreślania wysiłków dzieci,
- niesprawiedliwość w ocenianiu i traktowaniu uczniów itp.
Wpływ grupy rówieśniczej:
zachowania rówieśników w pewnym okresie życia stają się dla młodych ludzi jedynym wzorcem zachowań; widzą oni, że uczeń agresywny nie traci swojej popularności, "silni, nieustraszeni i wytrzymali" są zazwyczaj przedmiotem podziwu.
Wpływ mediów;
Przemoc w mediach prezentowana jest w skali nieproporcjonalnej do życia codziennego. Dzieje się tak często z powodów komercyjnych, gdyż dobrze się sprzedaje i przyciąga widownię, jest modna. Akty agresji i przemocy obecne są w filmach animowanych i grach komputerowych przeznaczonych nawet dla najmłodszych dzieci. Ta wszechobecność powoduje między innymi obniżenie poziomu empatii.
Również życie w trudnych sytuacjach bytowych może wywoływać zachowania agresywne, które są formą reagowania na otaczająca sytuacje. Używanie alkoholu, papierosów również powoduje wzrost zachowań agresywnych, obniża kontrole i organiczna ocenę sytuacji.
Zazwyczaj jak mamy doczynienia z aktami agresji, spotykać się możemy z takimi osobami jak agresor i ofiara, należy umieć rozpoznać te dwie sylwetki.
Agresor wyróżnia się:
ÛÜ impulsywnoÅ›ciÄ…
ÛÜ niskÄ… samokrytykÄ…
ÛÜ lÄ™kiem
ÛÜ niskÄ… tolerancjÄ… na frustracjÄ™
ÛÜ Å‚atwym kontaktem z otoczeniem
ÛÜ prestiżem w otoczeniu
ÛÜ brakiem poczucia wstydu
ÛÜ zewnÄ™trznÄ… sterownoÅ›ciÄ…
ÛÜ kÅ‚opotami przystosowawczymi
ÛÜ czÄ™sto grozi i poniża innych
ÛÜ wymusza drobne usÅ‚ugi
ÛÜ uzyskuje akceptacjÄ™ otoczenia; wybierany jest na lidera.
Tymczasem ofiara odznacza siÄ™:
ÛÜ niskÄ… samoocenÄ…
ÛÜ wrażliwoÅ›ciÄ…
ÛÜ pasywnoÅ›ciÄ…
ÛÜ ukrywaniem wÅ‚asnych potrzeb
ÛÜ dolegliwoÅ›ciami somatycznymi (czÄ™ste bóle brzucha, gÅ‚owy)
ÛÜ utratÄ… tożsamoÅ›ci
ÛÜ dobrym kontaktem z dorosÅ‚ymi
ÛÜ unikaniem rówieÅ›ników
ÛÜ poczuciem żalu i krzywdy
Oczywiście nie każdy agresor oraz nie każda ofiara posiadają wszystkie wymienione
wyżej cechy. Jednak nawet niektóre z nich zauważone u poszczególnych osób
mogą skłonić nas do uważnego przyjrzenia się danej osobie i skuteczniejszego
działania poprzez zastosowanie odpowiednich technik.
Agresja może ma swoje objawy i występować na różnych płaszczyznach;
Objawy agresji mogą być skierowanej na rówieśników i będą się przejawiać min, przez;
zamierzone znęcanie się psychiczne i społeczne nad kolegami,
materialne krzywdzenie,
zmuszanie do palenia, picia, brania narkotyków,
przemoc fizyczna, bicie, kopanie, zamykanie, popychanie
ośmieszanie i zastraszanie,
wymuszenia finansowe, wyłudzanie pieniędzy, kradzieże
szykanowanie, wulgaryzmy, szantaż, groźby.
Objawy agresji skierowane na nauczycieli i pracowników szkoły przejawiane przez;
niechęć do nauki (przyjście do szkoły bez zeszytów,
nieprzygotowanym)
lekceważący stosunek do nauczycieli
arogancja wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły
agresywny, bierny opór wobec nauczyciela
wulgaryzmy w stosunku do nauczyciela i pracowników szkoły
groźby wobec nauczycieli
odosobnione przypadki przemocy fizycznej
Objawy agresji skierowanej na budynek szkoły objawiają się przez;
dewastacja sprzętu szkolnego: urywanie klamek, malowanie na
ścianach, niszczenie ławek i krzeseł, niszczenie urządzeń
sanitarnych w toaletach
kradzieże pomocy dydaktycznych
Jak przeciwdziałać aktom przemocy w szkole;??
Przeciwdziałanie agresji, to zindywidualizowany proces. Każdy z nas reaguje na różne bodźce, ma inne przeżycia, dlatego aby nauczyć się walczyć z własną agresją powinniśmy poznać przynajmniej kilka sposobów. Doświadczenie również w tym przypadku będzie odgrywało dużą rolę. Ćwicząc różne sposoby, będziemy wiedzieli, kiedy i jaki ze sposobów w danym momencie pomoże zachować nam spokój.
- JednÄ…, chyba dobrze znanÄ…, metodÄ… jest liczenie poÅ‚Ä…czone z gÅ‚Ä™bokimi oddechami. GÅ‚Ä™bokie oddechy powodujÄ… dotlenienie mózgu, co nas relaksuje. Oddechy natomiast „oddalajÄ… nas” od sytuacji stresujÄ…cej, co wiąże siÄ™ z nabieraniem dystansu do sytuacji. - Innym ze sposobów może być spowolniona reakcja na bodziec. „Nic nie mów. Zachowaj spokój”. Nie mówimy od razu, zamiast tego koncentrujemy siÄ™ na zachowaniu spokoju. Próbujemy przejąć kontrolÄ™ nad sytuacjÄ…. Nic nie mówienie dziaÅ‚a na obie strony zachowaÅ„ agresywnych. Agresor ma czas na zastanowienie siÄ™ nad swoim zachowaniem, ofiara natomiast może dokÅ‚adnie przemyÅ›leć swoje zachowanie. PodchodzÄ…c do sytuacji agresywnej ze spokojem udzielamy go agresorowi, a sami zyskujemy czas. Nie wÅ‚Ä…czajÄ…c emocji i szybkiego tempa, jakie czÄ™sto siÄ™ odbywa w takich sytuacjach, mamy wiÄ™kszÄ… szanse na szybkie zakoÅ„czenie agresywnych zachowaÅ„. - Naszym bÅ‚Ä™dem czÄ™sto jest również traktowanie wielu sytuacji personalnie. Musimy sobie zdać sprawie, że niektóre zachowania agresywne w stosunku do nas sÄ… przypadkowe. CzÄ™sto swojÄ… zÅ‚ość przenosimy na inne osoby. Nie majÄ…c możliwoÅ›ci, umiejÄ™tnoÅ›ci zachowawczoÅ›ci agresji przenosimy jÄ… na inne osoby bÄ…dź przedmioty. - Istotny jest również dystans. Nie musimy od razu reagować na czyjeÅ› zachowania. To czÄ™sto powoduje wiÄ™kszÄ… agresje w drugiej osobie a tym samym w nas. Dystans jednak obu ze stron dajÄ™ przestrzeÅ„ oraz okazje do uspokojenia siÄ™.
W przeciwdziałaniu, unikaniu zachowań agresywnych znaczną rolę odgrywa cecha naszej osobowości, a mianowicie czy jesteśmy asertywni czy nie. Jest to umiejętność wyrażania uczuć, postaw, opinii nie raniąc przy tym siebie jak i otoczenia.
Metody asertywne
Zdarta płyta
Efektywna metoda unikania presji otoczenia polegajÄ…ca na konsekwentnym powtarzaniu tego samego argumentu do momentu, gdy argumenty drugiej strony wyczerpiÄ… siÄ™.
1.Zasłona dymna
Polega na pozornym akceptowaniu kierowanej pod naszym adresem krytyki bez kontratakowania partnera. Prowadzi do sytuacji absurdalnej, w której strona atakowana zgadza się z każdą krytyką, a atakujący dostrzega absurdalność swoich argumentów.
2.Asertywne uznanie błędu
Metoda przydatna w sytuacji, gdy wina leży po naszej stronie. Wiąże siÄ™ z gotowoÅ›ciÄ… akceptowania wÅ‚asnych bÅ‚Ä™dów jako faktu zupeÅ‚nie naturalnego - przy równoczesnym braku nadmiernego poczucia winy. Nap.„PostÄ…piÅ‚em źle, lecz zaraz to naprawiÄ™”, „PrzeoczyÅ‚em to, lecz zaraz siÄ™ tym zajmÄ™”.
3.Kompromis
Najbardziej popularna strategia asertywna, umożliwiająca prowadzenie mediacji z partnerem interakcji. Mediacja ma na celu wypracowanie obustronnych ustępstw.
4.Wypytywanie o strony ujemne
Strategia polega na zadawaniu Pytania typu:,” Dlaczego sÄ…dzisz, że to, co robiÄ™, jest zÅ‚e?”, przyczyniÄ… siÄ™ do ujawnienia prawdziwych źródeÅ‚ konfliktu.
5.Wypytywanie o strony dodatnie .
Metoda ta - podobnie jak poprzednia strategia - polega na zadawaniu pytaÅ„ partnerowi interakcji. Pozwala ona uniknąć nadmiernej presji z jego strony, zmuszajÄ…c go zarazem do udowodnienia pozytywnych aspektów czynnoÅ›ci, do której wykonania namawia. Np.:, „Co dobrego jest w narkotykach?”,„Dlaczego musimy robić to teraz?”, „Co zÅ‚ego jest w tym, że siÄ™ jeszcze poczeka?”