Pilot samolotowy - instruktor

Kod klasyfikacji: 314603

Rozdział klasyfikacji: Nauczanie, wychowanie i działalność kulturalna

Klasa klasyfikacji: Instruktorzy, nauczyciele pozaszkolni i wychowawcy

Zadania i czynności

Głównym celem pracy Pilota samolotowego - instruktora (instruktora lotniczego) jest przekazywanie szkolonym osobom wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych niezbędnych do bezpiecznego pilotowania statków powietrznych. Ze względu na różnorodność statków powietrznych istnieją różne specjalizacje w zawodzie instruktora lotniczego. Możemy wyodrębnić następujące specjalizacje:

• instruktor samolotowy

• instruktor śmigłowcowy

• instruktor szybowcowy

• instruktor spadochronowy

• instruktor balonowy

• instruktor lotniowy (motolotniowy)

• instruktor paralotniowy.

• Instruktorzy samolotowi, balonowi i śmigłowcowi szkolą najczęściej osoby mające już pewne doświadczenie lotnicze, pozostali mają kontakt głównie z osobami bez przygotowania.

Proces szkolenia składa się ze szkolenia teoretycznego i szkolenia praktycznego.

Szkolenie teoretyczne obejmuje wykłady z kilkunastu przedmiotów (w tym: prawo lotnicze, przepisy wykonywania lotów, aerodynamika i mechanika lotu, meteorologia, nawigacja, higiena lotnicza, budowa i eksploatacja statków powietrznych, przyrządy pokładowe, wyposażenie radiowe, zasady pilotażu, spadochrony i technika skoku ratowniczego) i zakończone jest egzaminami. Wykładowcami w większości są instruktorzy lotniczy. Po pomyślnym ukończeniu tej części szkolenia i spełnieniu innych wymogów szczegółowo określonych w programach szkolenia rozpoczyna się praktyczne szkolenie w powietrzu. W jego trakcie instruktor zapoznaje szkolonego z wyposażeniem danego statku powietrznego, a także ze znaczeniem i właściwym wykorzystaniem poszczególnych przyrządów i urządzeń pokładowych. Zgodnie z wytycznymi programu szkolenia (danej specjalizacji lotniczej) uczeń-pilot jest szkolony przez instruktora do poziomu umożliwiającego uzyskanie licencji lotniczej danej specjalności. Po uzyskaniu licencji, można przejść szkolenia doskonalące, które pozwalają uzyskać dodatkowe uprawnienia albo licencje wyższego stopnia.

Instruktor lotniczy szkoli w zakresie wszystkich posiadanych przez siebie uprawnień. Do obowiązków instruktora należy także kierowanie lotami i nadzorowanie z ziemi lotów wykonywanych przez uczniów.

Poza tym instruktor musi rozwinąć w szkolących poczucie odpowiedzialności i zdyscyplinowania. Wymagane jest bowiem bezwzględne przestrzeganie prawa i przepisów lotniczych, a także koleżeństwo i umiejętność współżycia w zespołach. Ważne jest też zaufanie do kolegi z którym niejednokrotnie będzie wykonywał lot w zespole.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca instruktora lotniczego odbywa się w różnych miejscach:

w budynkach, gdzie prowadzone są zajęcia teoretyczne i gdzie przygotowuje się i omawia loty,

na wolnym powietrzu, w czasie bezpośredniego przygotowania do lotów i kierowania lotami,

w powietrzu, w czasie wykonywania lotów.

W czasie wykonywania lotów instruktor narażony jest na wpływ niekorzystnych czynników, takich jak: gwałtowne zmiany ciśnienia atmosferycznego, zmniejszona ilość tlenu, przeciążenia, hałas, gwałtowne zmiany położenia przestrzennego. Loty i ich nadzorowanie wiążą się z silnymi przeżyciami w sferze emocjonalnej. W zawodzie tym istnieje zwiększone ryzyko wypadku.

warunki społeczne

Praca instruktora lotniczego ma charakter indywidualny w zakresie wyboru sposobów przekazywania odpowiednich umiejętności i informacji. Zakres tych umiejętności określony jest jednak w programach szkolenia. W czasie pracy instruktor współdziała ściśle z wieloma osobami, bez których proces szkolenia nie jest możliwy (np. mechanicy, obsługa meteorologiczna, kontrolerzy przestrzeni powietrznej). Osoby współuczestniczące w szkoleniu lotniczym charakteryzować się muszą dużym poczuciem obowiązku i sumiennością, muszą też sobie wzajemnie ufać.

warunki organizacyjne

Praca instruktora lotniczego w znacznej mierze jest pracą sezonową. Największa ilość zajęć (szczególnie latania) przypada na okres od kwietnia do września. W sezonie praca nie jest ujęta w ścisłe ramy czasowe. Często pierwsze loty (szczególnie szybowcowe) i skoki spadochronowe odbywają się zaraz po wschodzie słońca. Program szkolenia przewiduje także loty i skoki nocne. O ile warunki meteorologiczne na to pozwalają, szkolenia odbywają się przede wszystkim w dni wolne od nauki i pracy. Z pracą wiążą się liczne wyjazdy na szkolenia, obozy i przeloty na lotniska (głównie krajowe). Instruktor podlega bezpośrednio szefowi wyszkolenia, który kontroluje prawidłowość procesu szkolenia. Stosuje jednak własne metody i sposoby nauczania (w ramach istniejących programów szkolenia lotniczego). Praca związana jest bezpośrednio z odpowiedzialnością za zdrowie i życie ludzkie (odpowiedzialność karna i cywilna). Jest ona źródłem dużych stresów (szczególnie przy pierwszych samodzielnych lotach i skokach szkolonych uczniów).

Wymagania psychologiczne

Zawód instruktora wymaga szczególnych predyspozycji fizycznych i psychicznych. Wymagane są: odwaga, spostrzegawczość, duża zdolność określania położenia przestrzennego, prawidłowa koordynacja ruchów, zdolność właściwej interpretacji wskazań przyrządów pokładowych, podzielność uwagi, odporność na długotrwałe przebywanie w sytuacji ciągłego stresu. Są to cechy konieczne dla bezpiecznego latania (skakania). W związku z tym, że z zawodem tym łączą się zadania dydaktyczne wymaga on dodatkowo takich cech, jak: umiejętność działania w zespole, zdolność przekazywania informacji i umiejętności, komunikatywność, rzeczowość, łatwość nawiązywania kontaktów, obowiązkowość i sumienność. Każdy instruktor lotniczy w ramach swoich umiejętności pedagogicznych i psychofizycznych powinien posiadać zdolności oceny psychofizycznej szkolonego ucznia, w celu określenia jego predyspozycji do latania bądź skakania.

Predyspozycje psychofizyczne instruktorów badane są szczegółowo w ramach badań lotniczo-lekarskich.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Ze względu na rodzaj pracy, wymagania fizyczne i zdrowotne są bardzo wysokie. Wymagania te są ściśle określone w przepisach dotyczących badań lotniczo-lekarskich. Badania takie przeprowadzane są przez główny ośrodek badań lotniczo-lekarskich (we Wrocławiu) i wojskowy instytut medycyny lotniczej (w Warszawie).

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Warunkiem podjęcia pracę w zawodzie instruktora jest co najmniej średnie wykształcenie. Osoba pragnąca zostać instruktorem musi legitymować się licencją lotniczą (danego rodzaju) oraz mieć odpowiedni staż i doświadczenie lotnicze.

Osoba spełniająca powyższe kryteria może ukończyć kurs dla kandydatów na instruktorów lotniczych. Kursy takie odbywają się najczęściej raz do roku i trwają około miesiąca (forma skoszarowana). Po zakończeniu kursu kandydaci zdają egzaminy teoretyczne i praktyczne przed Państwową Lotniczą Komisją Egzaminacyjną. Następnie odbywają praktykę instruktorską, po zakończeniu której uzyskują uprawnienia instruktora (najczęściej II klasy). W wyniku zdobywania doświadczenia, instruktor może podwyższyć klasę swoich uprawnień (instruktor I klasy).

W zawodzie preferowane są osoby o dużym doświadczeniu lotniczym, legitymujące się kilku uprawnieniami. Dobrze widziana jest znajomość języka angielskiego.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie instruktora nie ma możliwości awansu w sensie osiągania coraz wyższych stopni w hierarchii organizacyjnej, można tylko uzyskać wyższą klasę uprawnień. Cenione jest natomiast zdobycie marki dobrego, doświadczonego instruktora. Pełnienie funkcji instruktora daje możliwość szybkiego wzrostu doświadczenia lotniczego (ilość wylatanych godzin), co otwiera możliwości zatrudnienia w intratnych rodzajach lotnictwa (np. lotnictwo komunikacyjne).

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie instruktora mogą podjąć pracę osoby starsze, pod warunkiem posiadania wcześniejszego doświadczenia w tego typu pracy oraz pozytywnego orzeczenia komisji lotniczo-lekarskiej. Warunkiem bezwzględnym jest posiadanie uprawnień instruktorskich lub licencji lotniczej uprawniającej do ukończenia kursu instruktorskiego.

Polecana literatura

prasa lotnicza:

Skrzydlata Polska

Przegląd Lotniczy

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---