Wywiad oparty na dyspozycjach
Wywiad oparty na dyspozycjach może być uzupełnieniem wywiadu narracyjnego. Przebieg tego wywiadu zależy od indywidualnego przebiegu rozmowy między partnerami. W odniesieniu do wywiadu opartego na dyspozycjach wyróżnia się część „obowiązkową” i część „wolną”. Pierwsza część to pytania które zadawane są wszystkim badanym, by można było porównać przypadki. Część druga zawiera pytania, które mogą mieć znaczenie w konkretnym przypadku albo w trakcie specyficznego przebiegu rozmowy.
Badacz posiada tzw. dyspozycje do wywiadu, czyli listę jego potrzeb informacyjnych. Prowadzący wywiad ma dużą swobodę w formułowaniu pytań. Pytania badacza odnoszą się najczęściej do zagadnień szczegółowych, ale mają charakter pytań otwartych. Czasami przygotowuje się wzory pytań, z których prowadzący wywiad może skorzystać lub nie, jeśli np. uzna, iż nie dają one spodziewanych rezultatów. Prowadzący wywiad musi dostosowywać tutaj treść oraz język poszczególnych pytań do możliwości respondenta. Zapis uzyskanych informacji jest rejestrujący dokładnie wypowiedzi lub też relacjonujący je.
Wywiad oparty na dyspozycjach jest jawny i dowolny, skoncentrowany na przeżyciach, opiniach i poglądach respondenta. Ważne by u respondenta wzbudzić motywację do udzielania odpowiedzi szczerych, zgodnych z prawdą. Czynnikami pozytywnie wpływającymi na respondenta są: ciekawość danego tematu, chęć udzielenia pomocy badaczowi, oraz traktowanie wywiadu jako wyróżnienia własnej osoby. Natomiast negatywne czynniki to: drażliwa tematyka wywiadu, podejrzenie respondenta, że udzielenie wywiadu może nieść negatywne konsekwencje dl niego lub chęć pokazania się z jak najlepszej strony. Ważnym warunkiem przeprowadzenie wywiadu jest brak innych osób podczas rozmowy, które mogą wpłynąć pośrednio lub bezpośrednio na wypowiedz respondenta. Wyróżniamy cztery metody rejestracji danych w wywiadzie opartym na dyspozycjach: 1. rejestracja z użyciem magnetofonu, 2. sporządzanie notatek na bieżąco: notatki takie są skrótowe i należy je uzupełnić zaraz po zakończonym wywiadzie; (3) zapamiętywanie informacji; (4) tzw. tandem ankieterski: jedna osoba zadaje pytania, druga słucha i zapamiętuje lub spisuje. Istnieją dwa rodzaje materiałów uzyskanych podczas wywiadu swobodnego: notatki z rozmowy zapisanej na taśmie magnetofonowej i sprawozdanie z wywiadu.
Encyklopedia Pedagogiczna XXI w.
Przybyłowska I., Rodzaje wywiadów kwestionariuszowych.
Urbaniak - Zając, D., Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych.