Ośrodkowy i obwodowy neuron ruchowy

Układy kontrolujące funkcje ruchowe:

• układ piramidowy - drogi piramidowe

• układ pozapiramidowy - głównie jądra podstawne

• móżdżek

• obwodowy neuron ruchowy - komórki ruchowe rogów przednich rdzenia kręgowego, neurony istoty szarej rdzenia kręgowego, jądra ruchowe nerwów czaszkowych

Przykłady zaburzeń w układach kontrolujących funkcje ruchowe:

• układ piramidowy - niedowłady, porażenia, spastyczność

• układ pozapiramidowy - sztywność, bradykinezja, drżenie

• móżdżek - niezborność ruchowa

• obwodowy neuron ruchowy - niedowłady, porażenia, wiotkość

Układ piramidowy:

• Na poziomie drogi piramidowej zachodzi kontrola ruchów dowolnych - celowych, zamierzonych, przy udziale świadomości

• Tworzą je włókna które biorą początek w korze mózgowej i biegną do rdzenia kręgowego przez piramidę rdzenia przedłużonego.

• Nazwa bierze się od piramidy w rdzeniu przedłużonego.

• Część włókien tej drogi tworzą wypustki osiowe dużych komórek piramidowych opisanych przez Betza w 1874 r.

• Obejmuje dwie składowe: drogę korowo-rdzeniową i drogę korowo-jądrową

• Składa się na nie neuron ośrodkowy (duża piramidowa komórka Betza położona w 4 i 6 polu ruchowym kory mózgu)

• Neuron obwodowy (położony w rogu przednim rdzenia kręgowego i jądrach ruchowych nerwów czaszkowych) jest końcowym elementem układu ruchowego

Droga korowo-rdzeniowa
(tractus corticospinalis) - przebieg

• Rozpoczyna się w komórkach piramidowych (Betza), położonych w górnej części zakrętu przedśrodkowego (gyrus praecentralis) oraz przedniej (czołowej) części płacika okołośrodkowego (lobulus paracentralis) w płacie czołowym (pole 4 )

• 20 - 40 % komórek - zakręt środkowy przedni

• 20 % - zakręt środkowy tylny

• 40 % - kora czołowa przednia, ciemieniowa tylna, płat skroniowy i potyliczny

- Doświadczalne drażnienie elektryczne różnych odcinków pola 4 wywołuje ruchy różnych odcinków przeciwległej połowy ciała (homunukulus ruchowy).

Pierwotna kora mózgowa
(pierwszorzędowa reprezentacja ruchu)

• Leży w tylnej części zakrętu przedśrodkowego

• Składa się z ciał komórkowych neuronów piramidowych Betza

• Jest początkiem układu piramidowego

• Każda cześć ciała posiada swoją reprezentację - organizacja samatotopowa (topograficzna)

• Najniższa część zakrętu środkowego przedniego - ruchy gardła i krtani

• powyżej ruchy podniebienia miękkiego, języka i żuchwy

• wyżej twarz i szyja

• środkowa i górna część zakrętu środkowego przedniego to reprezentacja ruchowa kciuka, palców ręki, nadgarstka, wyżej bark, ramię, górna i dolna część tułowia, udo i podudzie

• płacik okołośrodkowy na przyśrodkowej powierzchni mózgu to ruchy stopy i palców, opróżnianie pęcherza i odbytnicy

• największe obszary zajmuje reprezentacja ręki i ruchów związanych z czynnością mowy

• reprezentacja kciuka zajmuje 10-krotnie większą powierzchnie od reprezentacji uda

Przebieg drogi korowo rdzeniowej c.d.

• Akson komórek Betza wychodząc z pola 4 lub 6 przechodzi przez istotę białą półkuli, i biegną w podkorowej istocie białej tworząc tzw. wieniec promienisty torebki wewnętrznej

• Aksony przekazujące sygnał w kierunku mięśni zaopatrywanych przez nerwy szkieletowe, biegną przez odnogę tylną torebki (łac. crus posterior) układając się tak, że włókna związane z wyższymi partiami ciała są bardziej z przodu - jest to droga korowo-rdzeniowa

Przebieg drogi korowo rdzeniowej c.d.

• Aksony przekazujące sygnał w kierunku mięśni unerwianych przez nerwy czaszkowe przechodzą przez kolano torebki wewnętrznej - jest to droga korowo-jądrowa

• Włókna drogi piramidowej trafiają do śródmózgowia, gdzie włókna drogi kor.-jądr. układają się zewnętrznie w stosunku do włókien drogi kor.-rdz.

• Na wysokości mostu włókna drogi korowo-jądrowej zaczynają się rozchodzić i kierują się do odpowiednich ruchowych jąder nerwów czaszkowych: III, IV, V, VI, VII, IX, X, XI i XII.

Przebieg drogi korowo rdzeniowej c.d.

• W miejscu połączenia rdzenia przedłużonego i kręgowego droga korowo-rdzeniowa ulega podziałowi na dwie części:

1. 70-85% włókien ulega skrzyżowaniu i biegnie w sznurach tylnych rdzenia kręgowego tworząc drogę piramidowa boczną

2. Pozostała część włókien pozostaje po tej samej stronie i przebiega w sznurach przednich rdzenia kręgowego tworząc drogę piramidowa przednią

Objawy uszkodzenia dróg korowo -rdzeniowych - uszkodzenie neuronu ośrodkowego:

• niedowład lub porażenie (ograniczenie, zniesienie ruchów dowolnych)

• wygórowanie odruchów ścięgnistych i okostnowych z wystepującymi klonusami mięśniowymi

• wzmożenie napięcia mięśni o typie spastycznym

• zniesienie, lub osłabienie odruchów skórnych (brzusznych, nosidłowych, podeszwowych)

• pojawienie się objawów patologicznych (Babińskiego, Rossolimo)

• wspóruchy (synkinezy)

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE:

• porażenie (paralysis, plegia) czyli całkowity bezwład stwierdza się tylko w okresie zahamowania czynności (szoku) gdy uszkodzenie rozwija się ostro (np. udar mózgu), lub gdy uraz jest bardzo rozległy

• uszkodzenie dróg korowo - rdzeniowych na ogół powoduje niedowład (paresis). Wynika to z tego, że czynność uszkodzonych szlaków korowo - rdzeniowych obejmują częściowo drogi pozapiramidowe i częściowo włókna piramidowe nieskrzyżowane (droga piramidowa przednia)

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE (c.d.):

Niedowład ośrodkowy jest z reguły globalny (rozlany) :

• nie ogranicza się wyłącznie do 1 grupy mięśniowej

• przyczyną jest to, że włókna korowo - rdzeniowe prawie we wszystkich odcinkach swego przebiegu (począwszy od capsula interna) są skupione

• sprawa chorobowa zazwyczaj uszkadza większą liczbę włókien które biegną do danej kończyny:

monoparesis : niedowład całej kończyny

hemiparesis : niedowład połowiczy

triparesis : niedowład 3 kończyn

tetraparesis : niedowład 4 kończyn

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE (c.d.):

Niedowład nie jest rozłożony równomiernie :

• w kończynie górnej najsilniej wyrażony jest niedowład palców ręki (izolowane ruchy palców i precyzyjne ruchy ręki), mniejszy niedowład w prostownikach nadgarstkai palców, jeszcze mniejszy w zakresie prostowania łokcia i zaciskania palców w pięść, najsłabszy niedowład mięśni odwodzących i przywodzących staw barkowy

• w kończynie dolnej najbardziej upośledzone są ruchy zginania grzbietowego palców i stopy, mniej zginania w stawach kolanowym i biodrowym, najmniej prostowania stawu kolanowego i biodrowego

WYGÓROWANIE ODRUCHÓW I KLONUSY :

• wszystkie odruchy głębokie ulegają wygórowaniu

• wygórowanie spowodowane jest zniesieniem hamowania przez ośrodki wyższe na odruchy własne rdzenia

• amplituda i czas trwania odruchu są zwiększone

• gdy odruchy są silnie wzmożone wygórowaniu ich towarzyszą klonusy (rzepko - i stopotrząs)

WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNI :

• wzmożone napięcie mięśniowe ma charakter scyzorykowy

• w kończynie górnej najsilniej wyrażone w zginaczach przedramienia, a w dolnej w prostownikach kolan i zginaczach podeszwowych stopy

• szczególnie w początkowym okresie choroby napięcie mięśniowe może być obniżone

WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNI (c.d.) :

• wzmożone napięcie mięśniowe uwarunkowane jest zniesieniem działania hamującego na odruchy własne rdzenia (napięcie spowodowane jest odruchem na rozciąganie)

• wzmożone napięcie o charakterze spastyczności pojawia się jeżeli w proces patologiczny włączone zostają zaburzenie sterowania z poziomiu tworu siatkowatego (droga siatkowato-rdzeniowa)

WSPÓŁRUCHY (SYNKINEZY) :

• ruchy, które w sposób mimowolny dołączają się do ruchów dowolnych

• powodem jest naruszenie mechanizmów korowych, które umożliwiają wykonywanie zróżnicowanych czynności

WSPÓŁRUCHY (SYNKINEZY) - PRZYKŁADY :

• silne zaciśnięcie zdrowej ręki w pięść może wywołać zgięcie kończyny porażonej we wszystkich stawach.

• zgięcie kończyny niedowładnej w stawie łokciowym powoduje uniesienie ramienia, odwiedzenie, pronacja przedramienia, zgięcie ręki w stawie nadgarstkowym, wyprost kończyn dolnych we wszystkich stawach

• ziewanie, kaszel powoduje ruchy wyprostne porażonych kończyn (patologiczne odruchy postawne wyzwolone przez bodźce proprioceptywne powstające podczas ruchów szyi)

OSŁABIENIE, LUB ZNIESIENIE ODRUCHÓW SKÓRNYCH :

• zniesienie (osłabienie) odruchów po przeciwnej do uszkodzenia stronie wystepuje jeśli uszkodzenie jest powyżej skrzyżowania piramid

• uszkodzenie dróg korowo-rdzeniowych poniżej miejsca skrzyżowania powoduje osłabienie odruchów po tej samej stronie

OBJAWY PATOLOGICZNE:

• odruch Babińskiego - świadczy o uszkodzeniu dróg korowo - rdzeniowych nawet gdy nie stwierdza się

żadnych innych odruchów patologicznych. (u dzieci do 2 r.ż. fizjologiczny)

• odruch Rossolimo

• odruch Openhaima

Typy niedowładów w zależności do poziomu uszkodzenia drogi korowo - rdzeniowej:

• Uszkodzenie na poziomie kory mózgowej

• Uszkodzenie na poziomie torebki wewnętrznej

• Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu

• Uszkodzenie na poziomie rdzenia kregowego

Uszkodzenie na poziomie kory mózgowej:

• monoplegie

• niedowład często ogranicza się do ręki lub stopy po przeciwnej do uszkodzenia stronie

• ogniskowe napady drgawkowe

• przykład: niedowład kończyny dolnej w wyniku zespołu tętnicy mózgu przedniej

Uszkodzenie na poziomie torebki zewnętrznej:

• niedowład, lub porażenie połowicze (hemiparesis, hemiplegia) po przeciwnej stronie ciała

• niedowłady torebkowe cechuje zgięciowe ułożenie kończyny górnej i wyprostne kończyny dolnej

• niedowład jest bardziej nasilony w kończynie górnej niż w dolnej

• obustronne uszkodzenie włókien korowo - jądrowych biegnących w torebce wewnętrznej wywołuje zespół rzekomoopuszkowe

• uszkodzenie niedowład dolnej części twarzy i połowy języka

• przykład: zespół tętnicy mózgu środkowej

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu:

• w uszkodzeniach pniowych pojawiają się najczęściej niedowłady, lub porażenie 3, lub 4 kończyn

• na podstawie lokalizacji jąder ruchowych nn. czaszkowych wnioskuje się o poziomie lokalizacji uszkodzenia pnia mózgu (śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony)

• porażenia naprzemienne (hemiplegia alterna) ognisko chorobowe uszkadza drogi korowo - rdzeniowe, co daje porażenie po stronie przeciwległej do ogniska i uszkodzenie jądra (włókna) kilku nerwów czaszkowych co daje objawy po stronie ogniska

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu (c.d.):

- zespół boczny opuszki :

po stronie ogniska : porażenie n.IX i X, niedoczulica twarzy (uszkodzenie jądra zstępującego i korzonka zstępującego n.V) zespół Hornera (uszkodzenie zstępujących włókien sympatycznych w opuszce), ataksja móżdżkowa (uszkodzenie dróg domózdżkowych i ciała powrózkowatego)

po stronie przeciwległej do ogniska : upośledzenie czucia bólu i temperatury na kończynach i tułowiu (uszkodzenie drogi rdzeniowo - wzgórzowej), porażenie połowicze (uszkodzenie dróg korowo - rdzeniowych)

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu (c.d.):

• zespół Webera : po stronie ogniska porażenie n.III ,po stronie przeciwległej porażenie kończyn

• zespół Foville'a : po stronie ogniska uszkodzenie n. VI i VII, po stronie przeciwnej porażenie kończyn

• zespół Jacksona : po stronie uszkodzenia porażenie nerwu XII, po stronie przeciwnej porażenie kończyn

Uszkodzenie na poziomie rdzenia kręgowego:

• miejsce uszkodzenia neuronu ruchowego ośrodkowego na poziomie rdzenia kręgowego wyznaczają współistniejące często zaburzenia czucia powierzchownego sznurowego

• uszkodzenia na wysokości rdzenia kręgowego szyjnego : niedowład, lub porażenie 4 kończyn, bez niedowładu dolnej gałązki n. twarzowego

Uszkodzenie na poziomie rdzenia kręgowego (c.d.):

• uszkodzenie na wysokości rdzenia kręgowego piersiowego : niedowład, lub porażenie dotyczą tylko kończyn dolnych i występuje przy tym osłabienie, lub brak odruchów brzusznych i nosidłowych

• uszkodzenie na wysokości rdzenia kręgowgo lędźwiowego: niedowład, lub porażenie kończyn dolnych. Obecność odruchów brzusznych

Objawy uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego:

• niedowład lub porażenie ograniczone

• obniżenie napięcia mięśni (wiotkość)

• osłabienie (zniesienie) odruchów ścięgnistych

• zaniki mięśni

• elektryczny odczyn zwyrodnienia

• brak odruchów patologicznych

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE OGRANICZONE:

• mięsień zostaje porażony gdy wszystkie kk. ruchowe rogów przednich, które go zaopatrują ulegną zniszczeniu

• gdy tylko część komórek zaopatrujących mięsień ulegnie uszkodzeniu powstaje niedowład o stopniu proporcjonalnym do liczby uszkodzonych komórek

• rzadko zdarzają się tak rozległe uszkodzenia, aby porażenie obejmowało całą kończynę

• niedowład (porażenie) jest ograniczone ponieważ występuje zazwyczaj tylko w pewnym odcinku kończyny a jądra ruchowe w rogach przednich leżą w dość znacznej odległości od siebie

ZANIK MIĘŚNI:

 

• obwodowa komórka ruchowa jest ośrodkiem odżywczym dla unerwionych przez nią włókien mięśniowych

• zanik mm zależy od stopnia nasilenia niedowładu i jest tym wyraźniejszy im dłużej trwa niedowład

• w miarę postępowania niedowładu zjawia się rozrost tk. łącznej międzymięśniowej co może powodować przykurcze

OBNIŻENIE NAPIĘCIA MIEŚNI:

 

• komórki rogów przednich są odcinkiem odśrodkowym łuku odruchowego, od którego zależy prawidłowe napięcie mięśni

• w razie ich uszkodzenia dochodzi do Ⴏ napięcia i wiotkości mięśni

• w czasie wykonywania ruchów biernych napotyka się b. słaby opór,

• ruchomość stawów kończyn jest nadmierna, kończyny mogą przybierać patologiczne ustawienie

ELEKTRYCZNY ODCZYN ZWYRODNIENIA:

 

• w zaniku mięśni wywołanym uszkodzeniem kk. ruchowych rogów przednich, lub ich wypustek charakterystyczna jest zmiana oddziaływania mięśni na prąd elektryczny (odczyn zwyrodnienia)

• w zależności od nasilenia i rozległości uszkodzenia wyróżniamy odczyn zwyrodnienia całkowity i częściowy

OSŁABIENIE (ZNIESIENIE) ODRUCHÓW ŚCIĘGNISTYCH:

 

• kk. ruchowe rogów przednich są częścią łuku odruchowego

Typy niedowładów w zależności od poziomu uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego:

• komórki ruchowe rogów przednich

• korzeń nerwu

• splot nerwowy

• nerw obwodowy

Uszkodzenie na poziomie komórki ruchowej rogów przednich :

 

• występuje niedowład ograniczony (nie stwierdza się zaburzeń czucia)

• w przypadku wolno narastającego procesu uszkadzającego kk. rogów przednich (np. stwardnienie zanikowe boczne) obserwuje się drżenie pęczkowe w niedowładniętych mięśniach

Uszkodzenie na poziomie korzenia nerwu :

 

• niedowład niedużego stopnia : większość mięśni unerwiona jest przez kilka korzeni, niedowład taki ujawnia zwykle dopiero staranne badanie,

• uszkodzenie rogów przednich neurotomu z którego wychodzi korzonek daje takie same objawy jak uszkodzenie tego korzonka (ale bez zaburzeń czucia)

• zaburzenia wszystkich rodzajów czucia o typie korzeniowym (jeśli jednoczesne uszkodzenie korzenia grzbietowego)

Uszkodzenie na poziomie splotu nerwowego:

 

• niedowład ograniczony : lokalizacja w zależności od tego jaka część splotu uległa uszkodzeniu zaburzenia czucia o typie splotowym

Uszkodzenie na poziomie nerwu obwodowego:

 

• niedowład, lub porażenie ograniczony do mięśni zaopatrywanych przez dany nerw

• zaburzenia wszystkich rodzajów czucia odpowiadające uszkodzonemu nerwowi

 

Układ pozapiramidowy

• jest układem wspomagającym, odciążającym nas od skupiania się nad codziennymi czynnościami

• umożliwia pewną automatyzację ruchów

• współdziała w wyzwalaniu ruchów dowolnych i regulowaniu napięcia mięśni poprzecznie prążkowanych

• stopniowo przejmuje i automatyzuje czynności, które wcześniej były pod kontrolą układu piramidowego

Układ pozapiramidowy - struktury anatomiczne

• prążkowie (jądro ogoniaste + skorupa)

• gałka bladą

• jądro niskowzgórzowe

• jądra wzgórza: brzuszne przednie, brzuszne boczne i środkowo-pośrodkowe

• istota czarną

• jądro konarowo-mostowe

Układ pozapiramidowy - struktury anatomiczne

Istota czarna

• stanowi część śródmózgowia

• to szeroka blaszka istoty szarej mózgu, rozmieszczona obustronnie bezpośrednio za odnogami mózgu. Na przekroju świeżego mózgu ma charakterystyczną, ciemnobrązową barwę, której zawdzięcza nazwę.

• funkcją istoty czarnej jest koordynacja ruchów mimowolnych i ruchów szybkich. Uszkodzenie części zbitej istoty czarnej, w której znajdują się perikariony neuronów dopaminergicznych, jest podstawowym czynnikiem patogenezy parkinsonizmu.

Układ pozapiramidowy - struktury anatomiczne

Prążkowie

• stanowi centrum integracyjne dla całej kory mózgowej, wywierające wpływ na ośrodki ruchów dowolnych

Jądro niskowzgórzowe

• odpowiada za różnicowanie jakości impulsów, ich umiejscowienie, balansowanie kończyn

Układ pozapiramidowy - struktury anatomiczne

Wzgórze

• jego rola to integracja informacji czuciowych i ruchowych,

• spełnia ważną rolę w procesach uwagi i kontrolowania dostępu do danych czuciowych.

• odpowiada za wstępną ocenę bodźców zmysłowych i przesyłanie ich do kory mózgowej (oprócz węchu).

Gałka blada

• jej neurony wywołują hamujący wpływ na wzgórze

Układ pozapiramidowy - przykłady jednostek chorobowych

• choroba Parkinsona

• zespół parkinsonowski

• choroba Huntingtona

• choroba Wilsona

• zwyrodnienie nigrostriatalne

• hemibalizm

• zespół wzgórzowy

• zespół niespokojnych nóg

Zaburzenia ruchowe na poziomie układu pozapiramidowego

• sztywność (napięcie mm plastyczne)

• bradykinezja (spowolnienie ruchowe)

• drżenie (drżenie spoczynkowe)

• hemibalizm

• dystonia

• ruchy pląsawicze

Móżdżek

• uczestniczy w utrzymaniu równowagi

• wpływa na napięcie mm po tej samej stronie ciała

• reguluje siłę mm w czasie ruchów dowolnych i mimowolnych

• kontroluje wykonywane ruchy dowolne, szczególnie ich precyzję i płynność

• wprowadza „poprawkę” usuwającą zbędny ruch który wynika z bezwładności (przez skurcz mm agonistycznych)

Móżdżek - najważniejsze drogi

Droga przedsionkowo-móżdżkowa - przesyłane są informacje z receptorów przedsionka i kanałów półkolistych.

Na tej drodze dochodzi do regulacji aktywności mm antygrawitacyjnych

Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna - utrzymuje kontrolę nad mm osiowymi i mm proksymalnymi.

(robak-jądro wierzchu-wzgórze-zakręt przedśrodkowy kory)

Móżdżek - najważniejsze drogi

Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia - utrzymuje napięcie mm i ich położenie. Kontroluje mm dystalne.

Droga korowo-mostowo-móżdżkowa - otrzymuje informację z przeciwległej kory półkuli mózgu. Reguluje inicjację, planowane i czas trwania ruchów dowolnych.

Droga móżdżkowo-czerwienna - wpływa na komórki ruchowe rdzenia. Reguluje napięcie mm.

Móżdżek - drogi i informacje

• nie ma dróg idących bezpośrednio z móżdżku do rdzenia !

• impuls płynący z móżdżku do rdzenia jest podwójnie skrzyżowany !

• połączenie odprowadzające z móżdżku do kory przebiega przez wzgórze

• połączenie doprowadzające z kory do móżdżku przebiega przez most

• zaburzenia występują po tej samej stronie uszkodzenia

Móżdżek - zaburzenia (półkule)

• dysmetria

• drżenie zamiarowe

• adiadochokineza

• oczopląs

• dysartria - mowa powola, skandowana

• hipotonia

• ATAKSJA - NIEZBORNOŚĆ - BEZŁAD

Móżdżek - zaburzenia (robak)

• chwianie się, upadki, zaburzenia równowagi

• chód na szerokiej podstawie

• skłonność do zbaczania i padania

• asynergia tułowia

Móżdżek - przyczyny zaburzeń

• guzy móżdżku

• udary móżdżku

• udar okolicy kręgowo-podstawnej

• urazy czaszkowo-mózgowe

• zatrucia (alkohol,leki)

• stwardnienie rozsiane

• zanik móżdżku

• choroba Friedricha (choroba dziedziczna)

• zanik Holmesa

• zanik Dejerine-Thomasa

Czucie

• w badaniu pacjenta i terapii ważna jest znajomość zaburzeń czucia.

• czucie jest elementem diagnostycznym

• dotyk pozwala kształtować pomysł na ruch

• bez czucia nie potrafimy kontrolować prawidłowego wykonania ruchu

• czucie to też odczuwanie ruchu, ułożenia

• KAŻDE ZABURZENIE CZUCIA JEST ZABURZENIEM PERCEPCJI OTACZAJĄCEGO NAS ŚRODOWISKA

PRZYKŁADY JEDNOSTEK CHOROBOWYCH W NEUROLOGII Z WYSTEPUJĄCYM ZABURZENIEM CZUCIA

• udar mózgu

• uraz rdzenia kręgowego

• stwardnienie rozsiane

• uszkodzenie splotu barkowego

• polineuropatia

• rwa kulszowa

• zespół cieśni nadgarstka

Drogi odpowiedzialne za przewodzenie czucia:

• droga rdzeniowo- wzgórzowa

• sznury tylne

Rodzaje przewodzonego czucia:

• ucisk, ułożenie, ruch, wibracja, dotyk, ból, zimno, ciepło

Poziomy uszkodzenia dróg czuciowych

Uszkodzenie pól czuciowych kory mózgowej

• Uszkodzenie w obrębie zakrętu środkowego tylnego

• Reprezentacja czuciowa nie jest tak ściśle okreslona jak w polu ruchowym

• Zaburzenie czucia różnicującego (dyskryminacja) - problem z oceną nasilenia i umiejscowienia bodżców

• Zaburzenie dermoleksji

• Zaburzenie lokalizacji ( np. płat czołowy)

• Objawy po przeciwnej stronie ciała

Uszkodzenie pól czuciowych kory mózgowej c.d.

• Upośledzenie czucia ułożenia i ruchu

• Problem z umiejscowieniem czucia bólu i temperatury

• Zaburzenia najmocniej wyrażone w dystalnych częściach ciała

• Charakterystyczna jest niepewność chorego

• Mogą występować napady czuciowe ogniskowe o charakterze parestezji

Uszkodzenie dróg czuciowych w torebce wewnętrznej

• Występuje w trakcie uszkodzenia tylnej części torebki wewnętrznej

• Objawy po przeciwnej stronie ciała

• Większe nasilenie objawów w zaburzeniu czucia ułożenia i ruchu niż czuciu bólu i temperatury

• Objawy nasilone w dystalnych częściach kończyn

Uszkodzenie na poziomie wzgórza

• Objawy po przeciwnej stronie ciała

• Dominujące jest zaburzenie czucia głębokiego

• Najsłabsze jest zaburzenie czucia bólu (w drodze rdzeniowo wzgórzowej są włókna skrzyżowane i nieskrzyżowane)

• Charakterystyczne są zaburzenia o typie hyperpatii występujące połowiczo - tzw. bóle talamiczne

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu

• Zaburzenia występują po przeciwnej stronie ciała

• Objawy współistnieją z uszkodzeniem jednego bądź kilku nerwów czaszkowych

• Anatomicznie: drogi czucia przebiegają w znacznej odległości od siebie

Uszkodzenie na poziomie rdzenia kręgowego

• Uszkodzenie sznurów tylnych (objawy po stronie uszkodzenia)

• Uszkodzenie istoty szarej w obrębie kanału środkowego rdzenia kręgowego ( uszkodzenie dróg rdzeniowo-wzgórzowych z zachowaniem struktury sznurów tylnych) - rozszczepienne zaburzenie czucia (zniesione czucie bólu i temp., przy zachowanym czuciu głębokim i dotyku). Zaburzenie czucia obecne w obszarze unerwienia korzonkowego i obustronnie

Uszkodzenie na poziomie rdzenia kręgowego c.d.

• Uszkodzenie istoty szarej rogów tylnych - rozszczepienne zaburzenie czucia

• Połowicze uszkodzenie rdzenia (Zespół Brown-Sequarda) - zniesienie czucia głębokiego po stronie uszkodzenia, zaniesienie czucia bólu i temperatury po przeciwnej stronie, przeczulica na bodźce dotykowe (przeciążenie drogi rdzeniowo-wzgórzowej), możliwe znieczulenie na poziomie uszkodzenia

Uszkodzenie korzonków tylnych

• Powoduje objawy podrażnienia (ból korzonkowy)

• Może nasilać się np. podczas kaszlu ( korzonki przebiegają przez przestrzeń podpajęczynówkową)

• Objawem podrażnienia są bóle oraz parestezje

• Może powodować objawy ubytkowe - przy nasileniu procesu chorobowego

• Uszkodzenie jednego korzenia może nie dawać uchwytnych objawów

Uszkodzenie nerwów czuciowych

• Zniesienie wszystkich rodzajów czucia

• Obszar unerwienia obwodowego jest inny niż obszar unerwienia korzonkowego

• Charakterystyczne zespoły uszkodzeń nerwów

• Uszkodzenia na poziomie splotów, pni, pęczków i nerwów

Objawy uszkodzenia dróg czucia

• Kauzalgie (np. uszkodzenie wzgórza, zranienie nerwów zawierających dużo nerwów współczulnych)

• Parestezje

• Hiperpatia - m.in. odczucie utrzymuje się długo po dotknięciu - schorzenia wzgórza

• Ataksja czuciowa

• Stereoanestezja

Objawy uszkodzenia dróg czucia c.d.

• anestezja, hipestezja, hyperstezja - DOTYK

• analgezja, hipalgezja, hiperalgezja - BÓL

• termoanalgezja, termohipalgezja, termohiperalgezja - TEMPERATURA

Ataksja czuciowa i móżdżkowa - różnicowanie

Porównaj:

-szlaki nerwowe (sznury tylne i drogi rdz.-móżdżkowe)

Zbadaj:

• zaburzenie czucia głębokiego

• równowagę

• odruchy

• porównaj kontrolę tułowia i kończyn

---