Uzależnienie - utrata kontroli nad zażywaniem substancji i kłopotami wynikającymi z tego (psychospołeczne) wzrost tolerancji na sub. Psychoaktywne, objawy abstynenckie tzn. pocenie się, pobudzenie. Wynika to z niedostymulowania po uprzedniej fazie adaptacji do substancji. Głód może objawiać się skrajnie łącznie z omamami czy stanami delirium.
Podłoże uzależnień:
- osobowościowe (młody człowiek potrzebuje wszystkiego, co można przeżyć obcując z ludźmi - przyjaźń, oparcie) niezaspokojenie tych potrzeb rodzi lek
potrzeby z kręgu bycia
potrzeby z kręgu rozwoju
Czynniki podatności:
osobowościowe - niedojrzałość emocjonalna, poczucie osamotnienia, osobowość antyspołeczna
biologiczne - skłonność genetyczna - szukanie stymulatorów niwelujących niedobór
Osobowość nałogowa - tendencja do uporczywego zażywania sub. Uporczywe powtarzanie tych zachowań mimo szkód jakie przynoszą. Pojawiają się bardzo przykre stany psych. po odstawieniu.
zawężenie repertuaru picia
narastanie zachowań szukania picia - tu podwyższa się tolerancja
powtarzające się stany odstawienia
subiektywna świadomość - przekonanie o potrzebie picia
unikanie kaca, ranne picie - ciągi alkoholowe / okres abstynencji
Alkoholicy - cechy przed piciem
osoby drażliwe
problemy z przynależnością do grupy
okresy obniżonego nastroju - uciekanie w marzenia
osoby wstydliwe, nieśmiałe
łatwo wchodzą w konflikt, pamiętliwe
DDA
stan napięcia, brak stabilności, niepewność
brak zaspokojenia potrzeb narcystycznych
rodzic niestabilnie się zachowuje - brak oparcia
tendencja do zaprzeczania problemu
dzieci poprzez zaprzeczanie tłumią ekspresie siebie - wycofują się
sztywność - zachowanie alkoholika jest nieprzewidywalne, dzieci stają się zamknięte, sztywne - nie oczekują
izolacja
osobowość DDA jest zależna od kolejności urodzin
Dzieci nadmiernie oglądające telewizję:
drażliwość
zniechęcenie nauką - nieatrakcyjna
zmęczenia
Sekty - uzależnienie od sekt (Hassan Stefan „uzależnienie od sekt”) wyznaczniki sekt
pułapka - pretekstem jest wyjazd, brak możliwości odejścia
kontrola zachowań, myśli, informacji
techniki wyciszania myśli - np. śpiewy
Schizofrenia (Bleurer - definicja) 1/100 to schizofrenik, heterozja - heterozygozi, zmutowany gen ukryty, odporność.
Paranoidalna (urojeniowa - obok sensu) - najczęściej urojenia i omamy, pamięć wybiórcza zdumiewająca (szczegóły), objawia się później - fasada osobowości. Urojenie:
oczekiwanie
olśnienie
uporządkowanie
Hebefreniczna - rzadka postać (młodość) ruchliwość, wesołkowatość, pustka - „śmiejmy się, bo wszystko jest bez sensu”)
Katatoniczna - (zaburzenia motoryki)
furior kakatonikus wyładowanie ruchowe
stupor kakatonikus bezruch
Prosta (autyzm i otępienie uczuciowe) stopniowe zobojętnienie apatia
Niezróżnicowana (objawy wszystkich czterech - żaden wiodący)
Rezydualna (przewlekłość) objawy trwają bardzo długo bez okresów przejściowych - charakteryzują ją objawy negatywne
Zaburzenia z kręgu schizofrenicznego:
1. zaburzenia schizotypowe - objawy co najmniej 2 lata
ekscentryczne zachowanie
nieprawidłowość myślenia i afektu
skłonność do wycofywania się
dziwne przekonania i magiczność myślenia
nastroje paranoidalne
natrętne ruminacje (przeżuwanie myśli)
zaburzenia urojeniowe - zaburzone myślenie obecne 3 miesiące, wykluczone uszkodzenie mózgu
zaburzenia schizoafektywne - objawy afektywne i schizofreniczne występują na tym samym poziomie podczas jednego epizodu choroby
ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne - odpowiedź na ostry stres
indukowane zaburzenia urojeniowe - kiedy osobą pozostającą w związku z inną ujawnia się ten sam poziom urojeń
Schizofrenia - zaburzenia myślenia i spostrzegania czego skutkiem jest zaburzone zachowanie, wiek 15-45, objawy muszą trwać co najmniej 6 miesięcy, spowodować mają wyraźne pogorszenie funkcjonowania społecznego. Omamy i halucynacje - otępienie zmysłów, zakłócony odbiór, omamy słuchowe, węchowe, dotykowe, nie wzrokowe.
Geny 6, 8, 22. neurochemia - charakter neurorozwojowy niż degeneracyjny
I grupa (organika) nadmiar dopaminy - lekiem są neuroleptyki, które obniżają poziom
dopaminy
II grupa (nastrój) zmiany w strukturze mózgu
zwiększenie i asymetria (lewa większa) komór mózgowych
mniejsze płaty czołowe, mózg i czaszka
zmniejszenie przepływu krwi w mózgu
działa płat potyliczny i ciemieniowy a nie czołowy - pobudzenie
Rodzina i społeczeństwo:
podwójne związanie - nieuzgodniony przekaz - niespójność werbalna / niewerbalna - to rodzi cierpienie
ekspresja emocji w rodzinach - nadopiekuńczość, krytycyzm, wrogość - wyniki z badań rodzin
ukrywanie jasnego znaczenia - „nie lubi jeść kaszki” - rodzic to ignoruje twierdząc, że dziecko lubi
Objawy schizofrenii:
zaburzenia myślenia (neologizmy, deficyty uwagi) rozproszenie poznawcze - łańcuch skojarzeń, rozczepienie zakresu pojęć
zaburzenie treści procesów poznawczych (iluzje) urojenia wielkościowe, prześladowcze, urojenia ksobne - wszystko dotyczy mnie
zakłócenia afektywne (emocje) - płytki lub stłumiony afekt, nieadekwatny afekt
znaczenie w schizofrenii - bełkot, sałata słowna, lęk przed ujawnieniem się, podzielone ja
Wczesne objawy shcizofrenii:
lęk, izolacja, zaburzone funkcjonowanie w rolach, trudności rozumienia co się dzieje, nie radzenie sobie.
Objawy prodromalne - na kilka lat przed pierwszym epizodem choroby
zaburzenia pamięci i uwagi
energia - zaburzenie motywacji do działania
nastrój depresyjny
zaburzenia snu
lęk \ drażliwość
wycofanie społeczne
podejrzliwość, zaburzenia myślenia
deterioracja (nieprawidłowość) w pełnieniu ról
Osiowe symptomy schizofrenii
zauważalne objawy rozczepienia osobowości
otępienie, zobojętnienie uczuciowe
autyzm
Autyzm - zaburzenie rozwojowe - rezultat zaburzenia neurologicznego, oddziaływuje na funkcję pracy mózgu. 1/500 Autyzm, 1 kobieta na 4 mężczyzn. Różnorodność objawów. (PDD-nos, syn. Aspegera, Retta) tomografia - zmiany w funkcjach móżdżku , genetyczny - nie odkryto genu. Objawy 0-3 lata opóźnienie rozwoju mowy, izolacja, nadwrażliwość, brak spontaniczności, nadpobudliwość - otępienie.
Zaburzenia nastroju - zaburzenia afektywne wg ICD - 10 F30-39
zaburzenia Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
jednofazowe
kryteria diagnostyczne manii: zawsze bierzemy pod uwagę:
nastrój
poznawcze (myślenie) myślenie optymistyczne.
aktywność
w depresji kierunki odwrotne.
Hipomania - mania o lżejszym natężeniu (gadatliwość), jest napięcie seksualne ale mniejsze niż w manii. Podobne objawy przy nadczynności tarczycy. Mania może wystąpić z objawami psychotycznymi (zaburzenia myślenia, omamy - wielkościowe urojenia prześladowcze) lub bez objawów psychotycznych.
Depresja - myśli samobójcze, problemy ze spaniem, utrata zainteresowań, wczesne ranne wybudzanie, mała aktywność objawy często maskowane - np. alkohol.
epizod depresyjny przez co najmniej dwa tygodnie
objawy obniżonego nastroju - zespół somatyczny (nie zawsze) brak radości, emocjonalności, ranna depresji, brak apetytu, utrata masy ciała.
Epizod depresyjny (łagodny, umiarkowany, ciężki)
łagodny - mało objawów, dwa główne somatyczne, obowiązki codzienne nie zaburzone
umiarkowany - 2 główne objawy, trudności w realizacji obowiązków codziennych
ciężki - z objawami psychotycznymi - poczucie winy, bez objawów psychotycznych.
Depresja w MMPI
70
50
Hp D Hy Hp D Hy
- skargi somatyczne “marudzi” - wycofywanie się, nie ma skarg somatycznych
Z uwagi na zagrożenie życia bierzemy pod uwagę również:
Pt - psychastenia - lęk, niezadowolenie z siebie, napięcie
Ma - mania
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe - cyklofrenia
Nawroty depresji z manią. Przemienność musi być równa, między nimi powroty do zdrowia.
cyklotymia - ruchliwy, zmienny, łatwo podrażnić i zasmucić, epizody się nie nasilają
dystymia - nerwica depresyjna - podobny lecz obniżony nastrój
Depresja - narzędzia Becka skale - inwentarz objawów depresyjnych
głębokość depresji, izolacja społeczne, chęć samo ukarania,
Skala Hamiltona
Skala beznadziejności Becka
Depresja - uwarunkowania (Pużyński - „Depresja”)
częściej kobiety
częściej młode osoby
kiedyś depresji było mniej
Czynniki chroniące przed depresją:
religijność
umiarkowana ilość dzieci
posiadanie bliskiego partnera
zajmowanie się czymś poza domem
Depresja biologicznie, model psychodynamiczny, model poznawczy depresji - depresja wynika ze sposobu myślenia (jednobiegunowa) Aaron Beck - błędy w myśleniu patrz Seligman wyuczona bezradność - bierność
Różnice osoby zdrowej od depresji jednobiegunowej:
sztywność
kłamstwo
poczucie winy
neurotyzm
potrzeba zależności
pewność siebie
ekstrawagancja
cyklotymia
Różnice zdrowego od dwubiegunowej:
neurotyzm
podatność na wpływy
potrzeba zależności
schizotymia
Różnice czystej od dwubiegunowej:
cyklotymia
ekstrawagancja
kłamstwa
tolerancja na frustracje
Współuzależnienie cechy osoby - ignorowanie siebie, koncentracja na innych
Jak pracujemy z nimi? Znajdując powody emocjonalnego podwieszenia się pod innych.
Skala sensu życia PIL (Frankl - nerwica endogenna)
pow. 60 pkt nerwica endogenna
60-80 - frustracja egzystencjalna
81-90 - obniżone poczucie sensu
91-110 średnie
111-119 wysokie
Depresja u dzieci - w nowej klasyfikacji nie ma depresji dzieci są jedynie zaburzone lękowo.
Objawy: - obniżony nastrój, samoobwinianie się, poczucie samotności, objawy dodatkowe (agresja, zmiany w funkcjonowaniu szkolnym, zab. socjalizacji, zmiany postaw wobec szkoły, dolegliwości fiz., brak apetytu, utrata energii)
Syndromy presuicydalne:
poczucie wyczerpania
poczucie bezradności
ambiwalencja
nasilenie lęku, gniewu, winy
poczucie chaosu
zawężone widzenie problemów
zaburzenie snu i czuwania
Osiowe cechy osobowości: impulsywność, mała plastyczność, słabe relacje z innymi, samoobwinianie
Zaburzenia lękowe jawne W MMPI dla lęków +F, +Pt, +De
Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem - pod postacią somatyczną nerwice, w których dominującym objawem jest lęk wprost, widoczny, lęk jest ukryty pod postacią zakamuflowaną - coś mnie boli. Zaburzenia te spowodowane są generalnie zdarzeniami psychicznymi.
Kiedyś nerwica lękowa teraz zespół paniki i uogólnionego lęku.
Składniki lęku: poznawczy - rozpoznanie i interpretacja, somatyczny - reakcja ciała, emocjonalny, behawioralny - aktywne działanie.
Fobia - lęk dotyczy określonych przedmiotów, które są ze swej natury bezpieczne, jest silna reakcja na ten konkretny przedmiot
behawioralnie - poznawczo - odczulanie, 1 sesja 2 sytuacje lękowe z listy od najmniejszych; zanurzanie - rzucenie na głęboką wodę od razu, modelowanie - pokazanie innych zachowań (nie dzwoń po pogotowie podczas ataku paniki, zaufaj mi nic się nie stanie)
Agora fobia - lęk przed przestrzenią, sytuacja która: obecność tłumu, nie ma możliwości natychmiastowej ucieczki.
Fobie społeczne - obawa przed oceną, wystąpieniem (podłożem jest niska samoocena, lęk przed krytyką) ekspozycja na ocenę społeczną..
Odbiór sytuacji i ekspozycja odbierane są jako sytuacja zagrażająca
lęk i reakcje lękowe
odbiór bodźców z wnętrza organizmu
znowu się boję - katastrofizacja
Zaburzenia lękowe z napadami lęku - lęk paniczny, napady lęku (silny stan emocjonalny, pobudzenie w ciele myśli katastroficzne, chęć działania) nie ma ewidentnego bodźca powodującego ten stan
Koncepcja wyparcia psychodynamiczna.
nie powinno być elementu fobii - tzn. konkretnego bodźca
takie napady powinny się powtarzać przez 3 mies. pobudzenie AUN
pomiędzy osobami funkcjonuje w sposób zdrowy
podobnie w nadczynności tarczycy (Basedowa - wytrzeszcz, szczupłość) podobnie też w hipoglikemii, guzach nadnerczy, wypadanie płatka zastawki dwudzielnej, tężyczce, chorobach niedokrwienia serca.
Przyczyny społeczne - „dziecko adoptowane” doświadczenia behawioralne - wyuczenie; Temperamentalnie - wysoka reaktywność
Praca nad lękiem:
zmniejszyć ilość napadów lęku (leki antydepresyjne, połączone z psychoterapią, poczucie bezpieczeństwa - zaufanie, nauka własnego ciała i reakcji co się dzieje, pogłębić wgląd w siebie odnośnie sytuacji, nauka metod relaksacji - oddech, praca nad obrazem siebie)
Zaburzenia lękowe uogólnione:
Osoba przez cały czas się boi. Lęk jako cecha - częściej kobiety. Praca z lekami. Wskazówki diagnostyczne:
przez większość czasu obecny lęk, pobudzony AUN dużo komunikatów z ciała, napięcie nerwowe
podobnie przy nadczynności tarczycy i hipoglikemii
takim stanem rozpoczynają się choroby somatyczne
leczenie - psychoterapia połączona z farmakoterapią wspomagająco
Diagnoza schizofrenii, przy ostrej diagnoza „na oko”
Początki schizofrenii: trudno, bo choroba występuje w rzutach, objawy podobne do wieku dojrzewania (dzieci za szybą)
Objawy prodromalne: utrata energii, wycofywanie się z relacji, myślenie sztywne nie potrafi abstrahować, nie chce pomocy - oddala się, magiczne myślenie, niedookreślenia, zainteresowania filozofią i religią - powierzchowne, lęk przed oceną.
Paragnomen - zwiastun choroby, kilka lat przed pierwszym rzutem choroby, nie pasuje do osobowości zachowanie.
Leczenie:
podstawa to farmakologia
wspomagające psychologiczne(terapia - określenie uczuć i siebie) oddział zamknięty; warsztaty terapii zajęciowej - oddział otwarty) uspołecznienie i otwarcie na innych, korekta myślenia
Zaburzenia lękowe ukryte
1. zaburzenia obsesyjno - kompulsywne (nerwica natręctw)obsesja - natrętne i uporczywe
myśli, kompulsje - przymus wykonywania rzeczy
obsesja - bez poczucia obcości - konkretny „przedmiot”
urojenie - obce myśli
Co najmniej 2 tygodnie musi to trwać. Czynności są przymusowe i niechętne. (przyczyny organiczne - jądra ogoniaste - perseweracja zachowań, zakręt oczodołowy - uwaga)
Podobne objawy - guzy mózgu, osobowość anankastyczna - sztywna.
Leczenie - leki i operacje, psychologia głębi nie jest skuteczna.
2. reakcja na ciężki stres i zaburzenia posttraumatyczne PTSD
PTSD objawy: (koszmary, budzi się z lękiem, aktywność dotyczy przeszłości wspomnień)
Zaburzenia adaptacyjne - w nowych okolicznościach po nowych doznaniach
problem ze zorganizowaniem czasu
trudności rodzą problem z poradzeniem sobie
Leczenie: techniki behawioralne - poznawcze, rzadziej leki
3. Zaburzenia dysocjacyjne (nerwica histeryczna)
utrata integracji, wcześniejszymi doświadczeniami a obecną tożsamością
utrata nad informacjami z ciała
konwersja - uczucie stłumione i zamienione w objaw somatyczny
powinna być ukryta przyczyna psychologiczna
istnienie mikrouszkodzeń płatów czołowych
amnezja dysocjacyjna - niepamięć, Zespół Korsakowa u alkoholików i guzy mózgu - podobnie
fuga dysocjacyjna - „wyjeżdżanie”
drgawki dysocjacyjne - mylone z padaczką, są w stanie zaplanować miejsce ataku, nie robią sobie krzywdy podczas ataku (gwóźdź histeryczny, obręcz histeryczna)
osobowość wieloraka - inność, odrębne stany nie wiedzą o sobie, u dzieci należy wykluczyć fantazjowanie, mogą być omamy słuchowe.
opętanie i trans ICD-10, DSM-4
jest przekonanie o opętaniu
inne poczucie osobowości
nie wiąże się z okolicznościami religijnymi
związek między poczuciem opętania a stresem z przeszłości
lekarze nie są w stanie postawić innej diagnozy
4. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
skargi somatyczne
domaganie się wciąż nowych badań
pacjent boi się choroby
leczenie wglądem w siebie nieskuteczne
5. inne zaburzenia nerwicowe
Zespół depersonalizacyjno - derealizacyjny
Zaburzenia osobowości
Osobowość - względnie trwała struktura i organizacja procesów myślenia, temperamentu, emocji, inteligencji. Rozwój w kierunku integracji, predyspozycje biologiczne ze środowiskiem.
Zaburzenia osobowości:
1. odmienność funkcjonowania - nieprzystosowanie
antyspołeczne zaburzenie osobowości - kiedyś obłęd moralny (hedonistyczne wartości, brak umiejętności różnienia dobra od zła)
Kryteria diagnostyczne: przed 15 r. ż. długotrwałe - diagnoza dopiero po 18 r. ż., nierówność postępów w nauce, łamanie prawa,
Typy osobowości antyspołecznej (słomiany ogień - impuls i reakcja, brak sumienia i wglądu - internalizacja, nieprzewidywalność) genetyczne - dodatkowy chromosom, niski próg pobudzenia, fale mózgowe charakterystyczne dla dzieci, przyczyny psychologiczne: (problem z wyciąganiem wniosków z doświadczeń, zaburzenia planowania, otwarty konflikt rozwojowy - niekochająca matka)
zachowania pieniacze
histeryczne zaburzenia osobowości (kobiety-flirt, mężczyźn-laluś)
anankastyczne zaburzenia osobowości - dążenie do precyzji, dokładność; nigdy nie jest pewien czy już jest dobrze
schizoidalne zaburzenia osobowości
osobowość border-line (z pogranicza-niestabilność emocjonalna)
mania
hipomania
depresja
ciężka depresja