Założenia teorii krytycznej

Jak każda odmiana myślenia pedagogicznego, stawia ona sobie kilka rodzajów zadań;

• Po pierwsze musi określić jaką wizje człowieka i społeczeństwa- i to zarówno realna, jak i idealną: musi określić jaki świat jest i jaki być powinien

• Musi też określić, w jakim kierunku powinny podążać zmiany tego świata

• społeczeństwo powinno być otwarte na dialog, a jednostka przygotowana do życia, tak by w dialogu odpowiedzialnie uczestniczyć

• konieczne jest określenie sposobów działania umożliwiających choćby nieznaczne zbliżenie się tego, co jest, do tego, co być powinno

PROJEKT REFORM

Właściwą reformę szkolnictwa w Polsce przeprowadzono w 1999 roku. Ustawa usankcjonowała:

• tworzenie i funkcjonowanie sześcioletnich szkół podstawowych i gimnazjów,

• tworzenie i funkcjonowanie szkół ponadgimnazjalnych,

• obowiązku szkolnego realizowanego w szkołach podstawowych i gimnazjalnych,

• obowiązku nauki realizowanego w szkołach ponadgimnazjalnych,

Ustawa regulowała również zasady działania gimnazjów niepublicznych i publicznych oraz sposób ich finansowania.

Celem tych działań było:

• podniesienie poziomu edukacji społeczeństwa przez upowszechnienie wykształcenia średniego
  i wyższego,

• wyrównanie szans edukacyjnych,

• sprzyjanie poprawie jakości edukacji, rozumianej jako integralny proces wychowania i kształcenia

Jest to ważny element reformy i poprawienia jakości pracy szkoły i daje takie korzyści jak:

• możliwość dostosowania metod pracy do potrzeb danej grupy wiekowej,

• możliwość dostosowania bazy lokalowej i wyposażenia szkoły oraz pomocy dydaktycznych do potrzeb uczniów,

• stworzenie w szkole atmosfery potrzebnej na danym etapie rozwoju- od opieki do wspierania
  w samodzielności,

• zapewnienia bezpieczeństwa uczniom, w odpowiedzi na zagrożenia właściwe dla danego okresu rozwojowego,

• zgromadzenia kadry wyspecjalizowanej w pracy na danym etapie edukacyjnym

W drugim etapie reformy, we wrześniu 2002 r powstały licea profilowane.

Trzecim celem reformy była poprawa jakości edukacji. Wiązało się to przede wszystkim ze:

• zmianą programów nauczania,

• zwiększenia wychowawczej roli szkoły,

• lepszym przygotowaniu absolwentów do dorosłego życia,

• przygotowaniu absolwentów do stałego, ustawicznego kształcenia się.

Reforma położyła większy nacisk na zdobywanie umiejętności przez uczniów, a nie na wiedzę encyklopedyczną, nie przydatną w codziennym życiu. Nowe programy nauczania zostały tak skonstruowane, aby wyposażyć absolwenta w kluczowe umiejętności konieczne w dorosłym życiu:

• umiejętność uczenia się,

• komunikacji interpersonalnej,

• pracy zespołowej,

• twórczego rozwiązywania problemów,

• sprawnego posługiwania się komputerem,

• biegłą znajomość języków,

Szkolny program wychowawczy musi posiadać każda szkoła od 1 września 1999 roku. Jednak program ten jest zależny od potrzeb wynikających ze środowiska uczniowskiego, dotychczasowych doświadczeń, koncepcji wychowania realizowanych przez rodziców dzieci. Dlatego niezbędna jest tu współpraca całego środowiska tj. nauczycieli, innych pracowników szkoły, uczniów i rodziców. Taka współpraca gwarantuje powstanie programu realnego i rzeczywiście realizowanego.

Reforma edukacji wprowadziła również nowy element jakim jest ocenianie wewnętrzne, zależne od szkoły i ocenianie zewnętrzne- egzaminy. Ocenianie wewnętrzne to proces długotrwały, ulegający zmianom. Zmiany te musza być akceptowane przez uczniów i ich rodziców. W reformującej się szkole wprowadzone zostało również ocenianie wspierające, które ma na celu pokazanie uczniowi, w czym i jakie zrobił postępy. Ocenianie takie nie może polegać na wyszukiwaniu błędów i uchybień. Jest to droga do wyeliminowania dotychczasowego sposobu oceniania uczniów, który uważany jest za zbyt represyjny, wywołujący lęk, powodujący u uczniów stany stresowe i uczenie się pod egzamin pod oczekiwania nauczyciela. Egzaminy zewnętrzne przygotowywane są przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i Komisje Okręgowe. Pod koniec szkoły podstawowej, w klasie szóstej, odbywa się sprawdzian kompetencyjny, którego celem jest diagnoza osiągnięć i deficytów ucznia. Po zakończeniu gimnazjum jest egzamin gimnazjalny. Innym egzaminem zewnętrznym będzie egzamin maturalny, który budzi wiele kontrowersji oraz egzaminy zawodowe.

Podstawowym warunkiem rozwoju edukacji w Polsce jest określenie jej prognozy oraz opracowanie kompleksowego i perspektywicznego programu polityki edukacyjnej i reformy systemu edukacji, która jest społeczną wartością, podstawowym prawem człowieka oraz kapitałem ludzkim i nadzieją.

Cel edukacji refleksyjnej i zasady edukacji refleksyjnej

w pedagogice - głęboki namysł nad działaniem lub wydawaniem oceny czegokolwiek.
Wolność jako podstawa myślenia refleksyjnego

Wolność (ujęcie W. Woronowicz) jest to takie działanie zgodne z wolą, które da się uzasadnić (w tym usprawiedliwić) możliwie największą liczbą motywów, jakie ludzie szeroko akceptują.

Rodzaje wolności zewnętrzna i wewnętrzna. Rozwijanie wolności od czegoś (przymusu, poniżania)
i wolności do czegoś (otrzymywania pomocy, podejmowania decyzji).

Cel edukacji refleksyjnej to rozwijanie osoby do wdrażania do głębokiego zastanawiania się przed podejmowaniem decyzji lub czynności, zwłaszcza o cechach moralnie niejednoznacznych, według przyjętego w naszym społeczeństwie systemu wartości wysokich.

Źródła edukacji refleksyjnej to:

• Intelektualne - naukowa wierność prawdzie, opieranie przekonań na obserwacjach oraz wnioskowaniach opartych na analizie logicznej.

• Emocjonalne - potrzeba bezpieczeństwa jednostki, co wymaga ograniczenia niesprawiedliwej dominacji.

• Badawcze - metoda związana ze sceptycyzmem metodologicznym.

Zasady i metody edukowania do refleksji

W. Woronowicz wymienia następujące zasady edukacyjne:

• Uczeń /Wychowanek jest człowiekiem wolnym.

• Uczeń /Wychowanek stanowi podmiot edukacji.

• W stosunkach nauczyciela/wychowawcy z uczniem /wychowankiem obowiązuje partnerstwo.

• Komunikacja nauczyciela/wychowawcy z uczniem/wychowankiem dokonuje się na drodze dialogu edukacyjnego.

• Edukacji towarzyszy konsekwentnie wdrażanie do refleksji.

Przyjęte założenie iż nawyk refleksji to skuteczny mechanizm porządnego życia jednostek, to warto wykorzystać następujące metody edukacyjne:

• Metody konwencjonalne asymilacyjne, oparte na słowie,

• Metody oparta na materiałach źródłowych, praca pod kierunkiem nauczyciela,

• Gry dydaktyczne,

• Metody problemowe.

Pedagogika międzykulturowa(definicja)

Edukacja międzykulturowa (definicja)

Edukacja międzykulturowa to dialog kultur, który kładzie szczególny nacisk na niepowtarzalność jednostki ludzkiej, podkreśla prawo grup do alternatywnego stylu życia. W tym sensie istnieje głęboka syntonia perspektywy wielokulturowej w pedagogice z nurtami poszukującymi drogi wyzwolenia człowieka poprzez edukację. Edukacja międzykulturowa jest reakcją na dostrzeżenie wielokulturowości współczesnych społeczeństw.

Pedagogika międzykulturowa - dział pedagogiki poświęcony problematyce społeczności zróżnicowanych kulturowo, etnicznie, religijnie, językowo. Dążeniu do jedności, oswajaniu inności, upowszechnianiu postaw otwartych.

Cele edukacji międzykulturowej

Celem edukacji międzykulturowej jest wzajemne wzbogacanie się kultur większości i mniejszości nie powinny one istnieć obok siebie, lecz współistnieć ze sobą. Jest to pedagogika „spotykania się kultur”. Jej istotę oddaje maksyma: czego ja nauczyć się mogę od innych kultur i czego ludzie innych kultur nauczyć się mogą ode mnie. Postuluje się, by najważniejszym źródłem tej nauki były bezpośrednie osobiste i konkretne doświadczenia zdobywane w codziennym życiu, a nie teksty pisane. Główne cele edukacji międzykulturowej to:

• porozumiewanie się w skali światowej ludzi różnej rasy, języka, religii, tradycji, stylu życia,

• angażowanie na rzecz pokoju, równości, sprawiedliwości i bezpieczeństwa we własnym kraju i na całym świecie,

• wyzbywanie się uprzedzeń i stereotypów,

• przeciwstawianie się wszelkim formom ksenofobii, dyskryminacji, rasizmu i wrogości wobec mniejszości.

Idea zrównoważonego rozwoju

Zrównoważony rozwój jest to taki rozwój społeczny i gospodarczy, który zapewnia zaspokojenie potrzeb współczesnego społeczeństwa bez naruszania możliwości przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich potrzeb.

Najczęściej wskazywanym celem zrównoważonego rozwoju jest: wzrost dobrobytu społecznego
i jednostkowego oraz harmonijne ułożenie relacji pomiędzy człowiekiem a przyrodą .

Inne najczęściej wymieniane to:

osiągnięcie dobrobytu, sprawiedliwości (wewnątrz- i międzypokoleniowej) i bezpieczeństwa;

zaspokojenie fizycznych i psychicznych potrzeb człowieka poprzez prawidłowe ułożenie jego stosunku do środowiska przyrodniczego - T. Zaufal;

zaspokojenie potrzeb podstawowych, koniecznych dla prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego człowieka - osiągnięcie zrównoważonej jakości życia

Zrównoważony rozwój oznacza, że wzrost gospodarczy prowadzi do zwiększania spójności społecznej (w tym m.in. zmniejszania rozwarstwienia społecznego, wyrównywania szans, przeciwdziałania marginalizacji i dyskryminacji) oraz podnoszenia jakości środowiska naturalnego, m.in. poprzez ograniczanie szkodliwego wpływu produkcji i konsumpcji na stan środowiska i ochronę zasobów przyrodniczych.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju realizowana jest w rzeczywistości o trzech wymiarach: ekonomicznym, społecznym i ekologicznym. Poszukiwanie harmonii i równowagi, a tym samym zapewnianie trwałości rozwoju, dokonuje się tutaj poprzez szczególne poświęcanie uwagi ochronie środowiska naturalnego i społecznego potencjału rozwojowego, towarzyszące wzrostowi ekonomicznemu. Ochrona ta oznacza troskę o środowisko przyrodnicze i jego zasoby tak, aby w możliwie niepogorszonym stanie mogły służyć przyszłym pokoleniom. Oznacza również dbałość o zapewnienie edukacji, opieki zdrowotnej, bezpieczeństwa i odpowiednich warunków bytowych ludzi, w taki sposób, aby nie niszczyć społecznego potencjału rozwojowego przyszłych pokoleń. W ten sposób niejako gwarantuje się ochronę rzadkich dóbr i zasobów, a tym samym umożliwia trwałość rozwoju.

Zrównoważony rozwój leży w polu zainteresowań wielu organizacji międzynarodowych. Należą do nich m.in.:

• Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP),

• Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP),

• instytucje Unii Europejskiej:

• Parlament Europejski,

• Komisja Europejska,

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

Wzorzec osobowy (sens wedle zrównoważonego rozwoju)

To zestaw układ, norm nakazujących ( zalecających) realizację określonych wartości możliwych .

Zalicza sie do nich:

• wartości moralne

• Wartości witalne

• wartości poznawcze

Przysługuje wyłącznie osobie, jej działaniom i intencjom. Wzorzec osobowy ucznia w edukacji dla zrównoważonego rozwoju:

• cechy osobowe uczących się: samodzielność, odpowiedzialność, wrażliwość, refleksyjność

• zdolność- utrzymania równowagi wewnętrznej, krytycznego myślenie

• umiejętność rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, innowacyjnego działania, współdziałania, korzystanie z informacji

• posiadanie wiedzy.

Pedagogika ideologiczna (czym jest)

Mówiąc najogólniej ideologia to całokształt wartości, postaw i sposobów zachowania, które odnoszą się do sfery stosunków politycznych. Ideologia powstaje na skutek krytyki otaczającej rzeczywistości i stosunków społecznych oraz proponuje inny obraz świata. Systemy pedagogiczne, które opierają się na koncepcji ideologicznej kształtują obraz przyszłego życia społecznego, a swoje założenia pragną zrealizować poprzez zastosowanie odpowiedniego programu wychowawczego. Cele wychowawcze tworzone w oparciu o koncepcje ideologiczne noszą nazwę celów pedagogicznych. Według tych koncepcji cele wychowania tworzą określone zadania dla współczesnego pokolenia, a sam proces wychowania powinien zmierzać do tego, aby cała aktywność jednostki była skierowana na realizację tych zadań. W takim przypadku ideologiczny cel procesu wychowania stanie się równocześnie celem życia. Wyprowadzanie takich celów wychowania ma służyć urabianiu jednostki i nie ma nic wspólnego ze swobodnym rozwojem. Intensywność urabiania jest tym większa, im krótszy jest czas przeznaczony na realizację założonego celu. Systemy pedagogiczne, które wyprowadzają cele z koncepcji ideologicznych utożsamiają je z obrazem idealnego życia narodu, państwa lub całej ludzkości. Źródłem celów pedagogiki ideologicznej jest materializm dialektyczny (3) i historyczny. Podstawowe założenia aksjologiczne (4) tej filozofii to:

• człowiek jest wartością najwyższą

• podstawowym światem jednostki jest materialny świat ludzi, ukształtowany w sposób historyczny

• podstawową wartością człowieka jest jego szczęście i rozwój

• najważniejsze jest dobro człowieka i ludzki rozwój

• szczęście, dobro i rozwój zależą od warunków życia społecznego

Założenia wychowania egzystencjalnego

Egzystencjalizm zakłada że właściwości natury ludzkiej nie stanowią o egzystencji świata materialnego, ale o istnieniu człowieka, bowiem to jest najważniejsze. Egzystencja wyprzedza esencję. Cechuje ona istnienie ludzkie, czyli wolność wyboru, zmienność i nieustającą otwartość, oraz ze człowiek jest zagubiony w zbiorowości gdyż społeczeństwo jest zagrożeniem dla wolności jednostki, dlatego jednostka musi dokonywać ciągłych wyborów. Pedagogika egzystencjalna zakłada także pełen rozwój jednostki, bo jest on ważny jeśli chodzi o szkołę, bo uczeń podczas wychowania staję się podmiotem w wychowaniu. Nauczanie polega bowiem na rozbudzaniu zainteresowań, dzięki czemu człowiek zdobywa nowe doświadczenia, które pozwalają wychowankowi na dokonywanie słusznych wyborów.

---