ALKOHOLIZM
Dziecko w rodzinie z problemem alkoholowym uczy się trzech rzeczy na nie:
-nie ufać - niespełnione obietnice, niedotrzymane umowy, zagubienie dorosłych, niespójność ich działań - wszystko to nie sprzyja kształtowaniu się orientacji i ufności
-nie mówić - nie mówi się w rodzinie o problemie, nie używa się słów że ktoś jest pijany tylko źle się czuje, oczywiście nic nie wychodzi poza rodzinę
-nie odczuwać - wypieranie tego co się odczuwa, nienawiści złości do rodziców
5 obronnych wzorów funkcjonowania dzieci z rodzin dysfunkcyjnych
-bohater rodzinny- osoba pełna wyrzeczeń i poświęcenia dla rodziny. Rezygnuje z ważnych, osobistych celów życiowych by godzić rodziców, nakładać na siebie rozliczne obciążenia by inni mieli lżej. Nie odczuwa zmęczenia ani nie odbiera sygnałów choroby. Ostatecznie ląduje na stole operacyjnym z powodu perforacji wrzodu żołądka
-wspomagacz -„dziecko-rodzic” ponieważ przyjmuje postawę opiekuńczą wobec osoby pijącej. Jego głównym zadaniem jest chronić alkoholika przed przykrymi skutkami picia, przez co nieświadomie sprzyja rozwojowi choroby. To on wylewa alkohol do zlewu lub przynosi go do domu, by alkoholik nie wyszedł by się dopić. Picie alkoholika angażuje wiele jego energii. Gdy dorośnie, zostanie żoną alkoholika lub mężem osoby uzależnionej.
-kozioł ofiarny-to częsty odbiorca agresji alkoholowej i upokorzeń, zły uczeń, wagarowicz, „niedobre dziecko” jak mawiają matki. Poszukuje aprobaty w grupach rówieśniczych nastawionych antyspołecznie. Wcześnie sięga po alkohol, stając się głównym kandydatem do przedłużenia dynastycznej linii rodzinnego alkoholizmu.
-błazen - to ktoś przymilny, uroczy, pełen wdzięku, sprawnie rozładowujący napięcia rodzinne, przez dobry dowcip, czy „rozbrojenie” rodziców. „zrób coś żeby mama przestała się denerwować, to częste zadanie maskotki. Ten typ formacji obronnej sprawia, ze dziecko odłącza się od uczuć smutku, zawsze robiąc dobrą minę do złej gry.
Uzależnienie od alkoholu traktuje się jako chorobę przewlekłą, której nie można wyleczyć - w medycznym tego słowa znaczeniu, a jedynie powstrzymać jej rozwój dzięki utrzymywaniu abstynencji.
W zespole uzależnienia od alkoholu, ze względów klinicznych i praktycznych, wyróżnia się zespół objawów psychicznego i fizycznego uzależnienia
-uzależnienie psychiczne to psychiczny popęd, potrzeba do okresowego lub przewlekłego przyjmowania środka dla doznania przyjemności lub uniknięcia przykrości. W alkoholizmie jest to potrzeba zmiany stanu psychicznego za pomocą alkoholu dla uzyskania komfortu psychicznego
-uzależnienie fizyczne - przystosowanie się organizmu do alkoholu charakteryzujący się dotkliwymi zaburzeniami fizycznymi w przypadku przerwania przyjmowania środka.
Fazy rozwoju choroby alkoholowej (Jellinek):
-faza przedalkoholowa - używanie alkoholu w tej fazie jest zawsze motywowane. Nie prowadzi do społecznie nieakceptowanych zachowań, ale pijący uzyskuje pewien stan znieczulenia emocjonalnego. Stopniowo obniża się tolerancja jednostki na napięcia psychiczne, a każdy taki stan znoszony jest przez użycie alkoholu.
-faza zwiastunów (prodromalna) - rozpoczyna się w momencie pierwszych palimpsestów alkoholowych (okresy niepamięci). Ich specyfika, w odróżnieniu od amnezji alkoholowej, polega na tym, że po niewielkich ilościach alkoholu - nie zaburzających w istotny sposób funkcjonowania jednostki - występuje niepamięć okresu picia. Równocześnie pojawiają się takie zachowania jak: picie w tajemnicy przed innymi, używanie alkoholu w coraz większych ilościach w krótkich odstępach czasu, stałe, mające charakter natręctw, myśli o spożyciu alkoholu.
-faza krytyczna (krzyżowa) - to choroba alkoholowa o pełnym obrazie klinicznym. Znamiennym objawem tej fazy jest symptom utraty kontroli ilościowej (samokontroli) po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu. Utrata kontroli ilościowej traktowana jest jako symptom o znaczeniu różnicującym między pijaństwem i alkoholizmem. Pod koniec fazy krytycznej alkoholik przechodzi do porannego picia alkoholu, które kontynuuje, w małych dawkach, w ciągu dnia. Pojawia się zespół abstynencyjny z nasilającym się popędem do alkoholu i zaburzeniami somatowegetatywnymi.
-faza przewlekła- charakteryzuje się wielodniowymi ciągami picia związanymi z występowaniem zespołu abstynencyjnego. Wyraźnie nasilają się zaburzenia funkcjonowania psychicznego i społecznego, które nazywane są degradacją alkoholową. W tym okresie występują psychozy alkoholowe.
Współuzależnienie:
To specyficzna forma uzależnienia - od drugiej-pijącej osoby i jej problemów. Objawy:
-alkoholik koncentruje całe swoje życie wokół picia, natomiast koalkoholik koncentruje myśli, uczucia i zachowania wokół picia alkoholika
-alkoholik ma subiektywne poczucie przymusu picia, koalkoholik subiektywne poczucie konieczności odciągnięcia pijącego od alkoholu
-alkoholik usztywnia i ogranicza różnorodność zachowań i reakcji związanych z piciem, koalkoholik usztywnia i ogranicza różnorodność zachowań i reakcji związanych z piciem alkoholika
-u alkoholika pojawiają się nawroty picia po okresach abstynencji, koalkoholik powtarza mechanizm podejmowania i powstrzymywania się od typowych reakcji na picie
-po zaprzestaniu picia u alkoholika występują objawy abstynencyjne, koalkoholik doświadcza przykrych stanów emocjonalnych w okresach, gdy alkoholik przestaje pić
-po powrocie do picia alkoholik doświadcza złagodzenia i wycofania się objawów abstynencyjnych, koalkoholik doświadcza również zmniejszenia się intensywności przykrych stanów uczuciowych towarzyszących przerwie w piciu.
-alkoholik ma poczucie niemożności rozstania się z alkoholem na zawsze, natomiast koalkoholik poczucie niemożności rozstania się z alkoholikiem, mimo okresowych pragnień odejścia od niego.
Według Instytutu Psychologii Zdrowia Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) to w najszerszym znaczeniu dorosłe osoby, które wychowywały się w rodzinie alkoholowej.
W węższym znaczeniu Dorosłe Dzieci Alkoholików są to osoby, które doświadczają problemów związanych z niemożnością uwolnienia się w życiu dorosłym od konsekwencji doświadczeń dorastania w bliskim otoczeniu osoby uzależnionej lub nadużywającej alkoholu.
Dzieci w rodzinach alkoholowych przeżywają wiele trudnych emocji: wstyd, poczucie winy, gniew, smutek i strach. Typowymi sposobami radzenia sobie przez dzieci z rodzin alkoholowych z trudnymi emocjami są m.in. zepchnięcie uczuć do podświadomości, pomniejszanie ich lub zaprzeczanie, nierozpoznawanie ich (nienazywanie) i mylenie z myślami.
W życiu dorosłym wspomnienia z okresu dzieciństwa często budzą u DDA lęk, doznają one smutku i unikają uczucia gniewu. Efektem zmian w reakcjach emocjonalnych u DDA jest często obronna postawa wobec życia i ludzi. Na skutek tych przeżyć często doświadczają one problemów:
trudności w kontaktach z innymi ludźmi,
trudności w budowaniu głębokich związków uczuciowych,
trudności w kontakcie z samym sobą, polegające przede wszystkim na, niezdolności do odczuwania własnych potrzeb,
nieumiejętność radzenia sobie z trudnymi sytuacjami,
potrzeba stałego kontrolowania siebie i innych,
negatywny obraz własnej osoby, poczucie własnej nieatrakcyjności, niskie poczucie własnej wartości z jednoczesnym stawianiem sobie wysokich wymagań,
postrzeganie świata jako wrogiego,
cierpienie psychiczne,
lęk przed odrzuceniem,
lęk przed zmianą,
ciągłe napięcie,
poczucie zagrożenia, nawet gdy nic złego się nie dzieje,
poczucie niedostosowania, negatywnej odmienności, izolacji.
. Sztander „Dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym”, Warszawa 1995 s. 12-18
L. Cierpiałkowska, „Alkoholizm. Małżeństwa w procesie zdrowienia.”Poznań 1997, s. 13
L. Cierpiałkowska, „Alkoholizm. Małżeństwa w procesie zdrowienia.”Poznań 1997, s. 16-17
L. Cierpiałkowska, „Alkoholizm. Małżeństwa w procesie zdrowienia.”Poznań 1997, s. 24