s przybyszewski, Stanisław Przybyszewski

Stanisław Przybyszewski - życie i twórczo¶ć.

Do woja, hej, do woja, ale lepiej do Ahoja!>

Sciaga.pl > Prace > Młoda Polska >Home | Reklama | Info | Mail

Stanisław Przybyszewski - życie i twórczo¶ć.

kategoria: J.polskizakres: Młoda Polskadodano:

2000-04-19

Życiorys:

Przybyszewski był dramaturgiem, powie¶ciopisarzem, eseist±, ponadto

największym zwolennikiem i propagatorem skrajnego modernistycznego

estetyzmu, wyrażaj±cego się w ha¶le"sztuka dla sztuki". Był synem

wiejskiego nauczyciela. Uczęszczał do gimnazjum niemieckiego w

Toruniu i W±growcu, następnie wyjechał do Berlina, gdzie przez

pewien czas studiował

architekturę i medycynę. W latach 1892 - 93 redagował socjalistyczn±

"Gazetę Robotnicz±", wydawan± w Berlinie dla emigrantów polskich.

W roku 1892 wydał eseje filozoficzne pt. "Z psychologii jednostki

twórczej" (cz. I "Chopin i Nietzsche", cz. II "Ola Hansson"), dzięki

którym stał się osob± popularn± w ¶rodowisku niemiecko -

skandynawskiej bohemy artystycznej Berlina. ZaprzyjaĽnił się m.in. z

malarzem E. Munchem, dramatopisarzem A. Strindbergiem. W 1893 r

ożenił się z Norweżk± Dagny Juel, uważan± za muzę tego ¶rodowiska.

Twórczo¶ć w języku niemieckim dała mu rozgłos w Niemczech, krajach

skandynawskich, Czechach i w Polsce, więc gdy w 1898 r wrócił do

kraju, został w Krakowie entuzjastycznie przyjęty jako guru młodego

pokolenia. Redagował "Życie" przy artystycznej współpracyS.

Wyspiańskiego, aż do upadku pisma w 1900 r. Wokół postaci pisarza

narastała atmosfera skandalu obyczajowego, spowodowanego brakiem

zahamowań w życiu towarzyskim

(demonstrowany alkoholizm, narkomania, nielegalizowanie zwi±zków

erotycznych), osobistym (samobójstwo porzuconej przyjaciółki,

rozbicie małżeństwa Kasprowiczów) i artystycznym (eksponowanie w

twórczo¶ci tematyki erotycznej). W latach 1901 - 1905 Przybyszewski

mieszkał w Warszawie, 1906 - 1919 w Monachium, 1919 - 1920 w

Poznaniu, 1929 - 1924 w Gdańsku, gdzie zainicjował otwarcie

gimnazjum polskiego. PóĽne lata Przybyszewskiego to

czas otrz±¶nięcia się z przyzwyczajeń cyganerii i zwrócenie się ku

polskim sprawom narodowym. W 1924 r. osiadł w Warszawie, gdzie obj±ł

stanowisko urzędnika kancelarii prezydenta. W ostatnich latach życia

pracował nad pamiętnikami zatytułowanymi "Moi wspócze¶ni".

Twórczo¶ć:

1. Manifest "sztuki dla sztuki":

Przybyszewski był wyznawc± hasła: "sztuka dla sztuki", ponadto

odnaleĽć można w jego twórczo¶ci niezwykle silne wpływy dekadentyzmu

i nietzscheanizmu. Swoje pogl±dy sformułował w manife¶cie

"Confiteor" (1899), w pismach z czasów berlińskich, a także

artykułach drukowanych w "Życiu" i zebranych w tomie "Na drogach

Duszy" (1900). U podstaw ¶wiatopogl±du Przybyszewskiego stała my¶l

Nietzschego o nadczłowieku - arty¶cie, którego nie ograniczaj± żadne

nakazy b±dĽ zakazy społeczne: "Co jednostkę twórcz± dnia

dzisiejszego wyróżnia - pisał w eseju "Z psychologii jednostki

twórczej" - to poczucie wyższo¶ci nad ludĽmi, poczucie, że stoi poza

interesami doczesnymi gromady." Następstwem tego typu pogl±dów

i wprowadzenia ich w życie był narastaj±cy konflikt jednostki

wybitnej (artysty) ze społeczeństwem uznanym za "naród filistrów", a

przez to pogardzanym. Społeczeństwo nie pozostało artystom dłużne,

pozbawiaj±c ich możno¶ci zarobkowania poprzez kupno ich dzieł.

Zreszt± zasad± artystyczn± modernistów było tworzenie dla samego

aktu tworzenia ("sztuka dla

sztuki"), ich dzieła nie stanowiły produktu na sprzedaż. Celem miała

być sztuka czysta, maj±ca warto¶ć autonomiczn±, wolna od

utylitaryzmu, służby jakimkolwiek ideom czy celom, odtwarzaj±ca

"życie duszy we wszystkich przejawach" ("Confiteor").

2. Teoria "dramatu syntetycznego":

Przybyszewski jako dramatopisarz sformułował własn± teorię "dramatu

syntetycznego" w rozprawie "O dramacie i scenie" (1904). Teoria ta

zbliżała się do założeń symbolizmu, jednak w praktyce sprowadzała

się do nuż±cych dyskusji bohaterów z upostaciowanym sumieniem.

Istot± tych rozmów był problem winy i kary za popełniony grzech,

najczę¶ciej zdradę małżeńsk±.

Materiał do sztuk Przybyszewski czerpał z własnego życia, co między

innymi stało się przyczyn± skandalizuj±cej popularno¶ci tych

zapomnianych już dzi¶ dramatów. Największym powodzeniem cieszyły

się: "Dla szczę¶cia" (1900), "Złote runo" (1901) i "¦nieg" (1903).

3. Powie¶ciopisarstwo:

Bardziej warto¶ciowe pod względem artystycznym s± powie¶ci

Przybyszewskiego. Czołowy polski dekadent z upodobaniem budował

efektowne wizje artystyczne, uzyskiwane dzięki dużej ekspresji

słowa, nierzadko ocieraj±ce się o prozę poetyck±. Obsesj±

Przybyszewskiego była rola

popędu płciowego w życiu człowieka, co stanowiło stały motyw jego

twórczo¶ci i samego życia artysty. Często stosowanym zabiegiem

formalnym jest wprowadzanie w±tków snu, halucynacji, majaczeń

przeżywanych przez bohaterów. Tworzy to zamierzony efekt

niespójno¶ci kompozycyjnej. Najsłynniejsze spo¶ród powie¶ci

Przybyszewskiego to: "Dzieci szatana" (1897, przekł. pol. 1899),

"Homo sapiens" (1901), "Synowie ziemi" (1904).

Autor: Yennefer Ocena : 3.8

oceń prace: 1 2 3 4 5 6

Home | Reklama | Info | Mail

Dzienniczek | Rozrywka

O nas | Filozofia/Prywatno¶ć | Napisz do nas

o.o. Wszelkie prawa zastrzezone

s przybyszewski, Stanisław Przybyszewski - życie i twórczoć