WYKŁAD 4 08.11.2004
Konflikt Bałkański
Geneza tego konfliktu sięga średniowiecza i posiada on głębokie uwarunkowania historyczne, religijne i kulturowe, ale rozgrywa się współcześnie. Bałkany, historycznie rzecz biorąc, nazywane były „wrzącym kotłem” i utrwalony został termin bałkanizacja. Wynika to, bowiem z nakładania się tu wielu sprzeczności politycznych, a zwłaszcza religijno - kulturowych. Gdy w latach 1990 - 1995 rozpadła się Jugosławia na jej miejscu postała kilka, niepodległych samodzielnych państw:
Serbia
Chorwacja
Bośnia i Hercegowina
Macedonia
Słowenia
Jako samodzielne okręgi pozostały Wojwodina i Kosowo. Spośród tych państw przed 1918 rokiem niektóre należały do monarchii Austro - Węgierskiej:
Chorwacja
Słowenia.
Państwa te pod względem kulturowym związane były z tradycja kultury zachodniej. Przeważającą religią było tam chrześcijaństwo w odmianie katolicyzmu. Jedno z tych państw (Słowenia) od 1.05.2004 należy do Unii Europejskiej i jest to państwo współcześnie, które spośród wszystkich 10 państw, które zostały przyjęte do Unii 01.05.2004 jest państwem najbogatszym pod względem przeciętnego zarobku na osobę pracującą i aktualnie waha się on w granicach 1000 - 1100 euro, dla porównania w Polsce źródła informują, że przeciętny zarobek waha się w granicach 600 euro. Pozostałe państwa, które powstały po rozpadzie Jugosławii to: Serbia z Czarnogórą stanowi największe państwo i Serbia uważana jest za państwo, które w całej historii stawiało opór najprzód Turkom, a później monarchii Austro - Węgierskiej. I Serbia tradycyjnie powiązana była z Rosją, która przez 300 lat prowadziła wojny z Turcja właśnie o wpływy na Bałkanach i w Basenie Morza Czarnego. I w Serbii największym wyznaniem jest prawosławie. Serbowie uważają, że tylko im należy zawdzięczać, że Bałkany nie zostały całkowicie podporządkowane Turcji i że to oni przyczynili się do powstrzymania Islamu, który szedł na zachód. Ale współczesna Serbia przeżyła ogrom kłopotów głównie gospodarczych, bo jej gospodarka w czasie wojny najbardziej ucierpiała i Serbowie maja pretensje do całej cywilizowanej Europy, że była obojętna, kiedy ginęło państwo, kiedy niszczono zbytki i kiedy bombardowany był Belgrad i kiedy zostały zniszczone wszystkie mosty na Dunaju. Z drugiej strony Serbowie nie chcą przyjmować do wiadomości, ze to oni najbardziej przyczynili się do masowych mordów na Bałkanach i wręcz ludobójstwa w okolicach Mostaru i Srebrnicy, a także do ogromnych zniszczeń w Sarajewie. Trzecie państwo, to jest Bośnia i Hercegowina, gdzie najwięcej jest wyznawców Islamu i jest to państwo biedne bez większych bogactw naturalnych, bez dostępu do morza i państwo, które jest wewnętrznie skonfliktowane, bowiem mieszka tam również duży odsetek Serbów, czyli wyznawców prawosławia, a także duży odsetek Chorwatów, czyli wyznawców katolicyzmu a wszystkie te religie z mojżeszową religia włącznie na Bałkanach nigdy nie pałały do siebie zbyt wielka miłością. Współcześnie, więc nakładają się tam konflikty polityczne, religijne, obyczajowe, które do przezwyciężenia są niesłychanie trudne. Wspomnę, iż przyczyną bezpośrednią wybuchy I wojny światowej było zabójstwo przez Serbskich nacjonalistów, niemal wszyscy byli studentami uniwersytetu w Belgradzie, arcyksięcia Ferdynanda i jego małżonki Zofii w Sarajewie. Był on wyznaczony na następcę tronu monarchii Austro - Węgier. Przywódca zamachowców był student medycyny Gavrilo Princip. Zamachowcy zostali schwytani, dwóch zdążyło popełnić samobójstwo a wszyscy inni zostali niesłychanie surowo osądzeni. Serbia przyjęła wszystkie warunki monarchii Austro - Węgierskiej, ale nie przyjęła jednego, zdawać by się mogło zupełnie błahego, chodziło, bowiem o to, że śledztwo na terenie Serbii miały prowadzić władze austriackie. I to miedzy innymi było przyczyna bezpośrednią wybuchu I wojny światowej. Dla ciekawości można powiedzieć, że pogrzeb następcy tronu arcyksięcia Ferdynanda był niesłychanie uroczysty, ale dwie trumny nie były równo ustawione przed ołtarzem, bowiem trumna Zofii była o 20 centymetrów niżej ustawiana, bo ona nie była księżną a hrabianką. Żeby być żoną następcy tronu trzeba być księżną, trzeba mieć bennatii - dobre pochodzenie. Nawet po śmierci nie byli równi. Inne państwa na Bałkanach, jak chociaż by Macedonia, która również powstała z rozpadu Jugosławii to państwo mało stabilne, rozdzierane wewnętrznymi waśniami, bowiem duży odsetek mieszkańców tego państwa to Macedończycy, którzy są wyznania prawosławnego i według niektórych źródeł to Albańczycy, którzy są wyznawcami Islamu. Sporny jest również okręg Kosowo, stolica Preżtina, który w około 90% zamieszkiwany jest przez Albańczyków, ale właśnie Kosowo najbardziej tradycyjnie związane jest z Serbią. Znajduje się tam wiele bardzo ważnych obiektów architektury cerkiewnej związanej z prawosławiem i w Serbii uważa się, że jest to część ich państwa. Aktualnie okręg Kosowo nadzorowany jest przez ONZ, sprawa ostatecznie do końca nie została załatwiona i wielu politologów jest zdania, że Kosowo, Wojwodina, a także Macedonia to punkty zapalne na Bałkanach, co, do których nie widzi się dróg wyjścia. Sprzeczności kulturowo religijne, a także ogromne zniszczenia gospodarcze sprawiają, że konflikt Bałkański, który jak gdyby w pewnym procencie przygasł jest wciąż otwarty i nie ma pewności, kiedy problem Bałkanów ostatecznie zostanie załatwiony. Ludność została ogromnie skonfliktowane, po przesiedlana dla wielu rodzin zabrano dosłownie wszystko. Zdarzały się przypadki ludobójstwa i masowych mordów niewinnej ludności zwłaszcza muzułmańskiej. Współczesny konflikt na Bałkanach przebiega granicami religii i narodowości mniej zaś granicami państwa, bowiem ich granice bardzo często mają zupełnie sztuczny charakter. Niska stopa życiowa ludności sprawia, że nastroje społeczne są niesłychanie zaognione i do dziś zdarzają się napady i mordy ludności. Prawosławie jako religia jest niesłychanie zakorzenione na Bałkanach i Serbowie uważają ze wszystkie inne religie zakładają jak gdyby wynarodowienie Serbów i pozbycie ich nie tylko własnej państwowości, ale także ogromne wręcz prześladowanie religii prawosławnej. Gdy rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej, najbardziej niebezpiecznie czują się tam wyznawcy islamu, ale w rzeczywistości i nie są to zadni Turcy tylko ludność od wieków tam mieszkająca, która włożyła ogromny wkład w rozwój kulturowy i gospodarczy Bałkanów. Sprzeczności te sprawiają, że konflikt Bałkański, który posiada odniesienia historyczne rozgrywa się współcześnie i pomimo tego, że angażuje się tam ONZ i Unia Europejska jego rozwiązanie jest niesłychanie trudne, bo jak napisała politolog francuski „podział ten przebiega mniej w polityce a bardziej w ludzkich sercach”, dlatego też przewiduje się umacnianie poszczególnych państw, ale nie jest wykluczone, że w przyszłości mogą powstawać na Bałkanach jakieś inne organizmy państwowe, bo idea Jugosławii jest wciąż żywa i państwa, które są niepodległe już 13 lat nie mogą się umocnić, nie mogą też prowadzić samodzielnej polityki gospodarczej, wiele z nich jest wciąż uzależnionych od Federacji Rosyjskiej, która nigdy nie zrezygnowała i nigdy nie zrezygnuje ze swoich wpływów na Bałkanach. Źródła informują, że poważnie Rosja na Bałkanach niesłychanie umacnia się pod względem gospodarczym, co w konsekwencji może prowadzić do uzależnienia politycznego. Oprócz tego występują dwa problemy niesłychanie trudne: w zakresie komunikacji i aprowizacji ludności. A z punktu widzenia gospodarczego jest to region niesłychanie ważny, bowiem przebiegają tamtędy szlaki komunikacji między południem, a północą Europy i w przyszłości przewiduje się budowę wielkiej autostrady od Adriatyku do Bałtyku przez wiele państw, w tym również Polskę i ma równie przebiegać przez Bałkany, a mówiąc poprzez państwa: Chorwacja, Serbia i częściowo Macedonia. Niektórzy badacze są zdania, że włączanie państw byłej Jugosławii do gospodarki zachodniej może w znacznym stopniu przyczynić się do złagodzenia napięć społecznych rozwiązania Konfliktu Bałkańskiego. Wydaje się jednak, że jeżeli nawet jakakolwiek powstanie to musi się odbywać w ciągu wielu wielu lat.
Konflikt na terenie ZSRR
Związek Radziecki jako państwo (pod nazwą Związek socjalistycznych Republik Radzieckich) istniał w latach 1922 - 1990. Było to państwo niesłychanie imperialne, jego twórcami byli Lenin i Stalin, którzy opierali się oni na doktrynie komunistycznej. I było tak wielkie, tak wpływowe, tak wszechogarniające, o którym się nie śniło nawet najbardziej zaborczym carom. Jednakże rozpad ZSRR był niesłychanie szybki i wręcz nieoczekiwany. Nie spodziewali się tego najbardziej wytrawni politologowie zachodu, dlatego tez powstało szereg konfliktów, które również tkwią w historii, ale rozgrywają się współcześnie, dotyczy to głównie problemów politycznych narodowościowych, gospodarczych, kulturowych mniej zaś religijnych. W europie ze ZSRR wyodrębniły się następujące państwa:
Litwa
Estonia
Łotwa
Białoruś
Ukraina
Mołdawia
Wszystkie te państwa pod względem gospodarczym były niesłychanie mocno związane z Rosją. I współcześnie bez gospodarki Federacji Rosyjskiej niektóre z nich w ogóle nie mogą istnieć. Przykładowo pod względem energetycznym Białoruś jest w 100% zależna od Rosji i praktycznie Federacja Rosyjska Białoruś może pozbawić wszystkiego. Również inne dziedziny gospodarki jak komunikacja, przemysł maszynowy są w ogromnej mierze zależne od Rosji i ponadto Białorusini w dziejach historii nigdy nie mieli własnego państwa. Dopiero teraz Białoruś jest niepodległym państwem. Nie ma na własność większych tradycji państwowych, jedynie inteligencja białoruska, jedynie inteligencja białoruska posiada ambicje, aby Białoruś była państwem niezależnym. Ale źródła informują, że duża część białoruskiej inteligencji lepiej mówi po rosyjsku niż po białorusku. W aspekcie politycznym Białoruś zawsze miała tendencje do łączenia się z Rosja, a nie z Polską czy Litwą, i współcześnie powstał związek ZBIR. Ponadto jest to państwo gdzie wszystkie organizacje międzynarodowe uważają, że są tam nagminnie łamane prawa obywatelskie, ale zasadnicza większość ludzi uważa, że jest wszystko w porządku, bo na Białorusi nigdy nie było demokracji. Jednakże młodzież akademicka wspierana przez inteligencje posiada ambicje podtrzymywania własnej państwowości. Współcześnie przyszłość państwa najbardziej zależy od gospodarki, która jest zależna od Federacji Rosyjskiej.
Trzy państwa:
Litwa
Łotwa
Estonia
Posiadają pewna tradycje własnej państwowości. W latach 1918 - 1940 były państwami niepodległymi, jednakże w czasie II wojny światowej w latach 1940 - 1945 państwa te wspierały III Rzeszę. I wojska tych państw walczyły na froncie wschodnim przeciwko ZSRR. Słynna dywizja SS Wafekurland wsławiła się w bojach pod Kurskiem. A później Litwini i Ukraińcy w sposób bezwzględny wycinali ludność polską w czasie powstania warszawskiego. Słynna, ukraińska dywizja pod dowództwem pułkownika Kamieńskiego w sposób bezwzględny rozprawiała się z powstańcami, że na wet na Niemcach robiło to złe wrażenie. Po II wojnie światowej los Litwinów również częściowo Łotyszów był bardzo trudny. Wiele ludności zostało wysiedlonych na Syberię, skąd nigdy nie powróciło. Natomiast w tych państwach osiedlono dużo ludności rdzennie rosyjskiej. Przykładowo na Łotwie ponad 30% mieszkańców to Rosjanie również na Litwie i Estonii jest bardzo dużo Rosjan. I dziś stanowi to ogromny konflikt, bowiem ustawodawstwa tych państw uważają i w sposób jednoznaczny określają, że kto mieszka na Litwie jest Litwinem, kro na Łotwie jest Łotyszem. Konflikt narodowościowy w tzw. Republikach Przybałtyckich nie został rozwiązany, bowiem państwa te są szczególnie czułe na tle własnej narodowości i starają się pomniejszać znaczenie i prawa innych narodowości. Przykład na Litwie Polacy maja dużo kłopotów z utrzymaniem własności w tym własności ziemskich, pisowni nazwisk po polsku a także z kultywowaniem własnej kultury, dopiero w tym roku zostały załatwione niektóre problemy dotyczące ludności polskiej na Litwie, ale Polacy Litewscy nie są z tego zadowoleni.
Również w Finlandii, która jest niepodległym państwem od 1918 roku nie do końca zostały załatwione sprawy granicy z Rosją, chociaż aktualnie problem ten nie jest podnoszony. Jednakże Finlandia to kraj pod względem gospodarczym niesłychanie bogaty i co ważne wymieniany w literaturze, że praktycznie nie istnieje tam korupcja. Również w Finlandii znajduje się największa w Europie korporacja telefonii komórkowej Nokia, która przynosi temu państwu ogromne dochody. Finlandia to kraj ciekawy, interesujący, chociaż by poprzez sauny, wszystkie sauny w Finlandii są koedukacyjne i wręcz nie porozumieniem jest oddzielne wchodzenie kobiet i mężczyzn, bowiem sauna w Finlandii to świętość, gdzie nie wolno rozmawiać, nie wolno pić alkoholu, nie wolno się kochać w saunie. I trzeba w saunie zachowywać się kulturalnie.
Natomiast Ukraina to państwo, które w swojej tradycji historycznej posiadała własna państwowość na krótko i to najczęściej Polacy przyczyniali się, że Ukraina była państwem i pierwszym twórcą niepodległej Ukrainy był Bogdan Chmielnicki(polski szlachcic), który miał wydany przez króla polskiego wyrok śmierci na siebie i który uciekł na Zaporoże i właśnie utworzył po raz pierwszy niepodległą Ukrainę. Ale dziś wznoszący się w centrum Kijowa pomnik Chmielnickiego nie ma napisu w języku polskim tylko jest jego nazwisko napisane w języku ukraińskim. Również Mołdawia jest niemal całkowicie uzależniona od Rosji. Jest to małe państwo, ale wewnątrz niego powstała Republika Naddniestrzańska, która składa się niemal z samych Rosjan. Jej ambicja jest włączenie Mołdawii do Federacji Rosyjskiej.
Konflikty te posiadają bardzo złożony charakter, generalnie jednak istnienie wielu z tych państw pod względem gospodarczym jest w dużym stopniu zależne od Federacji Rosyjskiej.
1