UWAGA
UWAGA - jest to wybiórcze (selektywne) skierowanie świadomości na określone bodźce.
kontroluje procesy odbierania i przetworzenia informacji,
jest mechanizmem, który redukuje nadmiar informacji,
jest mechanizmem, dzięki któremu spostrzegamy tylko niektóre informacje docierające do naszej świadomości,
• FUNKCJE UWAGI:
SELEKTYWNOŚĆ - decyduje, które informacje i w jakiej kolejności dotrą do naszej świadomości. Mamy 2 rodzaje selekcji:
pozytywną - wydobywanie, wyszukiwanie informacji,
negatywną - blokowanie, spychanie informacji,
- klasyczna uwaga bazuje na selekcji pozytywnej,
- REDUNDACJA - (związana z selektywnością) jest to stan, w którym dysponujemy nadmiarem informacji, co powoduje błędne przekształcenie informacji.
SELEKTYWNOŚĆ MA ZA ZADANIE OGRANICZYĆ REDUNDACJĘ !!!
CZUJNOŚĆ - zdolność do długotrwałego i wytrwałego oczekiwania na pojawienie się określonego bodźca,
jest to proces bierny,
bodziec pożądany => sygnały,
pozostałe bodźce => szum informacji.
Z czujnością wiąże się zjawisko USYPIANIA CZUJNOŚCI. Uśpienie czujności może pojawić się, gdy:
sygnały pojawiają się rzadko,
sygnały pojawiają się w nieoczekiwanym momencie,
szum działa nieustannie.
Najlepszą czujność mają kontrolerzy lotów !!!
PRZESZUKIWANIE - jest procesem czynnym - aktywnym i polega na systematycznym badaniu pola spostrzeżeniowego w celu wykrycia ważnych informacji.
Bodźce, które zakłócają przeszukiwanie => DYSTRAKTORY.
Efektywność przeszukiwania:
ilość dystraktorów,
podobieństwa dystraktorów do szukanego bodźca,
wzajemnego podobieństwa dystraktorów do siebie
KONTROLA CZYNNOŚCI JAKOŚCIOWYCH.
• RODZAJE UWAGI:
MIMOWOLNA (ELEMENTARNA):
uaktywnia się na bodźce silne, nowe, nieznane i biologicznie znaczne,
występuje u ludzi i zwierząt.
Etapy rozwoju uwagi mimowolnej:
I etap - reakcja wzbudzania,
II etap - 5-6 miesiąc życia - fiksacja wzroku (potem z głową),
III etap - ok. 1 rok życia - czynne poszukiwanie bodźców.
Nazywana jest odruchem orientacji (koncentracji).
Wskaźniki odruchu orientacyjnego:
zmiany fizjologiczne:
fiksacja oczu i głowy w stronę bodźca,
zmiany wegetatywne:
zmienia się rytm oddechu,
zmienia się rytm pracy serca,
rozszerzają się naczynia krwionośne głowy,
potliwość,
zmiany w EEG mózgu.
Gdy wskaźniki odruchu orientacyjnego powtarzają się to w pewnym momencie przestajemy na nie reagować i pojawia się zjawisko HABITUACJI („przyzwyczajenie”)
DOWOLNA:
zachowanie celowe,
kształtuje się, gdy następuje kontakt z osobą dorosłą.
Etapy rozwoju uwagi dowolnej:
I etap - 1,6-2,4 r. ż. - podporządkowanie się instrukcji słownej i jej wpływ na uwagę dowolną,
II etap - 4-4,5 r. ż. - zdolność do pełnego podporządkowania się instrukcji słownej,
III etap - 6,5-7 r. ż. - uwaga dowolna jest już trwała.
• CECHY UWAGI:
NATĘŻENIE - siła, koncentracja uwagi, oznacza umiejętność skoncentrowania się na określonym obiekcie i utrzymania go w polu uwagi,
TRWAŁOŚĆ - to koncentracja uwagi w czasie, podlega wahaniom i zależy od zainteresowań, temperamentu, samopoczucia. Ta cecha kształtuje się w toku rozwoju. Przeciwieństwem trwałości jest uwaga chwiejne - nietrwała,
POJEMNOŚĆ - zakres uwagi, określona jest przez ilość elementów spostrzeganych pod czas jednej reprodukcji. pojemność uwagi u zdrowego człowieka od 4 do 6. Ta cecha podlega ćwiczeniom,
PRZERZUTNOŚĆ - jest to zdolność do szybkiego przenoszenia uwagi z jednego obiektu na drugi,
PODZIELNOŚĆ - oznacza możliwość jednoczesnego skoncentrowania się na kilku obiektach, ze zrozumieniem. Ta cecha występuje jedynie u jednostek wybitnie uzdolnionych.