MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE INTEGRACYJNE

1. Podstawowe problemy teoretyczne międzynarodowej integracji gospodarczej:

• istota międzynarodowej integracji gospodarczej,

• podstawowe formy, typy i mechanizmy międzynarodowej integracji gospodarczej.

Podsumowanie:

Prezentacja czynników ułatwiających i utrudniających procesy integracyjne.

2. Rozwój procesów integracyjnych w Europie od końca II wojny światowej po czasy nam współczesne:

• etapy integracji europejskiej,

• Wspólnoty Europejskie,

• Unia Europejska,

• Polska droga do Unii Europejskiej.

3. EFTA w procesach zachodnio - europejskiej integracji gospodarczej:

• geneza i założenia EFTY,

• koncepcja jej rozwoju,

• koncepcja europejskiego obszaru ekonomicznego.

4. CEFTA - Środkowoeuropejska strefa Wolnego Handlu:

• geneza, założenia, możliwości rozwojowe.

5. BFTA - Bałtycka Strefa Wolnego Handlu:

• geneza, powstanie, rozwój, współpraca państw Morza Bałtyckiego,

• zagraniczne inwestycje bezpośrednie w tej strefie.

6. NAFTA - Północno amerykańska Strefa Wolnego Handlu:

• motywy utworzenia NAFTY,

• główne porozumienia,

• możliwości rozwojowe,

• skutki.

7. Ugrupowania integracyjne w Ameryce Środkowej i Południowej:

• dwa etapy integracji Ameryki Środkowej i Południowej,

• wspólny rynek tych krajów - MERCOSUR.

8. Procesy integracyjne krajów dalekiego wschodu:

• podstawowe założenia stowarzyszenia Azji Pd.- Wsch. ASEAN,

• porozumienie o handlu i współpracy miedzy krajami Pd. Pacyfiku SPARTECA,

• współpraca ekonomiczna krajów Azji i Pacyfiku APEC.

Egzamin:

Test kwalifikowany - z progresją. Próba rozwiązania 10 problemów (20 minut), otwarty. 6,5 na ocenę pozytywną.

POJĘCIE WSPÓŁCZESNEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ.

I grupa teoretyków integracji:

Teoretycy ci uważali iż integracja to proces łączenia się jednostek gospodarczych w całość.

Prekursorem jest Richard Merlua - integracja to każdy proces, który prowadzi do większego stopnia jedności.

II grupa - kierunek neoliberalny.

Prekursorzy utożsamiają proces integracji z liberalizowaniem handlu.

Wilhelm Robke - integracja stanowi stan rzeczy, który umożliwia stosunki handlowe równie swobodne i korzystne jak te, które występują wewnątrz gospodarki narodowej.

Sytuacja integracji ma miejsce tylko wówczas gdy będą integrowały się ze sobą państwa, których gospodarki nie są komplementarne albo opierają się na autarkii (samo wystarczająca gospodarka).

III grupa - idealiści - idealistyczne podejście do integracji.

W ramach tego podejścia wyróżnia się 2 podejścia:

1. przedstawiciele pierwsi twierdza, że integracja powinna zmierzać do większej równości w świecie i pełniejszego udziału poszczególnych krajów we współczesnej cywilizacji.

Jako taka integracja powinna obejmować aż 3 sfery:

• ekonomiczną,

• polityczną,

• społeczną.

2. przedstawiciele uważają, że celem integracji powinno być maksymalne dążenie do uzyskania optymalnej polityki gospodarczej.

Prekursorzy traktują integrację jako swoistą koncepcję społeczno - rozwojową.

IV grupa - zwolennicy koncepcji powiązań instytucjonalnych.

Są to zwolennicy integracji instytucjonalnej.

Według przedstawicieli tego kierunku integracja jako proces gospodarczy jest możliwy tylko i wyłącznie w formie instytucjonalnej.

W ramach tego kierunku powstał odłam, który twierdzi, że w prawdzie integracja gospodarcza jest procesem obiektywnym dlatego też powiązania instytucjonalne

muszą być ale tylko jako jeden z wielu innych elementów.

Ten pogląd ma pewną wadę polegającą na tym, że integracja gospodarcza ujmowana jako proces obiektywny, ekonomiczny może odbywać się bez tworzenia powiązań instytucjonalnych między integrującymi się państwami.

Z drugiej strony utworzenie powiązań instytucjonalnych oznacza, że między grupą państw zachodzą procesy integracyjne.

WNIOSEK:

Procesy integracji gospodarczej zazwyczaj pociągają za sobą szczególnie na zaawansowanym szczeblu powiązania instytucjonalne między integrującymi się jednostkami.

Dlatego też w rzeczywistości powiązań instytucjonalnych nie należy traktować jako istotę integracji ale należy to traktować jako formę czy narzędzie realizacji integracji gospodarczej.

V grupa - wg tych zwolenników integracja to przede wszystkim to integracja polityki gospodarczej lub polityki w ogóle.

Środowisko belgijskie twierdzi, że integracja gospodarcza jest początkiem dalszego rozwoju integracji politycznej (co zresztą dowodzi praktyka w UE).

VI grupa - zwolennicy powiązań rzeczowych lub strukturalnych procesów ekonomicznych, reprezentuje pogląd, że integracja gospodarcza to proces powstawania wzajemnych powiązań gospodarczych między państwami, których gospodarka stanowi jednolity i wewnętrznie spójny organizm na wysokim szczeblu rozwoju gospodarczego, prowadzący do wyraźnego wyodrębnienia się ich w odrębny organizm z całokształtu gospodarki światowej.

Proces ten może odbywać się albo żywiołowo, albo przebiega przy określonych posunięciach ekonomiczno - politycznych ze strony tych państw.

Współczesna międzynarodowa integracja gospodarcza jest to proces obiektywny, żywiołowy lub subiektywny inspirowany z zacieśnienia więzów gospodarczych między daną grupą państw.

Proces ten prowadzi do powstania wewnętrznych powiązań ekonomicznych w wyniku których zachodzą zmiany strukturalne w poszczególnych gospodarkach, a mówiąc wprost gospodarki uzależniają się od siebie i powstaje w ten sposób mniej lub bardziej wyodrębniony autonomiczny zespół gospodarczy.

MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA to proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturze ekonomicznej danej grupy krajów w kierunku wytworzenia się jednolitej struktury ekonomicznej i w oparciu o nią jednolitego organizmu gospodarczego.

Podstawowym celem międzynarodowej integracji gospodarczej jest wzrost efektywności gospodarowania, którego syntetycznym wyrazem jest przyrost dochodu narodowego .

Służy temu przede wszystkim możliwość unowocześnienia gospodarki poprzez strukturalne zmiany w produkcji oraz zwiększeniu udziału dziedzin uznanych za specjalizacyjne.

Brakuje nam do:

Grecji - 19 lat,

Portugalii - 23 lata,

Hiszpanii - 27 lat.

O integracji decyduje cały szereg przesłanek, które można jakoś podzielić.

I gr. - przesłanek politycznych,

II gr. - przesłanek społeczno - ekonomicznych,

III gr. - przesłanek infrastrukturalnych,

IV gr. - przesłanki ekologiczne.

I - polityczne - jednolity ustrój, i jednolita polityka zagraniczna - zbieżność polityki zagranicznej - są to 2 warunki konieczne ale niewystarczające bo następna grupa przesłanek ekonomicznych jest rozwinięciem tej grupy.

II - społeczno - ekonomiczne - warunkiem integrowania się jest:

• wysoki poziom produkcji,

• wysoki poziom rozwoju,

• właściwa struktura gospodarki,

• bardzo dobre wyniki ekonomiczne,

• wysoka wydajność,

• nowoczesność gospodarki.

III - infrastrukturalne:

• standaryzacja,

• unifikacja,

• wspólne kształtowanie infrastruktury lądowej, morskiej i powietrznej,

• zbieżność systemu łączności i informatyki,

• wysoki rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej i drogowej.

IV - ekologiczna:

• wspólna ochrona środowiska naturalnego.

WNIOSEK:

Integrować się mogą państwa o bardzo wysokim poziomie.

W ugrupowaniu integracyjnym, kiedy występuje różnica poziomów korzyści z procesu integracyjnego zawsze będą po stronie kraju wysoko uprzemysłowionego.

W UE obowiązuje zasada „twardego rdzenia”, tzn., że procesy integracyjne przebiegają w tempie narzucanym przez kraje wysoko uprzemysłowione (czyli kraje te integrują się dale j nie oglądając się na pozostałych i to właśnie pogłębia zróżnicowanie).

Czynniki międzynarodowej integracji gospodarczej

Procesy integracyjne - nie pojawiają się w dowolnym miejscu i nie pojawiają się w dowolnych okolicznościach, aby ten proces mógł nastąpić, powinny być spełnione sciśle okreslone warunki, nie mogą to być warunki o charakterze ogólnym, ale takie , które mogą ten proces:

• Zainicjować

• Ułatwić

• Przyspieszyć

Ale jednocześnie, których niespełnienie może doprowadzić gospodarkę danego kraju do poważnych perturbacji, albo uniemożliwić proces integracji.

Pierwszym strategicznym warunkiem jest istnienie w grupie krajów zmierzających do integracji odpowiedniej infrastruktury, przede wszystkim o charakterze technicznym, która ma umożliwić nie tylko dokonanie, ale sukcesywne intensyfikowanie wzajemnych obrotów gospodarczych i mamy na myśli przede wszystkim:

• obroty towarowe

• transfer usług

• transfer kapitału.

W praktyce chodzi o istnienie i rozbudowywanie istniejących sieci wzajemnych połączeń komunikacyjnych, transportowych (wodny, powietrzny), odpowiednio rozwinięta sieć łączności stacjonarnej, przenośnej oraz rozbudowaną sieć przepływu informacji. Czynnik ten ma poważną część w procesach integracji, brak albo niedorozwój takiej infrastruktury, może procesy integracyjne utrudnić lub je zablokować, w ten sposób ograniczeniom podlega obrót towarowy, zakłóceniom będzie podlegał transfer czynnika produkcji.

Spełnienie pierwszego warunku integracji może być dużo łatwiejsze w sytuacji kiedy będą zachodziły procesy integracji regionalnej, a sytuacja będzie prostsza kiedy będzie mowa o integracji z sąsiadującym krajem.

Na infrastrukturę mają wpływ koszty i odległości miedzy krajami.

Procesy integracji gospodarczej w najszerszym wymiarze rozwijały się w oparciu o integracje regionalną, pierwszym przykładem były kraje Beneluksu.

Drugim warunkiem, który w bardzo poważnym stopniu do zainicjowania procesów integracyjnych jest tzw.: prointegracyjna polityka ekonomiczna państw zmierzających do integracji. W ramach tej polityki interesują nas te pojęcia, które dążą do zintensyfikowania obrotów gospodarczych i stymulują czynniki produkcji: kapitał, praca.

W krajach o ugruntowanej gospodarce rynkowej polityka prointegracyjna zmierza przede wszystkim do zniesienia ceł, ograniczeń ilościowych, wszelkich ograniczeń natury administracyjnej, czyli chodzi o zniesienie wszelkich form dyskryminacji w podmiotach uniowych. Zniesienie tych elementów, ma dotyczyć nie tylko stosunków handlowych, musi dotyczyć szeroko rozumianych stosunków miedzy państwami.

W zastosowaniu tych środków w tej polityce towarzyszą równolegle procesy tworzenia określonych struktur instytucjonalno - organizacyjnych w tworzeniu organizacji czy ugrupowań ale o charakterze integracyjnym np. porozumienie w Unii Celnej, strefa wolnego handlu, w konsekwencji utworzenie wspólnego rynku , czy utworzenie szeroko rozumianej Unii gospodarczej. Te procesy realizowanej polityki prointegracyjnej i wszystkich jej narządów oraz form instytucjonalno - organizacyjnych wymagać będzie ściśle określonych przystosowań, ściśle określonych zmian i to szczególnie w strukturze politycznej integrujacych się państw, jest to konieczne dlatego, że pod wpływem rozwijających się stopniowo procesów integracyjnych, ulegać musi zmianie:

• struktura gospodarek krajów - uczestników zgrupowania integarcyjnego

• zmienia się także w mniejszym lub wiekszym stopniu organizacyjna i regulacyjna funkcja instytucji państwa - stopień uzależniony od stopnia integrowania, od etapu integrowania.

Na poziomie Unii Gospodarczej, dla przykładu te funkcje organizacyjne czy regulacyjne instytucji państwowej ulegają poważnym ograniczeniom na rzecz instytucji lub organów ugrupowania integracyjnego, proces stopniowego pozbywania się /zrzekania się przez władze polityczne części swojej suwerenności przede wszystkim w dziedzinie ustawodastwa prawnego, w dziedzinie gospodarki. Kompetencje państwa zostają przekazywane stosownym instytucjom, władzom ugrupowania, które uzyskane ta droga uprawnienia decyzyjne mogą wykorzystać dla usprawnienia i zintensyfikowania procesu integracyjnego.

Wnioski :

1. Władze polityczne pozbywając się swoich kompetencji i suwerenności w określonych dziedzinach pokonują jedną z pierwszych barier rozwoju w procesie integracji, skutkiem procesów integracyjcnych jest ograniczenie suwerenności narodowej

Im wyższe stadium integracji, tym więcej suwerenności nam ubywa to sa tzw. polityczne koszty integracji

2. Skutkiem procesu rozwoju integracji gospodarczej, szczególnie na bardziej zaawansowanym szczeblu rozwoju jest budowa integracji politycznej.

WW. czynniki bez których spełnienia nie ma mowy o integracji, nie są to jedyne warunki procesów integracyjnych, nawet perfekcyjne spełnienie obu warunków w pewnych ściśle określonych okolicznościach, staje się niewystarczające dla zainicjowania, rozszerzenia czy pogłębienia procesów międzynarodowej integracji gospodarczej, dziać się będzie tak tylko wówczas, kiedy struktury gospodarcze krajów zmierzających do integracji nie będą względem siebie rzeczywiście/potencjalnie komplementarne.

Komplementarność - to komplementarność ujmowana dynamicznie tzn. albo brak komplementarności czy ekstremalnie występująca konkurencyjność struktur gospodarczych w danym momencie nie będzie wykluczała możliwości stopniowego wykształcenia się lub pogłębienia komplementarności i nie będzie tez wykluczała możliwości wzajemnego uzupełniania się krajów w przyszłości.

Procesy te w dużym stopniu zależeć będą od tego w jakich gałęziach gospodarki występuje brak komplementraności, a w jakich będzie wystepowała konkurencyjność. Najłatwiejsza sytuacja będzie dot. Gałęzi przemysłu, w których stosunkowo najszybciej i najprościej można uruchomić 2 procesy:

1. Podział pracy

2. Specjalizacja produkcyjna

Jest to bardziej możliwe w przemysłach przetwórczych, niż w przemysłach o wysokiej technologii i dopiero w tejże sytuacji, może stosunkowo szybko dojść do wzajemnych dostosowań strukturalnych, czy dojść do podniesienia ogólnego stopnia komplementarności.

Proces ogólnego stopnia komplementarności, będzie długotrwały i wymagający wyrzeczeń, w niektórych przypadkach proces ten może okazać się niemożliwy.

WNIOSEK:

W takiej sytuacji czasami zaistnieje konieczność ograniczenia produkcji, ale wręcz jej zaniechania

• sytuacja wymusi mocy wytwórczej danej branży, na rzecz danego kraju

• sytuacja będzie wymagała poniesienia ściśle określonych mocy finansowych w innych dziedzinach.

W tej sytuacji bardzo istotna rolę odgrywać będzie ogólny poziom gospodarczy danego kraju, im wyższy poziom rozwoju gospodarczego i im wyższy w tym poziomie będzie udział przemysłu i produkcji z dziedziny wysokiej wysokiej technologii tym większa będzie komplemetarnośc danej gospodarki z pkt. Widzenia procesu integracyjnego, mówi się o potencjalnej komplementarności.

Jeśli nie będzie wystarczającego stopnia komplementarności, to nie ma szans na rozszerzenia wymiany handlowej, zwiększenia obrotów towarowych, rozszerzenia procesów wymiany, skutkiem czego będzie ograniczona możliwość procesów integracyjnych.

Brak komplementarności, lub komplementarnośc krajów zmierzających do integracji jest kolejnym trzecim czynnikiem (należy uznać ,ze ważniejszy od 2 pierwszych), bardzo istotnym, umożliwiającym bądź utrudniającym procesy integracyjne

Integracji nie może być bez:

• infrastruktury

• komplementranych struktur gospodarczych

Prointegracyjna polityka ekonomiczna jest czynnikiem b. Pomocnym, ale jedynie te procesy wzmacnia , ukierunkowuje.

Praktyka dowodzi tego: najpierw powstają linie ugrupowania np.

• strefy wolnego handlu istniejącego w państwie

• unia celna

ww. czynniki nie powodują uruchomienia stricto procesów integracyjcnych, bo nie spełniają 2 warunków: infrastruktury, komplementarności.

Reasumując o (3) czynnikach integracyjnych:

• dla powodzenia procesu integracyjnego za niezbędne należy uznać spełnienie warunków odpowiedniej infrastruktury

• osiągnąć należy wystarczający stopień ogólnej komplementarności struktur gospodarczych integrujących się krajów

• utworzenia infrastruktury politycznej jest elementem przyszłości dobrze funkcjonującego ugrupowania integracyjnego.

Obok różnych form instytucjonalnych międzynarodowych ugrupowań integracyjnych są także wyróżniane określone typy inaczej zwane modelami integracji gospodarczej. Wyróżniamy integracje o charakterze międzynarodowym oraz ponadnarodowym.

Podręcznik - „ Gospodarka Swiatowa” B. Kisiel - Łowczyć : rozdział „procesy miedzynarodowej integracji gospodarczej”

Podstawowe typy międzynarodowej Integracji Gospodarczej

Międzynarodowa integracja umowna państw suwerennych to najczęściej występujący w praktyce typ integracji i to typ szczególnie charakterystyczny dla współczesnej gospodarki światowej

*pytanie testowe:

nazwa ta wywodzi się stąd, że jej podstawą jest międzynarodowa umowa zawierana przez suwerenne państwa. Umowa ta określa nie tylko charakter, ale i zakres, mechanizmy, formy i etapy wzajemnych powiązań integracyjnych oraz jej imamentną cechą jest to, że powołuje ona do życia określonego typu ugrupowania integracyjne tworząc w ten sposób instytucjonalną formę procesu integracji.

Zakładane warunki w takiej umowie będą z reguły działać na rzecz integracji gosp. Tak umawiających się stron. Umawiające się przy tym państwa suwerenne zarówno w momencie podpisywania stosownej umowy, jak i później w czasie realizacji procesu integracyjnego do osiągnięcia pełnego stanu zintegrowania.

Cechą charakterystyczną tego typu integracji jest utrzymywanie ciągłości suwerenności państw (całkowicie nie ogranicza suwerenności, a jeśli tak, jest to w tym przypadku tzw. typ integracji równych tzn. równorzędnych partnerów, co w praktyce ma swoje przełożenie na równość korzyści z integracji, ale praktyka dowodzi to, że korzyści nie bywają równe dla wszystkich wspólników ugrupowania integracyjnego.

• a jeżeli tak, to korzyści będą tu dużo większe dla krajów wysoko uprzemysłowionych niż dla tych członków ugrupowania integracyjnego, które są słabiej rozwinięte gospodarczo. Będzie to efekt działania prawa nierównomiernego rozwoju, które także obowiązuje w ugrupowaniu integracyjnym.

Procesy integracyjne będą również bardzo korzystnie wpływać na gospodarkę krajów słabszych poprzez stworzenie możliwości udziału tych krajó w międzynarodowym podziale pracy, w procesach specjalizacji produkcji, osiągnięcia w wielu gałęziach racjonalnej skali produkcji, łatwiejszego dostępu do większych rynków zbytu, czy rozwijania wymiany handlowej.

Integracja ponadnarodowa - integracja państw świadomie i dobrowolnie ograniczających swoją suwerenność na rzecz odpowiednich instytucji czy organów ugrupowania integracyjnego.

Będzie to miało miejsce w przypadku unii gospodarczej. Wówczas jest to pewien nowy typ integracji, nie do końca sprawdzony w praktyce, bowiem jest on realizowany aktualnie , z resztą nie bez pewnych trudności w obszarze Unii Europejskiej.

Ten typ integracji (model) będzie charakterystyczny dla mocno zaawansowanego etapu integracji gosp., którego osiągnięcie nie wymaga istotnego ograniczenia suwerenności gospodarczej, a w konsekwencji i politycznej integrujących się krajów, co w praktyce skutkować będzie realizacją obok wszystkich elementów integracji gosp., również wielu elementów integracji politycznej.

Obok dotychczas poznanych modelów integracji we współczesnej gospodarce światowej wyróżnia się (czasami) tzw. integrację nierównych tzn. nierównoprawnych partnerów. Podstawą tego rodzaju integracji jest dostosowanie struktury gospodarczej określonych krajów, zwykle słabiej rozwiniętych, może to dotyczyć tylko pewnej grupy, do struktury gosp. Jednego rozwiniętego gospodarczo kraju, zajmującego w danym układzie pozycje dominującą i to z reguły w dwóch układach. Będzie tu występować:

• dominacja ekonomiczna

• dominacja polityczna

Przykładem tego typu powiązań będą powiązania Meksyku i USA.

TYPY INTEGRACJI GOSPODARCZYCH WG CHARAKTERU POWIĄZAŃ INTEGRACYJNYCH

TYPY INTEGRACJI	PRZYKŁADY UGRUPOWAŃ LUB POWIĄZAŃ INTEGRACYJNYCH
Międzynarodowa Integracja umowna państw suwerennych (integracja równych partnerów)	EFTA, CEFTA, NAFTA, MERCOSUR, itp. Do niedawna również EWG/WE
Ponannarodowa integracja umowna państw dobrowolnie ograniczających suwerenność na rzecz instytucji integracyjnych (integracja równych państw)	UE
Integracja politycznie nierównoprawnych tzn. Politycznie podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych partnerów)	W przeszłości np. Wlk. Brytania i jej kolonie, Francja i jej kolonie, w pewnej mierze także późniejsze relacje Wlk.Brytania - kraje wspólnoty Brytyjskiej itp.
Integracja gospodarczo nierównoprawna - tzn. Gospodarczo podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych partnerów)	J.w., oraz do niedawna np. Kanada - USA, Meksyk - USA, a częściowo także: niektóre kraje Ameryki Śr. (np. Panama, Kostaryka, Honduras, Gwatemala itp.) - USA

TEMAT: INSTYTUCJONALNO ORGANIZACYJNE FORMY MIĘDZYNARODOWYCH UGRUPOWAŃ INTEGRACYJNYCH

Dokonane przesunięcia pointegracyjne FORMY UGRUPOWAŃ	Likwidacja ceł i barier ilościowych w obrotach handlowych	Wspólna zewnętrzna taryfa celna i polityka handlowa	Swobodny przepływ usług i czynników produkcji	Pełna koordynacja/unifikacja poliyki gospodarczej i walutowej. Ponadpaństwowe instytucje	Pełna koordynacja/unifikacja polityki wewn., zagranicznej, obronnej, ponadpaństwowe organy władzy
STREFA WOLNEGO HANDLU	X
UNIA CELNA	X	X
WSPÓLNY RYNEK	X	X	X
UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA	X	X	X	X
UNIA GOSPODARCZA I POLITYCZNA	X	X	X	X	X

CHARAKTERYSTYKA

STREFA WOLNEGO HANDLU - polega ona na likwidacji ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach handlowych między państwami członkowskimi takiego ugrupowania z równoczesnym zachowaniem przez te kraje pełnej autonomii w zakresie polityki handlowej i celnej w stosunkach z krajami spoza strefy. Ponieważ w stosunkach z krajami trzecimi, poszczególne kraje stosują własne zróżnicowane cła i własną politykę handlową odmienne traktowane być muszą towary poczhodzące z krajów trzecich, ponieważ nie podlegają one swobodnemu obrotowi w ramach strefy.

UNIA CELNA - polega na likwidacji ceł i ograniczeń ilociowych w obrotach między krajami członkowskimi ugrupowania, ale z równoczesnym wprowadzeniem przez kraje unii zewnętrznej taryfy celnej oraz ujednoliconej polityki handlowej wobec krajów trzecich

WSPÓLNY RYNEK - jest ugrupowaniem łączącym w sobie elementy unii celnej i unii gospodarczej. W jego ramach istnieje swobodny przepływ usług oraz wszystkich czynników produkcji.

UNIA GOSPODARCZA - obejmuje wszystkie elementy wspólnego rynku, a ponadto, w jej ramach następuje pełna koordynacja lub unifikacja różnych dziedzin polityki gospodarczej oraz ustawodawstwa gosp., bowiem w ramach unii gosp. Uruchamiane są z reguły instytucje lub organy o kompetencjach ponadpaństwowych, co rozpoczyna drogę do wprowadzenia pewnych elementów unii politycznej.

W ramach unii gosp. Występuje także pełna koordynacja polityki walutowej, polityki kursowej, pol. Dywersyfikacji rezerw oraz utworzenie wspólnego banku centralnego. Jeżeli do tego następuje wprowadzenie wspólnej waluty, będziemy mogli mówic o tzw. pełnej unii gosp. Lub o unii gospodarczej i walutowej.

UNIA POLITYCZNA - lub UNIA GOSPODARCZA I POLITYCZNA - która obejmuje wszystkie elemnty unii gosp. I walutowej oraz następuje pełna koordynacja lub unifikacja polityki wewnętrznej, polityki zagranicznej, ewentualnie polityki obronnej wraz z ustaleniem organów ustawodawczych i wykonawczych o kompetencjach ponadpaństwowych. Dokonując podsumowania można powiedzieć, że poszczegolne formy instytucjonalne organizacji międzynarodowych ugrupowań organizacyjnych w zasadzie odpowiadają określonym stanom, etapom, integracji gospodarczej wobec czego mają stwarzać warunki do osiągnięcia określonego etapu zaawansowania procesu integracji.

W ramach rozwoju procesów integracji gospodarczej w początkowym okresie szczególnie (a więc w etapie unii celnej lub strefy wolnego handlu) osiąga się tzw. efekty unii celnej i efekty strefy wolnego handlu. Efekty są 2:

• efekt kreacji handlu - polega na tym, że likwidacja ceł i ograniczeń ilościowych w handlu w przypadku stworzenia Unii celnej lub strefy wolnego handlu powoduje tzw. kreację handlu, czyli wzrost wlumenu wzajemnych obrotów handlowych między krajami strefy lub unii

• efekt przesunięcia handlu - polega on na tym, że likwidacja barier celnych oraz ilościowych ograniczeń w wymianę i między krajami strefy lub unii powoduje przesunięcie źródeł zakupu określonych towarów z krajów pozostających poza strefą do krajów wchodzących w skład unii lub strefy, przy czym efekt przesunięcia handlu jest wyraźniejszy, mocniejszy w unii celnej niż w strefie wolnego handlu.

Utworzenie wspólnego rynku stworzyć ma warunki dla osiągnięcia zaawansowanego stanu integracji w tym wprowadzenia istotnych przeobrażeń strukturalnych wywołanych zliberalizowaniem samego rynku oraz liberalizację wymiany handlowej z jednoczesnym brakiem takiej swobody w stosunku do krajów 3-ich. Z tego da się wyciągnąć wniosek polegający na tym, że utworzenie określonej instytucjonalnej formy ugrupowania integracyjnego może byc traktowany dwojako, z jednej strony jako stworzenie warunków do siągnięcia określonego przyporządkowanego danej formie instytucjonalnej ugrupowania etapu integracji, z drugiej strony może być traktowane jako deklaracja woli, intencji wspólnego działania krajów członkowskich danego ugrupowania zmierzających do osiągnięcia określonego etapu integracji.

ZARYS HISTORII INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ.

Po zakończeniu II wojny św. Powstały stopniowo warunki do urzeczywistnienia idei integracji.

Warunki te to przede wszystkim ogromne zniszczenia jakie spowodowała wojna - powstał wówczas podział Europy na dwie strefy wpływów, a poza tym w Europie powojennej narastał kryzys.

Te trzy przesłanki spowodowały wzrost zainteresowania procesem integracji.

Jednakowoż zaczynem procesu integracji była realizacja Planu Marshalla w roku 1947.

W ramach tego planu Stany Zjednoczone wyasygnowały środki finansowe na odbudowę Europy ze zniszczeń wojennych.

Realizacja planu Marshalla była praktycznym rozwinięciem powstałej w 1946 roku koncepcji Stanów Zjednoczonych Europy.

Koncepcję tą przedstawił Winston Churchil w czasie słynnego przemówienia na Uniwersytecie w Zurichu 19 IX 1946 roku.

Według tej koncepcji jedność Europy miała opierać się nade wszystko na współpracy francusko - niemieckiej.

Natomiast Wielka Brytania nie wchodząc bezpośrednio w strukturę europejską miała spełnić rolę między jednoczącą się Europą a Stanami Zjednoczonymi.

W celu sprawnej realizacji planu Marshalla i realizacji planu odbudowy Europy utworzono w kwietniu 1948 roku organizację Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (OECD).

W 1949 roku do tej organizacji weszła RFN.

Organizacja ta odegrała dwojaką rolę, a mianowicie:

• rolę negocjatora,

• rolę konsultanta ze strony amerykańskiej wykonując jednocześnie funkcje kontrolne dotyczące wykorzystania kredytów bankowych na cele

Organizacja ta stała się płaszczyzną rozwoju kontraktów gospodarczych dla zrzeszonych w niej państw a szczególnie po roku 1950 po przystąpieniu do tej organizacji USA i Kanady.

Podstawą tej współpracy było podpisanie 17 III 1948 roku tzw. Traktatu Brukselskiego, który ustanawiał 50 - cio letnie porozumienie między Wielką Brytanią, Francją, Belgią i Hol;andią a także Luksemburgiem na mocy którego powołano do życia Unię Zachodnioeuropejską.

Podstawowym celem tejże organizacji było rozwijanie współpracy gospodarczej, społecznej i kulturalnej.

Tego rodzaju porozumienie miało też również aspekt quasi militarny - samoobrona.

7 miesięcy później powołano w Brukseli do życia Ruch Europejski - październik 1948 rok.

Celem tego porozumienia było propagowanie idei integracji europejskiej.

Prezydentami tego ruchu byli:

• W. Churchil,

• L. Bloem,

• Paul Henry Spaak,

• Gaspery.

Z inicjatywy tego Ruchu Europejskiego w Hadze w 1948 roku odbywa się Kongres Europejski w którym uczestniczy większość estabiliszmentu politycznego Europy

(premierzy, prezydenci Europy).

Na tym Kongresie zaproponowano utworzenie Zgromadzenia Europejskiego oraz Rady , których najbardziej strategicznym zadaniem miało być przygotowanie poszczególnych etapów integracji.

Jednak bezpośrednim osiągnięciem tego gremium (tzw. Kongres Haski) było powołanie do życia 5 V 1949 roku Rady Europy.

Rada Europy była I europejską ponad narodową organizacją współpracy międzyrządowej.

Siedzibą Rady Europy stał się Sztrasburg.

Jest to pierwszy moment, symbol początku pojednania francusko - niemieckiego.

Za główne zadania Rady Europy uznano:

• umocnienie i rozwój demokracji,

• ochrona praw człowieka,

• sprawiedliwe rozwiązywanie problemów społecznych,

• popieranie europejskiej tożsamości kulturowej.

4 IV 1949 roku nastąpiło powołanie NATO (pakt północnoatlantycki).

Pakt podpisało 10 państw europejskich + Kanada i Stany Zjednoczone.

Od samego początku Stany Zjednoczone uznały za cel strategiczny preferowanie przyszłego członkostwa w NATO - RFN.

Amerykę wspierała w tej decyzji Wielka Brytania.

Zaczęła tym być zaniepokojona Francja.

Francja wyszła z inicjatywą umiędzynarodowienia Zagłębia Ruhry.

Zostało to storpedowane przez Wielką Brytanię i USA.

Francja zgłasza więc kolejne 2 projekty:

• unia celna z Włochami - FINEBEL,

• unia celna z Włochami, Niemcami i Beneluksem - FRITALUX.

Propozycje francuskie uzyskały akceptację tylko i wyłącznie w jednym wariancie - koncepcja Jean Moneta.

Zostaje ona przedstawiona 9 V 1950 roku jako pierwszy plan integracji europejskiej - „ojciec integracji europejskiej”.

Uważa się iż od tego momentu dokument nosi nazwę „Planu Shumana”.

Założenie to było bardzo sprytne i miało ma celu sprostanie warunkom konkurencji na rynkach światowych poprzez połączenie możliwości kapitałowych w określonych dziedzinach gospodarki.

2 IV 1950 roku w Paryżu rozpoczyna obrady miedzynarodowa konferencja 6 - ciu państw:

• Francji,

• Belgii,

• Holandii,

• Luksemburga,

• Włoch,

• RFN,

Która rozpoczęła drogę (10 miesięcy), której uwieńczeniem było podpisanie 18 IV 1951 roku Traktatu o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Dokument nosi nazwę Traktat Paryski. Wchodzi on w życie 27 VII 1952 roku po ratyfikacji go przez parlamenty 6 - ciu państw.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali stała się przysłowiowym kamieniem węgielnym integracji europejskiej dlatego, że na mocy traktatu paryskiego przemysły węgla i stali 6 - ciu krajów członkowskich traktatu zostały poddane międzynarodowej kontroli.

Na mocy porozumienia paryskiego powołano do życia po raz II ponadnarodowe organy - pierwszym z tych organów było powołanie Wysokiej Władzy.

Kolejnym organem była Rada Ministrów Wspólnoty.

Powołano także Zgromadzenie Parlamentarne.

Powołano również Trybunał Sprawiedliwości , Radę Ekonomiczno - Społeczną.

Pierwszym przewodniczącym Wysokiej Władzy zostaje prekursor integracji europejskiej - Jean Monet.

Monet udowodnił, że możliwe jest w przyszłości ukształtowanie europejskiego wspólnego rynku, a funkcjonowanie tego rynku przyczyni się do rozwoju postępu ekonomicznego państw europejskich.

Monet uwierzył w to iż urzeczywistnienie to droga do wynegocjowania kolejnego traktatu mającego stanowić podstawę prawną do utworzenia wspólnych europejskich sił obronnych zastępując armie narodowe w tym pełną kontrolę nad siłami zbrojnymi RFN.

Ukoronowaniem myśli Moneta było podpisanie 2 V 1952 roku w Paryżu Traktatu o Europejskiej Wspólnocie Obronnej.

Podpisuje ten traktat:

• Francja,

• RFN,

• Włochy,

• Państwa Beneluksu.

Przewidywało to powołanie do życia wspólnej armii zachodnioeuropejskiej z udziałem Bundeswery dowodzonej przez wspólne międzynarodowe dowództwa.

Integracja sił narodowych miała następować od szczebla batalionu i pułku a więc na szczeblu tzw. związku taktycznego.

W ten sposób powstaje europejska koncepcja wspólnoty politycznej.

Według koncepcji Moneta Wspólnota Polityczna była oparta na najpoważniej rozwiniętych uprawnieniach decyzyjnych o charakterze ponadnarodowym.

Wszystko to po to, żeby łączyć Europejską Wspólnotę Węgla i Stali i Europejską Wspólnotę Obronną.

Podstawową przyczyną odrzucenia było to iż uznano, że następuje ograniczenie suwerenności.

Koncepcja ta upada i zamierają prace nad Europejską Wspólnotą Polityczną.

Sprawy obronne dalej stały się kwestią NATO.

W połowie lat 50 - tych w Europie Zachodniej zaczął się rysować ogromny deficyt energetyczny, który był skutkiem restrukturyzacji źródeł zasilania oraz wzrastającym zapotrzebowaniem nowych gałęzi przemysłu.

Spowodowało to wzrost popytu na ropę i gaz , wzrosła cena i zaczęło brakować tych produktów. Nastąpił kryzys.

Powołano Komitet Organizacyjny.

Komitet ten pod przywództwem Spaaka przedłożył plan utworzony przez 6 państw Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EUROATOM)- autor koncepcji - Leonardo Armand.

Według koncepcji Armanda projekt Euroatomu przewidywał:

• utworzenie wspólnego funduszu finansowania badań,

• wspólne budowanie zakładów atomowych (elektrownie atomowe),

• wspólny system kontroli bezpieczeństwa nuklearnego.

Koncepcji tej ostro przeciwstawiła się Wielka Brytania uważając, że zagrożone są jej interesy na kontynencie, gdyż system energetyczny zdominowany był na kontynencie przez Wielką Brytanię.

Projekt Moneta zostaje odrzucony 11 II 1956 roku na konferencji ministrów spraw zagranicznych EWWiS.

Przeciwstawną koncepcję przedstawia Spaak. Przygotował on projekt traktatu w sprawie EUROATOMU 22 IV 1956 roku.

Na konferencji w Wenecji w maju 1956 roku projekt Spaaka stał się obiektem licznych kontrowersji - sprawa własności materiałów rozszczepialnych.

19 - 20 II 1957 roku w Paryżu podpisano ostatecznie porozumienie w sprawie EUROATOMU natomiast traktat w sprawie utworzenia EUROATOMU podpisano 25 III 1957 roku w Rzymie.

Wszedł on w życie od 1 stycznia 1958 roku po ratyfikowaniu go przez wszystkich sygnatariuszy.

Tego dnia podpisano również porozumienie o EWG.

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA WĘGLA I STALI.

Układ w sprawie EWWi S z 1951 roku zawarto na lat 50 i razem z tym układem zostały podpisane jeszcze 3 inne dokumenty.

Mówi się w literaturze fachowej o tzw. trzech protokołach.

I protokół dotyczył stosunków EWWiS z inną organizacją europejską a mianowicie z Radą Europy.

II protokół dotyczył powołania do życia Trybunału Sprawiedliwości.

III protokół określał problem immunitetu i przywilejów związanych z członkostwem w tej organizacji.

Oprócz tych protokołów dodatkowych EWWiS funkcjonowała w oparciu o szereg tzw. dokumentów wewnętrznych, które w nomenklaturze integracyjnej nazwano prawem wewnętrznym.

Zakres przedmiotowy prawa wewnętrznego - prawo to sankcjonowało przede wszystkim regulaminy i instrukcje funkcjonujących w ramach tej organizacji organów i instytucji.

Na mocy dodatkowych protokołów nastąpiło rozszerzenie ilości członków EWWiS.

Od 1 stycznia 1973 roku do EWWiS wchodzi Dania, Irlandia i Wielka Brytania.

Od 1 stycznia 1981 roku weszła Grecja, natomiast z dniem 1 stycznia 1986 roku do EWWiS dołącza Hiszpania i Portugalia.

Od 1 stycznia 1995 roku do organizacji przystępuje Austria, Finlandia i Szwecja.

Wprowadzono w Europie zasadę, że jeżeli dany kraj wstępuje do organizacji EWG to równolegle wiązało się to z podpisaniem akcesu o przystąpienie do EWWiS i EUROATOMU.

Krajami stowarzyszonymi z EWWiS są takie kraje, które kandydują dzisiaj do Unii Europejskiej, a więc kraje takie jak:

• Czechy,

• Słowacja,

• Węgry,

• Polska,

• Litwa,

• Łotwa,

• Estonia,

• Słowenia,

Takim członkiem stowarzyszonym przez pewien czas była Wielka Brytania zanim stała się faktycznym członkiem EWWiS.

RADA MINISTRÓW.

I organem statutowym EWWiS była Rada Ministrów.

Ta rada była głównym organem decyzyjnym Wspólnoty.

W projekcie EWWiS (autor - Robert Schuman) nie było takiego organu.

Organ ten powstał na wyraźne żądanie przedstawicieli krajów Beneluksu..

Miało to pewną podstawę - była to konieczność ograniczenia kompetencji ponadnarodowych II organu EWWiS - Wysokiej Władzy.

Rada Ministrów EWWiS miała swoją komórkę w postaci sekretariatu, który był niezależny.

Pracowali tam przedstawiciele poszczególnych państw, którzy uzyskali dużą samodzielność i niezależność decyzyjną.

Musieli podejmować decyzję w imieniu EWWiS.

Siedzibą Rady Ministrów jest Luksemburg.

Kompetencje były kontynuowane przez Radę Unii.

WYSOKA WŁADZA.

Była na I etapie rozwoju Wspólnoty pełnoprawnym organem zarządzającym Wspólnoty.

Zarządzała ona organizacją do lipca 1967 roku.

Jest to zespół składający się z 9 członków. Kadencja ich trwała 6 lat.

Cechą charakterystyczną było to iż 8 członków wybierano w sposób bezpośredni - kwalifikowano większością głosów, natomiast wybrana ósemka większością 5 - ciu głosów wybierała ostatniego członka.

Ta Wysoka Rada składająca się z tych 9 - ciu członków, to byli ludzie wyselekcjonowania starannie przez kraje członkowskie, spełniający wszelkie wymagane kwalifikacje w tym nade wszystko posiadający doświadczenie w funkcjonowaniu podmiotów transnarodowych (ponadnarodowych) oraz znających podstawowe zasady i kierunki integracji na ówczesnym etapie.

Reprezentant wchodzący w skład Wysokiej Rady musiał spełniać pewne kryteria oraz miał pewne prawa i obowiązki.

1. Był etatowym funkcjonariuszem międzynarodowym.

2. Nie wolno mu było prowadzić jakiejkolwiek działalności zawodowej, nawet zabroniono pracy bezpłatnej.

3. Nie mogli oni nabywać ani też posiadać jakiegokolwiek udziału czy akcji w spółkach sektora węgla czy stali.

(Nie wolno im było tego czynić w trakcie kadencji i 3 lata po jej zakończeniu - „zasada czystych rąk”).

4. Żaden z krajów, który oni reprezentowali nie mógł wywierać nacisku na swojego przedstawiciela broniąc np. własnych interesów.

5. Od członków Wysokiej Rady również wymagano perfekcyjnej znajomości sektora węgla i stali.

Proces decyzyjny Wysokiej Władzy oparty był na zasadzie większości głosów.

Podejmując decyzje Wysoka Władza EWWiS nakładała obowiązek jej wykonania przez kraj członkowski z punktu widzenia jej celów i środków realizacji.

Drugim narzędziem w rękach Wysokiej Władzy oprócz samej decyzji były tzw. zalecenia Wysokiej Władzy.

Zalecenia musiały być bezwzględnie wykonywane jeżeli chodzi o ich rezultat, natomiast forma i środki realizacji zalecenia pozostawały już w gestii danego kraju członkowskiego.

Trzecim narzędziem w rękach Wysokiej Władzy była opinia.

Opinia musiała być wzięta pod uwagę, nie można było jej lekceważyć, natomiast stanowisko danego kraju wobec opinii było już jego suwerenną sprawą.

Organ ponadnarodowy nie wchodził głęboko w kompetencje kraju członkowskiego.

Wysoka Władza oprócz standartowych praw i obowiązków miała prawnie usankcjonowane kompetencje decyzyjne na wypadek kryzysu możliwego albo w jednej albo w obu branżach, które nadzorowała.

Jej kompetencje z mocy prawa sprowadzały się do tego, że po konsultacjach z Komitetem Doradczym, który składał się z 25 wybitnych ekspertów branży węgla i stali oraz za zgodą samej Rady mogła ustanowić uruchomienie środków i narzędzi polityki handlowej na bazie nadzorowanych sektorów, co w praktyce sprowadzało się do możliwości ustalenia kontyngentów w przypadku nadprodukcji lub wprowadzenia przydziałów węgla i stali w sytuacji chronicznego deficytu tych surowców.

Wysoka Władza uzyskała również poważne i daleko idące kompetencje ponadnarodowe w dziedzinie zwalczania praktyk monopolistycznych oraz zwalczania praktyk ograniczających wolną konkurencję.

W obu obszarach realizacji Wysoka Władza miała prawo bezpośredniej kontroli wszystkich podmiotów obu sektorów i to bez względu na wielkość czy formę własności.

W tej kwestii przedstawiciele Wysokiej Władzy wykonywali swoje obowiązki na terenie poszczególnych podmiotów na zasadach równych z funkcjonowaniem służb kontrolnych danych państw a więc takie jak:

• służby skarbowe,

• antymonopolowe,

• celne.

W przypadku stwierdzenia wyraźnego odstępstwa od przyjętych zasad funkcjonowania danego podmiotu Wysoka Władza mogła wprowadzić różnego rodzaju sankcje z których najważniejsze to:

1. zawieszenie przekazania środków finansowych należnych podmiotowi przez EWWiS,

2. Wysoka Władza miała prawo nakazać wydać zarządzenia mające na celu naprawienie ewentualnych szkód powstałych z winy poza prawnie funkcjonującego podmiotu,

Jeżeli sama Wysoka Władza nie była w stanie tego wyegzekwować albo nie chciała się tym zajmować miała kompetencje decyzyjne w postaci takiej, że mogła zlecić to działanie każdemu państwu członkowskiemu do wykonania.

3. Nakładanie kar pieniężnych czyli grzywien na te podmioty obu branż, które albo nie respektowały postanowień Wspólnoty wynikających z litery prawa układu albo nie wykonywały decyzji organów Wspólnoty przy czym przepisy EWWiS stanowiły o tym iż nałożona kara grzywny podlegała natychmiastowej egzekucji przez odpowiednią władzę narodową zgodnie z procedurami nakładanymi przez dany kraj.

WSPÓLNE ZGROMADZENIE.

W początkowej fazie miało ono aż 78 - ciu delegatów, których kadencja trwała 12 miesięcy przy czym przedstawicielstwo wyglądało nieco bardziej wysublimowanie ponieważ Włochy, Francja i RFN dawały po 18 przedstawicieli , natomiast Belgia i Holandia po 10 - ciu, a Luksemburg - 4 przedstawicieli.

Wybory do tego zgromadzenia miały charakter powszechny, bezpośredni, zgodny z procedurą ustanowioną indywidualnie przez każde państwo członkowskie.

Od 1 stycznia 1958 roku Wspólne Zgromadzenie zostaje zastąpione Wspólnym Zgromadzeniem Międzyparlamentarnym dla 3 Wspólnot Europejskich stanowiąc po dziś dzień Parlament Europejski.

Siedziba Wspólnego Zgromadzenia od początku to Sztrasburg .

Sekretariat (organy administracyjne) znajdują się w Luksemburgu.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI.

Funkcjonuje on niezmiennie do dnia dzisiejszego, rozstrzygając problemy o charakterze prawnym, gospodarczym, finansowym oraz rozstrzyga sprawy sporne między krajami członkowskimi.

Od 1 stycznia 1958 roku Trybunał Sprawiedliwości jest również organem dla 3 Wspólnot - EWWiS, EUROATOM, EWG.

Cele EWWiS:

• cel strategiczny nr 1 - osiągnięcie zrównoważonego wzrostu gospodarczego,

• wzrost zatrudnienia,

• podniesienie poziomu życia obywateli państw członkowskich,

• utworzenie dla państw ugrupowania wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu stalowego i węglowego - jest to zaczątek wspólnego jednolitego przyszłego rynku europejskiego ograniczonego wyłącznie do dwóch branż: węglowej i stalowej.

Aby tak rozumiane cele strategiczne zrealizować, osiągnąć postawiono przed EWWiS szereg zadań z których najważniejsze to:

1. zapewnienie wszystkim nabywcom ze wspólnego rynku jednakowych warunków dostępu do źródeł produkcji węgla i stali,

2. zapewnienie wspólnemu rynkowi regularnych i systematycznych dostaw wszystkich asortymentów węgla i stali, a także surowców i półproduktów pochodnych,

3. zapewnienie możliwie najniższych cen na stal i węgiel przy zagwarantowaniu rentowności sektora węgla i stali,

4. utrzymywanie racjonalności produkcji i wydobycia,

5. zagwarantowanie godziwych warunków pracy, w tym bezpieczeństwa pracy szczególnie załóg wydobywczych,

6. popierać rozwój i modernizację produkcji, zwalczając jednocześnie protekcjonizm, zwalczając system preferencji eksportowych i walcząc z subwencjami.

Tak rozumiane zadania miały być osiągane, realizowane przez:

• stopniową obniżkę ceł i stopniowe znoszenie ograniczeń ilościowych w obrocie surowcami i produktami obu branż,

• stopniowe wprowadzenie swobody przepływu czyli transferu siły roboczej między krajami członkowskimi,

• ustanowiono wspólną taryfę transportową dla produktów obu sektorów,

• zapewnienie wolnej konkurencji na wspólnym rynku.

W okresie funkcjonowania EWWiS rozwinęło się bardzo poważnie ustawodawstwo antytrustowe i antykartelowe.

Powstały 3 wspólne rynki:

• 10 II 1953 roku powstał wspólny rynek węgla, rud żelaznych i złomu,

• 1 V 1953 roku - wspólny rynek stali,

• 1 VII 1954 roku - powstał wspólny rynek stali specjalnej - stale wysokostopowe, rynek metali kolorowych i sektor zbrojeniowy.

EUROPEJSKA WSPÓLNOTA ENERGII ATOMOWEJ

Sam traktat podpisało 6 państw, równolegle z traktatem o Europejskiej Współpracy Gospodarczej. Zaczął obowiązywać od dnia 01.01.1958 r. Traktat jest podstawowym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie tej organizacji, rozszerzonym w poźniejszym okresie drogą dwu i wielostronnych umów przez nowowstępujące kraje członkowskie.EWEA działa równolegle w oparciu o prawo wewnętrzne wspólnot europejskich, a także na podstawie uchwał organów wspólnotowych.

Najwyższą władzą w Euro-atomie jest Rada. Rada podejmowała uchwały lub decyzje, w większości przypadków na wniosek Komisji Euroatomu. Wszelkie decyzje Rady podejmowane były większością głosów, natomiast obszar decyzyjny Rady dotyczył następujących problemów:

1. ustalanie programów badawczych

2. wprowadzanie przepisów z zakresu bezpieczeństwa nuklearnego

3. wprowadzanie rozporządzeń w zakresie ochrony środowiska i bezpieczeństwa sanitarnego

4. Rada podejmowała decyzje o tworzeniu wspólnych zakładów nuklearnych

5. Rada ustalała ceny na materiały rozszczepialne

6. Zatwierdzała budżet Euroatomu

7. Określała wysokość składek członkowskich

8. Wyrażała akceptację umów międzynarodowych z państwami spoza Euroatomu

9. w razie konieczności Rada upoważniona była do powoływania organów pomocniczych.

10. Była jedynym organem upoważnionym do wnoszenia poprawek do prawa wspólnotowego.

11. W razie sytuacji nadzwyczajnej Rada upoważniona była do wnioskowania i podejmowania działań specjalnych w sytuacji zagrożenia.

Podstawą funkcjonowania Rady Euroatomu był Komitet Stałych Przedstawicieli. Zadaniem tego komitetu było przygotowywanie dokumentów i materiałów na posiedzenia Rady oraz koordynowanie jej decyzji czy dyrektyw.

Organem zarządzająco - wykonawczym Euroatomu była jego Komisja. Działała do końca 1967 r. Jej kompetencje zostały przekazane Komisji Europejskiej. Kompetencje Komisji Europejskiej dotyczą tylko i wyłącznie obszaru produkcji energii atomowej, badań nad pokojowym wykorzystaniem energii atomowej oraz nadzorem i konrolą eksploatacji zakładów nuklearnych, transferem paliw nuklearnych oraz bezpieczeństwem eksploatacji urządzeń nuklearnych, szczególnie reaktoró.

W ramach Euroatomu powołano dwa organy pomocnicze: Komitet Naukowo techniczny i Komitet ds. Badań

Komitet Naukowo Techniczny

Jako organy pomocnicze, o charakterze typowo doradczym, w którym zatrudniono 27 najlepszych ekspertó z dziedziny atomistyki, których kadencja trwa 5 lat. Ich podstawowym zadaniem jest kreacja ocen i ekspertyz, przede wszystkim z dziedziny technologii nuklearnych oraz eksploatacji urządzeń technicznych.

Komitet ds. Badań

Drugi z prezentowanych Komitetów różni się jedynie obszarem działania. Składa się z 27 ekspertów, z kadencją 5 lat, kreuje ekspertyzy dotyczące postępu badań, efektywności postępu naukowego z dziedziny nuklearnej, ocenia stan techniki nuklearnej.

Realizacją tak rozumianych zadań była podporządkowana lokalizacja ośrodków naukowo - badawczych na terenie Wspólnoty. Generowanie w ramach Wspólnoty funkcjonuje 5 ośrodków, z których największy znajduje się we Włoszech w ISPINIE. Powstał on w 1960 r., zatrudnia 2 tys. Specjalistów. Jest to ośrodek o charakterze eksperymentalnym, w którym egzystuje jedyny na świecie reaktor na ciężką wodę. W Ispinie mieści się jeden z największych w Europie ośrodek naukowej informacji z dziedziny atomistyki , zatrudnia ok. 300 specjalistów informatyków i stanowi największą bazą informatyczną Euroatomu w świecie.

Kolejny ośrodek - Holandia, Petten. Funkcjonuje od 1962 r. W ośrodku tym pracuje eksperymentalny reaktor, który używa toru, jako paliwa jądrowego. Jedyny w świecie reaktor chłodzony gazem. Jest w ustawicznej rozbudowie. Do końca 2000 r. zatrudniał 570 specjalistów. Kolejny - Belgia, Geell. Powstał w 1960 r., odgrywa strategiczną funkcję kontroli bezpieczeństwa nuklearnego. Funkcjonuje tam Centralne Biuro Pomiarów Nuklearnych. Ośrodek ten para się nie tylko pomiarem skażenia, ale prowadzi całą procedurę standaryzacji i badań jakościowych. Ośrodek ten jest wyposażony w najnowocześniejszą aparaturę pomiarową zdolną wychwycić najmniejszy wybuch atomowy w świecie. Kolejny - Carlsrue, Niemcy - Instytut przemiany Uranu

Powstał w 1965 r. Funkcjonuje tam reaktor wykorzystujący przemianę ciężkiej syntezy organicznej, która to powoduje przyspieszenie szybkości jego pracy. tam prowadzi się badania nad tzw. Szybkimi reaktorami (4-krotnie krótszy czas uruchamiania reaktora). Zasłynął z tego, że przerabia zużyte paliwo nuklearne.

Zadania EUROATOMU:

1. stworzyć jak najszybciej niezbędne warunki organizacyjne, techniczne i finansowe do powstania i szybkiego rozwoju przemysłów atomowych w krajach członkowskich. Przy czym traktat o Euroatomie wyraźnie precyzuje pokojowy charakter wykorzystania atomu. Kompetencje Euroatomu zaczynają się i kończą na sektorze cywilnym. - nie kontroluje on instalacji militarnych

2. Obszar badań naukowych:

- koordynacja wszelkich programów badawczych oraz programów szkoleniowych,

- udzielanie wsparcia metodycznego i finansowego państwom i ich ośrodkom badawczym zajmującym się atomistyką

- Euroatom realizuje własny program badawczy i szkoleniowy dla wszystkich krajów członkowskich

Zadania KOMISJI Euroatomu

Zupełnie inne zadania zostały przydzielone Komisji Euroatomu.

1. Ona opracowała normy bezpieczństwa i ochrony sanitarnej ludności. Wydała ona zalecenia wszystkim krajom członkowskim, które zobowiązane zostały do stałego monitoringu radioaktywności

2. wszystkie kraje członkowskie zobowiązane są do przestrzegania wszystkich norm bezpieczeństwa.

W zakresie realizacji tych dwóch zadań Komisja uzyskała uprawnienia do ich kontroli na terenie państw członkowskich. W przypadku stwierdzenia najmniejszych uchybień Komisja jako uprawniony organ wydaje dyrektywy dotyczące usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości do określonego terminu. W przypadku kiedy dane państwo członkowskie ma ambiwalentny sosunek do decyzji komisji, sprawa trafia do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Ta sama Komisja co pewien czas ogłasza programy dotyczące celów produkcji atomowej oraz wykaz koniecznych inwestycji związanych z danym programem. Wszystkie zakłady atomowe członków wspólnoty są zobowiązane do przekazywania aktualnych informacji o stanie i kierunkach rozwoju inwestycji i różnego typu przeróbek, modernizacji realizowanych w Narodowym Sektorze Nuklearnym.

Zadaniem Komisji jest ocena tych inwestycji, a opinie Komisji przekazywane są do danego kraju członkowskiego. Komisja Euroatomu jest jedynym organem, który przygotowuje projekty i je realizuje w ramach ogólnego programu neuklarnego wspólnot., przy czym inwestycje te mają charakter transnarodowy. Ostatecznie inwestycje zatwierdza RADA Euroatomu.

W ramach Euroatomu funkcjonuje pełny monopol w dziedzinie materiałów rozszczepialnych bez względu na stan skupienia.

W ramach Euroatomu jedynym organem upoważnionym do zaopatrywania w materiały, surowce, paliwa jest tzw. AGENCJA ZAOPATRZENIA podległa bezpośredni Komisji. Funkcjonuje na bazie 12 punktowego statutu opiniowanego przez Komisję, a zatwierdzaną przez RADĘ. W statucie określone są zasady transferu kapitałów oraz tryb realizacji zamówień. W ramach Euroatomu wyłącznie za pośrednictwem agencji można dokonywać aktów kupna - sprzedaży materiałów, surowców.

Agencja ma prawo pierwokupu surowców w krajach członkowskich. Za pośrednictwem Agencji następuje transfer paliwa atomowego do krajów trzecich na warunkach zatwierdzonych przez Komisję.

Za bezpieczeństwo, eksplatację i przechowywanie surowców nuklearnych odpowiada Komisja Euroataomu. Dlatego też każdy kraj członkowski Euroatomu zobowiązany jest do przekazania Komisji wszelkich niezbędnych informacji dotyczących:

1. wielkości i struktury zasobów nuklearnych

2. wielkości i kierunków transferu surowców nuklearnych

3. charakterystyki posiadanych urządzeń nuklearnych

4. prezentować program ich modernizacji itd.

Komisja Euroatomu kontroluje i weryfikuje otrzymane informacje z krajów członkowskich. Może wysyłać do poszczególnych fabryk swoich kontrolerów, którzy mają pełne prawo dostępu do wszystkich eksploatowanych urządzeń. Musi się to odbywać pod nadzorem kraju kontrolowanego.

Komisja dysponuje sankcjami prawnymiw postaci:

1. ostrzeżenie

2. wstrzymanie zasilania finansowego

3. ustanowienie międzynarodowego zarządu komisarycznego nad przedsiębiorstwem (może on trwać nieprzerwanie do 3 lat)

4. Konfiskata surowców i paliwa nuklearnego

Euroatom jako instytucja jest właścicielem wszystkich materiałów rozszczepialnych. Wszystkie osoby prawne i fizyczne mają jednak prawo użytkowania i zużywania materiałów rozszczepialnych będących własnością Euroatomu. Podmioty są ściśle kontrolowane i nadzorowane, szczegółowo rozlicza się zużycie materiałów rozszczepialnych. Także prawie nie jest możliwe jest to aby energia atomowa wytworzona potencjałem Euroatomu znalazła się w niepowołanych rękach, ale to nie znaczy, że materiały można dziś gdzieś kupić (Indie, Pakistan, Liban).

W latach 60-tych powstał program badawczy BURATOM. Program ten realizowały instytuty badawcze Euroatomu. Miał on na celu prowadzenie prac badawczych w wydzielonych osobno dla każdego kraju obszarach badawczych finansowanych w większości ze wspólnej kasy Euroatomu. Program ten realizowano w oparciu o klasyczne granty, wzamian za to ośrodki krajowe musiały przekazywać wspólnocie wyniki prowadzonych badań udostępnic wyniki badań wszystkim krajom członkowskim.

Los Euroatomu dobiega kresu. Jest tak dlatego, że w momencie wygaśnięcia umowy z Europejską Wspólnotą Węgla i Stali skończy się Euroatom. Dlatego, że wszelkie kompetencje tych organizacji przejęły organy Unii Europejskiej. Dziś nie ma już zdublowanych struktur. O ile Europejska Wspólnota Węgla i Stali była podstawą UE, Euroatom natomiast nękały kryzysy finansowe, gospodarcze, co blokowało jej rozwój. Poza tym, że stworzono monopol środków nuklearnych nie udało się stworzyć wspólnoty. Nie udało się też stworzyć Europejskiego rynku nuklearnego.

Jedyny dorobek na polu badawczo szkoleniowym i przestrzeganie norm bezpieczeństwa

UNIA EKONOMICZNA BENELUKSU.

Unia Ekonomiczna Beneluksu powstawała już na przełomie wieku XIX i XX, kiedy to 2 kraje - Belgia i Holandia rozpoczęły między sobą szerokie rozmowy mające na celu zawarcie Unii Celnej.

Jednak w tym okresie między tymi dwoma krajami występowały tak znaczne różnice w zakresie komplementarności iż praktycznie wykluczało to możliwość wchodzenia w jakiekolwiek porozumienia o charakterze integracyjnym.

Barierą rozwoju integracji tego obszary były również rozbieżności natury politycznej oraz negatywny stosunek elit politycznych do samej idei integracji.

Od 1920 roku rozpoczął prace mieszany zespół ekspertów belgijsko - luksemburskich, którego zadaniem było przygotowanie koncepcji porozumienia integracyjnego tych dwóch państw.

25 VII 1921 roku w Brukseli podpisano Konwencję zwaną Konwencją Brukselską o utworzeniu Unii Ekonomicznej Belgijsko - Luksemburskiej.

Unia Ekonomiczna zawierała klasyczne rozwiązania Unii Celnej i Strefy Wolnego Handlu dodatkowo z elementami Wspólnego Rynku.

Konwencja Brukselska wprowadziła całkowitą swobodę transferu czynników produkcji między tymi państwami, wprowadziła także koordynację polityki ekonomicznej, finansowej i gospodarczej między tymi państwami a także rozwinęła zakres współpracy dotyczącej podstawowych elementów wspólnej polityki zagranicznej tych państw.

W końcowym etapie wdrażania Konwencji Brukselskiej rozszerzono zakres porozumienia integracyjnego tych państw o klasyczną Unię Walutową wprowadzając jednocześnie belgijską walutę jako pieniądz obu krajów.

18 VI 1932 roku podpisano w Ouchy konwencję o przystąpieniu do Unii Ekonomicznej trzeciego państwa a mianowicie Holandii.

Konwencja ta nie została ratyfikowana i dlatego nie mogła wejść w życie.

Do wybuchu II wojny św. Nie udało się rozwinąć procesów integracyjnych w ramach tych trzech państw.

Dopiero 21 X 1943 roku udało się doprowadzić do podpisania Układu Monetarnego między Belgią , Holandią a Luksemburgiem.

Układ zostaje podpisany w Londynie.

Układ ten zawierał cechy klasycznej Unii Walutowej, jednakowoż z pewnym ograniczeniem ponieważ bez wspólnej waluty.

Uzgadniano jedynie wspólną politykę monetarną oraz wspólną politykę kursową.

Kolejne porozumienie między tymi trzema państwami nosiło już podstawy klasycznej Unii Celnej.

Porozumienie to podpisano 5 IX 1944 roku. Porozumienie podpisano również w Londynie.

Na mocy tego porozumienia zniesiono wszelkie opłaty celne w handlu miedzy tymi trzema krajami tworząc jednocześnie wspólną taryfę zewnętrzną (celną).

Z uwagi na to, że koniec wojny różnicował zmiennymi opcjami politycznymi w tych trzech krajach oraz w związku z tym, że wystąpiły w tych trzech krajach poważne rozbieżności prawne dotyczące podpisanej Konwencji Londyńskiej 14 III 1947 roku podpisano dodatkowy protokół uzupełniający do Konwencji Londyńskiej, który zaczął obowiązywać od 1 I 1948 roku.

Od 1948 roku przez kolejnych 5 lat nie następował rozwój procesów integracyjnych w ramach Beneluksu.

Dopiero 24 VII 1953 roku trzy kraje Beneluksu podpisują protokół o przyspieszeniu procesów integracyjnych w zakresie koordynacji rozwoju polityki gospodarczej państw Beneluksu.

W grudniu 1953 roku w Luksemburgu podpisano porozumienie o rozszerzeniu koordynacji polityki gospodarczej na obszar polityki handlowej tych trzech pastw oraz na obszar polityki finansowej trzech państw.

8 VII 1954 roku ustalono i wprowadzono w życie między krajami Beneluksu całkowitą swobodę transferów kapitałowych.

9 V 1955 roku zakres polityki integracyjnej rozszerzono na sektor rolny.

Od tego roku uruchomiono faktyczne funkcjonowanie instytucji i organów krajów Beneluksu.

W 1956 roku rozszerzono zakres swobody przepływu siły roboczej miedzy krajami Unii.

W tym samym roku rozpoczęto realizację wspólnej polityki handlowej krajów Beneluksu wobec państw trzecich.

W maju 1957 roku powołano zespół ekspertów trzech państw, którego zadaniem było przygotowanie dokumentów projektu przyszłej Unii Ekonomicznej.

Prace tego zespołu trwały 6 miesięcy do stycznia 1958 roku , natomiast sam układ ustanawiający Unię Ekonomiczną Beneluksu podpisano 3 II 1958 roku.

Cechą charakterystyczną tego okresu było to, iż w tych trzech krajach zaczęły brać górę tendencje antyintegracyjne czego skutkiem było maksymalne wydłużenie procesu ratyfikacyjnego układy, który faktycznie mógł wejść w życie 1 XI 1960 roku.

Jak poważne rozbieżności występowały w krajach Beneluksu świadczy o tym fakt iż faktyczna Unia Ekonomiczna w postaci zniesienia wszelkiego typu ograniczeń między tymi trzema krajami nastąpiło dopiero 7 lat później - 1 I 1967 roku - w pełni rozwinięta Unia Ekonomiczna.

Unia została zawarta na lat 50 czyli do roku 2010.

Od 1955 roku zaczęły funkcjonować pierwsze instytucje i organy Unii najpierw dwóch państw a potem Beneluksu.

Organy te to w kolejności:

1. Komitet Ministrów,

2. Rada Unii Ekonomicznej,

3. Międzyparlamentarna Konsultatywna Rada Beneluksu,

4. Kolegium Arbitrażowe,

5. Trybunał Sprawiedliwości,

6. Sekretariat Unii Ekonomicznej,

7. organy pomocnicze.

KOMITET MINISTRÓW.

Jest naczelnym organem Unii Ekonomicznej krajów Beneluksu.

W skład tego Komitetu wchodzi po 3 reprezentantów z każdego z państw, a więc jest ich razem 9 - ciu, przy czym regułą jest to, że jak gdyby na stałe Komitet ten tworzą szefowie resortu gospodarki, finansów i spraw zagranicznych, jednak w zależności od problemu, którym zajmuje się w danym momencie Komitet skład może być rozszerzany o udział szefów resortów problemowych np. rolnictwa itd.

Statutowo organ ten spotyka się 4 razy do roku.

Każde państwo reprezentowane w Komitecie ma 1 głos.

Obowiązuje zasada jednomyślności.

Organ ten odpowiada za przestrzeganie norm traktatowych oraz odpowiada on za realizację celów strategicznych Unii Ekonomicznej krajów Beneluksu.

Organ ten bezpośrednio koordynuje politykę ekonomiczną państw.

Reprezentuje również te państwa na zewnątrz.

Jego decyzje muszą być bezwzględnie wykonane przez kraje członkowskie.

RADA UNII EKONOMICZNEJ.

Organem wykonawczym jest Rada Unii Ekonomicznej.

Jako organ wykonawczy nadzoruje wykonanie uchwał i zaleceń Komitetu Ministrów.

Nadzoruje również prace instytucji i organów pomocniczych.

Rada również przygotowuje wszelkiego typu propozycje na posiedzeniach Komitetu Ministrów.

Opiniuje również wnioski krajów członkowskich, które mają być rozpatrywane przez Komitet.

Cała Rada składa się z 5 - ciu osób w tym po 1 przedstawicielu z każdego z państw.

Rada jest tak mała ponieważ posiłkuje się organami wykonawczymi pomocniczymi.

MIĘDZYPARLAMENTARNA KONSULTATYWNA RADA BEBELUKSU.

Została powołana do życia w 1955 roku.

Jest to blisko 50 - cio osobowy organ o charakterze parlamentarnym a więc składających się z posłów parlamentów trzech krajów po 21 z Belgii i Holandii i 7 z Luksemburga.

Jest to można powiedzieć parlament międzynarodowy Beneluksu.

Ten parlament utworzył 9 organów pomocniczych.

Jest to odwzorowanie naszych komisji sejmowych - rolnicza, ekonomiczna itd.

Poseł reprezentuje interes Unii a nie kraju, który reprezentują, mają statut parlamentarzysty międzynarodowego i immunitet.

Żaden Rząd nie może pociągnąć do odpowiedzialności posła jeśli występuje nie po jego myśli.

Rada ta ma kompetencje typowego parlamentu regionalnego.

Pełni funkcje reprezentacyjne, polityczne, doradcze, zajmuje się budżetem.

KOLEGIUM ARBITRAŻOWE.

Ma ono przede wszystkim rozwiązywać spory między tymi trzema państwami wynikające z odmienności interpretacji Układu o Unii Ekonomicznej.

Każde państwo jest reprezentowane przez tzw. arbitrów, którzy są skupieni w wydziałach tego kolegium zajmujących się daną grupą problemów np. Wydział Prawny, ekonomiczny, finansowy itd.

W przypadku, kiedy nie udaje się rozstrzygnąć jakiegoś konfliktu powołuje się instytucję superarbitra.

Powołuje się również 2 arbitrów dodatkowych do kontroli superarbitra.

Wyrok jest ostateczny i nie podlega odwołaniu przy rozstrzygnięciu.

Wyrok jest podejmowany większością głosów.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI.

Organ ten zaczyna funkcjonować dopiero od stycznia 1974 roku.

Trybunał to 9 - ciu sędziów - po 3 z każdego kraju, wyznaczonych przez Komitet Ministrów Unii.

Są to sędziowie Sądów Najwyższych Belgii, Holandii i Luksemburga.

Występują oni w roli prokuratorów mając do dyspozycji 9 - ciu adwokatów generalnych z Sądów Najwyższych Belgii, Holandii i Luksemburga.

Trybunał rozpatruje przede wszystkim problemy wynikające z nieprzestrzegania litery prawa traktatu o Unii Ekonomicznej Beneluksu.

Rozpatruje również spory wynikłe na tle zawartych porozumień i aktów prawnych wydawanych przez pozostałe organy Unii (do tej pory zostało rozpatrzonych 507 protestów).

Trybunał w składzie 2 x 9 rozpatruje sprawę ostatecznie i wyrok jest obowiązujący.

90 % protestów dotyczyło dyrektyw i uchwał Komitetu Ministrów.

SEKRETARIAT UNII EKONOMICZNEJ.

Składa się on z 3 osób - Sekretarza Generalnego i 2 zastępców.

Zawsze Holender jest sekretarzem generalnym, pozostali to zastępcy.

Mianuje ich Komitet Ministrów.

Siedziba Sekretariatu znajduje się w Brukseli.

Sekretariat odpowiada za stronę organizacyjną technicznej obsługi Unii.

Sekretarz Generalny jest odpowiedzialny za przygotowanie projektu budżetu Unii.

ORGANY POMOCNICZE.

Są to różnego typu i autoramentu Komisje - ponad 20.

Są typowymi zespołami ekspertskimi.

Pracują na potrzeby Unii, projekty, oceny, ekspertyzy, kontrolują wykonanie.

Działalność Unii Ekonomicznej Beneluksu jest to jedyny obszar w Europie o najwyższym stopniu zintegrowania w ramach Wspólnego Rynku, Unii Walutowej, Unii Politycznej.

Ten obszar jest obszarem pełnej integracji (3 państw).

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA

Historia powstania EWG

Lata 50-te - Podstaw tworzenia EWG należy upatrywać:

1. w utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS) - bo była to mowa o rozwoju na wszystkie sektory

2. koncepcji utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej

Podstawą teoretyczną przyszłej EWG były w rozwinięciu 2 projekty:

1. Schumana

2. Plevena (premier Francji)

Na bazie tych dwóch projektów zaczęto budować koncepcje ugrupowania integracyjnego, które obejmowałoby wszystkie dziedziny gospodarcze. Do tej pracy powołano Komitet na rzecz utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, w którym wiodącą rolę odegrał Jean Monet. Równolegle z Komitetem na rzecz powstania Stanów Zjednoczonych Europy powołana została decyzją Konferencji Ministrów Spraw Zagranicznych Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (Mesyna 1959r), której zadaniem było opracowanie koncepcji wspólnoty gospodarczej. Odpowiedzialnym za przygotowanie konferencji był Henri Spaak (belgijski minister) - tzw. grupa robocza

Natomiast propozycje integracji złożył rząd holenderski. Propozycja ta nosiła nazwę PLANU BEYENA. W 1956 r (konferncja Ministrów Spraw Zagranicznych WEWiS w Wenecji - ujrzał światło dzienne raport H. Spaaka. Raport Spaaka zaprezentował zasadnicze podstawy koncepcji przyszłej integracji gospodarczej Europy. Raport Spaaka zawierał uzgodnione rozwiązania z drugą grupą, której przewodniczył Jean Monet. W czerwcu 1956 r. grupa robocza podjęła działania w celu określenia zadań i etapów przygotowania traktatu powołującego do życia nowe ugrupowanie integracyjne, którego celem miało być rozszerzenie procesów integracyjnych na wszystkie sfery gospodarki. Ostateczną wersję traktatu o EWG zaprezentowano 08.01.1957 r, a sam traktat został podpisany 25.03.1957r w Rzymie. Traktat podlegał ratyfikacji przez parlamenty uczestniczących w nim państw i wszedł w życie 01.01.1958 r.

Podstawy prawne EWG mają dwojaki charakter:

1. jest to tzw. umowa założycielska, która stanowi podstawę prawną funkcjonowania EWG. Umowa założycielska zwierała szereg załączników, regulujących rozwiązania organizacyjno - prawne dotyczące podstaw polityki gospodarczej w najistotniejszych dziedzinach (transport, rolnictwo, unia gospodarcza, podstawy unii walutowej, kierunków i zakresu polityki handlowej)

2. drugi obszar prawa tzw. akty wtórne, które tworzą prawo wewnętrzne EWG. Zakres prawa wewnętrznego sprowadzał się do określenia regulaminów i statutów najważniejszych organów wspólnoty oraz określały podstawy prawne dwóch systemów EWG:

• Systemu instytucjonalnego

• Systemu decyzyjnego

Oprócz prawa zewnętrznego i wewnętrznego traktat o EWG przewidywał możliwość zawierania przez to ugrupowanie wielostronnych umów dotyczących:

1. współpracy handlowej

2. tzw. pomocy technicznej,

3. czy wreszcie pomocy finansowej EWG z krajami trzecimi

Umowy te noszą nazwę KONWENCJI. Najważniejsza Konwencja to Konwencja z Lome - EWG podpisało z 60 krajami Afryki, strefy Pacyfiku i Karaibów. Wszystkie akty prawne o charakterze pierwotnym, wtórnym, założycielskim i wykonawczym weszły później w zakres prawa wspólnotowego ewentualnie rozszerzane literą prawa traktatu z Maastricht (traktat o powołaniu do życia Unii Europejskiej)

W EWG wyszczególniono specyfikację kategorii aktów prawnych. Specyfikacja ta wprowadzała dwojakiego rodzaju podział wszystkich aktów prawnych:

1. na te, które miały charakter wiążący dla wszystkich krajów członkowskich. Na tym etapie wyróżnia się trzy rodzaje oddziaływania ( obowiązuje wszystkich, albo grupę państw, albo skierowane kierunkowo na dane państwo) charakter wiążący i związany z koniecznością bezwarunkowego wykonania

2. nie ma charakteru obowiązującego dla państw członkowskich i ich mieszkańców.

Między poszczególnymi ugrupowaniami integracyjnymi (WEWiS, i EWG) są podobne dla 3 ugrupowań, a więc mają podobne formy. Tymi formami będą:

• decyzje ogólne,

• decyzje indywidualne,

• zalecenia,

• opinie.

Traktat o EWG daje możliwość funkcjonowania aż 5 form aktów prawnych:

• rozporządzeń,

• dyrektyw,

• decyzji

• zaleceń

• opinii.

Po wprowadzeniu w życie traktatu fuzyjnego ujednolicono formy aktów prawnych opierając się na nomenklaturze EWG. System został całkowicie uporządkowany traktatem z Maastricht, gdzie zaproponowano podobne formy aktów prawnych

Skład członkowski EWG.

W pierwotnym etapie pokrywa się ze składem EWWiS: Benelux, Francja, RFN, Włochy - to 6 państw założycielskich. 16 lat później do EWG przystępuje Dania, Irlandia, Hiszpania, Portugalia (01.01.1986 r). Wszystkie pozostałe kraje przystąpiły do UE (01.01.1995 r) - Austria, Finlandia, Szwecja.

Następne przyjęcie odbędzie się w roku 2004.

Zakres terytorialny EWG jest mocno zróżnicowany, do EWWiS, jako obszar EWG traktuje się terytoria zamorskie krajów europejskich - terytoria pod protektoratem Francji albo Wielkiej Brytanii, później rozszerzono o terytoria Hiszpanii (czego nie było w traktacie EWWiS.

Po raz pierwszy traktat o EWG wprowadził zapis o możliwości stowarzyszenia z EWG jakiegoś państwa. Traktat wyróżniał dwa rodzaje takiego możliwego stowarzyszenia:

1. stowarzyszenie obszarów niesamodzielnych (państwa, będące pod protektoratem kraju członkowskiego EWG) - czyli kraje terytoriów zamorskich,

2. stowarzyszenia państw - Stowarzyszenie państw musi być objęte umową. Zakres umowy o stowarzyszeniu określa Komisja EWG (dziś Komisja Europejska). Komisja Europejska na upoważnienie Rady EWG, czyli Rady Unii Europejskiej. Jednak ostatecznymi stronami jest Rada EWG/UE i rząd danego państwa. Warunkiem podpisania umowy jest pozytywna opinia Parlamentu Europejskiego. Jeżeli Parlament będzie miał negatywną opinię to umowa nie może być podpisana.

Wspólnoty Europejskie = państwa EWG.

1993 r Maastricht = Wspólnoty Europejskie - wszystkie wspólnoty funkcjonują równolegle w ramach UE.

Podstawowymi organami Wspólnot Europejskich są 4 instytucje:

1. RADA UE

2. KOMISJA EUROPEJSKA

3. PARLAMENTEUROPEJSKI

4. TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

Reforma instytucjonalna Wspólnot wprowadzona w życie Jednolitym Aktem Europejskim z 1987 r (JAE). JAE rozszerzył zakres kompetencji i zgodnie z literą prawa z tego aktu Rada UE jest głównym organem decyzyjnym i legislacyjnym wspólnoty. Stanowi główną pozycję systemu integracyjnego UE

W zakres kompetencji RADY UE leży:

• zgłaszanie wszelkiego typu inicjatyw

• prowadzi cały czas proces legislacyjny

• prowadzi cały czas proces nominacyjny (naznaczanie na stanowiska itworenie organów)

• funkcja kontrolna

Rada UE ma kilka oblicz:

1. tworzą Ministrowie Spraw Zagranicznych Rządów (Rada ds. Ogólnych). Przewodniczącym jest Państwo na 6 miesięcy.

2. Radę UE mogą stanowić ministrowie branżowi

Wszystkie decyzje rozpatrywane są za pomocą trojakiego sposobu głosowania:

1. większość kwalifikowana

2. bezwzględna większość

3. zasada jednomyślności - ta obowiązuje o przystąpieniu do UE

Organem wykonawczym jest KOMISJA EUROPEJSKA (KE) - jest „stróżem traktatów”, czuwa nad przestrzeganiem prawa traktatu.

Kompetencje KE:

1. wykonawcza

2. funkcja kontrolna

3. funkcja inicjatywna - przygotowuje większość projektów na Radę UE

KE jest inicjatorem polityki gospodarczej UE. Kompetencje KE rozszerzył JAE w 1987 r. Jest organem typowo planistyczno - logistycznym stanowiąc jednocześnie centrum operacyjne. KE ma 19 zespołów eksperckich. Sztab KE - 3,5 tys. ludzi., 1988 komórek organizacyjnych. W KE decyduje się na zasadzie większości głosów. KE jako organ ma wyłącznie uprawnienia i kompetencje ponadnarodowe, a więc nie reprezentuje interesów państwa członkowskiego.

PARLAMENT EUROPEJSKI (PE) do 1979 r. składał się z posłów parlamentu krajów członkowskich. W 1979 r odbyły się po raz pierwszy bezpośrednie wybory do PE. Wybrano 410 posłów

Cecha charakterystyczna - kraj stowarzyszony deleguje swoich parlamentarzystów (np. Polska)

Uprawnienia PE:

1. legislacyjne

2. kontrolne

3. finansowo-budżetowe (zatwierdza budżet UE)

W PE funkcjonuje 19 stałych Komitetów Parlamentarnych (w poprzenim parlamencie było 39 Komisji)

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI (TS).

Podstawowe zadania TS jest:

1. wykładnia prawa, czyli prawo traktatowe

2. określa zgodność prawną decyzji wszystkich organów UE

3. orzeka o zgodności z prawem decyzji organów UE

4. rozstrzyga spory między państwami a UE i między państwami

TS składa się z 13 sędziów, 6 adwokatów generalnych. Są oni powoływani na 6-letnią kadencję. Co 3 lata następuje rotacja wśród adwokatów i sędziów. Od 01.11. 1989 r. w ramach TS powołano do życia Sąd Pierwszej Instancji, który ma orzecznictwo w tym samym zakresie co TS

W ramach UE powstał Trybunał Rewidentów Księgowych (TRK). Od 1977 r. funkcjonuje w Luxemburgu - siedziba 15 rewidentów, 6-letnia kadencja. Sędziowie prowadzą ustawiczną kontrolę rachunkowości Wspólnoty i wszystkich jej organów. Przede wszystkim TRK kontroluje budżet i jego wykonanie.

Rada Europejska jest instytucją, która zbiera się na dana okoliczność (Szefowie rządów i ministrowie Spraw Zagranicznych). Jest to organ o charakterze politycznym. Zajmuje się elementami dziedzin pozaekonomicznych (bezpieczeństwo itd.). Zbiera się nie rzadziej jak 2 razy do roku. Nie jest to organ statutowy UE

EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE WOLNEGO HANDLU - EFTA.

EFTA powstało literą prawa Konwencji Sztokholmskiej, która to Konwencję podpisało 7 krajów:

• Austria,

• Dania,

• Norwegia,

• Portugalia,

• Szwecja,

• Szwajcaria,

• Wielka Brytania.

W przypadku tego stowarzyszenia z czasem zmieniała się skład członkowski.

W 1970 roku do porozumienia przystępuje Islandia.

W 1986 roku przystępuje Finlandia.

W 1991 roku przystępuje Lichtenstein.

Od momentu powstania UE część krajów członkowskich Stowarzyszenia rezygnuje w jego uczestnictwie.

Stowarzyszenie opuściła:

• Dania,

• Wielka Brytania,

• Portugalia,

• Austria,

• Finlandia,

• Szwecja.

Wszystkie te kraje skończyły w UE.

Strefa powstała dlatego, że nie udało się jej wcześniej osiągnąć porozumienia w ramach OECD - dlatego powstała EFTA.

Również strefa powstała jako obszar rozlicznych wpływów tych państw, które w pierwszym etapie nie znalazły się w EWG.

Powodem powstania rozbieżności na tle integracyjnym były przede wszystkim względy polityczne u podstaw których leżał brak akceptacji dla ograniczenia suwerenności narodowej państw, które to miałoby miejsce w przypadku wejścia do któregokolwiek ugrupowania integracyjnego w Europie.

EFTĘ uważa się za klasyczną organizację międzynarodową, w której zrzeszone zostały Rządy państw członkowskich, natomiast podstawowym celem tej organizacji miało być zarządzanie utworzoną Strefą Wolnego Handlu.

Mimo tego, że Konwencję Sztokholmską podpisano 04.01.1960 roku, która faktycznie zaczęła obowiązywać rok później , w tym samym okresie wszedł już w życie przepis wykonawczy Konwencji Sztokholmskiej, który był typowym programem - planem budowy Strefy Wolnego Handlu.

Program określał szczegółowo etapy dochodzenia:

• zakres koniecznych zmian w prawie gospodarczym i finansowym,

• prezentował również harmonogram znoszenia kolejnych ograniczeń w wymianie handlowej,

• harmonogram wprowadzania wzajemnych preferencji w międzynarodowym obrocie gospodarczym.

Konwencja Sztokholmska wyznaczyła również kilka celów strategicznych na realizacji których miały opierać się wewnętrzne stosunki gospodarcze, finansowe i handlowe, jak również to, co było normą.

Konwencja prezentowała również stanowisko krajów członkowskich w rozwiązywaniu problemów liberalizacji handlu światowego.

Natomiast szczegółowo cele określono następująco:

• zapewnienie stałego wzrostu gospodarczego,

• osiągnięcie pełnej racjonalności w procesie alokacji zasobów,

• podnoszenie standardu życia obywateli państw członkowskich,

• w polityce handlowej przestrzeganie zasad uczciwej konkurencji.

Konwencja również gwarantowała równomierny dostęp surowców i półproduktów w krajach członkowskich strefy.

Jeżeli chodzi o cele zewnętrzne, to EFTA miała jawnie przyczynić się do postępu procesów stopniowej liberalizacji handlu światowego.

EFTA stawiała sobie jeszcze 1 bardzo ważny cel strategiczny a mianowicie miała być wielostronnym i wieloformatowym ugrupowaniem integracyjnym, w której przyszłościowo członkami miały być wszystkie państwa w Europie.

EFTA miała walnie przyczynić się do rozszerzenia procesów integracyjnych w Europie.

Panaceum na rozwiązanie 2 grup problemów - zewnętrznych i wewnętrznych miało być utworzenie Strefy Wolnego Handlu.

W praktyce proces ten znosił stopniowo ilościowe ograniczenia w obrotach oraz wprowadzał stopniowe znoszenia ceł.

Z użyciem tych narzędzi miała być ściśle korelowana polityka podatkowa.

Proces budowy Strefy Wolnego Handlu na lat 10 czyli miała powstać do końca roku 1970. Jednak pod wpływem tego, że równolegle w Europie funkcjonowała już EWG, na bazie której realizowano pierwsze 2 etapy jej procesu integracji, tzn. Strefa Wolnego Handlu i Unia Celna.

Skutkiem tej sytuacji było to, że ESWH stała się faktem od 01.01.1967 roku.

Bardzo poważnym czynnikiem przyspieszającym budowę Strefy było osiągnięcie kompromisu pomiędzy krajami członkowskimi w zakresie reguł pochodzenia towarów.

Wprowadzono również całkowity zakaz stosowania ceł eksportowych.

Możliwość osiągnięcia kompromisu stała się skutkiem uzgodnienia możliwości stosowania w praktyce tzw. klauzul zabezpieczających, które to umożliwiały w razie nadzwyczajnej sytuacji gospodarczej państwa członkowskiego przywrócić indywidualne ograniczenia w handlu.

Przede wszystkim chodziło o perturbacje z bilansem płatniczym.

Kolejnym obszarem Konwencji Sztokholmskiej było jasne wyznaczenie reguł konkurencji w Strefie.

1. Praktycznie wyeliminowano możliwość interwencji państwa w wymianę handlową (subwencje - państwo, dumping - przedsiębiorstwa).

2. Problem zamówień publicznych.

3. Jako novum na te czasy wprowadzono swobodę zakładania podmiotów gospodarczych, jednak miała charakter niepełny bowiem ograniczenia dotyczyły tzw. obszarów wrażliwych np. rolnictwa, rybołówstwa, transportu, ubezpieczenia, system bankowy.

4. Wprowadzenie również w ograniczonym zakresie swobody przepływu siły roboczej, ale ograniczona była tylko i wyłącznie do przedsiębiorstw transnarodowych.

5. Znaleziono porozumienie co do znoszenia tzw. barier technicznych w handlu:

1. odprawa graniczna,

2. kontrola weterynaryjna i fitosanitarna,

3. normy i standardy bezpieczeństwa.

6. Włączenie się w proces faktycznej liberalizacji handlu.

Mechanizm ekonomiczny versów dotyczy ograniczania swobody handlu - importer blokuje eksporterowi możliwość dostawy towaru na dany rynek - umowy bez świadków, w 4 oczy.

Mechanizm ten wprowadziły Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Belgia, Niemcy.

W Strefie próbowano rozwiązać jeszcze jeden problem, którego nie udało się rozwiązać nigdzie w Europie ani w świecie. Chodziło o wprowadzenie swobody w handlu w sektorze rolnym (nie udało się w ramach Strefy wprowadzić podstaw rynku rolnego, rozwiązania systemowe zastąpiono umowami dwustronnymi między poszczególnymi krajami członkowskimi ).

Organy EFTA:

- Rada - najważniejszy organ EFTA, funkcjonowała właściwie w dwóch szczeblach:

1. Rada Ministrów,

2. Rada Stałych Przedstawicieli Państw Członkowskich.

Rada Ministrów zbierała się 2 razy w roku.

Rada Stałych Przedstawicieli zbierała się raz w miesiącu, a z reguły nawet 2 razy.

Na czele Rady stał przewodniczący, którym było państwo przez 6 miesięcy piastujące rolę przewodniczącego..

Postanowienia Rady o charakterze roboczym kwalifikowane były większością głosów natomiast na zasadzie jednomyślności kwalifikowane były problemy strategiczne.

Radzie towarzyszyły zespoły ekspertckie w randze Stałych Komitetów (około 10 - ciu).

W ramach tych Komitetów funkcjonowała Reprezentacja Przedstawicieli Parlamentów Krajów Członkowskich (Komitet Przedstawicieli Parlamentu) - ciało wybitni doradcze, opiniodawcze. Komitet ten ściśle współpracował z Parlamentem Europejskim.

W ramach EFTA powołano także zespół kontrolny - coś jak Trybunał Obrachunkowy - do kontroli finansów. Nosił on nazwę Zespołu Audytorów EFTA - ciało kontroli finansów EFTA.

Bieżącą działalnością EFTA kierował Sekretariat na czele którego stał Sekretarz Generalny - siedziba w Genewie.

Na bazie tego Sekretariatu została uruchomiona cała siatka administracyjna porozumienia - pion księgowo - legislacyjny.

EFTA właściwie funkcjonowała do 1994 roku ponieważ 01.01.1994 roku powołany został Europejski Obszar Gospodarczy i do tego Obszaru , poza Szwajcarią przystąpiły wszystkie państwa członkowskie EFTA.

Funkcjonowanie tego obszaru nadzoruje tzw. Stały Komitet Państw EFTA.

Nad praktyczną stroną Obszaru czuwa Zarząd Nadzorczy EFTA.

Stałemu Komitetowi podlega kilka Podkomitetów jako ciał opiniodawczo - doradczych.

EOG to wielostronna Strefa Wolnego Handlu jako podstawa do budowy Wspólnego Rynku.

Obszarem bezpośrednio zarządzała Rada. Miała ona kompetencje typowego nadzoru politycznego, realizacji układu o EOG.

W ramach Obszaru powołano do życia Wspólny Komitet jako organ wykonawczy jak również powołano Trybunał EOG do rozstrzygania sporów.

W EOG wprowadzono zasady Wspólnego Rynku a więc:

• uruchomiono możliwość pełnego transferu czynników produkcji,

• wprowadzono pełną liberalizację obrotów handlowych,

• wprowadzono Wspólną Politykę wobec krajów trzecich ale ograniczoną tylko do handlu.

W ramach EOG rozwiązano problem dotyczący tzw. sektorów wrażliwych a więc liberalizacja w sektorze rolnictwa, transportu, ubezpieczeń, bankowości.

Novum stanowiła Wspólna Polityka Podatkowa czyli fiskalna.

Państwa członkowskie Obszaru również weszły do porozumień Europejskiego Systemu walutowego (podpisano porozumienie tunelu walutowego, węża walutowego).

W ramach porozumienia państwa członkowskie Obszaru w późniejszym okresie weszły integralnie do Unii Gospodarczej i Walutowej w ramach UE.

EOG to dzisiaj UE i pozostałości EFTA.

W EFTA zostały faktycznie tylko 3 państwa:

• Islandia,

• Lichtenstein,

• Norwegia.

Szwajcaria nie podpisała porozumienia o EOG. Stała się państwem całkowicie niezależnym.

EWWiS

EWG

EUROATOM

EOG

UE

1994 rok - Jednolity Rynek Europejski stał się faktem. Stanowił przełom do etapu II Unii Gospodarczo - Walutowej.

Etap III zaczął się 01.01.1999 roku wprowadzeniem do użycia EURO.

1

---