Pobieranie materiału

Ogólne zasady obowiązujące przy pobieraniu materiału do badań mikrobiologicznych:

• osoba pobierająca materiał do badań mikrobiologicznych powinna stosować środki ochrony osobistej (rękawiczki, fartuch ochronny)

• narzędzia i pojemniki stosowane do pobierania i transportu materiału muszą być jałowe

• materiał do badań nie może się stykać ze środkami chemicznymi i dezynfekcyjnymi

• materiał pobiera się przed rozpoczęciem leczenia przeciwdrobnoustrojowego, jeśli jest to niemożliwe na skierowaniu należy zaznaczyć jaki lek jest stosowany i od kiedy

• badania kontrolne po leczeniu wykonuje się najwcześniej 10 dni po zakończeniu podawania leku przeciwdrobnoustrojowego

• materiał przesyła się do laboratorium w jałowych, zamkniętych pojemnikach, odpowiednio opisanych, wraz z prawidłowo wypełnionym skierowaniem

• materiał do laboratorium należy przesłać bezpośrednio po pobraniu, jeżeli jest to niemożliwe pobrać na specjalne podłoża transportowe.

• materiał zabezpieczyć przed spadkami temperatury w czasie transportu

• jeśli materiał pobiera pacjent samodzielnie należy dokładnie go poinstruować jak pobrać i dostarczyć materiał do laboratorium

• w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do zasad pobrania i transportu materiału należy skontaktować się z pracownikiem laboratorium przed pobraniem materiału

Materiały pobierane do badań mikrobiologicznych:

• Płyn mózgowo-rdzeniowy

• Wymaz z gardła

• Wymaz z nosa

• Wymaz z nosogardzieli

• Krew

• Wymaz nadkrtaniowy

• Plwocina

• Materiały z bronchoskopii

• Aspiracja przeztchawicza

• Kał

• Mocz

• Żółć

• Wymaz z cewki moczowej

• Materiał z dróg rodnych

• Nasienie

• Materiały z ucha

• Materiały z oka

• Materiały ze skóry, tkanek miękkich i ran

• Płyny z jam ciała

• Wycinki tkanek

Krew - pobieranie na posiew

Poszukuje się żywego czynnika etiologicznego

Wskazania - zakażenie uogólnione, zapalenie wsierdzia

Czas pobrania:

• Optymalnie 30 min przed szczytem gorączki lub na szczycie gorączki

• Ostre zakażenie ze stałą gorączką - bezpośrednio po sobie z dwóch oddzielnych wkłuć

• Ostre infekcyjne zapalenie wsierdzia - w ciągu 1-2 godzin 3 próbki krwi

• Powolne infekcyjne zapalenie wsierdzia - w ciągu doby 3 próbki krwi

• Przed rozpoczęciem antybiotykoterapii

• Zawsze bezpośrednio z żyły obwodowej (lub żyły centralnej). Nie wolno pobierać krwi na posiew z założonego na stałe cewnika!

Technika pobierania krwi na posiew

• Przygotować specjalny zestaw do pobierania krwi na posiew lub jałowe igły i strzykawkę, zestaw do odkażania skóry, jałowe rękawiczki, płynne podłoża do hodowli bakterii ogrzane do 36°C.

• Założyć stazę, wybrać żyłę.

• Zdezynfekować ręce, założyć jałowe rękawiczki.

• Zdezynfekować skórę w miejscu wkłucia gazikiem nasączonym 70% alkoholem, wykonując koliste ruchy od żyły na zewnątrz (obszar o średnicy ok. 5 cm) i odczekać do wyschnięcia.

• Pobrać 10-20 ml krwi u dorosłego, 1-5 ml u dziecka.

• W przypadku nie trafienia w żyłę zmienić igłę.

• Korek butelki z podłożem zdezynfekować

• Pobraną krew wstrzyknąć do podłoży (zmienić igłę do każdego podłoża)

• Dokładnie wymieszać

• Natychmiast przesłać do laboratorium chroniąc przed wychłodzeniem

Wymaz z gardła

• Badanie wykonywane przy stanach zapalnych gardła i migdałków.

• Wymaz pobiera się rano, na czczo.

• Jałową wymazówkę zwilżyć jałowym roztworem soli fizjologicznej.

• Pobrać wymaz tylko z miejsc zmienionych chorobowo (stan zapalny, ropna wydzielina) mocno przyciskając wacik i wykonując ruch obrotowy.

• Nie dotykać wymazówką podniebienia, języka, wewnętrznej powierzchni policzków.

• Wymazówkę umieścić w probówce, podpisać i dostarczyć natychmiast do laboratorium.

• Jeśli nie ma możliwości dostarczyć próbki bezpośrednio do laboratorium, umieścić w podłożu transportowym i przechowywać w temperaturze pokojowej.

Zakażenie zatok obocznych nosa:

• Wymazówkę zwilżyć jałowym roztworem soli fizjologicznej, rozszerzyć skrzydełka nosa za pomocą wziernika, wprowadzić wacik na głębokość 2 cm, okręcić i wyjąć.

• Z każdego nozdrza pobrać oddzielny wymaz.

• Dalsze postępowanie jak przy wymazie z gardła.

Wykrywanie nosicielstwa Staphylococcus aureus:

• Wymaz pobrać płytko z pogranicza skóry i błony śluzowej nosa.

Plwocina

• Najczęściej pobierany materiał przy zakażeniach dolnych dróg oddechowych (tchawica, oskrzela, oskrzeliki) i płuc

• Dokładnie poinstruować chorego jak pobrać materiał i zaopatrzyć w jałowy pojemnik z szerokim otworem.

• Plwocinę pobiera się na czczo, jamę ustną popłukać przegotowana wodą, wyjąć protezę zębową.

• Plwocina powinna pochodzić z głębokiego odkrztuszenia i nie zawierać śliny.

• Naczynie z próbką należy natychmiast zamknąć, opisać i dostarczyć do laboratorium w ciągu 3 godzin.

• Jeśli pacjent ma problemy z odkrztuszaniem 1-2 dni przed pobraniem materiału podać środki wykrztuśne, w dniu badania zastosować inhalację ciepłym 10% roztworem soli fizjologicznej oraz oklepywanie.

Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR)

• Podejrzenie zakażenia ośrodkowego układu nerwowego.

• PMR pobiera lekarz przez nakłucie lędźwiowe.

• Miejsce nakłucia zdezynfekować 70% roztworem alkoholu i poczekać aż wyschnie.

• PMR pobiera się do jałowych probówek ogrzanych do 37°C (3 probówki lub bezpośrednio do specjalnego podłoża i 2 probówek)

• Miejsce wkłucia zabezpieczyć jałowym opatrunkiem.

• Pobrany materiał natychmiast dostarczyć do laboratorium, nie dopuszczając do oziębienia próbek.

Mocz

• Diagnostyka zakażeń dróg moczowych.

Metoda środkowego strumienia

• Jeśli pacjent samodzielnie oddaje mocz należy pouczyć go o zasadach pobierania moczu na posiew.

• Próbkę moczu porannego, po dokładnym umyciu okolicy ujścia cewki moczowej (najlepiej jałową gazą) pacjent oddaje bezpośrednio do jałowego pojemnika.

• Pacjent powinien oddać około połowę zawartości pęcherza do muszli, a następnie nie przerywając strumienia do jałowego pojemnika,

• Pojemnik natychmiast zakręcić nie dotykając wewnętrznej części nakrętki, opisać i w w ciągu 2 godzin dostarczyć do laboratorium.

• Jeśli transport próbki będzie dłuższy przechowywać ją w lodówce

• Jeśli pacjent nie może samodzielnie oddać moczu, należy założyć cewnik i po odrzuceniu pierwszej porcji moczu, pobrać mocz do jałowego pojemnika.

• U pacjentów długotrwale cewnikowanych mocz na posiew pobiera się bezpośrednio po zmianie cewnika.

• Niedopuszczalne jest przeznaczenie na posiew moczu z kaczki, nocnika lub z worka zbiorczego cewnika moczowego.

• U małych dzieci mocz można zebrać do specjalnego jałowego woreczka przyklejonego w okolicę narządów płciowych.

• Przed założeniem woreczka okolicę narządów płciowych umyć przegotowaną wodą i wytrzeć jałową gazą.

• W wyjątkowych przypadkach, gdy nie ma możliwości pobrać próbki w inny sposób, stosuje się nakłucie nadłonowe pęcherza moczowego.

Kał

• Zakażenia przewodu pokarmowego

• Próbkę świeżo oddanego kału, zebranego do wygotowanego naczynia lub jałowego pojemnika, pobiera się do specjalnego jałowego pojemniczka ze szpatułką przymocowaną do nakrętki lub wymazówką.

• Jeżeli nie ma możliwości dostarczyć próbki natychmiast po pobraniu do laboratorium zastosować należy podłoże transportowe.

Zakażenia skóry i tkanki podskórnej

Rodzaje pobieranego materiału:

• ropa po nacięciu ropnia zamkniętego

• wydzielina ropna z przetoki

• ropna i surowicza wydzielina z ran pooperacyjnych i pooparzeniowych

• płyn wysiękowy ze zmian pęcherzykowo-grudkowych

• bioptaty

Wydzielinę ze zmian pęcherzykowych pobiera się wymazówką zwilżoną jałowym fizjologicznym roztworem NaCl lub wymazówką z podłoża transportowego. Z umiejscowionych głębiej zmian ropnych materiał aspiruje się strzykawką po uprzednim odkażeniu powierzchni skóry, igłę strzykawki wbić w jałowy gumowy korek. W przypadku ropni zamkniętych często materiał do badań bakteriologicznych uzyskuje się po nacięciu chirurgicznym.

Pobieranie krwi na badania serologiczne

• Standardowe zasady pobierania krwi, probówka do badań biochemicznych („na skrzep”)

---