LECZENIE UZDROWISKOWE

Zorganizowane postępowanie wykorzystujące bodźcowe oddziaływanie na ustrój:

- naturalne tworzywa lecznicze,

- klimat

- piękno przyrody,

- fizykalne metody lecznicze

• Leczenie to prowadzi się w uzdrowiskach, stanowi ono kontynuację leczenia ambulatoryjnego lub szpitalnego.

• Celem leczenia uzdrowiskowego jest leczenie chorób przewlekłych, rehabilitacja oraz utrwalanie uprzednio uzyskanych wyników leczniczych.

• W leczeniu uzdrowiskowym można wyróżnić następujące kierunki:

- balneologię

- klimatologię

- zabiegi fizykoterapeutyczne

- kinezyterapię

- diety

- wychowanie zdrowotne

- psychoterapię

- leczenie farmakologiczne w koniecznych przypadkach

KLIMATOTERAPIA

Jest to dział, który łączy wszystkie energie. Wykorzystuje w praktyce stosowanie bodźców klimatycznych dla celów leczniczych.

• Elementy klimatyczne oddziałujące na organizm

- Promieniowanie słoneczne

- Temperatura powietrza - zależy od natężenia promieniowania słonecznego i właściwości fizycznych gruntu.

- Ciśnienie atmosferyczne - maleje w miarę zwiększania się wysokości, zależy od gęstości gazów i ich temperatury.

- Ruchy powietrza - tzw. wiatry.

- Wilgotność powietrza - zależy od wody w atmosferze.

- Elektryczność - wyraża się zmianami potencjału, przewodnictwa i jonizacji powietrza.

• Cechy klimatu polskiego

Leżymy w strefie klimatu umiarkowanego. Klimat polski jest klimatem przejściowym - między morskim łagodnym klimatem zachodniej Europy, a surowym kontynentalnym klimatem wschodniej Europy. Z tego powodu przy przewadze wpływu morskich mas powietrza występuje łagodniejsza zima lub chłodniejsze wilgotne lato, a przy przewadze wpływu kontynentalnego mroźna zima lub upalne lato.

W Polsce mamy 3 regiony klimatyczne:

- klimat nizinny (wykorzystanie obszarów leśnych i jezior)

- klimat morski

- klimat górski

HYDROTERAPIA - WODOLECZNICTWO

Najstarszy dział fizykoterapii. Obejmuje prawie 120 różnych rodzajów zabiegów. Materiałem, który wykorzystujemy do zabiegów jest woda wodociągowa w różnych postaciach: ciekłej, stałej i pary wodnej Wykorzystuje się ją jako nośnik wielu bodźców fizycznych i chemicznych.

• Rodzaje bodźców oddziałujących na organizm w zabiegach wodoleczniczych

Bodziec fizyczny: ciepło i zimno

Bodziec mechaniczny: ciśnienie hydrostatyczne i hydrodynamiczne

Bodziec elektryczny: prąd w wodzie

Bodziec chemiczny: kąpiele z dodatkiem wyciągów z roślin leczniczych (kąpiele aromatyczne)

Wodolecznictwo wykorzystuje głównie działanie termiczne, mechaniczne, rzadziej elektryczne i chemiczne wody odpowiednio przygotowanej do zabiegu.

• Podział zabiegów wodoleczniczych:

Zabiegi z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego wody:

- kąpiele całkowite, częściowe, kinezyterapeutyczne,

- masaż podwodny, masaż wirowy,

- kąpiel perełkowa, kąpiele tlenowe, kąpiele aromatyczne

Zabiegi z wykorzystaniem ciśnienia strumienia wody:

- polewania,

- natryski stałe, natryski ruchome

Zabiegi za pośrednictwem tkaniny:

- zmywania, nacierania,

- zawijania, okłady, kompresy

Zabiegi bez ciśnienia wody:

- sauna i kąpiele parowe

• Właściwości fizyczne wody

• Różnice przewodnictwa ciepła przez wodę i powietrze sprawiają, że w tych samych zakresach temperatury wody i powietrza człowiek odbiera różne wrażenia cieplne. Przeciętnie woda musi mieć temperaturę o ok. 10°C wyższą lub niższą od temperatury powietrza by wywołać takie samo wrażenie cieplne.

• Temperatura obojętna - to taka temperatura, przy której człowiek nie odczuwa ciepła ani zimna. Dla powietrza wynosi ok. 21-22°C a dla wody wodociągowej 34-35°C.

Jest ona uzależniona od wielu czynników i w związku z tym może mieć rozpiętość wynoszącą 8°C wyznaczając tym samym granicę wody ciepłej i wody chłodnej.

• Tolerancja temperatury

W wodolecznictwie przyjęto, że wodę o temperaturze wyższej od temperatury ciała określa się jako: ciepłą, bardzo ciepłą, gorącą, bardzo gorącą, nieprzyjemnie gorącą, nieznośnie gorącą, a wodę o temperaturze niższej od temperatury ciała jako: chłodną, zimną, bardzo zimną, nieprzyjemnie zimną, nie znośnie zimną, lodowato zimną, krioterapia.

Praktycznie stosowana skala temperatur wody stosowanej w wodolecznictwie.

Woda ciepła	Temperatura	Woda zimna	Temperatura
ciepła bardzo ciepła gorąca	38-40°C 40-42°C 42-44°C	chłodna zimna bardzo zimna	30-24°C 24-18°C 18-12°C

• Zakresy temperatur właściwych dla niektórych zabiegów wodoleczniczych:

- kąpiel całkowita 36-38°C

- kąpiel przegrzewająca 39-43°C

- gimnastyka podwodna 29-32°C

- pływanie 25-29°C

- zimne polewanie 10-18°C

- brodzenie po saunie 4-15°C

Wypór wody

Zgodnie z prawem Archimedesa następuje pozorne zmniejszenie masy ciała mogące wynieść do 100% w stężonych solankach (np. w morzu martwym) w wyniku, czego ciało unosi się na powierzchni wody. Jest to bardzo ważna cecha przy usprawnianiu narządów ruchu (odciążenie narządu ruchu pozwala na wykonanie ruchów w chorobach, które znacznie je upośledzają).

Opór wody

Ciało poruszające się w wodzie musi pokonać pewien opór wody. Jest on tym większy im szybciej się ciało porusza i im większa jest jego powierzchnia. Opór ten wykorzystuje podczas gimnastyki w wodzie do wzmocnienia osłabionych mięśni.

Wpływ zabiegów wodoleczniczych na poszczególne układy organizmu

Układ / narząd	Krótkotrwałe zimno	Woda ciepła	Woda gorąca
Naczynia krwionośne powierzchowne	I. skurcz naczyń II. rozszerzenie naczyń	rozszerzenie naczyń skórnych i podskórnych	I. krótkotrwałe zwężenie II. rozszerzenie
Naczynia krwionośne głębokie	odczyn drogą odruchową zgodnie z prawem Dastre-Morata
Czynność serca	zwolniona	przyspieszona	przyspieszona
Ciśnienie krwi	podwyższone	obniżone	obniżone
Krew	z. ogólne: zwiększenie liczby krwinek czerwonych i białych we krwi naczyń obwodowych z. miejscowe: zwiększenie liczby krwinek białych w miejscu zabiegu	z. ogólne: bez zmian z. miejscowe: zwiększenie liczby krwinek białych w miejscu zabiegu	z. ogólne: pozorne zwiększenie liczby krwinek czerwonych i białych z. miejscowe: zagęszczenie krwi na skutek obfitego pocenia się
Układ oddechowy	zwolnienie i pogłębienie oddechu	przyspieszenie i spłycenie oddechu	przyspieszenie i pogłębienie oddechu
Układ nerwowy	wzrost pobudliwości nerwów obwodowych, ruchowych i czuciowych	zmniejszenie pobudliwości układu nerwowego	zmniejszenie pobudliwości układu nerwowego
Nerki	wzmożenie czynności wydzielniczej	wzmożenie czynności wydzielniczej	może wystąpić obniżenie czynności wydzielniczej
Wydzielanie potu	zmniejszone lub zahamowane	wzmożone	silnie wzmożone
Gruczoły przewodu pokarmowego	zwiększone wydzielanie	zmniejszone wydzielanie	zmniejszone wydzielanie
Mięśnie szkieletowe	wzrost napięcia	obniżenie napięcia	znaczne obniżenie napięcia
Podstawowa przemiana materii	wzmożenie w celu wyrównania utraty ciepła	nieznaczne wzmożenie	wzmożenie

MASAŻ

Ściśle określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki żywego organizmu przy biernym zachowaniu się masowanego.

MASAŻ

LECZNICZY HIGIENICZNO-KOSMETYCZNY SPORTOWY

MASAŻ LECZNICZY

Jest to takie stosowanie wielu ściśle określonych warunkami anatomiczno-fizjologicznymi sposobów wykonywania masażu, których celem będzie poprawienie psychofizycznej sprawności chorego.

• Rodzaje masażu leczniczego:

1. Klasyczny

2. Specjalistyczny (segmentarny, łącznotkankowy, okostnowy, izometryczny)

3. W środowisku wodnym (wirowy, podwodny, natryskowy)

4. Przyrządowy (wibracyjny, pneumatyczny)

Masaż klasyczny

* Polega na odpowiednim ułożeniu chorego oraz stosowaniu klasycznych technik masażu (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie i wibracje), których celem będzie uzyskanie efektu terapeutycznego.

* Znajduje on zastosowanie głównie w schorzeniach narządu ruchu.

* W zależności od powierzchni tkanek objętych masażem może mieć formę masażu częściowego lub ogólnego.

* Charakterystyczną cechą tej metody jest to, że powinien być wykonywany wyłącznie metodą ręczną.

• Wpływ masażu klasycznego na poszczególne tkanki organizmu

Skóra

- złuszczanie naskórka powodujące odsłonięcie i rozszerzenie por skórnych. W efekcie poprawa oddychania skórnego

- uaktywnienie naczyń włosowatych prowadzące do poprawy krążenia obwodowego

- dzięki poprawie procesów oddychania i ukrwienia skóry przyspieszenie miejscowej, podstawowej przemiany materii

Tkanka łączna

- Przyrost tkanki łącznej i okostnej z wyjątkiem tkanki tłuszczowej, która pod wpływem intensywnego masażu zanika.

Mięśnie

- obniża lub podnosi napięcie mięśniowe

- usuwa z mięśni kwaśne produkty przemiany materii nagromadzone wskutek intensywnej pracy

- rozgrzewa tkankę mięśniową powodując rozszerzenie naczyń krwionośnych, a co za tym idzie lepsze utlenowanie, poprawę trofiki, nadanie lepszej zdolności kurczenia i rozkurczania się

- może wpływać na znaczny przyrost tkanki mięśniowej

Tkanka nerwowa

- lekki masaż działa uspokajająco, średniej mocy pobudza, bardzo mocny hamuje czynności układu nerwowego

- masaż odżywia tkankę nerwową poprzez lepsze jej ukrwienie i utlenowanie

- reguluje przewodzenie bodźców i reagowanie na bodźce

- reguluje proporcje współdziałania przeciwnie działających układów współczulnego i przywspółczulnego

---