Raport z prac nad wyznaczaniem obszaru Natura 2000 „Wisłoka z Dopływami” PLTMP257
Część wstępna:
1. Zakres prac:
kwerenda i analiza danych źródłowych
opracowanie SDF na podstawie uzyskanych danych
opracowanie projektu obszaru Natura 2000 na podkładach kartograficznych
opracowanie materiałów informacyjnych (metryka obszaru Natura 2000, charakterystyka, walory, zagrożenia, dokumentacja fotograficzna)
weryfikacja komputerowej bazy danych obszaru o gatunkach i siedliskach na podstawie danych terenowych
przegląd siedlisk i gatunków (weryfikacja wyników inwentaryzacji pod względem jakościowym i zasięgu występowania)
przegląd gatunków z punktowym kartowaniem gatunków (technika GPS)
przegląd siedlisk z punktowym kartowaniem siedlisk (zdjęcie fitosocjologiczne, technika GPS)
wyznaczenie granic obszaru Natura 2000
opracowanie raportu o wynikach pracy
2. Materiały źródłowe:
a) Jelonek M, Sobieszczyk P., Makles M., Engel J. 2005. Weryfikacja istniejących ostoi Natura 2000 oraz propozycja specjalnych obszarów ochrony regionu alpejskiego dla ochrony gatunków ryb wymienionych w załączniku II Dyrektywy 92/43/EWG. Maszynopis. Warszawa. Ministerstwo Środowiska, WWF Polska
b) Głowaciński Z. (red.). 1992. Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL, Warszawa. 1-352.
Wiśniewolski W. Buras P. Operat rybacki zbiornika Mokrzec na rzece Wisłoka Nr 3. Maszynopis.
Suchy M. Stan środowiska w województwie podkarpackim w 2005 r. Biblioteka Monitoringu Środowiska Rzeszów 2006
c) Jelonek M. Żurek R. Klich M. Ichtiofauna rzeki Wisłoki w rejonie nowo powstałego zbiornika Mokrzec (Starostwo Dębica) Suplementa ad Acta Hudrobiologica. Zakład Biologii Wód im. Karola Starmacha 2002.
d) Włodek J. Skóra S. Badania ichtiofaunistyczne w rzece i dorzeczu Wisłoki w latach 1994-1995 Zakład Biologii Wód im. K. Starmacha PAN. Roczniki Naukowe PZW 12 Warszawa 1999.
e) Augustyn L. Bieniarz K. Skóra S. Włodek J. Ichtiofauna dorzecza Ropy. Roczniki Naukowe PZW 11 Warszawa 1998
3. Metodyka prowadzonych prac w terenie
Ze względu na krótki okres czasu, jaki został wyznaczony na wykonanie powierzonego zadania badania w terenie obejmowały tylko ekspercki przegląd wyznaczonych odcinków rzek pozwalający na dokonanie oceny, jakie gatunki występują na danym odcinku. Ocena stanu populacji konkretnych gatunków ryb występujących w rzece Wisłoce oraz jej dopływach była dokonywana na podstawie oceny charakteru rzeki na danym jej odcinku. Pod uwagę były brane:
- szerokość koryta,
- głębokość rzeki,
- szybkość przepływu wody,
- rodzaj substratu pokrywającego dno rzeki,
- obecność roślin w korycie rzecznym lub jej brak,
- charakter terenu stanowiącego brzeg rzeki (las, pola uprawne, tereny zurbanizowane).
Jednocześnie z przeglądem rzek dokonano dokumentacji fotograficznej wybranych odcinków z oznaczeniem za pomocą urządzenia nawigacji GPS.
II. Wyniki prac w odniesieniu do poszczególnych gatunków i siedlisk przyrodniczych
Brzanka (Barbus meridionalis) - wyniki przeprowadzanych we wcześniejszych latach badań oraz eksperckiej oceny rzeki wskazują że gatunek ten występuje na całym proponowanym do utworzenia obszarze Natura 2000 poza najwyżej położonym obszarem rzeki powyżej miejscowości Nieznajowa. Jest to więc gatunek występujący często ( C ). Ze względu na dużą ruchliwość oraz częste zmiany siedlisk (spowodowane zmianami w topografii dna) można stwierdzić, że zajmuje niemal całość znajdującego się pod wodą projektowanego obszaru. Największa populacja brzanki występuje na odcinku od miejscowości Kąty aż do Załęża na, którym to odcinku jest gatunkiem wiodącym zarówno pod względem liczebności jak i biomasy.
Badania ichtiofaunistyczne przeprowadzone w Wisłoce i jej dopływach przez Jana Mariana Włodka i Stanisława Skórę w latach 1994 - 1995 potwierdziły występowanie brzanki na 40 z 53 stanowiskach:
a) Wisłoka - (Nieznajoma, Świątkowa, Krempna, Myscowa, Kąty, Żmigród, Załęże, Żółków, Kołaczyce, Brzostem, Kamienica Dolna, Bielowy - most),
b) Dopływy:
- Zawoja - („Pustać”),
- Ryjok - (Grab, Rozstajne),
- Polański - (Myscowa),
- Iwielka - (Draganowa Dolna, Nienaszów),
- Jasiołka - (Wola Niżna, Nowa Wieś, Daniowa, Dukla, Wrocanka, Jedlicze, Gliniczek, Hańkowa),
- Kłopotnica,
- Kamienica - (Kamienica, Gorzejowa),
- Wolanka - (Zagórze),
- Panna - (Tylawa, Tylawa Dolna),
- Chebianka - (Chlebna).
Badania ichtiofaunistyczne przeprowadzone w dorzeczu rzeki Ropy przez zespół Leszka Augustyna, Krzysztofa Bieniarza, Stanisława Skóry oraz Jana Mariana Włodka w latach 1988 - 1993 reprezentujących Instytut Biologii Wód PAN w Krakowie oraz wcześniejsze badania przeprowadzone w 1972 roku przez Katedrę Rybactwa Akademii Rolniczej w Krakowie wskazują występowanie brzanki na każdym ze stanowisk poza najwyżej położonym stanowiskiem w miejscowości Wysowa. Porównując wyniki badań z lat 1988 - 1993 oraz tych z 1972 r można stwierdzić, że zasięg występowania brzanki nie ulegał większym zmianom.
Badania przeprowadzone w 2002 r. przez zespół Marka Jelonka, Romana Żurka oraz Mariusza Klicha w dolnym odcinku projektowanego obszaru (od miejscowości Bukowa do Kamienicy) wykazują występowanie populacji brzanki w granicach od 1,5 do 3% udziału procentowego w liczebności wszystkich złowionych ryb.
Stopień izolacji gatunku można ocenić na C (populacja nie izolowana).
Głowacz białopłetwy ((Cottus gobio) - występuje w dorzeczu Wisłoki w górnym odcinku Ropy poniżej występowania głowacza pręgopłetwego. Występowanie tego gatunku potwierdzają wyłącznie wyniki badań przeprowadzonych przez zespół Leszka Augustyna, Krzysztofa Bieniarza, Stanisława Skóry oraz Jana Mariana Włodka w latach 1988 - 1993. Stwierdzono jego występowanie od Hańczowej i Smrekowa aż do miejscowości Zagórzany, Grudna i Siepietnicy. Nie stwierdzono jego występowania w przeprowadzonych wcześniej badaniach w 1972 r. przez Katedrę Rybactwa Akademii Rolniczej w Krakowie, co nie oznacza, że głowacz białopłetwy na tym terenie nie występował. Obecnie przeprowadzona ocena górnego biegu Ropy, Wisłoki jak i ich dopływów wskazuje, że są to cieki z warunkami środowiskowymi odpowiadającymi dla tego gatunku.
Populację tego gatunku można ocenić na rzadko występującą, i nie przekraczającą 1% liczebności wszystkich ryb na danym stanowisku. Stopień izolacji gatunku można ocenić na C (populacja nie izolowana).
Minóg strumieniowy (Lamptetra planeri) - pomimo występowania odpowiednich siedlisk dla tego gatunku to w trakcie badań tylko raz stwierdzono występowanie 3 osobników tego gatunku w Wisłoce w okolicach miejscowości Gorzejowa. (Badania J.M. Włodka i S. Skóry w latach 1994 - 1995). Gatunek bardzo rzadki w tym rejonie, populacja izolowana.
Różanka (Rhodeus sericeus amarus) - stwierdzono tylko 2 sztuki ryb z tego gatunku w wyniku badań J.M. Włodka i S. Skóry w latach 1994 - 1995. Gatunek bardzo rzadki w tym rejonie, populacja izolowana.
Piskorz (Misgurnus fossilis) - stwierdzono tylko jedną sztukę tego gatunku w dopływie Wisłoki w Kłopotnicy przez J.M. Włodka i S. Skórę w latach 1994 - 1995. Gatunek bardzo rzadki w tym rejonie, populacja izolowana.
Dalsze potrzeby badań:
Konieczne jest dokonanie kompleksowych badań, które umożliwią dokładniejsze określenie, w jakim stanie znajdują się populacje wybranych gatunków ryb co wymaga dokonania badań przy użyciu kilkuosobowych brygad połowowych agregatów prądotwórczych i łodzi. Badania takie ze względu na ich czasochłonność i możliwość ich dokonania z wyłączeniem miesięcy zimowych oraz okresów, kiedy stan wody w rzekach jest podwyższony mogą zająć nawet 2 lata.